Wykład 2

Samorząd terytorialny w prawie międzynarodowym

Światowa Deklaracja Samorządu Lokalnego – uchwalona na 27 światowym Kongresie Międzynarodowego Związku Władz Lokalnych 22-26 września 1985 roku w Rio de Janeiro stanowi zabiór podstawowych zasad funkcjonowania samorządu terytorialnego.

(art. 2 ust 1.) „Samorząd lokalny oznacza prawo i powinność władz lokalnych do lokalnego regulowania i zarządzania z prawami publicznymi dla dobra społeczności lokalnej”

(art. 1 i art. 3 ust 3) Zasada samorządu lokalnego, jaki podstawowe kompetencje …

Źródła regulacji prawnych Unii Europejskiej

• Traktat Paryski z 1951 roku, Traktat Rzymski z 1957 roku.

• Jednolity Akt Europejski z 1986 roku – początek kształtowania się nowego trójszczeblowego układ podmiotowego: Wspólnota – Państwo – Region

• Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej z 1992 roku – wprowadził instytucję doradczą – komitet Regionów

• Traktat Amsterdamski z 1997 roku – przełom w podejściu do podmiotowości społeczności lokalnej i regionalnej w systemie politycznym UE, uzupełniono kompetencje Komitetu Regionów o możliwości opiniowaniu decyzji Parlamentu Europejskiego

• Traktat Nicejski z 2001 roku – zmiana stosowania zasady subsydiamości – nie tylko Wspólnota – Państwo, ale rozszerzenie o samorząd terytorialny

• Traktat Lizboński z 2007 roku – Komitet Regionów uzyskał prawo do wnoszenia skarg do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Organy samorządu terytorialnego, podobnie jak sądy, mają obowiązek uznania skutku bezpośredniego unijnej dyrektywy i nadania dyrektywie podczas stosowania prawa pierwszeństwa przed niezgodną z nią ustawą krajową.

Udział przedstawicieli polskich organów regionalnych lokalnych w Komitecie Rgionów

• Regulacje dot zasad i trybu wyznaczania kandydatów na przedstawicieli Polski w Komitecie Regionów zawiera Ustawa z dnia 6 marca 2005 roku o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu terytorialnego oraz o przedstawicielach RP w Komitecie Regionów UE (Dz.U.2005 nr 90 poz. 759)

• Obowiązek przekładania Radzie UE wniosku zawierający listę 21 kandydatów na stałych członków oraz 21 kandydatów na zastępców członków KR spoczywa na Radzie Ministrów

Art. 2

1. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu terytorialnego, zwana dalej „Komisją Wspólną”, stanowi forum wypracowywania wspólnego stanowiska Rządu i samorządu terytorialnego.

2. Komisja wspólna rozpatruje problemy związane z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego i z polityką państwa wobec samorządu terytorialnego, a także sprawy dot. Samorządu terytorialnego znajdujące się w zakresie działania UE i organizacji międzynarodowych do których RP należy.

• Dyrektywa jest podstawowym aktem prawnym tworzącym acquis communitaire (dorobek prawny Wspólnoty).Każda dyrektywa tworzy obowiązek dla państw członkowskich UE do zmiany swojego prawa krajowego w taki sposób, aby zostały spełnione cele danej dyrektywy. Dyrektywy są zatem wiążące dla wszystkich państw członkowskich UE

• Rozporządzenia – istnieje obowiązek bezpośredniego ich stosowania i tym samym nie SA one włączane do prawodawstwa krajowego. Ich przepisy są w całości wiążące i są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE

• Decyzja – wiąże w całości adresatów, do których jest kierowana. Adresatami decyzji mogą być zarówno państwa członkowskie UE jak i podmioty indywidualne.

• Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości WE 0 wywołuje skutki podobne do dyrektyw.

