LEKI NEUROLEPTYCZNE I PRZECIWDEPRESYJNE

Obowiazująca teoria patogenezy schizofenii: wzmożone przewodnictwo dopaminergiczne w OUN (powodujące objawy wytwórcze: urojenia, omamy...)

Cel - zmniejszyć synaptyczne stężenie DOPAMINY

1. Klasyczne neuroleptyki

• To inaczej leki PRZECIWPSYCHOTYCZNE (duże trankwilizatory)

• Profil działania psychotropowego:

przeciwpsychotyczne oraz uspokajające

Po podaniu jednorazowym - uspokojenie i zniesienie agresji

Po stosowaniu przewlekłym - właściwy efekt przeciwpsychotyczny (po 2-3 tyg. leczenia)

• Wpływają na układ wegetatywny (współczulny i przywspółczulny) - to działanie niepożądane

• Wywołują zaburzenia pozapiramidowe (objawy jak w chorobie parkonsona) - to działanie niepożądane

2. Charakterystyka neuroleptyków

• działają zobojętniająco (antyemocjonalnie)

• wpływają na napęd psychoruchowy

• powodują cofanie się ostrych i przewlekłych

stanów psychotycznych

• neutralizują objawy psychopatologiczne

wywołane środkami psychodysleptycznymi

• wpływają na układ pozapiramidowy i

wegetatywny

3. Neuroleptyki

Typowe: Atypowe:

- chlorpromazyna - sulpiryd

- haloperidol - klozapina

- tiorydazyna - risperidon

- olanzapina

Różnice:

1. Typowe blokują receptory DOPAMINEGICZNE, atypowe receptory SEROTONINERGICZNE

2.. Częstość i nasilenie objawów niepożądanych. „Atypowe” nie dają tylu działań

niepożądanych, ponieważ nie blokują dodatkowo receptorów M, α, H jak to czynią „typowe”

leki.

3.. Skuteczność w leczeniu pacjentów opornych na działanie leków („atypowe” do leczenia

schorzeń opornych na leki „typowe”)

4..Poza tym leki „atypowe” leczą objawy negatywne schizofrenii. „Typowe” leczą objawy

wytwórcze)

OBJAWY POZYTYWNE (wytwórcze) SCHIZOFRENII	OBJAWY NEGATYWNE SCHIZOFRENII
apatia, wyizolowanie, brak współodczuwania, zatracenie kontaktu ze światem, społeczne wycofanie, introwersja, spłycenie uczuciowości wyższej, chłód uczuciowy, obojętność, sztucznośc, nieszczerość, zubożenie wypowiedzi...	Omamy (= halucynacje), złudzenia, urojenia (hipochondryczne, zazdrości, przesladowcze)...

4. Mechanizm działania neuroleptyków

• blokowanie rec. dopaminergicznych D2 (działanie leków typowych)

ale także:

• blokowanie rec. muskarynowych M (działanie niepożądane)

• blokowanie rec. alfa-adrenergicznych α₁ α₂ (jw.)

• blokowanie rec. histaminowych H₁ (jw.)

• blokowanie rec. serotoninergicznych 5-HT (działanie leków atypowych)

5.Efekty działania neuroleptyków

• znoszą objawy wytwórcze (atypowe także objawy negatywne)

• działają silnie uspokajająco u chorych

pobudzonych psychomotorycznie

• działałą aktywizująco u chorych z obniżoną aktywnością

• niektóre wykazują także działanie przeciwdepresyjne

• różnice w działaniu natychmiastowym i długotrwałym

6. PODZIAŁ leków neuroleptycznych

• pochodne fenotiazyny - np. chlorpromazyna,

tiorydazyna, flufenazyna

• poch. butyrofenonu - np. haloperidol

• poch. tioksantenu - np. chlorprotiksen

• poch piperydyny - np. pimozyd

• poch. benzamidu - np. sulpiryd

• poch. dibenzoazepiny - np. klozapina

7. Podstawowe zastosowania neuroleptyków

• leczenie psychoz, w których występują poważne zaburzenia procesów poznawczych i postrzegania (np. urojenia i omamy) niepokój, zaburzenia osobowości, apatia

• w celu uzyskania natychmiastowego efektu - zniesienia pobudzenia i agresji, wyrównanie nastroju maniakalnego

• w schorzeniach pozapsychiatrycznych

8. Wskazania do stosowania

Psychiatryczne:

• psychozy schizofreniczne

• zespoły maniakalne

• psychozy urojeniowe

• depresje psychotyczne

• stany podniecenia, lękowe, dysforyczne

Pozapsychiatryczne:

• wymioty i zawroty głowy

• nieustępliwa czkawka

• świąd, tiki

• bezsenność

• stany napięcia i lęku

• choroby psychosomatyczne

9. Działania niepożądane neuroleptyków:

1. OBJAWY POZAPIRAMIDOWE I MOTORYCZNE

• Wczesne dyskinezy. Są odwarcalne.

