ZASADY DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW TURYSTYCZNYCH

Wszyscy zajmujący się obsługą odwiedzających mają za zadanie obsłużyć ich w sposób satysfakcjonujący.

Na satysfakcję odwiedzającego region składa się wiele usług, które można ułożyć w tzw. turystyczny łańcuch wartości, złożonych z trzynastu ogniw (rys. 2).

Rys. 2. Turystyczny łańcuch wartości

Satysfakcja konsumenta jest efektem zaspokojenia jego całościowej potrzeby - całego łańcucha wartości. Dlatego przedsiębiorstwa turystyczne tworzące podaż muszą się specjalizować w świadczeniu poszczególnych usług oraz ich koordynacji w taki sposób, aby zwolnić klienta z obowiązku kontaktowania się z każdym usługodawcą z osobna.

Klient ma w następujące możliwości:

• zakupienie gotowego produktu turystycznego od touroperatora lub działających w jego imieniu dystrybutorów;

• zakupienie pojedynczych usług turystycznych bezpośrednio od wytwórcy, kompletując niejako samodzielnie produkt turystyczny;

• droga pośrednia, tzn. wykupienie cząstkowego pakietu usług, np. tylko noclegów, wyżywienia i samodzielne dokupienie reszty, np. własny dojazd.

Na tym tle zarysowuje się specyfika przedsiębiorstw turystycznych.

TOUROPERATORZY I WYTWÓRCY USŁUG TURYSTYCZNYCH

Produkt turystyczny jest kształtowany przez dwie grupy przedsiębiorstw:

1. biura podróży, które reprezentują zarówno touroperatorów, jak i agentów (lokalnych i regionalnych), przy czym kluczową pozycję zajmują touroperatorzy.

2. Drugą grupę przedsiębiorstw stanowią wytwórcy (dostawcy) usług turystycznych.

TOUROPERATORZY

Touroperator to ten, który tworzy i promuje jako swój własny produkt turystyczny w postaci gotowego pakietu usług.

Np. wycieczka, całkowicie zorganizowany pobyt turystyczny, pielgrzymka, wyjazd na konferencję.

Rola touroperatora nie kończy się na „kolekcjonowaniu usług różnych wytwórców” w celu sprzedaży każdej z nich detalicznemu odbiorcy.

Po pierwsze, touroperator sam tworzy kompleksową usługę - wymyśla ją.

Po drugie, „kolekcjonowanie usług” wynika z kompleksowości potrzeby turystycznej.

Touroperator działa w miejscu zamieszkania klientów. W pracy touroperatora można wyróżnić cztery elementy składowe:

• określenie idei produktu - pomysł, który jest własnością touroperatora;

• przygotowanie produktu - realizacja idei;

• kreowanie produktu w świadomości nabywców;

• zapewnienie możliwie szerokiej sieci dystrybucji.

IDEA PRODUKTU

Wybór koncepcji produktu jest wyłączną domeną touroperatora. Nie zawsze tworzy on ideę, zdarza się, że kupuje ją, np. od agenta działającego w kraju recepcyjnym. Jednakże to właśnie on sprzedaje produkt, formuje go, bierze prawną odpowiedzialność przed klientem za jego świadczenie. Chociaż na kolejnym etapie realizacja tej idei może być (i najczęściej jest) dokonywana przez inne ogniwa, to właśnie touroperator jest dla klienta sprzedawcą odpowiedzialnym za produkt.

PRZYGOTOWANIE PRODUKTU

Przygotowanie produktu - realizacja idei - następuje przez kompletowanie jego części składowych, które są wytwarzane w miejscu przeznaczenia przez bezpośrednich wytwórców.

