11.-12.2012

Zmianyw prawie prywatnym poznosredniowiecznym

1. Stanowosc prawa

1. Przynaleznosc do stanu była swoistym ograniczeniem. Rozwoj stos feudalnych doprowadzil do wyodrębnienia się stanow,które posiadaly oddzielne prawa, roznily się w prawach. Do najbardziej jaskrawych i znanych ograniczen stanowych nalezaly zakazy nabywania dobr ziemskich przez mieszczan; zakaz malzenstwa szlachcica z kobieta niższego stanu… Utrzymywaly się również ograniczenia praw w stos. Do cudzoziemcow. Kobiety nie miały czynność i prawnej, legitymizacja nieślubnych dzieci była niemal niemozliwa.
   Pojawia się instytucja kuratorow, którzy ze wzgl. Na ograniczoność podmiotowa prawa jednoski zaczynają zastepowac te osoby. Powolywani byli ze względu na choroby, albo nieodpowiednie zachowanie (krnąbrne panie), ew z powodu bycia uznanym za marnotrawcę.

2. Rozwój osob prawnych

1. Powstawanie spolek i fundacji.

3. Rozwój sadowej ochrony posiadania

1. Ustawodawstwo państwowe i królewskie zmierzaly do ograniczenia wojen prywatnych rujnujących kraj i ludność, bedac sposobem rozwiazywania sporow zamierzchłym. Powstaje odrębny proces posesoryjny. Mialo to być skrocone postepowanie, którego zadaniem byłoby tylko ustalenie faktu naruszenia lub wyzucia z posiadania i przywrócenie poprzedniego stanu. Skrótynium - skrocone dochodzenie o wyzucie z dóbr.

4. Rozwój stos feudalnych

1. Własność feudalna utrzymywala się do końca średniowiecza, emfiteuza - dzierzawa wieczysta gruntu. Chlop nadal nie miał gruntu na wlasnosc, ale wprowadzenie nowej kategorii wieczystej dzierżawy „uprawniala” go do użytkowania za czynsz. Poddanstwo/Wladztwo gruntowe. Od schyłku średniowiecza wraz z kształtowaniem się stosunkow kapitalistycznych, wlasnosc ziemska będzie tracic swoja wysoka ekonomiczna pozycje; wlasnosc ziemska przestanie być podstawa ustroju ekonomicznego. Nowego znaczenia nabierze handel i wymiana kupiecka.

5. Sadowe przenoszenie własności

1. Rozwoj stosunkow gospodarczych i wymiany towarowej sprzyja upraszczaniu istniejących wymogow w dziedzinie obrotu, również w zakresie własności nieruchomości. Zaznaczyla się tendencja do zmniejszania formalizmu, przy jednoczesnym szukania sposobu zabezpieczania obrotu. W miejsce przenoszenia własności i nieruchomości droga in iure cessio rozpowszechni się zwyczaj sadowego przenoszenia własności, potwierdzeniem tego będzie wydanie dokumentu stwierdzającego istniejący stan i jego zmiane. Od XIV pojawiają się księgi, w których wpisuje się transakcje, które mogą sluzyc za dowod jej zawarcia. Mogą od tamtej pory stanowic tez rejestracje umow.

6. Fideikomisy familijne (ordynacje rodowe)

1. Polskie rody szlacheckie posiadaly fideikomisy. Podejmowano rozne starania majace na celu przeciwdziałanie kruszeniu się fortun magnackich/szlacheckich. Zabezpieczenie podstaw majątkowych dla utrzymania dawnej swietnosci szlacheckich rodow było miedzy innymi taim celem przewodnim. Temu celowi sluzylo zakładanie fideikomisow, które powstawaly na podstawie aktu prawnego fundatra, który postanawial, ze dany majatek ziemski ma pozostać na zawsze przy danym rodzie jako niepodzielna, niepowierzalna wartość , miała być w calosci pozostawiona w takim stanie, jakim była. Od XVI ordynacje rodowe powstawaly, wylaczono duże partie ziemi z możliwości obrotu prawnego tymi ordynacjami, jednakże stanowily dla rodu fundament swietnosci, pozycji polityczno-spolecznej . W Polsce nie były zbyt często spotykane, miały wyjątkowy charakter ze względu na majatki/kompleksy ziemskie nie były dopuszczone do obrotu, z czego szlachta nie była w pełni zadowolona

7. Ustawa amortyzacyjna (Polska od XVII w.)

1. Chodzilo o przekazywanie gruntow miedzy innymi. Wydawano je od XVII w, interes lezal po stronie stanu szlacheckiego. W ustawach amortyzacyjnych określano, iż dobra nie mogą być przez kosciol zbywane, wstepujacy do klasztoru nie mogli przekazywać swoich dobr kościołowi - ustawy te godzily w rozwój majątku kościelnego, wprowadzając zakaz alienacji, czyli przenoszenia dobr ziemskich na rzecz kościelnych i zakonow.

