Cancer-induced bone disease; osteolytic tumour-induced bone disease; choroba nowotworowa a kości

- 3 podstawowe objawy:

• bóle kostne

• hyperkalcemia nowotworowa (złośliwa)

• złamanie patologiczne

• potem przerzuty nowotworowe do kości (metastatic bone disease) Cancer-induced bone disease

• dotyczy u dorosłych najczęstszych nowotworów złośliwych:

1. rak piersi

2. rak prostaty

3. rak płuca

4. rak nerki

5. rak tarczycy

zmiany w kościach - dlaczego? jeśli nie ma przerzutów

• rak piersi:

• komórki nowotworowe produkują: PTH-rP i TGF-α

= endokrynna stymulacja resorpcji kostnej

= 1. bóle kostne

2. hyperkalcemia nowotworowa

• komórki nowotworowe produkują cytokiny o działaniu proresorpcyjnym: TNF, IL-1, IL-6

(TNF, IL-1 endokrynnie, wszystkie parakrynnie)

• szpiczak

komórki szpiczaka produkują duże ilości głównie IL-6

o działaniu proresorpcyjnym

• rak prostaty

komórki nowotworowe produkują:

• prostatopochodny czynnik wzrostu i TGF-β (stymulacja kościotworzenia)

• cytokiny proresorpcyjne: PTH-rP, IL-6

• ujemny wpływ chemioterapii na kościotworzenie

• ↑ obrotu kostnego = ↑ resorpcji kostnej

• upośledzenie powstawania OB z komórek szpiku

• ujemny wpływ nowotworów układu płciowego oraz chemioterapii na gonady

• ↓ produkcji hormonów płciowych

• wczesna menopauza (= ↑ resorpcji + ↓ tworzenia)

• menopauza chirurgiczna

• operacje żołądka/jelit - ↓ wchłaniania Ca i wit.D₃

• rtg w nowotworach mózgu - ↓ prod. GH, ↓ IGFs = ↓ tworzenia

• leczenie farmakologiczne

bisfosfoniany

(pamidronian, zoledronian - ZOMETA)

• hyperkalcemia ↓ (hamowanie resorpcji)

• ryzyko złamania ↓

• „anti-tumor cell mechanism”!!!

(apoptoza kom. npl; hamowanie adhezji kom. npl do kości; hamowanie MMP; hamowanie angiogenezy npl; hamowanie inwazji i przerzutów)

w krajach typu USA czy Szwajcaria bisfosfoniany otrzymuje każdy z rakiem piersi i rakiem prostaty w momencie ich rozpoznania (niezależnie od braku/obecności przerzutów do kości)

Metastatic bone disease

Metastatic bone disease

U DOROSŁYCH

• kości zajmują III miejsce po płucach i wątrobie jako miejsce przerzutów npl

(w raku piersi zajmują I miejsce)

• przerzuty dają głównie raki

• u dorosłych w wieku 40-70 lat przerzuty do kości są głównymi zmianami npl

(vs zmiany pierwotne)

• 93% przerzutów u dorosłych dają (w kolejności):

1. rak piersi

2. rak prostaty

3. rak płuca

4. rak nerki

5. rak tarczycy

potem raki: żołądka, j.grubego, trzustki i inne (teoretycznie każdy rak)

• lokalizacja przerzutów

- powstają drogą krwionośną żylną: 1. żyły płucne, 2. żyła wrotna, 3. żyła gł.dolna

(tkanka kostna nie posiada naczyń chłonnych)

- tam gdzie szpik czynny bo zawiera naczynia włosowate

• lokalizacja przerzutów

to głównie szkielet osiowy:

• kręgi Th, potem L, potem C (bóle, niedowłady, porażenia, złamania)

• miednica - głównie kość biodrowa

• bliższa nasada kości udowej

• bliższa nasada kości ramiennej

• potem: czaszka, żebra, mostek

• szkielet obwodowy rzadko

- paliczki (rak nerki, j.grubego, płuc)

miejsce przerzutu do kości preferowane jako 1-sze:

• rak piersi, rak tarczycy

- kręg. C, czaszka

• rak prostaty, rak trzonu macicy

- kręg. L, kość krzyżowa, kość biodrowa

• rak płuca

- kości kończyn aż do obwodu (paliczki)

podział przerzutów:

• mnogie (częściej, bo to wynika z natury meta-)

• pojedyncze

- trudne do diagnostyki

- symulują zmianę pierwotną

- może to być 1-szy objaw

- rak nerki, rak tarczycy

podział przerzutów:

• osteolityczne - najczęstsze (prawie wszystkie raki)

• osteoblastyczne - najrzadsze (rak prostaty, rakowiak atypowy, rak neuroendokrynny)

• mieszane = domieszka drugiej składowej (rak piersi, rak prostaty)

• dlaczego przerzuty do kości stanowią problem?

1. są częste i dają objawy klin. (bóle kostne, złamania patolog.) złamanie patolog. = najczęstsze powikłanie, dot. 70% osób z przerzutami

2. stanowią problem diagnostyczny (badanie, przedmiotowe i podmiotowe, badania dodatkowe - laboratoryjne, RTG lub inne obrazowe, biopsja zmiany) - czasem nie da się ustalić punktu wyjścia

3. stanowią problem terapeutyczny

• lecz. miejscowe: rtg-terapia

• lecz. ogólne: bisfosfoniany, chemioterapia

• lecz. operacyjne:

- kk.długie - resekcja fragmentu kości z guzem i przeszczep kostny

- trzony kręg. - zapobiec powikłaniom neurolog. (uszkodz. rdzenia lub korzeni nerw.; naciekanie łuku; złam. patolog.)

- z dojścia tylnego (łatwiejsze, ale trudno usunąć całą zmianę - u osób z gorszym rokowaniem)

- z dojścia przedniego (trudne, ale da się usunąć cały przerzut - u osób z lepszym rokowaniem)

U DZIECI

• przerzuty do kości dają głównie mięsaki

• najczęściej przerzuty dają:

- nephroblastoma (guz Wilmsa)

- neuroblastoma

- rhabdomyosarcoma

- osteosarcoma

- sarcoma Ewing

---