Touroperator ma tu najczęściej cztery możliwości działania:

1. bezpośredni kontakt z wytwórcą - ta forma jest rzadko spotykana ze względu na: wysokie koszty działania bezpośredniego; nadmierne straty czasu brak znajomości rynków lokalnych przez touroperatora; trudności z egzekwowaniem ewentualnych roszczeń w stosunku do wytwórców. Najczęściej formę tę spotykamy wówczas, gdy: produkt jest stosunkowo prosty; wytwórca jest usytuowany w niezbyt dalekiej odległości od touroperatora; w miejscu przeznaczenia jest niewielu usługodawców, z którymi touroperator może i chce zawrzeć umowę; przestrzenny zasięg ofert touroperatora jest ograniczony; poziom usług pośredniczących w kraju docelowym jest niski;

2. zawarcie umowy z bezpośrednim wytwórcą za pośrednictwem biur podróży (tzw. agentów lokalnych) - biura te znacznie lepiej znają wytwórców (hotele, pensjonaty, lokale gastronomiczne, muzea, przewodników, organizatorów wycieczek lokalnych, wynajmujących samochody). Korzystanie z ich pomocy umożliwia touroperatorowi zwiększenie skali działalności i oszczędność czasu. Takie rozwiązanie stosuje się najczęściej przy organizowaniu wyjazdów pobytowych (np. wyjazdy wypoczynkowe na Kretę lub inne wyspy greckie), przy organizacji imprez sportowych, religijnych, a także w turystyce biznesowej. Oczywistą zaletą tego typu rozwiązania jest uproszczenie łańcucha powiązań, zogniskowanie odpowiedzialności, zyskanie na czasie;

3. organizacja różnych form turystyki aktywnej za pośrednictwem agentów regionalnych - agentem regionalnym jest biuro organizujące dla touroperatora pakiet usług o większym, przestrzennym zasięgu oddziaływania (kraj czy grupy krajów), które na jego zlecenie przygotowuje i realizuje program wycieczek turystycznych, zawiera umowy z bezpośrednimi wytwórcami. Agent ten może sam przygotować koncepcję produktu lub przyjmować ją od touroperatora. W obu wypadkach działa jednak na zlecenie i w imieniu touroperatora. Agent regionalny na terenie swojego działania sam podpisuje umowy z lokalnymi wytwórcami usług. Z kolei agent regionalny może, przygotowując trasę, korzystać z usług agentów lokalnych.

4. samodzielna organizacja imprez turystycznych (niemal całkowite uniezależnienie się od wytwórców usług turystycznych) - forma ta jest najczęściej stosowana przy organizacji wypraw specjalistycznych, wiodących przez kraje o niskim poziomie rozwoju usług turystycznych. Touroperator samodzielnie zapewnia minimalny zestaw usług (samochód terenowy, namioty, samodzielne przygotowywanie posiłków), korzysta jedynie z usług przewodników górskich, pilotów.

KREOWANIE PRODUKTU W ŚWIADOMOŚCI NABYWCÓW

Na touroperatorze spoczywa obowiązek prowadzenia działań marketingowych w całym zakresie ich stosowania, tj. musi:

• opisać swój produkt w katalogach rozsyłanych klientom lub firmom spełniającym rolę ogniw w jego systemie dystrybucji;

• uczestniczyć w targach,

• prezentować produkt za pomocą filmów reklamowych, ogłoszeń;

• organizować wyjazdy dziennikarzy na koszt touroperatora do miejsc realizacji produktu.

ZAPEWNIENIE SZEROKIEJ SIECI DYSTRYBUCJI

Sieć dystrybucyjna tworzona jest w kraju touroperatora oraz na terenie innych krajów, z których mogą pochodzić nabywcy jego usług. Składa się ona z:

• agentów lokalnych, tj. biur podróży sprzedających nie swój produkt i otrzymujących z tego tytułu prowizję uzgodnioną z touroperatorem. Agenci posługują się materiałami promocyjnymi touroperatora, mogą też na własny rachunek zajmować się promocją.

• Internet (jako system dystrybucji usług turystycznych) - pojawiają się nowe internetowe systemy rezerwacyjne prowadzone przez dostawców (hotele, touroperatorzy, linie lotnicze) oraz internetowe biura podróży (portale turystyczne).

WYTWÓRCY USŁUG TURYSTYCZNYCH

Z punktu widzenia rodzaju świadczeń usług do najważniejszych i jednocześnie możliwych do wyodrębnienia należą:

• wytwórcy usług noclegowych,

• żywieniowch,

• transportowych,

• sportowo-rekreacyjnych,

• udostępniających dobra kultury,

• przewodnickich,

USŁUGI NOCLEGOWE

Najogólniej biorąc, wszystkie podmioty gospodarcze świadczące usługi noclegowe można podzielić na:

• zakłady hotelarskie,

• budynki i budowle zaadaptowane do świadczenia usług noclegowych,

• obozowiska turystyczne.

