tif, skrypt - tif, FILOZOFIA PRAWA


FILOZOFIA PRAWA

  1. Czym jest filozofia prawa

Pytanie dlaczego? w dziedzinie prawa daje początek nauce zwanej filozofią prawa. Zajmuje się ona systematycznym rozważaniem przyczyn istnienia prawa i tym co stanowi istotę prawa.

Prawo zaś można zdefiniować jest fenomenem społecznym, regulującym życie wspólne ludzi należących dodanej grupy.

  1. Świat realny a świat nauki

  1. Nauka a filozofia prawa jako metafizyka

  1. Filozofia prawa a prawo pozytywne

Można to przedstawić następująco:

0x08 graphic
społeczeństwo

0x08 graphic
świat realny

obowiązujące prawo pozytywne

0x08 graphic
0x08 graphic
nauka praktyczna nauka prawa

0x08 graphic
nauka

0x08 graphic
filozofia prawa

0x08 graphic
nauka spekulatywna

teologia prawa

  1. Specyfika filozofii prawa jako nauki

0x08 graphic
Filozofia prawa - idealność wartości /wyobrażenia o sprawiedliwości/

0x08 graphic
teoria prawa /law in the books/

0x08 graphic
0x08 graphic
dogmatyka prawa - normatywność /Sollen/

żyjące prawo /law in action/

0x08 graphic
praktyka prawa /law -ways/ żyjące prawo /lebendes Recht/

0x08 graphic
socjologia prawa - faktyczność /Sein/

życie społeczne /folkweys/

Dogmatyka prawa - zajmuje się analizą, systematyzacja i wykładnią obowiązującego prawa pozytywnego.

Filozofia prawa jest nauką interdyscyplinarną - łączy filozofię i prawo. Ma za zadanie wyjaśnić aspekt rozumowy i społeczny człowieka. Ma wyjaśnić zjawisko prawa jako idei i jako wartości, którymi człowiek się kieruje w życiu. Stąd niektórzy filozofię prawa utożsamiają z teorią wartości /aksjologia/. Jednakże prawo nie jest tylko ideą ale bytem relacyjnym i fenomenem społecznym. W człowieku zaś dokonuje się przetransponowanie normatywności i powinności prawa /Sollen/ na faktyczne postępowanie /Sein/ - przez działanie lub zaniechanie działania.

  1. Termin filozofia prawa

  1. Systematyzacja filozofii prawa

Filozofia prawa a nauki pokrewne

  1. Socjologia prawa

  1. Jurysprudencja

  1. teoria prawa i inne nauki pomocnicze

HISTORIA MYŚLI PRAWNEJ

Starożytna myśl prawna

  1. Pojęcie prawa w mitologii greckiej

  1. Koncepcja prawa sofistów

  1. Sokrates o prawie

  1. Platon /427-347/ o państwie i prawie

dusza człowieka etyka teoria państwa

- rozum mądrość filozofowie

- impulsy męstwo żołnierze

- pożądanie panowanie rzemieślnicy

0x08 graphic
nad sobą

sprawiedliwość

  1. Arystoteles /387- 322/ o państwie i prawie

  1. Prawo naturalne stoików

Chrześcijańska myśl prawna

17. Charakterystyka epoki

18. Św. Augustyn /354-430/ o państwie i prawie

  1. Tomasz z Akwinu /1225-1274/ o państwie i prawie

Prawo /lex/

Prawo wieczne /lex aeterna/

Prawo naturalne /lex naturalis/

Prawo ludzkie /lex humana/

Prawo Boże pozytywne

Państwo

Podział państw

  1. Marcin Luter /1483-1546/ o prawie i państwie

Nowożytna myśl prawna

  1. Hugo Grocjusz /1583-1645/

ius naturale

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
ius ius divinum voluntarium ius voluntarium - prawo pozytywne

ius gentium - prawo międzynarodowe

0x08 graphic
ius voluntarium ius civile - prawo prywatne

0x08 graphic
ius civile

0x08 graphic
ius humanum voluntarium

ius gentium

Państwo

  1. Thomas Hobbes /1588-1679/

Teoria państwa

Obowiązki suwerena

Prawo naturalne

Prawo pozytywne

  1. Samuel Pufendorf /1632-1694/

Wizja świata

Państwo

Prawo

  1. Christian Thomasius /1655-1728/

Prawo a moralność

przedmiot

cel

istota

obowiązek

źródło

prawo

czyny zew.

