1. M. Capiga „Zarządzanie bankiem, PWN Warszawa 2010

2. A. Gospodarowicz „Zarządzanie instytucjami kredytowymi” C.H. Beck 2012

3. M. Proniewski „Zarządzanie instytucjami kredytowymi. Strategie, modele biznesowe i operacyjne, C.H. Beck 2012

Rynek finansowy:

• Instytucje kredytowe

• Instytucje finansowe

• Instytucje ubezpieczeniowe

Instytucja finansowa – podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie określonym w ustawie Prawo bankowe

Przykłady:

• Nabywanie i zbywanie udziałów

• Udzielanie pożyczek ze środków własnych

• Usługi w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności

• Udzielanie gwarancji, poręczeń lub zaciąganie innych zobowiązań pozabilansowych

Instytucja kredytowa:

• Podmiot mający swoją siedzibę za granicą RP na terytorium jednego z państw członkowskich UE

• Prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek

• Na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych

Działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego

Oddział instytucji kredytowej – jednostka organizacyjna instytucji kredytowej wykonująca w jej imieniu i na jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające z zezwolenia udzielonego tej instytucji kredytowej, przy czym wszystkie jednostki organizacyjne danej instytucji kredytowej, utworzone na terenie Polski, uważa się za jeden oddział

Instytucje kredytowe:

• Banki komercyjne

• Banki spółdzielcze

• Spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe

Bank centralny – NBP

Monetarne instytucje finansowe:

• Instytucje kredytowe:

• Skoki

• Banki spółdzielcze

• Fundusze rynku pieniężnego

Banki uniwersalne:

• Szeroki wachlarz produktów i usług bankowych ujętych w trzy grupy czynności

• Oferowanie usług bankowych, ubezpieczeniowych i inwestycyjnych

• Brak ograniczeń o charakterze ilościowym, geograficznym, jakościowym, rzeczowym

• Świadczenie usług dla każdej grupy klientów

Współczesny bank:

• Funkcja ubezpieczeniowa

• Funkcja powiernicza

• Funkcja kredytowa

• Funkcja inwestycyjna

• Funkcja płatnicza

• Funkcja gromadzenia oszczędności

• Funkcja zarządzania zasobami gotówkowymi

• Funkcja bankowości inwestycyjnej lub funkcja subskrypcyjna

• Funkcja brokerska

Specyfika banku spółdzielczego:

• Lokalizacja:

• Tereny wiejskie

• Małe miasta

• Zakres terytorialny:

• Uzależniony od wysokości funduszy własnych

• Klienci:

• Określona ustawowo grupa klientów

• Osoby zajmujące się działalnością rolniczą

• Wykonywane czynności:

• Określone ustawowo czynności za zgodą KNF i za zgodą banku zrzeszającego

• Zasady zrzeszania się:

• Obowiązek zrzeszania się z jednym bankiem zrzeszającym

• Forma prawna:

• Spółdzielnia

Specyfika banku hipotecznego:

• Miejsce działania:

• Rynek nieruchomości

• Podstawowy produkt:

• Kredyt hipoteczny

• Źródła finansowania działalności:

• Klasyczne:

• Emisja listów zastawnych

• Nowe:

• Sekurytyzacja/ rynek wtórny

• Nadzór i kontrola:

• KNF

• Powiernik i jego zastępca

Zarządzanie instytucją kredytową – całość działań polegających na podejmowaniu decyzji mających na celu wykorzystanie dostępnych zasobów do realizacji jej funkcji i osiągnięcia wytyczonych celów

Poziom zarządzania:

• Normatywny <-> strategiczny <-> operacyjny

Zarządzanie instytucją kredytową – ujęcie przedmiotowe:

• Zarządzanie finansami

• Zarządzanie kapitałem

• Zarządzanie ryzykiem

• Zarządzanie płynnością

System zarządzania w banku – zbiór zasad i mechanizmów odnoszących się do:

• Procesów decyzyjnych zachodzących w banku

• Oceny prowadzonej działalności bankowej

W ramach systemu zarządzania w banku funkcjonuje co najmniej:

• System zarządzania ryzykiem

• System kontroli wewnętrznej

Zarząd banku – projektuje, wprowadza oraz zapewnia działalnie systemu zarządzania