Zakłady hotelarskie są zbudowane od samego początku w celu świadczenia usług noclegowych, polegających na czasowym wynajmowaniu umeblowanych pokoi lub miejsc w tych pokojach. Do grupy tej zaliczamy hotele (najbardziej standardowe miejsce świadczenia usług), motele, pensjonaty, schroniska górskie i młodzieżowe oraz domy wypoczynkowe.

Budynki i budowle, pierwotnie zbudowane do innych celów, ale później były zaadaptowane w całości lub w części do świadczenia usług noclegowych. Bardzo silna tendencja do różnicowania i wzbogacania produktu turystycznego, wynikająca z walki konkurencyjnej, wpłynęła na poszukiwanie nowych, atrakcyjnych usług noclegowych. Początkowo wykorzystywano do tego celu domy prywatne, teraz coraz bardziej popularne zarówno w Polsce, jak i w całej Europie są pokoje gościnne. Obecnie modne są wynajem wiejskich domów (powstają tzw. wsie letniskowe) oraz adaptacja pałaców, rancz do świadczenia usług noclegowych. W Hiszpanii średniowieczne zamki przekształcono w hotele o bardzo wysokim standardzie (tzw. paradores).

Obozowiska turystyczne (wydzielone miejsca i sprzęty, w których można zorganizować nocleg we własnym zakresie) są to z reguły kempingi i pola biwakowe. Stają się popularną formą, ze względu na rozwój turystyki samochodowej i cieszące się coraz większym zainteresowaniem samochody-kempingi. Przykładem urządzeń służących do świadczenia usług noclegowych mogą być łodzie, wozy cygańskie, igloo, himalajskie „domki herbaty” czy wagony kolejowe.

Wszystkie omawiane obiekty różnią się rodzajem i wielkością, a przede wszystkim jakością świadczonych usług.

USŁUGI GASTRONOMICZNE

Ze względu na wiele sposobów i form świadczenia tych usług należy dokonać pewnego uporządkowania. Różnią się one w zależności od miejsca ich świadczenia, do których m.in. należą:

• trasy tranzytowe,

• typowe regiony turystyczne,

• duże miasta.

Trasy tranzytowe o szczególnym nasileniu ruchu, na których wyraźnie preferuje się szybkość obsługi i uniwersalność oferty. Dlatego dominują tu obiekty samoobsługowe (McDonald's, McDrive). Są to tendencje występujące w krajach rozwiniętych, o dużej tradycji świadczenia usług. Tam, gdzie ruch tranzytowy jest w początkowym, choć dynamicznym, stadium rozwoju (np. w Polsce), obserwuje się dużą niejednolitość świadczenia usług żywieniowych, z przewagą małych zakładów.

Typowe regiony turystyczne (turystyka pobytowa i wycieczkowa) - obserwuje się tendencję do rozwoju kuchni narodowych, jednocześnie do zapewnienia takiego wystroju wnętrza, który tworzyłby klimat i nastrój zachęcający do relaksu i wypoczynku. Wszystko to jest próbą odpowiedzi na zapotrzebowanie przybyszów do wchłaniania kultury i tradycji miejscowej, oderwania się od codzienności panującej w miejscu zamieszkania i pracy.

Duże miasta, będące jednocześnie centrami ruchu turystycznego. W dużych ośrodkach miejskich (Londyn, Dusseldorf, Praga, Paryż, Kraków) tworzy się całe centra gastronomiczne (skupione zwykle wokół starego miasta lub centrum miasta). Są one często usytuowane w rejonie wyłączonym z ruchu pojazdów. Dominują następujące typy zakładów gastronomicznych:

• zakłady reprezentacyjne, drogie, o wyszukanej ofercie, wysoce profesjonalnej obsłudze i intymnej atmosferze, często miejsce spotkań ludzi biznesu;

• zakłady reprezentujące najrozmaitsze kuchnie regionalne;

• lokale specjalizujące się w wydawaniu szybkich, niedrogich posiłków (często samoobsługowe);

• bary, często o niepowtarzalnej, narodowej atmosferze.