Prawo Unii Europejskiej a samorząd terytorialny

Prawo wspólnotowe, zasadniczo nie dot. Materii samorządu terytorialnego. Niemniej jednak na różne sposoby oddziałuje na samorząd terytorialny i prawo samorządu terytorialnego. Dot. To w szczególności:

• Normy wynikającej z art. 40 Karty Praw Podstawowych, „iż każdy obywatel UE ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych.

• Oddziaływania wspólnotowej klasyfikacji j.s.t. dla celów statystycznych tj. NUTS (Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 1059/2003 z 2003 roku)

• Założeń polityki Wspólnoty w zakresie solidarności i spójności ekonomicznej i społecznej poprzez działanie na rzecz zmniejszania różnic w poziomie rozwoju różnych regionów i zacofania regionów najbardziej pokrzywdzonych

• Udział 21 przedstawicieli polskiego samorządu lokalnego i regionalnego w doradczym organie Wspólnoty Komitecie Regionów

• Prawa do dobrej administracji, wynikającego z art. 41 Karty Praw Podstawowych UE)

System geokodowania do celów statystycznych NUTS – ustanawia jednolitą kategoryzację jednostek terytorialnych państw członkowskich UE. 26 maja 2003 roku wydane zostało Rozporządzenie (WE) nr 1059/3002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do celów Statystycznych (NUTS).

Nom enklatura NUTS:

• Poziom 0 – poziom krajowy

• Poziom 1 – regiony duże (6 makroregionów grupujących województwa)

• Poziom 2 – regiony średnie (16 województw)

• Poziom 3 – regiony małe (66 zgrupowanych powiatów)

• Poziom 4 – poziom lokalny pierwszego stopnia (379 powiatów i miast na prawach powiatu)

• Poziom 5 – poziom lokalny drugiego stopnia (2478 gmin)

Makro regiony Polski

Europejska Karta Samorządu terytorialnego – uchwalona przez państwa członkowskie Rady Europy 15.10.1985r. w Strasburgu. Karta została przyjęta przez Polskę w 1994r. (Dz.U.1994r. nr124. Poz. 607)

Europejska karta Samorządu Lokalnego uznawana jest za dokument wyznaczający standardy europejskiej samorządności terytorialnej. Dokument formułuje podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego, określa również jego rolę.

Jej nadrzędnym celem jest zapewnienie powiązań między państwami w zakresie rozwiązywania spraw lokalnych na drodze demokracji, Postanowienia Karty SA na tyle ogólne, aby uwzględnić specyfikę samorządu w danym państwie, jego dziedzictwo kulturowe i odrębności zarządu lokalnego.

Główne postanowienia Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego

• Zasada samorządności terytorialnej musi być uznana w prawie wewnętrznym oraz w miarę możliwości w Konstytucji

• Samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych do regulowania i kształtowania w ramach ustaw znacznej części spraw publicznych, na własną odpowiedzialność i dla dobra mieszkańców.

• Podstawowe kompetencje społeczności lokalnych są określone w Konstytucji lub ustawie. To postanowienie nie wyklucza jednak zlecania komunalnym korporacjom terytorialnym określonych kompetencji w ramach ustaw

• Komunalne korporacje terytorialne mają ramach ustaw prawo do zajmowania się wszelkimi sprawami, które nie zostały wyłączone z ich kompetencji lub przekazane innym organom.

• Nadzór administracyjny nad komunalnymi korporacjami terytorialnymi może byż sprawowany tylko w sposób określony w konstytucji lub ustawach. Celem nadzoru nad działalnością komunalną może być zasadniczo tylko zapewnienie przestrzegania ustaw i zasad konstytucji. Nadzór ten w odniesieniu do zadań, które zostały komunalnym korporacjom terytorialnym powierzone, obejmować może kontrolę docelową.

• Samorząd terytorialny działa zgodnie z zasadą pomocniczości

• Zapewniona jest ochrona granic społeczności lokalnych

• Zapewniona jest ochrona prawna samorządu lokalnego, w tym prawo do odwołania się do sądu.

