Ogniwa prakseologiczne.Prakseologia - nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania. Prakseologia zajmuje się rozpatrywaniem wszelkich działań celowych z punktu widzenia ich skuteczności i formowaniem zasad sprawnego działania. Przedmiotem tej nauki jest nie tylko analiza czynności warunkujących skuteczność działań, ale również uzasadnienie ich logicznego następstwa. Ojcem koncepcji prakseologii był Alfred Espinas, który w 1890 r. podał nazwę tej nowej dyscypliny i przedstawił jej zadania. Maciej Demel przystosował zdobycze prakseologii do potrzeb szkolnego wychowania fizycznego, stwarzając oryginalną na skalę światową koncepcje tej dziedziny edukacji jako procesu złożonego z następujących po sobie czynności:Uświadomienie celu:Istotą każdej pracy dobrze zorganizowanej jest ściśle sprecyzowany i jasno postawiony jej cel. Równocześnie cel powinien być ograniczony tzn. liczący się z możliwościami i pożyteczny. Zgodnie z zasadami prakseologii konieczne jest uświadomienie sobie konkretnych i odpowiednio szczegółowych celów operacyjnych. Przed przystąpieniem do działania wychowawca fizyczny winien ustalić właściwą hierarchię celów w danym cyklu tematycznym, a więc ich wzajemne podporządkowanie.Diagnoza i prognoza. Współcześnie diagnozę stosuje się powszechnie we wszystkich dziedzinach życia społecznego m.in. w psychologii, pedagogice i wychowaniu fizycznym, ponieważ jest ona istotną pierwszą fazą podejmowania decyzji. Diagnoza może dotyczyć różnych zakresów i stąd mówimy o diagnozie osobniczej, grupowej i środowiskowej. Przedmiotem diagnozy osobniczej mogą być m.in. zainteresowania i wiedza w zakresie kultury fizycznej, stan zdrowia i postawa ciała, poziom rozwoju somatycznego i zdolności motorycznych. Diagnoza grupowa najczęściej dotyczy stosunków interpersonalnych, natomiast diagnoza środowiskowa obejmuje stosunek do kultury fizycznej - dyrekcji szkoły, całego grona pedagogicznego, organizacji młodzieżowych oraz tradycji i klimatu społecznego.Prognoza pedagogiczna dotyczy przede wszystkim przewidywania stanu, jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Można tu wyróżnić prognozę krótko i długo terminową. Tylko wszechstronna wiedza o człowieku i znajomość praw natury umożliwia nam racjonalne przewidywanie, a tym samym właściwą i skuteczną interwencję.Celem przewidywania osiągnięć w procesie fizycznym edukacji nie jest segregacja sprawnościowa uczniów, lecz lepsze dostosowanie środków dydaktyczno - wychowawczych do ich psychofizycznych możliwości. Diagnoza odnosi się do teraźniejszości, natomiast prognoza i planowanie do przeszłości.Planowanie w prakseologicznym rozumieniu tego terminu, polega na obmyśleniu doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia tych działań według obmyślonego toru. Zgodnie z obowiązującym aktualnie programem plan pracy nauczyciela winien uwzględniać:Realizacja.Przed przystąpieniem do każdego działania ważny jest pewien namysł. Przy wykonaniu kolejnych czynności wychowawca fizyczny powinien uwzględnić to, co zrobił wcześniej, jak i to, co dopiero zamierza zrobić. Koordynacja działań polega na dostrzeżeniu wszystkich poczynań wychowanków i ich stosownym wykorzystaniu.Realizacja procesów wychowania i kształcenia fizycznego podlega specyficznym cechom każdego procesu pedagogicznego. Każda realizacja określonego procesu wychowania i kształcenia fizycznego kończyć się winna poprzez wprowadzenie uwzględnionych zadań kontrolno - oceniających. Wskazuje się na następujące uzasadnienia prowadzenia