TRANSPORT LOKALNY

W żadnym przypadku nie należy go utożsamiać z komunikacją miejską lub miejską (metro, autobusy, tramwaje), stanowi bowiem usługę uzupełniającą dla turystów. Powinien zarówno ułatwiać poruszanie się po terenie, jak i być dodatkową atrakcją w dużych miastach, atrakcyjnych regionach kraju, centrach turystycznych.

W dużych miastach spotykamy:

• specjalne turystyczne linie autobusowe (Londyn, Budapeszt, Paryż, Dublin) z przewodnikiem (cena biletu jest jednakowa, trasa objazdowa, wsiada się i wysiada w dowolnym punkcie);

• statki po kanałach (Wenecja, Amsterdam, Petersburg) z przewodnikiem (kursy regularne).

W szczególnie atrakcyjnych rejonach kraju często organizuje się regularne turystyczne linie autobusowe, łączące atrakcyjne, lecz słabo zaludnione regiony, np. w Norwegii (z Molde na wyspę Ona) autobusem w połączeniu z komunikacją promową po fiordach.

W krajach dysponujących szerokim dostępem do morza (np. rejon Morza Karaibskiego czy Egejskiego) są organizowane morskie rejsy wycieczkowe. Odbywają się one na określonych trasach i są połączone ze zwiedzaniem różnych atrakcyjnych miejsc oraz bogatymi programami krajoznawczymi, kulturalnymi i rozrywkowymi.

W centrach turystycznych jest organizowany np. dojazd do wyciągów narciarskich (cena biletu wliczona w cenę karnetu narciarskiego).

W szczególnych przypadkach wynajęty samochód spełnia rolę transportu lokalnego. Dzieje się tak w miejscach, w których trudno korzystać z usług komunikacji publicznej. Do nich należą wyspy śródziemnomorskie (np. Kreta, Majorka), gdzie wynajęcie samochodu zapewnia niezależność i mobilność tym, którzy spędzają wakacje pobytowe, a przybyli samolotem.

MUZEA

Są to miejsca szczególnego zainteresowania ze względu na dobra kultury oraz znaczenie w historii. Są specjalnie dostosowane do obsługi masowego ruchu turystycznego (opracowane trasy zwiedzania, opisane poszczególne obiekty, opłata za wstęp, usługi przewodnickie).

Można wymienić kilka podstawowych grup tych obiektów:

• wielkie, słynne galerie i muzea sztuki (British Museum, National Gallery, Luwr, Prado, Rijksmuseum, Ermitaż);

• zabytki historii - pałace, zamki (Forum Romanum, Piramidy, Akropol, Akhor, Tower, Windsor, Wawel, Malbork);

• słynne obiekty sakralne (Watykan, katedry Francji, Florencja);

• historia najnowsza (miejsca martyrologii, Stocznia Gdańska, siedziba ONZ w Nowym Jorku);

• skanseny, muzea sztuki ludowej, archeologii itp.

USŁUGI PRZEWODNICKIE

Zadaniem przewodników jest pogłębianie wiedzy o obiekcie lub regionie, przedstawianie eksponatów i stylu budowy na tle historycznym, pomoc cudzoziemcom w rozumieniu znaczenia opisów.

USŁUGI SPORTOWE I REKREACYJNE

Dzięki wykorzystaniu walorów naturalnych terenu, dany region staje się konkurencyjny wobec innych.

Przez pojęcie usług sportowych i rekreacyjnych rozumiemy te, które są tworzone poza obrębem zakładów noclegowych i żywieniowych, mają charakter otwarty (są dla każdego) i wymagają osobnych inwestycji związanych z budową i utrzymaniem w stanie funkcjonalności.

Np.: kompleksy obiektów do uprawiania narciarstwa zjazdowego, biegowego, lodowiska, baseny kąpielowe, korty tenisowe, pola golfowe, a także miejsca, gdzie odbywają się imprezy kulturalne lub folklorystyczne.

Podejmowane inwestycje mają charakter kompleksowy, wymagający skoordynowanych działań. Np. centra sportów narciarskich - budowa systemu skomplikowanych i różnorodnych wyciągów narciarskich (kolejki linowe, szynowe, wyciągi krzesełkowe czy orczykowe), wytyczanie tras, utrzymanie dobrej jakości tras (ratraki) i urządzeń, usługi gastronomiczne na stoku.