8. Rozwój praw na rzeczy cudzej

1. Charakterystycznym przejawem był wielki rozwój nieznanej prawu rzymskiemu instytucji praw rzeczowych, czyli ciezarow realnych, tj takich, które obciazaly dana nieruchomość powtarzających się swiadczen na rzecz odpowiednich podmiotow.
   Wśród tych ciezarow wazna pozycje zajmowaly renty obciazajace nieruchomość; kupno renty
   Kolejno, znacznie korzystniejsza instytucja dla dluznika, renta wykupna - wyderkaw, dluznik zachowywal moznosc splaty calosci ciazacej na nim sumy i uwolnić się od obowiązku placenia renty.
   Nowa forma zastawu, zastaw bez dzierżenia, rozwinieta na nieruchomościach. Rozwiniecie się tego typu zastawu spowodowalo rozwój instytucji hipoteki, zastawu umownego, służącego zabezpieczaniu zobowiazan, przy którym przedmiot zastawu pozostawal w rekach dluznika zastawnego, czyli zastawcy.

2. Rozwoj instytucji spadkobrania testamentowego- początkowo instytucja testamentu nie była rozpowszechniona, ale z biegiem czasu mocno się rozwinie.

<aula błękitna 11-16 6.02.2012>

Prawo Karne w Średniowieczu

1. Pojęcie przestępstwa, charakter odpowiedzialności

1. Charakterystyka przestępstwa, czxym było przestępstwo w mniemaniu osob zyjacych w tamtych czasach? Był to czyn zabroniony, wyrzadzajacy szkode jednostce, spoleczenstwu lub ogolowi, naruszający mir/porządek publiczny ustanowiony przez prawo.

2. Podział przestępstw:
   * Przestępstwa prywatne - naruszaly interes jednostki lub rodziny(rodu), wyrzadzona krzywdę traktowano jako prywatna sprawę, kare realizowano w polu samopomocy (krwawej zemsty), prowadzilo to do walk rodowych (wróżd)
   * P-stwa publiczne - naruszaly interes ogolu, pojawily się w plemionach szczepowych; zdrada kraju, zbieg z wojska, tchórzostwo na polu walki; przestępstwa religijne traktowane jako publiczne - swietokradztwo, krzywoprzysięstwo.

3. Mir - ustalony porządek publiczny, którego naruszenie stanowilo przestępstwo publiczne
   mir miejscowy - okreslona ochrona miejsc np. kościoła lub rynku
   mir osobowy - okreslona ochrona osoby
   mir mieszany - chronil i osobe, i miejsce jej pobytu.

4. Rodzaje przestępstw prywatnych:
   przeciwko zyciu lub zdrowiu: mężobójstwo (dzielilo się na zabójstwo, morderstwo - zabójstwo z proba ukrycia sladow zbrodni), uszkodzenia ciala
   przeciwko mieniu ->kradzież: mala i wielka, kwalifikowana i zwykla(sposób popełnienia), rozboj- zabor cudzejrzeczy przyuzyciu sily z zamiarem pozbawienia zycia; rabunek - jw. Ale bez zamiaru pozbawiania zycia; podpalenie, wyrządzenie szkód polnych/leśnych.
   kary przeciw czci: zniewaga czynna, slowna lub pisemna (paszkwil)
   przeciwko moralności - cudzołóstwo (kobieta i mezczyzna mogli dokonać), kazirodztwo, nierząd, sodomia, homoseksualizm.
   przeciwko zauwaniu publicznemu- fałszerstwo dokumentów, zeznan; oszustwo (hazard),lichwa

2. Sposoby ograniczania krwawej zemsty i wojen prywatnych

3. Rodzaje kar - pasntwowe (publiczne) i prywatne

4. Ewolucja klasyfikacji przestępstw i kar, przejawy subiektywizacji odpowiedzialności.

---