pokój zew.

rozkaz

przymus zew.

prawo pozytywne

moralność

czyny wew.

pokój wew.

rada

obowiązek wew.

rozum i wola

  1. John Locke /1632-1704/

  1. Charles Louis de Montesquieu /1689-1755/

  1. Jean Jacques Rousseau /1712-1778/

  1. Immanuel Kant /1724-1804/

Prawo

Państwo

  1. Johann Gottlieb Fichte /1762-1814/

Prawo

Prawo moralne i naturalne

Państwo

  1. Georg Wilhelm Friedrich Hegel /1770-1831/

Prawo

Państwo

Współczesna myśl prawna

  1. Teoria prawa historycznej szkoły prawa

  1. Teoria prawa pozytywizmu filozoficznego

  1. Teoria prawa pozytywizmu legalnego

  1. Teoria prawa neokantyzmu

  1. Teoria prawa Gustava Radbrucha /1878-1949/

  1. Czysta teoria prawa Hansa Kelsena /1881-1973/

Pojęcie prawa

Norma

ANALIZA PRAWA

Analiza prawa bada prawo jako fenomen społeczny - jego elementy, naturę i specyfikę. Punktem wyjścia jest fakt istnienia prawa - obowiązującego prawa pozytywnego. Ponieważ prawo nie jest bytem fizycznym, stąd nie można się posłużyć metodą empiryczną. Trzeba zwrócić uwagę na 2 wymiary prawa:

Prawo może istnieć tylko tam gdzie społeczność i odwrotnie - ubi societas, ibi ius

  1. Pozytywność prawa

Prawo pozytywne

Pozytywność prawa

  1. Normatywność prawa

  1. Historyczność prawa

  1. Przymus prawny

  1. Prawo a rzeczywistość

Czynniki wpływające na formowanie prawa:

Może istnieć odwrotna tendencja

  1. Prawo a sprawiedliwość

Prawo a państwo

43.Porządek społeczny

Grupy, które posiadają samostanowiony i obejmujący całość życia porządek społeczny - grupy społeczne.

Społeczeństwo jest istnieniem swego rodzaju, które można określić jako całościowe życie wspólne o charakterze

społecznym. Do zachowania dalszego rozwoju społeczeństwa potrzebne są działania całościowe.

Mechanizmy tworzenia się grup ludzkich:

człowiek jest swoistym indywiduum, w działaniu przekracza jednak próg (przestrzeń ,ja"), wchodzi w relacje

międzyludzkie, które czynią go osobą społeczną. Człowiek potrzebuje wielu rzeczy do swojego rozwoju, a może

je otrzymać tylko ze strony drugiego człowieka.

Role społeczne:

Rola, w którą jednostka wchodzi w relacjach pomiędzy ludzkich, jest jej w różnorodnym sensie już wraz z

wejściem w życie wyznaczona poprzez istniejący porządek świata. Jednak większość relacji jest przez jednostkę

wybierana. Jednostka, która dokonuje przejścia ze sfery indywidualnej do struktur społecznych, musi się liczyć z

konsekwencjami - podlega wymogą relacji społecznych - określone wzorce zachowania.

Charakter porządków życia społecznego:

pewien porządek w sferze ludzkiej jest ustanowiony już w samy życiu. Człowiek zostaje włączony w określone

relacje porządku, wg których świadomie lub nieświadomie żyje - porządek żyjący z samego siebie. Porządek

ustanowiony przez społeczeństwo - sztucznie wytworzony porządek, który ma na celu podtrzymywanie

społeczeństwa i utrzymanie stanu korzystnego dla całości i jednostek.