CHARAKTERYSTYKA PODMIOTÓW ŚWIADCZĄCYCH USŁUGI NOCLEGOWE

Z całej gamy usług turystycznych najważniejszą rolę odgrywają usługi noclegowe.

Turysta - osoba, która przynajmniej jedną noc spędza w miejscu recepcji.

Rozwój usług noclegowych jest warunkiem koniecznym rozwoju turystyki na potencjalnych obszarach recepcyjnych.

Wśród wytwórców usług noclegowych podstawową rolę (liczba miejsc, wielkość zaangażowanego kapitału) odgrywają hotele bądź obiekty dostosowane do świadczenia usług hotelowych.

Podstawowymi wielkościami charakteryzującymi przedsiębiorstwa są:

• produkt,

• czynniki produkcji,

• struktura majątku,

• wielkość przedsiębiorstwa (wielkość i struktura zatrudnienia, zdolność usługowa),

• forma własności.

KSZTAŁTOWANIE PRODUKTU

Produktem hotelu są usługi.

Do najważniejszych z nich należą usługi:

• gastronomiczne,

• telekomunikacyjne,

• wynajmu lokali,

• pralnicze,

• wynajmu sprzętu,

• rekreacyjne,

• zakupu biletów i kwiatów,

• wynajmu skrzynek depozytowych.

W ostatnich latach nastąpiła wyraźna ewolucja w strukturze oferowanych usług hotelarskich:

• sprzedaż z minibarów,

• sprzedaż sygnału z PAY TV,

• dostęp do sieci informatycznych,

• rozwój i doskonalenie usług rekreacyjnych (SPA, pływalnie, aquaparki).

Tendencją występującą od dłuższego czasu, a obecnie nasilającą się, jest prowadzenie usług dodatkowych w cenie usługi podstawowej. Do tego typu usług należą:

• serwowanie śniadań,

• dostęp do Internetu,

• korzystanie z niektórych usług rekreacyjnych (basen, sauna, kręgle).

Konkurencja na rynku usług sprawia, że powszechne staje się wprowadzanie usług łączonych w pakiety. W ten sposób hotel zaczyna zastępować w pewnych usługach touroperatora. Można wyróżnić:

• pakiety konferencyjne lub szkoleniowe, łączące w sobie świadczenia składające się z usługi noclegowej, gastronomicznej, wynajmu sali i sprzętu, organizację czasu wolnego (zwiedzanie zabytków, bilety na imprezy kulturalne, imprezy rekreacyjne itp.);

• pakiety łączące w jednej cenie kilka świadczeń, konstruowane w obiektach pobytowo-wypoczynkowych;

• podobne pakiety, tworzone w obiektach prowadzących działalność sanatoryjną.

CZYNNIKI PRODUKCJI

Czynnikami produkcji są ziemia, kapitał i praca.

Ziemia. Hotele są najczęściej stawiane na gruntach będących ich własnością bądź też takich, do których mają prawo wieczystego użytkowania. Coroczne opłaty za wieczyste użytkowanie stanowią koszty hotelu. Wartość gruntów jest wprowadzana do bilansu jako część aktywów (pozycja ta stanowi 1-5% całości aktywów hotelu). Forma własności nie ma wpływu na udział wartości gruntu w całości aktywów, wpływ ma na to głównie wycena gruntu.

Kapitał hotelu to przede wszystkim budynki, maszyny, narzędzia i środki lokomocji. Charakterystyczną cechą hotelu jest bardzo wysoki udział budynków i budowli w majątku. W zależności od wielkości hotelu, jego standardu i stopnia zamortyzowania, kształtuje się w granicach 65-90% majątku. Wartość maszyn i urządzeń oraz tzw. innych środków trwałych waha się w granicach 7-25% (do środków tych zalicza się sprzęt informatyczny, wyposażenie części hotelowej, tj. meble, sprzęt TV itp., wyposażenie części gastronomicznej).