Zazwyczaj u młodych pacjentów w pierwszych tygodniach leczenia. Kurczowe wysuwanie języka, napady spojrzeniowe, skurcze mięśni mimicznych, szczękościsk, nagłe otwarcie ust, nagłe skręty szyi

• Późne dyskinezy. Nieodwracalne.

To różnorodne ruchy mimowolne: mruganie, drżenie powiek, cmokanie, ruchy ssania, żucia, mlaskania, wysuwanie języka...

• Zespół parkinsonowski (parkinsonoidalny)

To inaczej zespół hipertoniczno-hipokinetyczny, bo wzmozone napięcie mięśni (szczególnie kregosłupa) współistnieje z ubóstwem ruchowym pacjenta (np. dreptanie małymi kroczkami). Dodatkowo drżenie rąk (obraz do złudzenia przypomina chorobę parkinsona)

• Akatyzja - niemożność siedzenie na miejscu, inaczej niepokój motoryczny

2. OBJAWY WEGETATYWNE

Bo blokada receptorów:

• adrenergicznych α: uczucie zatkanego nosa, niedociśnienie, wyrównawcza

tachykardia, zlewne poty

• muskarynowych M: suchość w jamie ustnej, zaburzenia widzenia, zaparcia, ↓

pocenia się

3. ZABURZENIA HORMANALNE

4. REAKCJE ALERGICZNE

Przebarwienia skóry twarzy i rąk

5. DEPRESJA

6. ŻÓŁTACZKA

7. LEUKOPENIA

10. Powikłanie leczenia neuroleptykami:

Złośliwy zespół poneuroleptyczny

Występuje u chorych predysponowanych (po organicznych uszkodzeniach mózgu), po silnych neuroleptykach.

• Narastająca sztywność mięśni

• Zaburzenia połykania

• Zaburzenia oddechowe

• Wzrost temp. ciała! (do 43 stopni!)

• Niewydolność krążenia

• zaburzenia metaboliczne (kwasica)

• senność, śpiączka

Przyczyna: nadmierna blokada receptorów dopaminergicznych.

Leczymy agonistami dopaminy: amantadyną, bromokryptyną, dantrolenem

11.Inne (oprócz działania przeciwpsychotycznego) działania nauroleptyków

1. p/wymiotne

2. hipotermiczne

3. p/bólowe (wykorzystane w neuroleptoanalgezji NLP, bo potęgują działanie leków opioidowych. Najczesciej stosuje się droperidol z fentanylem.

Leki p/depresyjne

12. Objawy depresji:

1. obniżenie nastroju

2. zaburzenia napędu psychoruchowego

3. myśli i tendencje smobójcze

4. urojenia i lęk

5. zaburzenia rytmów biologicznych

6. zaburzenia somatyczne

13. Działanie leków przeciwdepresyjnych

• PRZECIWDEPRESYJNE

• PRZECIWLĘKOWE

• USPOKAJAJĄCE

• REGULUJĄCE NAPĘD PSYCHORUCHOWY

14. Mechanizmy Działania LPD

• Hamowanie wychwytu NA

• hamowanie wychwytu 5-HT₃

EFEKT:

Nasilenie przekaźnictwa adrenergicznego i serotoninergicznego

• hamowanie aktywności monoaminooksydaz

• hamowanie wychwytu dopaminy

• inne mechanizmy

15. Podział leków przeciwdepresyjnych

1. Nieselektywne inhibitory wychwytu monoamin = TLPD (Trójpierścieniowe Leki przeciwdepresyjne)

Np.: amitryptylina, dezipramina, imipramina

2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego

Serotoniny

Np.: fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, citalopram

3. Inhibitory MAO

Np.: fenelzyna, moklobemid

4. Nietypowe

Np.: mianseryna, tianeptyna

16. Profil działania psychotropowego LPD

1. LPD o wyraźnym działanu przeciwlękowym i uspokajającym, bez pobudzającego wpływu na napęd (doksepina)

2. LPD o słabszym działaniu przeciwlękowym i umiarkowanym wpływie na napęd (amitryptylina, fluoksetyna, moklobemid)

3. LPD nie działające uspokajająco i przeciwlękowo, wykazujący „odhamowujący” wpływ na napęd (dezipramina, nortryptylina)

17. Wskazania do stosowania LPD

• Depresja

• Lęk napadowy

• Zespół natręctw

• Zespoły bólowe

• Moczenie nocne u dzieci

• Zespoły hiperkinetyczne z zaburzeniami uwagi

• Nerwice pourazowe

18. Działania niepożądane LPD

• Cholinolityczne - suchość w ustach, zaparcia, tachykardia, majaczenie, splątanie

• blokowanie rec. alfa-adrenergicznych

(spadki RR, arytmie)

• blokowanie rec. H₁ - sedacja, przyrost masy ciała

• zaburzenia seksualne

• niepokój, lęk bezsenność, bóle głowy

• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego

---