kontroli:społeczne, psychologiczne, pedagogiczne.Proces kształcenia i wychowania fizycznego jak każde zjawisko społeczne wymaga kontroli. Samokontrole i samoocenę uznaje się za inteligentne ogniwo podmiotowej kontroli. Wymagają one stworzenia takich sytuacji wychowawczych, które przygotują wychowanka do ciągłego doskonalenia się, określonego mianem samowychowania i samokształcenia.Za główne czynniki sprzyjające skuteczności wdrażania wychowanka do procesu samowychowania uznać można: 1)Rozwiniecie w wychowanku motywacji do ciągłego samodoskonalenia.2)Kierowanie i umiejętne doradztwo w toku realizacji poszczególnych zadań.3)Zachowanie cykliczności procesu samokontroli i samooceny.Często, bowiem z jednej strony przyjmuje się, że istotę i podstawę efektywności procesu wychowania i kształcenia fizycznego są zmiany w osobowości wychowanka, ale z drugiej strony uwzględnia się niemal wyłącznie poziom rozwoju dyspozycji instrumentalnych.Kształtowanie postaw prosomatycznych.Chociaż wśród psychologów społecznych nie ma zgody, co do definicji postawy, jednak większość zgadza się, że jest to ocena pozytywna lub negatywna ludzi obiektów i idei. Postawy takie są trwałe w takim sensie, że utrzymują się w przez dłuższy czas. Chwilowa irytacja z powodu czegoś, co ktoś powiedział nie jest postawą, ale trwały, negatywny obraz tej osoby jest postawą. Postawy są pozytywną lub negatywną reakcją na coś. Ludzie nie są neutralnymi obserwatorami świata, ale stale oceniają to, co widzą.Ogólnie można wyróżnić trzy grupy definicji postaw, są to:- Definicje nawiązujące do koncepcji socjologicznej, w której zwraca się szczególnie uwagę na stosunek nosiciela do postawy.- Definicje nawiązujące do tradycji behawiorystycznej lub psychologii uczenia się.- Definicje nawiązujące do teorii poznawczych w psychologii.Podsumowując możemy stwierdzić, że zgodnie z definicjami wychodzącymi z podejścia socjologicznego, a przyjętymi przez wielu psychologów społecznych, postawa to określony, względnie stały stosunek emocjonalny lub oceniający przedmiotu lub dyspozycji do występowania takiego stosunku, wyrażająca się w kategoriach pozytywnych, negatywnych lub neutralnych.Kultura.ogół uznawanych wartości, utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących człowieka i jego otoczenia.KF.ogół uznawanych wartości, utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących przymiotów ludzkiego ciała. Kultura fizyczna, jako wyraz niezadowolenia człowieka z budowy, postawy, odporności, wydolności, sprawności czy urody własnego ciała, jest autentycznym, a nie jedynie metaforycznym składnikiem prawdziwej kultury.Kultura Przedmiotowa ogół uznawanych wartości, utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących otoczenia człowieka.Kultura Podmiotowa. ogół uznawanych wartości, utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących człowieka.Kultura duchowa.ogół uznawanych wartości, utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących umysłu człowieka.Edukacja.intencjonalny przekaz wzorów wartości i wzorów zachowań z pokolenia na pokolenie. Edukacja Fizyczna.intencjonalny przekaz wzorów i wartości zachowań dotyczących ciała.Kształcenie.intencjonalny przekaz wiedzy i umiejętności z pokolenia na pokolenie. fizyczne ksztalcenie-intencjonalny przekaz wzorow zachowan dotyczący ciala ludzkiego.Wychowanie.intencjonalny przekaz ideałów i wzorów postępowania z pokolenia na pokolenie. wersje wychowania fizycznego.Wersja biotechniczna.Jej promotorem jest Jędrzej Śniadecki, którą ją ułożył w spójną konstrukcję