Rada nadzorcza – sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu

Zarządzanie finansami – proces decyzyjny polegający na pozyskiwaniu zasobów pieniężnych niezbędnych do prowadzenia działalności banku i na takim ich zagospodarowaniu, aby zrealizować cel strategiczny banku

Zarządzanie finansami:

• Maksymalizacja wartości instytucji kredytowej, co określa jej zyskowność i poziom ryzyka

• Planowanie strategiczne

• Planowanie kapitałowe

• Pochodne sfery finansowe

Rodzaje decyzji finansowych i inwestycyjnych:

• Decyzje w sferze pozyskiwania zasobów pieniężnych (zarządzanie pasywami)

• Decyzje w sferze zagospodarowania pozyskanych środków (zarządzanie aktywami)

• Decyzje w sferze pozabilansowej

Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań

Plan finansowy – projekcja bilansu, rachunku zysków i strat, czyli projekcja takiego zarządzania aktywami i pasywami, aby ukształtować strukturę bilansu

• Ilościową – poziom depozytów i kredytów

• Jakościową – poziom odsetek dla osiągnięcia zysku w dłuższej perspektywie

Plan finansowy – elementy:

• Główne pozycje bilansu i rachunku zysków i strat

• Programy odcinkowe:

• Plan rzeczowy

• Plan działań marketingowych

• Plan zatrudnienia

• Poziom wskaźników finansowych

Planowanie = sformalizowany proces podejmowania decyzji podstawą dla budżetowania, które to jest sposobem gospodarowania środkami finansowymi dla zrealizowania celów.

Instrumenty zarządzania finansami:

• Odsetki

• Opłaty

• Prowizje

• Marże

Odsetki są funkcją trzech zmiennych:

• Kwoty pożyczonej lub zainwestowanej (kwota główna)

• Stopy oprocentowania

• Czasu trwania kredytu lub inwestycji

Odsetki to:

• Koszty dla banku – dłużnika

• Przychody dla banku kredytodawcy

Opłaty

• Wynagrodzenie banku za świadczenie standardowych usług

• Ich wysokość nie zależy od wielkości operacji i nie koreluje z zaangażowanym kapitałem

• To zryczałtowane koszty z narzutem zysku pobierane za wykonywanie usług fakultatywnych w ramach umów o świadczenie czynności bankowych

Prowizja – przychód, który zależy od wielkości zaangażowania banku, np. wolumenu limitu kredytu, wielkości gwarancji

Rodzaje prowizji:

• Prowizja przygotowawcza

• Prowizja za gotowość

• Prowizja administracyjna

• Prowizja

Czynniki wpływające na wysokość opłat:

• Koszt pozyskania pieniądza

• Wartość pieniądza w czasie

• Pracochłonność czynności przygotowawczych

• Ryzyko transakcji

• Pracochłonność obsługi transakcji

• Koszty ściągania należności

• Inne czynniki, np. dotychczasowa współpraca klienta z bankiem, środki klienta w banku

Marża – wynagrodzenie z tytułu wykonywanych operacji bankowych:

• Będące różnicą między ceną sprzedaży a ceną zakupu środków pieniężnych

• Umożliwiające sfinansowanie kosztów działania banku i osiągnięcie minimalnej stopy rentowności

Marża = dochodowość aktywów – koszt pasywów:

• Marża globalna

• Marże odcinkowe (cząstkowe)

• Marża odsetkowa brutto (porównanie przychodów odsetkowych do kosztów odsetkowych)

• Marża odsetkowa netto (marża odsetkowa brutto, operacje pozaodsetkowe, koszty zarządzania ryzykiem)

Marża:

• Dywidendy

• Handlowa

• Operacji nadzwyczajnych

• Ryzyka (rezerw)

• Zapotrzebowania

• Prowizyjna

Marża odsetkowa = przychody odsetkowe – koszty odsetkowe / aktywa

Rozpiętość odsetkowa = (przychody odsetkowe/aktywa odsetkowe) – (koszty odsetkowe/pasywa odsetkowe)

Bank dokonuje podziału operacji na:

• Portfel handlowy

• Portfel bankowy

Portfel handlowy:

• Operacje dokonywane na własny rachunek w celach handlowych

• Operacje dokonywane w celu zabezpieczenia ryzyka wynikającego z operacji zaliczonych do portfela handlowego