W społeczeństwie istnieją obok siebie różne porządki norm: obyczaj. Moralność i prawo.

Prawo charakteryzuje się jako porządek ustanowiony, na którego normy w dużym stopniu wpływ mają istniejące

struktury społeczne i ich reguły gry.

Duch wspólnotowy:

początki tworzenia się grup ludzkich leżą w witalnych związkach wspólnoty. W każdej grupie istnieje duch -

duch wspólnotowy (język, kultura społeczna, gospodarka, technika) - tworzy się on ponad wielością członków

grupy jako wspólność myślenia, doświadczania, wyobrażeń, przekonań, wartościowań i orientacji życiowych.

Jest najbardziej decydującym czynnikiem dla rozwoju społeczności w aspekcie jej samokształtowania.

Znaczenie porządku społecznego:

porządek społeczny reguluje wzajemne relacje członków grupy do siebie, kieruje ich zachowanie na pewne tory,

zapobiegając w ten sposób przypadkom samowoli i chaosu. Gwarantuje członkom społeczeństwa

bezpieczeństwo, a społeczeństwu trwałość. Znaczenie ma tez relacja jednostki do porządku społecznego.

Jednostka wchodzi jako istota działająca w otoczenie, które zastaje ona jako uporządkowane i do struktury

którego musi się dopasować w swoim rozwoju osobowości. Społeczeństwo stawia jednostce w zakresie jej

zachowania społecznego żądanie mocy wiążącej dla porządku społecznego. Jednostka przystępując do

społeczeństwa nie pozostaje jedynie jego biernym elementem, ale wnosi swój wkład do wspólnego formowania

społeczeństwa.

44.Porządek prawny jako społeczny porządek norm

Porządek prawny jest porządkiem norm, który reguluje sposoby zachowania w stosunkach pomiędzyludzkich, jak i relacje jednostek w stosunku do społeczności (jest przyporządkowany społeczności i porządkowi społecznemu). Społeczność tworząca porządek prawny staje się wspólnotą prawa. Porządek prawny jest istotną częścią porządku społecznego (nadaje mu kształt i formę). Jest ogółem stanowionego prawa pozytywnego danego społeczeństwa.

System porządku prawnego - wg czystej teorii prawa Kelsena, konstrukcja jest porządkiem stopniowym, którego poszczególne stopnie zależą od siebie i w ten sposób, że zawsze norma wyższa upoważnia do stanowienia normy niższej, a norma niższa zaś czerpie swojąmoc wiążącą z normy wyższej. Piramida norm.

45.Zadanie prawa w społeczeństwie

Prawo odnosi się zawsze do określonego społeczeństwa ludzkiego. Tworzenie prawa dokonuje się w grupie, która jest na tyle rozwinięta, aby zostać społecznością- wspólnota prawa. Prawo staje się zależne od stosunków społecznych. Stanowią ona w dużej mierze uwarunkowania dla prawa, które warunkuj ą prawo i wywierają wpływ na treść jego norm. Prawo uzupełnia spontaniczne reguły zachowania społecznego i stanowi konieczne uzupełnienie budowy społeczeństwa. Prawo tworzy część porządku społecznego. Prawo normuje system społeczny, a przez to go tworzy.

Prawo pełni funkcję regulującą w społeczeństwie. Jego funkcja jest wielostronna: społeczna, antropologiczno -personalna, ideologiczna.

Społeczna - funkcja, która odnosi się do całości życia wspólnego członków społeczeństwa, tzn do systemu społecznego (relacje społeczne jednostek i ich organizacje). Funkcja porządku.

Funkcja planowania - prawo planowania, w społeczeństwach będących w stanie rozwoju, gdy nie można odwołać się do tradycji.

Funkcja organizacji i konstytucji - prawo nadaje społeczeństwu konstytucje, a jego podstawowym formą nadać strukturę prawną;

Funkcja rozwiązywania problemów - konflikt interesów rozwiązywany przez instancje;

Funkcja zapobiegania powstawania konfliktów;

Funkcja kierowania i sterowania prawa ;

Funkcja ochronna - w przypadku przekroczenia granicy działania;

Funkcja represyjna prawa — nakładanie sankcji;

Prawo pełni wiele funkcji społecznych służących celom społecznym.