i sformułował główne twierdzenia. Postrzegał człowieka jako twór naturalny nawet, gdy rozwijał myśl społeczną. Toteż skwapliwie przejął zasady pedagogiki J.J. Rousseau, ograniczając swą kompetencję do „wychowania lekarskiego”. Śniadecki dystansował się od innych dziedzin wychowania, które zresztą uważał za mętną spekulacje. Zawierał wprawdzie głos i w sprawach nauczania i edukacji moralnej, czynił to jednak ubocznie i zawsze jako rzecznik natury, obrońca rozwojowych interesów dziecka. Przyjąwszy taki punkt wyjścia i taką postawę wobec wychowania, zarysował dla swej dziedziny stosowne pola naukowej penetracji. Pierwsze z tych pól to diagnostyka rozwoju. Ponieważ praktyka wychowania fizycznego została zdominowana czynnikiem ruchu, sprowadziła się do ćwiczeń fizycznych, teoria zaczęła skupiać się wokół zagadnień motoryczności człowieka. Do kluczowych pojęć omawianej teorii należą: wydolność organizmu, sprawność fizyczna, sprawność ruchowa. Wyodrębniano i nauczono się badać poszczególne cechy motoryczne: siłę, moc, zwinność, gibkość → wymierne ilościowe, płynność i transmisja ruchu, antycypacja, rytmika → niewymierne jakościowe. Co więcej schodząc w głąb badano psychomotorykę, a więc takie zjawiska jak czas reakcji na bodźce, jak pamięć i wyobraźnię ruchową, precyzję i koordynację czyli zdolność ruchów, symetrię i asymetrię motoryczną, zjawisko transferu treningowego i wiele innych.Wersja pedagogiczna.Algorytm wspomnianego manewru opracowany został poza pedagogiką, a mianowicie w obszarze medycyny. Ta bowiem, jak wychowanie fizyczne, sytuuje się również na pograniczu nauk przyrodniczych i społecznych, uwikłana jest więc w te same problemy metodologiczne. Warunkiem pełnej skuteczności medycyny jest partnerstwo ze świadomym i aktywnym pacjentem. Pod wpływem ustaleń socjologii i psychologii medycznej - zwrócono uwagę, że trzeba sięgnąć do głębszych pokładów osobowości potencjalnego pacjenta, do jego woli, emocji, światopoglądu. Wówczas dopiero wiedza o zdrowiu może być spożytkowana. Za punkt wyjścia z pedagogiki zdrowia przyjęto prostą tezę: zdrowie podstawą i warunkiem wychowania. Odwróciwszy ją otrzymano sformułowanie interesujące dla pedagoga: wychowanie warunkiem zdrowia. Wynika stąd, że do zdrowia należy wychowywać i to tak, aby każdy umiał i chciał nie tylko chronić zdrowie, ale także je doskonalić. Wersja kulturowa.Jest ona w swej koncepcji diametralnie różna od poprzedniej i stanowi pierwszy wariant orientacji humanistycznej. Pojawiła się na fali filozofii marksistowskiej, materializmu historycznego. Nic co ludzkie, a więc i ciało człowieka nie jest wyłączone spod praw społeczno - ekonomicznych. Kulturowa wersja wych.fizycz. podjęła walkę z krańcowym programowym biologizmem. Krzysztof Zuchora słusznie zaatakował to wszystko, co spychało wychowanka do przedmiotu biotechnicznych manipulacji. Wskazał na przyrodniczą jednostronność nauki o funkcjach wychowania fizycznego, przeciwstawił się segregacji uczniów według ich cech somatycznych i poziomu fizycznej sprawności, przemówił też za koedukacją, która tworzy wspólnotę kulturową konieczną również i w tej dziedzinie.funkcje aktywnosci ruchowej.F.Stymulacyjna-stymulacja pobudzenie czynności organizmu co w efekcie powoduje jego rozwoj .Glownymi stymulatorami sa :powietrze pokarm ,energia promienista oraz ruch.W anafazie wspomaga rozwoj(fun.proewolucyjna),w mezofazie podtrzymywanie osiagnietego stanu funkcja konserwacyjna i w katalazie czynne przeciwdziałanie zmianom starczym(fun.anty inwolucyjna). F.ADAPTACYJNA-adaptacja