Przykłady:

• Giełdowe i pozagiełdowe terminowe transakcje pozabilansowe

• Operacje dokonywane w ramach świadczenia usług pośrednictwa finansowego na hurtowym rynku finansowym

• Operacje polegające na gwarantowaniu emisji papierów wartościowych (dłużnych i kapitałowych)

Portfel bankowy obejmuje operacje niezaliczone do portfela handlowego, w szczególności:

• Udzielanie kredytów, pożyczek

• Składanie lokat

• Przyjmowanie depozytów

Wykonane w ramach działalności banku lub też w celu zarządzania płynnością

Bank, którego skala działalności handlowej jest znacząca, oblicza się w każdym dniu roboczym łączny wynik rynkowy (zysk lub stratę)

Dodatkowe pozycje bilansu banku zwane kapitałem krótkoterminowym określa się jako sumę:

• Zysku rynkowego

• Straty na operacjach zaliczonych do portfela bankowego

• Zobowiązań z tytułu otrzymanych pożyczek podporządkowanych

• Wartości kapitału podmiotów zależnych

Zarządzanie ryzykiem bankowym

Etapy:

Identyfikacja ryzyka bankowego pomiar skali ryzyka bankowego sterowanie ryzykiem bankowym kontrola i monitorowanie ryzyka bankowego

Przyczyny ryzyka bankowego:

• Zewnętrzne:

• Makrootoczenie (polityka fiskalna, polityka banku centralnego, koniunktura gospodarcza)

• Mikrootoczenia (liczba banków – konkurentów, ich oferta produktowa i cenowa)

• Wewnętrzne:

• Działalność operacyjna (depozytowa, kredytowa)

• Zarządzanie bankiem

• Organizacja procesów

• Kanały dystrybucji

• Kwalifikacje kadry

• Marketing

• Kondycja finansowa

Bazylejski komitet ds. nadzoru bankowego:

• Ryzyko płynności

• Ryzyko kredytowe

• Ryzyko państwa i transferu

• Ryzyko rynkowe

• Ryzyko stopy procentowej

• Ryzyko reputacji

• Ryzyko prawne

• Ryzyko operacyjne

Nowa umowa kapitałowa:

• Ryzyko rynkowe

• Ryzyko operacyjne

• Istotne dla banku rodzaje ryzyka

• Ryzyko płynności

• Ryzyko kredytowe

Metody pomiaru ryzyka:

• Miary wrażliwości – miara zmienności cen lub wartości instrumentów względem zmiany parametru ją powodującego, np. współczynnik B do akcji lub współczynniki greckie do opcji

• Miary zmienności – określają rozproszenie parametrów rynkowych wokół ich wartości średniej, np. wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne

• Miary zagrożenia – szacują wyłącznie niekorzystne odchylenie od średniej, np. metoda wartości zagrożonej VaR

Konsekwencje ryzyka bankowego:

• Zmniejszenie lub utrata płynności

• Mniejsza wiarygodność finansowa

• Mniejsze bezpieczeństwo

• Mniejsze zyski

• Wzrost kosztów

• Spadek rentowności

Kumulacja skutków zbyt wysokiego ryzyka = upadłość

Koszty upadłości dla:

• Akcjonariuszy

• Klientów

• Sektora bankowego

• Gospodarki

Sterowanie ryzykiem bankowym:

• Rodzaje działań:

• Aktywne

• Pasywne

• Instrumenty sterowania:

• Instrumenty zewnętrzne i wewnętrzne

• Instrumenty sterowania pojedynczym ryzykiem i łącznym ryzykiem

• Finansowanie skutków ryzyka:

• Finansowanie ze źródeł wewnętrznych

• Finansowanie ze źródeł zewnętrznych

Instrumenty sterowania ryzykiem:

• Rezerwy

• Limity koncentracji zaangażowań

• Próg koncentracji kapitałowej

• Normy kapitałowe

• Kapitał regulacyjny i wewnętrzny

• Wymogi kapitałowe

• Współczynniki wypłacalności

Nowa umowa kapitałowa – NUK:

• Filar I – pomiar adekwatności kapitałowej w zakresie ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego

• Filar II – proces analizy nadzorczej, czyli zindywidualizowana ocena adekwatności kapitałowej