Znaczenie Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego w sprawach finansowych

• Władze lokalne mają prawo do własnych dochodów i swobodnego nimi zarządzania

• Dochody władz lokalnych muszą pozostawać w odpowiedniej proporcji do zadań lokalnych

• Dochody organów samorządu terytorialnego muszą przynajmniej częściowo pochodzić z podatków i opłat, dla których stawki mają prawo ustalać samodzielnie w granicach ustaw

• Dochody przekazywane do dyspozycji władz lokalnych powinny tworzyć system wystarczająco różnorodny dynamiczny, uwzględniający rzeczywisty wzrost kosztów

• Podejmowana jest ochrona słabszych finansowo związków samorządu terytorialnego poprzez wprowadzenie postępowania wyrównawczego

• Dotacje dla związków samorządu terytorialnego nie powinny być w zasadzie przekazywane na finansowanie celów ściśle określonych

• W celu finansowania inwestycji związki samorządu terytorialnego powinny mieć dostęp do rynku kapitałowego oraz prawo do zaciągania kredytów

Polska jest także sygnatariuszem Europejskiej Konwencji Ramowej o Współpracy Transgranicznego oraz Europejskiej Karty Regionów Przygranicznych i Transgranicznych.

Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgenicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka) z 21 maja 1980 roku i przyjęta przez Polskę w 1993 roku.

Europejska Karta Regionów Przygranicznych i Transgenicznych uchwalona została przez Radę Europy 19 listopada 1981 roku i przyjęta przez Polskę w 1995 roku.

Powyższe dokumenty mają na celu stworzenie odpowiednich podstaw prawnych dla współpracy regionów na zasadach partnerstwa i subsydiarności, ujednolicenie zagospodarowania przestrzennego i planowania w skali Europy, a także niwelowanie gospodarczych i infrastrukturalnych przeszkód i dysproporcji.

Źródła prawa administracyjnego i samorządowego w Polsce

• Ustawa z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym – pierwotna nazwa Ustawa o samorządzie terytorialnym (Dz. U. 2001 nr 142 poz. 1591 z późn. zm.)

• Ustawa z 10 maja 1990 przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. 1990 nr 32 poz. 191. Z późn. zm.)

• Ustawa z 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych )Dz. U. 1991 nr 9 poz. 31 z późn. zm.)

• Ustawa z 7 października 1992 roku regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. 1992 nr 85 poz. 428 z późn. zm.)

• Ustawa z 12 października 1994 roku o samorządach kolegiach odwoławczych (Dz. U 1994 nr 122 poz. 593 z późn. zm.)

• Ustawa z 20 grudnia 1996 roku o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997 nr 9 poz. 43 z późn. Zm.)

• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku (art. Rozdziału I „Rzeczpospolita” oraz Rozdziału VII „ Samorząd Terytorialny” (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483 z późn. Zm.)

• Ustawa z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (D. U 1998 nr 91 poz. 578 z późn. zm.)

• Ustawa z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie wojewódzkim ( Dz. U 1998 nr 9 poz. 576 z późn. zm.)

• Ustawa z 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. 1998 nr 133 poz. 872 z późn. zm.)

• Ustawa z 15 września 2000 roku o referendum lokalnym ( dz. U. 2000 nr 88 poz. 985 z późn. zm.)

• Ustawa z 15 września 2000 roku o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności regionalnych i lokalnych (Dz. U 2000 nr 91 poz. 1009 z późn. zm.)

• Ustawa z 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. 2002 nr 41 poz. 361 z późn. zm.)

• Ustawa z 20 czerwca 2002 roku o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. 2002 nr 113 poz. 984 z późn. zm.) – uchylona w 2011 roku – Ustawa z 5 stycznia 2011 roku – kodeks wyborcy (Dz. U. 2011 nr 21 poz. 112 z późn. zm.)

• Ustawa z 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 z późn. Zm.)

• Ustawa z 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. 2003 nr 203 poz. 1966 z późn. zm.)