Praca, odgrywa ogromną rolę w działalności hotelu. Koszty osobowe stanowią w hotelu największą pozycję kosztów ogółem. Wartość wynagrodzeń - wraz z pochodnymi - oscyluje się w hotelach między 30 a 40%. W ostatnich latach zaczyna się jednak obniżać udział wynagrodzeń w ogólnej strukturze kosztów. Wiąże się to w głównej mierze ze spadkiem zatrudnienia i zahamowaniem tendencji do wzrostu wynagrodzeń. Ogólny spadek zatrudnienia wynika z dążenia do wzrostu efektywności świadczonych usług. W łańcuchach hotelarskich, takich jak ACCOR, ustalono wskaźnik zatrudnienia na poziomie 0,4 na 1 pokój (np. hotel mający 300 pokoi nie powinien zatrudnić więcej niż 135 osób). Największy spadek następuje w związku z ograniczeniem działalności gastronomicznej. Widoczne stają się także efekty przekazywania części prac realizowanych do niedawna w hotelu przez własnych pracowników do realizacji przez firmy zewnętrzne (tzw. outsourcing).

Przedsiębiorstwa hotelarskie są wyczulone na wykorzystywanie swego potencjału wytwórczego. Wzrost popyty (w okresach szczytowego nasilenia ruchu) powoduje, że ich zdolność usługowa staje się zbyt ograniczona, natomiast w okresach spadku popytu ponoszą one ewidentne straty.

Działania firm hotelarskich powinny koncentrować się na maksymalnym wykorzystaniu potencjału usługowego i minimalizowaniu relacji przychodów do kosztów zmiennych.

Przy wzroście obrotów, udział kosztów stałych w kosztach całkowitych zacznie spadać. Jest to oczywiste, ponieważ koszty zmienne rosną, a koszty nie ulegają zmianie. Kluczowe znaczenie w kształtowaniu się struktury kosztów mają koszty osobowe. Są one bowiem największą pozycją kosztów. W krótkim okresie traktuje się je jako stałe. Wysiłki menedżerów powinny koncentrować się na:

1. redukcji etatów do niezbędnego poziomu określonego jako 90% średniorocznego wykorzystania miejsc (wzrost obrotów powoduje przyjmowanie dodatkowych osób na krótki czas w ramach umowy zlecenia);

2. częstszym korzystaniu z tzw. outsourcingu, polegającego na zlecaniu obowiązków należących kiedyś do pracowników etatowych wyspecjalizowanym firmom (sprzątanie pokoi, usługi konserwacyjno-remontowe itp.).

Charakterystyczną cechą zakładów hotelarskich jest sezonowość obrotów.

Sezonowość obrotów oznacza czasowe, regularnie powtarzające się zmiany popytu na świadczone usługi przez hotel.

Zależy ona od lokalizacji, oferty i innych okoliczności. I tak:

• hotele działające w regionach nadmorskich i pojeziernych mają w zasadzie zwiększony popyt tylko w sezonie letnim, którego długość zależy od warunków klimatycznych (od 1,5 do 6 miesięcy);

• hotele działające w regionach górskich odnotowują dwa sezony zwiększonego popytu (letni i zimowy);

• hotele działające w miastach odnotowują w skali roku zwiększone obroty wiosną i jesienią; w skali tygodnia zwiększone obroty przypadają na dni robocze; popyt zależy też od wydarzeń sportowych, kulturalnych i religijnych oraz terminów targów, kongresów czy konferencji.

Czynnikiem wpływającym na wydłużanie sezonów (na ich łagodzenie) jest zmienność cen oferowanych przez hotele usług.

Skuteczność stosowania zmiennych cen uzależniona jest od elastyczności cenowej popytu. I tak, podwyższać cenę (w sezonie) opłaca się wówczas, gdy popyt jest nieelastyczny (wzrost cen spowoduje mniej niż proporcjonalny spadek popytu). Obniżać cenę opłaca się wtedy, kiedy popyt jest elastyczny (obniżka cen spowoduje bardziej niż proporcjonalny wzrost popytu).

Podstawą oferty, uatrakcyjniającej usługę hotelu poza sezonem, są przede wszystkim usługi dla biznesu, organizowanie konferencji, kongresów i szkoleń, wprowadzanie usług typu SPA i wellness, poprawa dostępności hotelu itp.

WIELKOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA

W hotelarstwie wielkość przedsiębiorstwa określamy głównie na podstawie zatrudnienia i zdolności usługowej.