• Filar III – dyscyplina rynkowa

Filar I – zasady pomiaru ryzyka:

• Kredytowego:

• Metoda standardowa

• Metoda wewnętrznych ratingów:

• Podstawowa

• Zaawansowana

• Operacyjnego:

• Metoda wskaźnika podstawowego

• Metoda standardowa

• Metoda pomiaru wewnętrznego

• Rynkowego:

• Metoda standardowa

• Metoda modeli wewnętrznych

• Kombinacja modeli wewnętrznych i metodologii standardowej

Filar II:

• Nowy wymiar badania jakości zarządzania ryzykiem

• Określenie obszarów objętych szczególną oceną, czyli tych rodzajów ryzyka, których nie uwzględniono lub nie w pełni ujęto w filarze I

• Ustalenie czterech zasad, które stanowią wytyczne dla działań nadzorców

• Wewnętrzna ocena adekwatności ICAAP

• Obliczenie kapitału wewnętrznego

• Proces badania i oceny nadzorczej SREP

• System oceny ryzyka RAS

Wewnętrzny proces adekwatności kapitałowej (ICAAP)

• Pisemne zasady polityki oraz procedury identyfikowania, pomiaru i raportowania ryzyka

• Opis procesu ustalania (alokacji) kapitału w zależności od poziomu ryzyka czyli przekształcenie miar ryzyka w ujęciu ilościowym w wymagania kapitałowe

• Opis procesu ustalania celów kapitałowych w zakresie adekwatności kapitałowej (docelowy poziom kapitału)

• Opis systemu kontroli oraz audytu wewnętrznego

Filar III:

• Celem jest przekazanie uczestnikom rynku informacji, które umożliwiłyby im ocenę ryzyka instytucji i jej adekwatności kapitałowej

• Zakres sprawozdawczości np. struktura kapitałowa, adekwatność kapitałowa, ryzyko kredytowe (ogólnie), ryzyko kredytowe (metoda standardowa), ryzyko kredytowe (metoda IRB), techniki ograniczania ryzyka kredytowego, Sekurytyzacja, ryzyko operacyjne

W ramach systemu zarządzania w banku funkcjonuje co najmniej:

• System zarządzania ryzykiem

System zarządzania ryzykiem ma za zadanie identyfikację, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności banku służące zapewnieniu prawidłowości procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów prowadzonej przez bank działalności

• Sformalizowane zasady określania wielkości podejmowanego ryzyka i zasady zarządzania ryzykiem

• Sformalizowane procedury identyfikacji, pomiaru lub szacowania oraz monitorowanie ryzyka

• Sformalizowane limity ograniczające ryzyko i zasady postępowania w przypadku przekroczenia limitu

• System sprawozdawczości zarządczej umożliwiający monitorowanie poziomu ryzyka

• Struktura organizacyjna dostosowana do wielkości i profilu ponoszonego przez bank ryzyka

Adekwatność kapitałowa

Ryzyko – kapitał

Funkcje kapitału:

• Założycielska

• Finansowa

• Gwarancyjna

• Baza do podziału zysku

• Właścicielska

• Absorbowania strat

• Limitowania

Zarządzanie kapitałem:

• Inwestowanie

• Alokacja

Inwestowanie kapitału – proces, w którym gotówka zgromadzona w wyniku emisji akcji, zatrzymania zysku niepodzielonego itd. zostaje fizycznie zainwestowana w określonego rodzaju aktywa

Alokacja kapitału:

• Proces, w którym dokonuje się umownych obliczeń kwoty kapitału wspierającego daną działalność

• Kalkulacja efektywności i ryzyka w podziale

Kapitał formy:

• Księgowy, rynkowy

• Własny, obcy

• Finansowy, intelektualny

• Regulacyjny, wewnętrzny

Kapitał regulacyjny – NUK:

• Kategoria I:

• Wpłacony kapitał zakładowy

• Ujawnione rezerwy

• Kategoria II:

• Nieujawnione rezerwy

Kapitał regulacyjny = fundusze własne

Fundusze podstawowe:

• Fundusze zasadnicze

• Pozycje dodatkowe, np. fundusze ogólnego ryzyka

Fundusze zasadnicze:

• Bank państwowy:

• Fundusz statutowy

• Fundusz zapasowy

• Fundusz rezerwowy

• Bank w formie spółki akcyjnej

• Bank spółdzielczy

Fundusze uzupełniające:

• Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

• Pozycje za zgodą KNF np. zobowiązanie podporządkowane,

• Inne pozycje określone przez KNF

Kapitał ekonomiczny

• Wartość funduszy własnych, którymi powinna dysponować instytucja kredytowa, w celu zabezpieczenia się przed różnymi rodzajami ryzyka ekonomicznego występującego w jej działalności

• Wartość funduszy własnych, która zabezpiecza wszystkie nieoczekiwane straty, uwzględniając przy tym politykę czy też preferencje banku w zakresie akceptowanego poziomu ryzyka

Kapitał finansowy = kapitał regulacyjny + kapitał ekonomiczny

Kapitał intelektualny = kapitał organizacyjny +kapitał ludzki + kapitał relacji z klientami

Kapitał wewnętrzny – oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniające przewidywany poziom ryzyka

Zarząd banku odpowiada za przygotowanie i wdrożenie procesów:

• Szacowania kapitału wewnętrznego

• Zarządzania kapitałowego

• Planowania kapitałowego

Proces szacowania kapitału wewnętrznego:

• Kryteria uznawania poszczególnych rodzajów ryzyka za istotne

• Zasady polityki oraz procedury identyfikowania pomiaru i raportowania ryzyka w działalności banku

• Proces ustalania (alokacji) kapitału w zależności od poziomu ryzyka w banku

• Proces ustalania celów kapitałowych w zakresie adekwatności kapitałowej (docelowy poziom kapitału),

• System kontroli wewnętrznej w obszarze szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego

Ad. b) polityka zarządzania kapitałem:

• Długoterminowe cele kapitałowe banku,

• Preferowana struktura kapitału,

• Kapitałowe plany awaryjne,

• Delegowanie zarządzania kapitałem,

• Podstawowe elementy procesu przekształcania miar ryzyka w wymogi kapitałowe

Bank jest ustawowo obowiązany utrzymywać

• Fundusze własne na poziomie

Współczynnik wypłacalności banku = fundusze własne + kapitał krótkoterminowy/ całkowity wymóg kapitałowy * 12,5

Kapitał krótkoterminowy może być wykorzystywany przy ustalaniu normy adekwatności

Bank jest ustawowo obowiązany utrzymywać współczynnik

Całkowity wymóg kapitałowy w przypadku banków

Norma adekwatności kapitałowej = 1. Kapitał dostępny

Kapitał dostępny:

• Fundusze własne:

Wymogi kapitałowe = wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka kredytowego

WYKŁAD

Płynność:

• Płatnicza

• Finansowa

• Strukturalna

Płynność finansowa – zdolność do terminowego regulowania dyspozycji płatniczych klientów oraz do niezakłóconego udzielania kredytów

Płynność płatnicza – zdolność do finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności banku lub oddziału instytucji kredytowej, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty.

Płynność strukturalna – stan równowagi strukturalnej pomiędzy pozyskiwaniem a wykorzystywaniem kapitału, który musi spełniać wymagania:

• Ilościowe (odpowiednia wysokość kapitału)

• Jakościowe (odpowiednia struktura i terminy zapadalności)

Płynność rynku (produktu) – możliwość zamiany na gotówkę w krótkim czasie określonych produktów na rynku bez znacznych strat finansowych

Płynność banku – horyzonty czasowe

• Płynność natychmiastowa – w ciągu dnia

• Płynność bieżąca – do 7 dni

• Płynność krótkoterminowa – do 1 miesiąca

• Płynność średniookresowa – od 1 do 12 miesięcy

• Płynność długookresowa – powyżej 12 miesięcy

Zasady zarządzania płynnością płatniczą:

• Schemat organizacyjny zarządzania płynnością

• Metody pomiaru oraz monitorowania poziomu płynności płatniczej

• Metody ograniczania ryzyka utraty płynności płatniczej, w tym wewnętrzne limity

• Awaryjne plany działania w przypadku sytuacji kryzysowych

• Zakres, tryb i częstotliwość przekazywania informacji zarządowi

Skuteczny system zarządzania płynnością umożliwia:

• Analizowanie i zarządzanie płynnością we wszystkich przedziałach czasowych

• Zarządzanie płynnością każdej jednostki organizacyjnej banku

• Zarządzanie płynnością złotową i walutową w odniesieniu do pozycji bilansowych i pozabilansowych

• Zarządzanie ryzykiem płynności

Proces zapewnienia płynności finansowej w BRE banku SA:

• Zarządzanie ryzykiem płynności:

• Na poziomie strategicznym

• Na poziomie operacyjnym

• Monitorowanie sytuacji płatniczej banku:

• Monitoring dzienny

• Metody oparte o analizę przepływów pieniężnych

Pomiar ryzyka płynności:

• Analiza luki płynności:

• Zestawienie niedopasowania terminów płatności aktywów i pasywów

• Analiza przepływu środków

• Ocena realnych przepływów gotówkowych

Analiza płynności:

• Analiza luki płynności

• Analiza przepływów środków pieniężnych

• Analiza wskaźnikowa

• Rezerwy płynności

• Normy płynności

Luka płynności:

• Zestawienie terminów płatności aktywów i pasywów i pozycji pozabilansowych

• Różnicę między sumą aktywów zapadających i sumą pasywów wymagalnych w danym przedziale czasowym określa się terminem luki płynności

• Luka skumulowana dla danego przedziału czasowego stanowi sumę luk od pierwszego przedziału do danego przedziału włącznie

Rezerwy płynności:

• Podstawowa:

• Kasa

• Należności od NBP lub innego banku z terminem płatności do 7 dni

• Instrumenty dłużne o niskim ryzyku w kwocie możliwej do uzyskania w ciągu 7 dni

• Uzupełniająca:

• Należności od NBP lub innego banku z terminem płatności od 7 do 30 dni

• Instrumenty dłużne o niskim ryzyku w kwocie możliwej do uzyskania w okresie powyżej 7 dni i do 30 dni.

Nadzorcze miary płynności krótkoterminowej:

• Luka płynności krótkoterminowej

• Współczynnik płynności krótkoterminowej

Luka płynności krótkoterminowej (M1):

• Różnica pomiędzy sumą wartości podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności w dniu sprawozdawczym a wartością środków obcych niestabilnych

• Wartość minimalna: 0

Współczynnik płynności krótkoterminowej (M2)

Wartość podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności w dniu sprawozdawczym / wartość środków obcych niestabilnych

Wartość minimalna: 1

Nadzorcze miary płynności długoterminowej:

• Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi

• Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi

Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi (M3)

Fundusze własne banku pomniejszone o łączną wartość wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego, ryzyka rozliczania dostawy oraz ryzyka kontrahenta / aktywa niepłynne

Wartość minimalna: 1

Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi (M4)

Fundusze własne banku pomniejszone o łączną wartość wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego, ryzyko rozliczania dostawy, ryzyka kontrahenta i środków obcych stabilnych / aktywa niepłynne + aktywa o ograniczonej płynności

Wartość minimalna: 1

WYKŁAD

Model systemu kontroli:

• System kontroli na poziomie krajowym:

• KNF

• Bank centralny

• Ministerstwo finansów

• System kontroli w banku:

• Organy wewnętrzne powołane do kontroli i audytu wewnętrznego na poziomie centrali i oddziałów banku

• System kontroli na poziomie ponadnarodowym:

• Komitet bazylejski

• Komitet europejskich nadzorców bankowych

• Komisja europejska

• Rada międzynarodowych standardów rachunkowości

Instytucja kredytowa:

• Nadzór bankowy

• Kontrola wewnętrzna

• Audyt (zewnętrzny i wewnętrzny)

Nadzór bankowy:

• KNF

• Nadzór:

• Indywidualny – w odniesieniu do każdego banku

• Skonsolidowany

• Uzupełniający

PNB przeprowadza badanie i ocenę nadzorczą:

• Wielkości ryzyka, na jakie narażony jest bank

• Jakości procesu zarządzania ryzykiem

• Poziomu kapitału pokrywającego ryzyko wynikające z działalności banku

• Zgodności z przepisami prawa regulującymi działalność banków, statutem i decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku

Badanie i ocena nadzorcza mogą być realizowane poprzez:

• Nadzór analityczny

• Czynności kontrolne

• Wizytę nadzorczą

Nadzór analityczny – analizowanie danych i informacji uzyskanych od banków w szczególności monitorowanie:

• Sytuacji ekonomicznej banków

• Przestrzegania przez banki regulacji ostrożnościowych

• Ryzyka związanego z działalnością bankową

• Przepisów dotyczących koncentracji wierzytelności, adekwatności kapitałowej

Czynności kontrolne:

• Kontrole przygotowania do rozpoczęcia działalności operacyjnej

• Inspekcje

• Postępowanie wyjaśniające

Inspekcja – cele:

• Ocena procesu zarządzania ryzykami

• Weryfikacja danych przekazywanych do NBP

• Ocena zgodności działania banków z przepisami prawa

• Ocena realizacji zaleceń komisji

Inspekcje:

• Problemowe:

• Dotyczą wybranych obszarów działalności banku

• Kompleksowe:

• Dotyczą całokształtu sytuacji ekonomicznej

Wizyta nadzorcza ma na celu aktualizację wyników poprzedniego badania i oceny nadzorczej

System kontroli wewnętrznej:

Cel – analizowanie danych i informacji uzyskanych od banków w szczególności monitorowanie.

• Skuteczności i efektywności działania banku

• Wiarygodności sprawozdawczości finansowej

• Zgodności działania banku z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi

System kontroli wewnętrznej

Elementy:

• Mechanizmy kontroli ryzyka

• Badanie zgodności działania banku z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi

• Audyt wewnętrzny

Bank posiada system kontroli wewnętrznej dostosowywany do struktury organizacyjnej, który obejmuje jednostki organizacyjne banku oraz podmioty zależne

System kontroli wewnętrznej:

• Kontrola funkcjonalna:

• Procedury

• Mechanizmy kontroli

• Kontrola instytucjonalna:

• Audyt

Bank posiada:

• Procedury kontroli wewnętrznej

• Określające zadania realizowane na poszczególnych stanowiskach pracy w ramach systemu kontroli wewnętrznej (regulacje wewnętrzne)

• Mechanizmy kontroli wewnętrznej:

• Zasady, limity dotyczące prowadzonej przez bank działalności, mające charakter kontrolny, funkcjonujące w ramach systemu operacyjnego banku

• Czynności mające na celu kontrolę jakości i poprawności realizowanych zadań

Bank, w ramach systemu kontroli wewnętrznej powinien identyfikować ryzyko:

• Związane z każdą operacją, transakcją, produktem i usługą

• Wynikające ze struktury organizacyjnej oraz struktury holdingu

Audyt wewnętrzny – niezależna, obiektywna działalność kontrolna i konsultacyjna, której celem jest:

• Zwiększanie poziomu i jakości działania

• Wspieranie instytucji w realizacji jej celów

Poprzez wprowadzenie systematycznego, zdyscyplinowanego podejścia do oceny i poprawnej efektywności zarządzania ryzykiem, kontroli oraz procesów władania korporacyjnego

Zasady audytu wewnętrznego:

• Cele i zadania funkcji audytu wewnętrznego

• Zasady audytu wewnętrznego

• Funkcjonowanie audytu wewnętrznego

• Relacje władz nadzorczych z departamentem audytu wewnętrznego i audytorem zewnętrznym

• Komitet audytu

• Zlecenie audytu wewnętrznego

Audyt wewnętrzny zadania – badanie i ocena, w sposób niezależny i obiektywny:

• Adekwatności i skuteczności systemu kontroli wewnętrznej

• Opiniowanie systemu zarządzania bankiem, w tym skuteczności zarządzania ryzykiem

Audyt rodzaje:

• Audyt finansowy

• Audyt inwestycyjny i skarbu

• Audyt zaplecza

• Audyt bankowości elektronicznej

• Audyt procesu

• Audyt oddziału

Audyt zewnętrzny – audyt przeprowadzany przez instytucje niezależne od kierownictwa jednostki poddawanej audytowi np. przez regionalną izbę obrachunkową, urząd skarbowy, NIK

• Badanie sprawozdań finansowych i przedstawianie o nich niezależnej opinii

• Ocena, czy sprawozdania finansowe odzwierciedlają w rzetelny sposób sytuację finansową firmy

• Ocena czy sprawozdania finansowe nie zawierają istotnych błędów