Prawo jako porządek ludzki i służący godności człowieka musi podjąć się zadania służby człowiekowi

wszystkimi dostępnymi środkami (funkcja antropologiczne - personalna, antropologiczna - celem jest ochrona tego, co stanowi istotę człowieka-j ego istnienie, życie, ciało; personalna- zapewnia jednostce status społeczny, z którym wiążą się prawa subiektywne).

45.Struktura podstawowa wspólnoty państwowej

Teorie państw:

  1. Państwowa wspólnota prawa

  1. Relacje państwa i prawa

Teorie relacji

Cechy wspólne

Państwo prawa

Napięcia w relacjach państwo-prawo

  1. Stosunek religii do państwa i prawa

Regulacja stosunków międzyludzkich

Porządek społeczny i stosunki socjalne

Prawo a ideologia

  1. Pojęcie ideologii

Elementy ideologii

  1. Prawo a ideologia

Rodzaje ideologii a prawo

Prawo a polityka

  1. istotne elementy polityki

Polityka - ogół wszystkich ludzkich działań, które maj ą na celu osiągnięcie pożądanego stanu rzeczy albo jego

zmianę; polityka jest działaniem państwowym, które odnosi się do celów państwa.

Za działanie polityczne można uznać tylko takie, które jest skierowane na utworzenie, utrzymanie i wspieranie

istnienia grupy. Sfera polityki obejmuje więc przewodnie i kształtujące samookreślenie i samourzeczywistnienie

wspólnoty ze względu na egzystencjalne podstawy jej życia społecznego.

Element siły w polityce- bezsilna polityka jest nieprzydatna; nie tylko wykonywanie przymusu ale także

duchowe oddziaływanie władzy.

Legitymacja polityki to oparcie się na wartościach.

Celem polityki jest łagodzenie powstających sprzeczności, aby w konsekwencji doprowadzić do zachowania

pokoju.

Za porządek polityczny uważać możemy tę część obszaru społecznego, która jest określana jako sfera

egzystencjonalnego bezpieczeństwa, przewodniego i kształtującego samookreślenia i samourzeczywistnienia

wspólnoty.

Polityka chcąc posiadać legitymację społecznie słusznego działania, musi być związana dobrem wspólnym jako

znamieniem określającym ją normatywnie.

  1. Relacja prawa i polityki

prymat prawa nad polityką- teorie absolutnego prawa naturalnego, wg których na podstawie boskiego porządku stworzenia albo porządku naturalnego istnieje powszechny i ponadczasowo obowiązujący porządek podstawowy całego życia społecznego człowieka, i który to porządek człowiek może poznać własnymi siłami; zadaniem polityki jest konkretyzacja i wykonanie zasad prawa naturalnego

prymat polityki nad prawem - teorie makiawellistyczne, prawo podporządkowuje się polityce w tym sensie, że jest jedynie środkiem polityki, jest instrumentem polityki podporządkowanym celom politycznym. Teza rozdziału polityki od prawa - ogłoszona w XIX w przez nurt jurysprudencji pojęciowej. Prawo należy tworzyć tak że z danych z góry pojęć prawnych należy tworzyć normy prawne, z których stosujący prawo powinien wyprowadzić konkretne rozstrzygnięcia kazusów prawnych, Z tworzenia prawa i jego stosowania należy usunąć wszystkie pojęciowo nielogiczne elementy: ekonomiczne, etyczne, psychologiczne, polityczne - czysta teoria prawa Kelsena - rozdział prawoznawstwa od polityki; postuluje oddzielenie nauki prawa od polityki.

  1. Związki prawa i polityki

oddzielne traktowanie obszaru prawa i polityki:

obszary zasięgu, w których prawo i polityka oddziałują, nie pokrywają się, lecz częściowo się rozpadają.