Obecnie przyjmuje się, że hotele małe to jednostki, które zatrudniają do 30 osób. Hotele średnie to takie, w których zatrudnienie waha się od 31 do 120 osób. Hotele duże to obiekty, w których zatrudnienie przekracza 120 osób.

Do oceny wielkości przyjmuje się wskaźnik zatrudnionych na 1 pokój lub 1 miejsce noclegowe.

Na liczbę zatrudnionych i kształtowanie się wskaźnika zatrudnienia na 1 pokój wpływają takie czynniki, jak:

• standard hotelu (wyższy standard - relatywnie wyższe zatrudnienie);

• segment rynku obsługiwany przez hotel (bardziej wymagający klienci wymagają większej liczby obsługujących);

• wielkość hotelu (w dużych hotelach można bardziej racjonalizować zatrudnienie);

• dostępność firm outsourcingowych (bardzo często wyższe zatrudnienie jest efektem braku możliwości zastępowania pracowników etatowych pracownikami z zewnątrz, zatrudnianymi w miarę potrzeb).

FORMA WŁASNOŚCI

Własność państwowa w działalności hotelarskiej zasadniczo nie występuje.

Przedsiębiorstwa własności indywidualnej (PWI) to najczęściej małe obiekty, jak małe hotele (zatrudniające do 30 osób i mające mniej niż 50 pokoi), a w niektórych przypadkach również hotele średnie, pensjonaty i kwatery prywatne. Najistotniejszą wadą tego typu przedsiębiorstw jest to, iż zyski z prowadzenia hotelu są traktowane przez urzędy skarbowe jako dochód (ekwiwalent płac), stąd też podlegają opodatkowaniu tak jak dochody indywidualne, czyli z uwzględnieniem progresji podatkowej. Ogranicza to działania zmierzające do maksymalizacji zysku - maksymalizuje się koszty po to, aby zminimalizować płacony podatek, takie działanie z kolei ogranicza możliwości rozwojowe tych przedsiębiorstw.

Przedsiębiorstwo własności indywidualnej natrafia na ograniczenia rozwojowe, które wynikają z samej istoty własności, tak więc:

• rozmiar, formy i skala jej operacji nie mogą rosnąć bardziej niż pozwalają na to źródła finansowe właściciela, tj. oszczędności i pożyczki;

• właściciel nie może korzystać z rady i wsparcia współwłaścicieli zainteresowanych osobiście w prowadzeniu przedsięwzięcia;

• właściciel przejmuje wprawdzie wszystkie zyski przedsiębiorstwa, ale narażony jest równocześnie na wszystkie niepowodzenia i ponosi całe ryzyko.

Spółki. W hotelarstwie formę spółki przybierają zasadniczo hotele średnie (zatrudniające do 120 osób i oferujące do 200 pokoi).

Spółka jest to przedsięwzięcie gospodarcze należące i zarządzane przez dwie lub więcej osób. Istnieje wiele rodzajów spółek, spośród których do najbardziej popularnych należą spółki cywilne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Najbardziej interesujące są jednak efekty finansowe i możliwości, jakie stwarza spółka dla prowadzenia działalności rozwojowej. Spółka dysponuje szerszym niż przedsiębiorstw o własności indywidualnej, dostępem do kapitału, co pozwala na wykorzystanie korzyści skali.

Różne są metody łączenia kapitałów w spółce:

• wspólnicy określają wartość pieniężną swoich wkładów i rozpoczynają działalność od zera;

• już istniejący właściciel bądź grupa właścicieli dobiera do spółki kolejnego partnera. Partner ten wnosi do spółki wartości materialne, otrzymując w zamian pewne wynagrodzenie oraz udziały w przyszłych zyskach.

Zmniejszone zostaje ryzyko, zyski i straty są bowiem dzielone w sposób ustalony w statucie spółki, tj. w umowie zawartej w momencie założenia przedsiębiorstwa.

Korporacja jest niczym innym jak spółką akcyjną. Sprzedaż akcji jest najlepszą z możliwych form pozyskiwania kapitału.

Podstawową zaletą takiego rozwiązania, oprócz pozyskania znacznych sum kapitału, jest ograniczona odpowiedzialność wszystkich wspólników do sumy zainwestowanej w zakup akcji.

W02 Ekonomika THG

10

---