jest to przystosowanie się środowiska wewnętrznego naszego ustroju do zmieniających się warunkow środowiska zew. Kazda zmiana wpływa niekorzystnie na organizm czlwieka. W anafazie dazenie do podwyższenia tolerancji ustroju, na dzialanie wszelkich bodźców generowanych przez środowisko zewn. W mezofazie wspomaganie procesu przystowawczego do środowiska zycia i warunkow pracy zawodowej.W katalazie lagodzenie skutkow zmiany trybu zycia w związku z przejsciem w stan spoczynku oraz ograniczona sprawnością i wydolnością org. W wyniku zmian starczych.F.korektywno-Kompensacja wyrównywanie brakow i niedoboru która niesie wspolczesna cywilizacja i korektywa naprawa ciala kiedy pojawiaja się skutki niekorzystnego wpływu.Formy uczestnictwa w kulturze fiz.WF,Rekreacja fiz,sport,rehabilitacja ruchowa ,turystyka.WF- wg.Grabowskiego jest to forma uczestnictwa w kf.mlodych pokoleń której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego ,motorycznego i zdrowia oraz przygotowanie do podtrzymywania i pomnazania tych właściwości w Zyciu pozniejszym (prospekcja). Rekreacja ruch.Grabowski jest to forma uczestnictwa w kulturze fiz,ludzi glownie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym której celem jest regeneracja pomnazanie i podtrzymywanie zdrowia sprawności fiz ,i urody zas podstawowym srodkiem aktywność ruchowa. Sport-wg.Grabowski- forma uczestnictwa w kult fiz.ludzi o dopowienich predyspozycjach somatyczno motorycznych,której celem jest zaspokajanie potrzeby samorealizacji na drodze współzawodnictwa w dazeniu do osiągnięcia maksymalnych rezultatow w zakresie spr,fiz .i duchowej. RECHABILITACJ.RUCHOWA-jest ta postacia rehabilitacji a zarazem forma uczestnictwa w kult fiz ,która odnosi się do zdrowia a której celem jest przywracanie lub kompensacja utraconych w wyniku choroby lub kalectwa funkcji psychomotor.i ubytkow somatycznych za pomoca fizyczn.srodkow a zwlaszcza ruchu. TURYSTYKA -jest to forma uczestnictwa w kult fiz .ludzi w roznym wieku,której celem jest poznanie blzszego i dalszego otoczenia kozystajac z wlasnej aktywności ruchowej. PRAWA I TEORIE dot .ksztaltow.i zmian postaw.a)Prawo efektu Thomdike'a- w myśl którego utrwalaniu ulegaja skojarzenia bodzca z reakcją, gdy towarzyszy im stan przyjemności zadowolenia i odwrotnie, zostaja osłabione związki wywołujące stn przykrości i niezadowolenia. Uniwersalnośc tego prawa w odniesieniu do procesu fizycznego wychowania polega na tym że trening fiz. jak żaden inny przejaw aktywności stwarza w równym stopniu wiele okazji do przeżywania przyjemności jaki przykrości.Nie wyklucza możliwości opanowania określonych sprawności i umiejętności w nieprzyjemnych okolicznościach, jednak szansa na ich późniejsze podtrzymywanie i doskonalenie maleje wraz z nasileniem się przykrych doznań w trakcie ich nabywania b)Teoria reaktancji-czyli oporności psychologicznej. Dostrzeżono że gdy następuje ograniczenie swobody w wyborze poglądów lub zachowań wywołuje to odruchowąniechęc do proponowanych,zwłaszcza jako jedyne rozwiązań. Wynika stąd praktyczna wskazówka że np. większe szanse na akceptacje ma program wych fiz. ustalony przez nauczyciela wspólnie z uczniami( jak w Szwecji) a niżeli od narzucony odgórnie c)Teoria równowagi poznawczej-wg. której człowiek chętnie utrzymuje harmonię miedzy uznawanymi wartościami (np. zgrabna sylwetką) a postawa wobec zjawisk, rzeczy lub osób bedących ich nośnikami ( np. ćwiczenia gim.) d)Teoria dysonansu poznawczego-uczucie przykrego napiecia spowodowane sprzecznością