03.12.2003

Organizacje są szczególnymi rodzajami systemów.

Organizacja - jest to system zachowujący się rozmyślnie (musi działać celowo) zawierający, co najmniej dwa składniki rozmyślnie działające, mające wspólne zamierzenie ze względu, na które zachodzi w systemie funkcjonalny podział pracy (podział ze względu na realizowane funkcje, na to, co kto robi). Jego funkcjonalnie podzielone składniki mogą na wzajemne zachowanie odpowiadać w formie obserwacji bądź w formie łączności a jedne z tych elementów pełni funkcję kontrolno - kierowniczą.

Organizacja jako system posiada pewne cechy.

1. Organizacje są systemami otwartymi, tzn., że prowadzi wymianę dóbr materialnych, energii i informacji z otoczeniem. Ta wymiana będzie obejmowała tez personel, ludzi.

2. Organizacje są uporządkowane, są systemami społeczno - technicznymi o określonej strukturze. Ta struktura obejmuje cztery podsystemy (subsystemy):

1. Podsystemy celów i zadań

2. Podsystemy ludzi, uczestników organizacji

3. Podsystemy wyposażenia materialno - technicznego i technologii

4. Podsystemy formalnej struktury organizacji.

Dwa pierwsze podsystemy można określić jako społeczne a dwa pozostałe to techniczne kryterium wyróżnienia to możność przewidzenia reakcji. Jeśli możemy przewidzieć funkcjonowanie pewnych elementów łatwo, to są to techniczne a trudno - to społeczne.

3. Organizacje są systemami celowo tworzonymi przez ludzi do realizacji pewnych funkcji, mogą być, zatem budowane jak twory techniczne. Przy budowie tego tworu trzeba uwzględnić specyfikację materiału, z jakiego budujemy.

4. Systemy organizacyjne posiadają budowę hierarchiczną, bo w każdym systemie musi znajdować się element kontrolniczy. System zbudowany jest z podsystemów, te znowu są dzielone na inne podsystemy, aż dochodzimy do elementu niepodzielnego. Bardzo dobrym sposobem badania systemów społecznych jest statystyka.

5. Systemy organizacyjne maja zdolność samodoskonalenia się. Dezagregacja - rozłożenie na części elementarne. Organizacje wraz z upływem czasu mogą być coraz doskonalsze. Organizacje w odróżnieniu od innych systemów są dużo trwalsze.

6. Organizacje zdolne SĄ do osiągnięcia (zachowania) stałych stanowe równowagi dynamicznej z otoczeniem systemu. Organizacja musi utrzymać się w określonej kondycji by przetrwać. Organizacja to system, który musi zachować dynamiczną równowagę, co do przepływów finansowych.

7. W organizacji realizowane są funkcje kontrolno - kierownicze (sterowanie, regulacja). Ta funkcja pozwala dostosowywać się systemom do zmiennych warunków w otoczeniu.

8. Systemy, które są organizacjami charakteryzują się ekwifinalnością. Ekwifinalność - w wyniku działania osiąga się te same cele. Podobne efekty mogą osiągnąć różne typy organizacji. Ekwifinalność oznacza, że procesy zachodzące w organizacjach są tak złożone, że organizacje gorsze mogą osiągać lepsze cele.

Struktura organizacyjna to układ stanowisk pracy, komórek organizacyjnych, pionów organizacyjnych, bądź większych elementów wraz z ustalonymi powiązaniami.

Kryteria wyodrębnienia elementów o strukturze organizacyjnej to:

1. Rodzaj realizowanych zadań

2. Rozmieszczenie terytorialne

3. Podział fazowy

4. Stosowane metody pracy

5. Uprawnienia do podejmowania decyzji

W organizacjach występują powiązania, które mają charakter, bądź funkcj0onalny, bądź hierarchiczny. Powiązania funkcjonalne wynikają z podziału funkcji, zadań. Są to najczęściej zależności mające charakter więzi technicznych lub informacyjnych. Zależności hierarchiczne wskazują kierunek p[przebiegu, przepływu decyzji.

Wśród struktur organizacyjnych możemy wyróżnić różne ze względu na różne kryteria:

1. Ze względu na rodzaj więzi organizacyjnej

1. Struktury liniowe

2. Struktury funkcjonalne

3. Struktury sztabowo liniowe

Struktury liniowe - każdej osobie przyporządkowana jest, co najmniej jedna osoba. Struktury liniowe powstają w wyniku hierarchicznych zależności. Więzi funkcjonalne podporządkowane są więziom technicznym.

Zalety struktury liniowej:

1. Jednolitość kierownictwa

2. Możliwość szybkiego podejmowania decyzji

3. Łatwość ustalania zakresu odpowiedzialności i kompetencji

Wady struktury liniowej

1. Mała elastyczność organizacji (taka organizacja nie umie szybko dostosować się do zmian w otoczeniu)

2. Znaczna centralizacja

3. Konieczność opanowania przez kierowników wszechstronnej wiedzy o działaniu organizacji

Zalety struktury funkcjonalnej:

1. Duża elastyczność organizacji

2. Brak centralizacji

3. Konieczność opanowania przez kierowników wszechstronnej wiedzy

Wady struktury funkcjonalnej

1. Brak jednolitości kierownictwa

2. Brak możliwości szybkiego podejmowania decyzji

3. Brak łatwości ustalania zakresu odpowiedzialności i kompetencji

Struktury sztabowo - liniowe są mieszanką struktur liniowych i funkcjonalnych

---