Polityka nie może ingerować we wszystkie sfery życia społecznego, istnieje wiele relacji międzyludzkich, które ze swej natury nie mają nic wspólnego z polityką (relacje między małżonkami, rodzicami a dziećmi) zawieranie się polityki i prawa:

prawo może objąć wszystkie relacje międzyludzkie; mimo że istnieją pewne obszary wolne od prawa (relacje przyjaźni, miłości) to gdy dojdzie do konfliktów w tych obszarach ingerencja prawa jest nieunikniona.

problem zależności polityki od prawa:

polityka musi mieć wyznaczony obszar działania, w którym może się rozwijać tylko w granicach prawa tak, aby normy zakazu i nakazu zachowały swoje powszechne obowiązywanie i powszechną moc wiążącą. System polityczny powinien zachować harmonię pomiędzy prawem a polityką. Jednak pełne prawne unormowanie obszaru politycznego nie jest możliwe do zrealizowania.

•różnica strukturalna pomiędzy prawem a polityką:

w polityce przeważa element dynamiczny, ciągła zmiana, a cechą charakterystyczną prawa pozytywnego jest porządek statyczny.

  1. Funkcjonalny związek prawa i polityki

Skuteczność polityki zakłada istnienie i skuteczność uzupełniającego go porządku statycznego (prawa), który działania i relacje społeczne w obrębie całego życia społecznego porządkuje poprzez reguły zachowania, w ten sposób stwarza dla działalności politycznej bezwarunkowo konieczny i stabilizujący porządek. Prawo pozytywne stanowi dla polityki zasadniczo ważny środek oddziaływania i kierowania. Prawo może być dla polityki właściwym i pomocnym środkiem przez pełnienie funkcji, które dają mu uznany w społeczeństwie autorytet (funkcja łączenia i kierowania).

Polityka w pewnym sensie posługuje się prawem. Nie może być to podporządkowanie prawa politycznym wyobrażeniom i celom , które nadają formę prawa jedynie formalnym środkom politycznym bez względu na ich legitymizację jako prawo.

Porządek prawny przed swoim normowaniem zakłada pewien ogólny projekt, a jest nim polityczny planformacji. Prawo jest produktem politycznym.

  1. Dynamika relacji prawa i polityki

Praca legislacyjna ma na celu stworzenie słusznego prawa, nie może określać dowolnych celów i treści normatywnych, ale muszą kierować się zasadami słuszności. Tak samo jest w polityce. Dla działania politycznego najważniejsze jest rozważanie celowości a dla prawa wymagania sprawiedliwości i bezpieczeństwa prawnego.

Prawo pozytywne w swojej koncepcji podstawowej jest elementem politycznym. Stosowanie prawa polega na tym , by wyobrażenia, pojęcia, wyrażone w normach prawa pozytywnego konkretyzować i przez rozstrzygnięcie tego przypadku aktualizować. Ta sama czynność odnosi się do koncepcji politycznej.

Sędzia nie może kierować się własnymi wyobrażeniami politycznymi, jedynie tymi, które są immanentne w ustawie.

Myślą przewodnią relacji polityka - prawo powinno być związanie polityki przez prawo, i to w podwójny sposób - polityka może się rozwijać tylko w ramach ustawy jako zachowanie dozwolone; przeforsowanie nowych albo zmienionych celów politycznych z pomocą prawa może się dokonywać tylko wg kryteriów postępowania pozytywnoprawnego, które przewidziane sadła pozytywizacji prawa. Ale porządek pozytywny musi się odwoływać do wyższych kryteriów i wartości, które istnieją ponad nim.