inform.docierajacych z zewnatrz z wlasna samoocena. -najogolniej mówiąc wszyscy ludzie maja skłonności do usuwania przykrych napiec spowodowanych niezgodnością docierających do ich inform .z obrazem wlasnej osoby,jednym z najczęściej obserwowanych sposobow redukowania tych napiec jest bagatelizowanie inf.bedacych ich przyczyna.Jezeli wiec uczen o niskiej sprwanosci w wyniku nie rownej rywalizacji na lekcjach wych.fiz. Doznaje upokozen to w celu zmniejszeniu lub usunieciu dysonansu miedzy przekonaniem o wlasnej nieporadności ruch .a poczuciem wlasnej wartości może przejawic skłonność do pomniejszenia znaczenia sprawności fiz .jako cechy przydatnej w zyciu. Postawa i jej Komponenty.Względnie trwala struktura procesow poznawczych ,emocjonalnych,tendencji do zachowan wyrazajaca się w określonym stosunku przedmiotow postawy.KOMPONENTY-(poznawczy intelektualny) wiedza na temat przedmiotu dzialania, na temat ciala ludzkiego np.wplyw ruchu na organizm człowieka.Elementy które determin.posiadany przez `nosiciela'postawy zasob wiedzy , informacji o jej przedmiocie .KOMPONENT EMOCJONALNY-stanowiacy o tym ,czy postawa wobec przedmiotu jest negatywna,pozytywna lub neutralna oraz o tym jak silne jest natężenie emocji ,jest warunkiem istnienia postawy ,charakteryzuje komponent uczuciowo motywacyjny (przezycia) związany z przedmiotem postawy. KOMPONENT BEHAWIORALNY-zachowanie wobec przedmiotu które można ujac w kategoriach zbliżenia, unikania czy agresji wobec przedmiotu .Sprowadza się do podejmowania określonych zachowan (uczestnictwa) związanych z przedmiotem postawy. Głębokość postawy1) Uleganie.Polega na tym, że dany osobnik akceptuje jakiś wpływ, ponieważ ma nadzieję wywołać tym pozytywną reakcję innej osoby czy grupy(cw bo musze).2) Identyfikacja.Akceptacja przez jednostkę danego wpływu, ponieważ chce ona uzyskać lub utrzymać satysfakcjonujący związek z inną jednostką lub grupą(cw bo chce byc jak n-el).3) Internalizacja.Kiedy akceptuje się jakiś wpływ, ponieważ jego treść jest sama przez się nagradzająca, a to dlatego, że jest zgodna z systemem wartości jednostki.Zwykle, gdy sprawdzamy po kilku tygodniach stan zmian, które pojawiły się w postawach pod wpływem naszych zabiegów eksperymentalnych, okazuje się, że badani powrócili do swych oryginalnych postaw. Żeby uzyskać zmiany w postawach oddziaływania te muszą być na ogół długotrwałe i pochodzić ze źródeł cieszących się zaufaniem odbiorców(cw bo chce).Sila postawy-przychylnosc lub nieprzychylność wobec postawy.trwalosc postawy-odpornosc na dzialanie czynnikow np.. czas. Wartosci cialaWartość to jest co jest dla nas cenne, cos do czego dazymy,co jest godne staran.Wartosci ciala cielesne -jest 5 typow fizycznych wg. Znanieckiego. a)zdrowie -typ higieniczny b)uroda -typ obyczajowo -estetyczny c)zmysłowość- typ hedonistyczny d)higiena typ higieniczny e)rozrodczość-typ geneonomiczny f)sprawność-typ sportowy( utylitarny). Zdrowie to wartość do której kazda osoba dazy warunkuje nasze szczescie w zyciu.Bez niej pozostale rzeczy traca na wartości,sposobem na utrzymanie,poprawe zdrowia jest aktywność ruchowa . Uroda jest również wartością o której mazy każdy człowiek lecz nie jest najwazniejsza ,każdy z nas jest w pewien sposób nie zadowolony ze swojej urody i dazy do jej poprawy zgrabnej sylwetki np.poptzez aktywonsc ruchowa .Zmyslowosc-zaspakajanie wlasnych potrzeb poprzez aktywność fiz. Rozrodcza-glownie troska ,dbałość o przyszle pokolenia genetyczne przekazywanie pozytywnych cech.Sprawnosc-zwiazana z praca i obronnoscia
1