III.PROZA

A. 1918- 1932

b) 1926- 1932

12. KONTYNUACJA FANTASTYKI HISTORIOZOFICZNEJ. POWIEŚCI WITKACEGO

• charakterystyka:

• tematy z przyszłości

• katastrofizm nasycony konkretem politycznym:

• rewolucja proletariacka i żółta rasa- wielkie zmiany

• s

• groteska, karykatura

• kataklizmy społeczne

• nurt ten można byłoby zaklasyfikować do już wyróżnionych, ale jego wybitne realizacje pozwalają na osobne wyróżnienie

• utwory, twórcy:

• Aleksander Wat Bezrobotny Lucyfer 1927; charakterystyka:

• odnowienie powiastki filozoficznej

• wpływy Voltaire'a, Chestertona, Apollinaire'a (Heretyk i S-ka)

• ludyczność katastroficznej wyobraźni (podobieństwo di Wesela hrabiego Orgaza) ale

• powściągliwość poetycka, rygor intelektualny

• przewrotny komizm, paradoksalna logika

• „gra w katastrofizm”

• kryzys kultury, wierzeń, mitów, ideałów

• Bruno Jasieński Palę Paryż 1929; charakterystyka:

• dżuma w Paryżu sprowadzona przez mszczącego się za swoje niepowodzenia robotnika

• śmierć milionów jest złem koniecznym aby nastała nowa epoka

• za publikację tej książki został wydalony z Francji (1928); pobyt w Związku Radziecki, gdzie jednak został aresztowany 1937 i rozstrzelany 1938

• elementy u : Kurka, Brzękowskiego, Kudlińskiego

STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ

• charakterystyka:

• proza poprzedzona programotwórstwem, teoretyzowaniem i dramaturgią

• nie traktował powieści jako dzieła sztuki

• eseizacja (Irzykowski, Miciński, Żeromski)

• fikcjonalność

• demonizacja wizji świata (Przybyszewski)

• groteska, ponurość

• brutalizacja wizji człowieka i świata (Kaden)

• pomieszanie języka: filozoficznego dyskursu i bezpośredniego nazywania wszystkiego po imieniu

• kontrasty: grozy- wygłupu,

• neologizmy

• konsekwencja systemu filozoficzno- historiozoficznego

• sfera seksualna- stymuluje pracę artystyczną, rozbudowana sfera bohaterów obu powieści; kobieta demoniczna, diabolizm, Schopenhauerowska metafizyka płci

• degradacja kultury- ukazana przez zbrodnie, obłędy i perwersję jego bohaterów

• Pożegnanie jesieni 1927;

• kataklizm rewolucji „niwelistycznej”

• Nienasycenie 1930

• najazd wojsk chińskich, posługującej się paraliżującymi wolę oporu „pigułkami Murti- Binga”

1

---