• Ustawa z 6 maja 2005 roku o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach RP w Komitecie Regionów Unii Europejskiej (Dz. U. 2005 nr 90 poz. 759)

• Ustawa z 21listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych ( Dz. U . 2008 nr 223 poz. 1458 z późn. zm.)

• Ustawa z 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych ( Dz. U. 2009 nr 157 poz. 1240 z późn. zm.)

Podstawy prawne samorządu gminnego w Polsce

Gmina jest podstawowym ogniwem samorządu terytorialnego w Polsce

Konstytucja RP art. 164.

1.Podstawowa jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

Gmina to prawnie zorganizowany terytorialny związek osób określony jako wspólnota samorządowa

Ustawa samorządzie gminnym art. 1

1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium

Ustawa i samorządzie gminnym art. 4, 4a, 4c

Gminy tworzone. Łączone, dzielone oraz znoszone SA przez Rade Ministrów w drodze rozporządzenia. Rada Ministrów ustala także granice gmin, nadaje status miasta oaz ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.

Wydanie rozporządzenia wymaga zasięgnięcia przez ministra administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzony przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw. W sprawie utworzenia, połączenia podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców. W przypadku przeprowadzenia referendum lokalnego nie przeprowadza się konsultacji z mieszkańcami.

Ustawa i samorządzie gminnym art. 4

1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:

• tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice,

• nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice,

• ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.

1. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady gminy.

2. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.

3. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.

4. Zmiany, o których mowa w ust. 1, następują z dniem 1 stycznia.

Ustalenie i zmiana granic gmin uwzględniają:

• Jednorodność ze względu na układ osadniczy i przestrzenny

• Więzi społeczne, gospodarcze, kulturowe

• Zdolność wykonania zadań publicznych

• Infrastrukturę społeczną i techniczna

• Układ urbanistyczny i charakter zabudowy

Podział gmin:

• Gmina miejska ( o statusie miasta)

• Gmina miejsko-wiejska ( gmina, w skład której wchodzi miasto oraz wsie)

• Gmina wiejska (nie zawiera miasta na swoim terytorium)

Ogółem	Gmina miejska	Gmina miejsko-wiejska	Gmina wiejska
2478	307	584	1587

Jednostka pomocnicza gminy- lokalna wspólnota samorządowa mieszkańców części gminy. Najczęściej tworzone są: dzielnice, osiedla i sołectwa. Przeważnie dzielnice i osiedla ustanawiane SA w miastach a sołectwa na obszarach o charakterze wiejskim. Możliwość utworzenia sołectwa w mieście nie jest prawnie wykluczona i SA przypadki, gdzie formę te się wykorzystuje (np. Siewierz, Koniecpol, Czechowice-Dziedzice). Podobnie, możliwe jest tworzenie osiedli w gminach wiejskich

Ustawa o samorządzie gminnym art. 5

Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze, sołectwa, dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocnicza tworzą rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Zasada tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy.

Podział gminy na jednostki pomocnicze jest zasadniczo fakultatywny. Istnieją dwa przypadki kiedy podział ten jest obligatoryjny:

• Miasto stołeczne Warszawa – z mocy ustawy podzielona jest na jednostki pomocnicze (dzielnice)

• Gmina ma status gminy uzdrowiskowej, ale nie cały obszar gminy stanowi uzdrowisko- dla wyodrębnienia części uzdrowiskowej musi być jednostką pomocnicza

Gmina może być w całości lub części podzielona na jednostki pomocnicze. Nazewnictwo jednostek pomocniczych: sołectwo, dzielnica, osiedle, miasta ( to ostatnie wtedy gdy na terenie gminy jest kilka miast), inne nazwy : np. kolonie, przysiółki, Siółki, rejony, nazwy historyczne.