Prawo a moralność

  1. Rodzaje moralności

Współczesna filozofia przyjmuje podział na 4 kategorie moralności

  1. Relacje prawa i moralności

Relacje prawo-moralność - 5 możliwych konfiguracji

Prawo pozytywne a moralność autonomiczna -

SYNTEZA PRAWA

  1. Prawo w porządku bytu świata

Prawo

Pozytywizacja prawa

  1. Prawo jako byt relacyjny

Prawo podmiotowe jako relacja

Dobro wspólne jako cel prawa

Prawo przedmiotowe - treść prawa

- z łac. lex - definicję podał Tomasz z Akwinu i jest ona do dziś aktualna

  1. Ontologiczno-antropologiczne uwarunkowania prawa

Obraz człowieka w prawie

Elementy natury człowieka

Godność osoby

  1. 64. Prawo a wartość

Człowiek a wartość

Rodzaje wartości

Doświadczenie wartości

Wartości społeczne

Prawo a wartość

  1. Natura rzeczy

Natura rzeczy a prawo stanowione

  1. Znaczenie idei prawa

  1. Sprawiedliwość

Treść pojęcia sprawiedliwość

Modele społeczne sprawiedliwości

Prawo a sprawiedliwość

  1. Słuszność w prawie

Słuszność a prawo

Słuszność a sprawiedliwość

  1. Celowość prawa

Cele prawa

  1. Bezpieczeństwo prawne

  1. Polaryzacja idei prawa

Konflikt tych 3 tendencji - w historii każda z tych zasad była traktowana jako najistotniejsza

Hierarchia zasad tworzenia prawa

  1. Dobro wspólne

Historia teorii dobra wspólnego

Formy dobra wspólnego

Dobro wspólne jako zasada bytu społecznego

78.Teorie pozytywizmu prawnego

Rodzaje teorii pozytywizmu prawnego

Błędy

Błędy

Błędy:

Pozytywizm prawny zajmuje się więc odpowiedzią na pytanie czym jest prawo? a nie daje odpowiedzi na pytanie jakie powinno być prawo? Zajmuje się tylko jedną stroną fenomenu prawa - egzystencjalną Trafnie ujmuje fakt, że prawo dochodzi do istnienia tylko poprzez pozytywizację i ona jest konstytutywnym elementem obowiązującego prawa - tylko prawo, które stało się pozytywnym jest obowiązujące. Błędem jest stronniczość w ujmowaniu prawa - prowadzi ona do przekonania, że wyjaśniło się już cały fenomen prawa, zapominając przy tym o elemencie esencjalnym prawa a to prowadzi do dowolności treści prawa. Konieczne jest zawsze określenie istoty prawa i jego wartości - tzw. prawości prawa.

  1. Teorie prawa naturalnego

Trzeba rozróżnić :

  1. Rodzaje teorii

Pierwotne prawo naturalne

Zarzuty

Moralność ogólnoludzka a pierwotne prawo naturalne

Zasługi

Zarzuty

Prawo naturalne nie istnieje jako system, ale jest sumą idei i wartości. jako system istnieje i obowiązuje prawo pozytywne. Prawo naturalne jest duszą prawa pozytywnego. Proces zaś legislacji jest pozytywizacją prawa naturalnego, które ma być duszą sprawiedliwego prawa. Jest tu analogia do dawania ciału duszy.

  1. Moc wiążąca prawa

Podstawy obowiązywalności prawa w społeczeństwie - obowiązywanie realne

Uznanie a moc prawna

Moc wiążąca prawa w systemie prawnym - obowiązywanie normatywne

  1. Rozwiązania należy szukać w tzw. etosie prawnym


1

43



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
TiF- wyklady pos, Teoria i filozofia prawa TIF
tif7, Teoria i filozofia prawa TIF
Teoria i filozofia prawa, TIF prezentacje
TIF, Teoria i filozofia prawa TIF
TIF wykad, Teoria i filozofia prawa TIF
Teoria i filozofia prawa -wyk, TIF prezentacje
TIF wykład I 24.09, Prawo, Teoria i filozofia prawa
tif4, Teoria i filozofia prawa TIF
Skrypt z Filozofii Prawa, prawo
Teoria prawa- dobry skrypt, PRAWO UŁ, IV rok, Teoria i filozofia prawa
Filozofia prawa
filozofia prawo naturalne, Prawo, Teoria i filozofia prawa(1)
Konstytucja Albanii, konstytucje i filozofia prawa, konstytucje
teoria i filozofia prawa Test1

więcej podobnych podstron