Jednostki pomocnicze nie są jednostkami samorządu terytorialnego:

• Jednostki pomocnicze SA fakultatywne

• Utworzenie jednostki pomocniczej jest suwerenna decyzje rady gminy

• Jednostki pomocnicze nie maja ustawowo przypisanych żadnych zadań

• Jednostki pomocnicze nie maja odrębnej osobowości prawnej- nie maja nabyć mienia, tworzyć własnego budżetu

Warszawa podzielona jest na 18 głównych jednostek pomocniczych. Jednostki niższego szczebla mogą być tworzona dla obszarów które SA zamieszkiwane powyżej 1000 osób.

Gmina jest w strukturze państwa jest wyodrębnionym podmiotem prawa i bierze udział w sprawowaniu władzy publicznej ( administracji publ). Jednostki samorządu gminnego posiadają osobowość prawna oraz w kwestiach spornych podlegają ochronie sadowej.

Ustawa o samorządzie gminnym art. 2

1. Gmina posiada osobowość prawna

2. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.

Gmina wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jej samodzielność w realizacji tych zadań jest jednak ograniczona poprzez instytucje obowiązkowych zadań publicznych, od których gmina Anie może się uchylić. Ponadto gmina musi wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Te zadania gmina wykonuje niesamodzielnie tj. po zapewnieniu środków finansowych rzez administracje i w jej imieniu.

Pierwotnym adresatem norm kompetencyjnych w gminie jest wspólnota samorządowa, która z mocy prawa tworzą wszyscy jej mieszkańcy.

Ustawa o samorządzie gminnym art..2

1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnych i na własną odpowiedzialność

Gminie przysługuje domniemanie kompetencji. Gmina wykonuje więc wszystkie zadania samorządu terytorialnego o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone w ustawach dla innych jednostek.

Konstytucja RP, art.. 164

3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa o samorządzie gminnym art. 6

1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Kategorie zadań samorządu gminnego

Konstytucja RP, art. 66:

1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.

2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych.

3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.

Infrastruktura techniczna:

• Utrzymanie gminnych dróg, ulic, mostów, placów

• Organizacja ruchu drogowego

• Działalności w zakresie telekomunikacji

• Gospodarka wodno – ściekowa – zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczania ścieków komunalnych

• Utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych

• Utrzymanie wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych

• Zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz

• Oświetlenie w gminie

Infrastruktura społeczna:

• Organizacja lokalnego transportu zbiorowego

• Edukacja publiczna – przedszkola i szkoły podstawowe

• Kultura – biblioteki gminne i inne instytucje kultury oraz ochrony zabytków i opieki nas zabytkami

• Kultura fizyczna i turystyka – utrzymanie terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych

• Ochrona zdrowia

• Polityka prorodzinna – zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej

• Pomoc społeczna – prowadzenie ośrodków i zakładów opiekuńczych, wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej, opieka dla osób starszych, niepełnosprawnych, bezdomnych, dodatki mieszkaniowe

• Organizacja gminnego budownictwa mieszkaniowego

• Utrzymanie targowisk i hal targowych

Bezpieczeństwo publiczne:

• Utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli

• Ochrona przeciwpożarowa

• Ochrona przeciwpowodziowa, w tym wyposażenie i utrzymanie gminnego magazynu przeciwpowodziowego

Ład przestrzenny i ekologiczny:

• Planowanie przestrzenne i ochrona ładu przestrzennego – wydawanie pozwoleń budowlanych

• Gospodarka nieruchomościami

• Utrzymanie zieleni gminnej i zadrzewień

• Ochrona środowiska i przyrody

• Gospodarka wodna

• Gospodarka odpadami

Administracyjne i inne:

• Wspierania i upowszechnienia idei samorządowej, w tym tworzenie warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej

• Promocja gminy

• Współpraca i działalność na rzecz organizacji pozarządowych

• Współpraca ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw

• Utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracji

• Prowadzenie cmentarzy gminnych

Ustawa o samorządzie gminnym art. 8

Na gminy może zostać nałożony ustawowy obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów.

Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.

Ponadto gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.