Żywienie zwierząt

Zwierzęta należy żywić w młodym wieku intensywnie a w dorosłym-ekstensywnie.

Pasza-produkt pochodz.zwierzęcego, roslin, mineraln. Które zwierze jest w stanie pobrac,trawić, rozłożyć i wykorzystać rozłożone składniki.

Pięciopalcówka:1.popiół surowy.2.białko surowe(ogolne):białko własciwe+NPN oznacz.zawart.N *6,25-białko ogólne. (dużo w nasionach srtrączkowych)

3.tłuszcz surowy-subst.rozpuszczalne w zw.organicznych(eter,chloroform)

Zaliczamy:tł proste,woski, złożone-fosfolipidy,olejkiżywice,karotenoidy,sterole!

Oznaczamy prez ekstrakcje skł. apolarnym, ważymy co się nie wypłucze.

4.włókno surowe-skł.niestrawialne przez enzymy ukł pokarmowego,tylko mikroflore-celluloza,lignina,krzemionka(dużo jest go w słomie,plewach, mało w zielonce - tylko w roślinach!) u konia rozkład w j.ślepym,krowa-żwacz,świnia-j.grube 5.bez N wyciągowe= NPN

TRAWIENIE

Poligastryczne:

Białko : degradacyjne - 60-65%, bypassowe(chronione - trafia bezpośrednio do j.cienkiego,nie ulega degradacji w żwaczu) - 30-35%.białko nie musi być dobrej jakości, bo wytwarzają je z innych białek(wyjątek= krowy mleczne-b.dobrej jakosci wymagane)

Cechy charakt: resynteza mocznika,nie ma trawienia białka w j.ustnej ,trawione jest tez białko flory bakter.

Żwacz- 70-80%, 60 h zalega pokarm.Funkcje:magazyn.pokarmu,fermentacja,resorpcja metabolit.ferment,synteza (np.LKT+NH3=aminkw.),tranzyt biomasy.

*pasza zbyt wysokobiałkowa - źle, deamniacja amoniku w mocznik,bialko usuwane z oeg bo musi się bronic przed nadmiarem=strata lub synteza kw tł. I otłuszczenie organiz.

Putryscyna, kadaweryna-szkodliwe!

Monogastryczne:

Nadmiar białka prowadzi do: dekarboksylacji i deaminacji (tworzy się amoniak, toksyczny jeśli dostanie się do krwi-hem w methem, org się dusi, bądź w nerkach wydalanie i w keto kwasy które są skł energetycznym-synt.kw tł->otłuszczenie org.)

Ważna jest jakość białka!Głw rozkład w żołądku(pepsyna,trypsyna,karboksypeptydazy) 2 - 3 peptydy mogą być wchłaniane!

Cukry:

Poli:rozkład do kw pirogronowego a ten na mlekowy[->propionowy],octowy80%[->masłowy],mrówkowy do LKT. Kw.propoion.-prekursor synt.aminok., białek w żwaczu.

Masłowy,octowy-synt. Tłuszczy głw mleka.

Wiosna-spadek tł w mleku, bo w świeżej trawie mało włókna wiec mało celulozymało kw.ocotwego. Włokno - rola 1.LKTKT mleka 2.uczucie sytości 3.motoryka przew.pok 4.obniżanie wykorzystyw. innych skł(monogast.) Pasz nie rozdrabniamy zbytnio bo wtedy słaba przyswajalnośc składników.

Dużo gazów: spowodowane jest np. podawaniem dużej ilości melasy- 2 cukry szybko się rozkładają i przekształcają w CH4 i LKT.

Mono: skrobia->dekstryny,w ziemniakach,zbożu, sachar:trzcina cukrowa,buraki.

Trawią BAW-bez azotowe wyciągowe. Amylaza rozkłada cukry w j,gębowej,wazne dobre wymieszanie pokarmu ze śliną.Cukry proste-rozkład w j.cienk.glukoza w glikogen gdy za dużo.Głodzenie-najpierw rozkład cukrów, potem kw.tłuszcz, na końcu białka.

• Tłuszcze:

• Nasycone,nienasycone-jedno i wielo (omega6-z kw.linolowego,omega3-kw,linolenowy)

Rozkład w j.cienkim do blicerolu i KT:

proste-TGL,woski,KT

Złożone - fosfo-, sfingo-, glikolipidy

Zw tłuszczo podobne - sterydy,karotenoidy,saponina

Trawione są tylko tł zemuglowane! TGL+monoglicerydy+fosfo i lipoproteidy=micele które tworzą chylomikrony-wchłąniane przez enterocyty w ścianie j.cienkiego

Poli: tł surowy->TGL-DGL-HGL-WKT(hydratacja w żwaczu)-KTN

SKŁADNIKI MINERALNE

MAKRO:Ca,Cl,Mg,Cl,K,P,Na,S

MIKRO:Cr,Mo,Cu,I,fe,Mo,Se,Zn

Śladowe:bar,arsen,nikiel,Pb

Nadmiar Na-niebezpieczny u drobiu i świń, bo się nie pocą a wydalanie sodu zachodzi tą droga.

Premiksy-mieszanina dodatków paszowych i minerałów, nie przeznaczona do bezpośredniego skarmiania.Zawierają wit, skł. Miner,

Dzielimy je na:przemysłowe(wysoka koncentr mikroelem i wit, do robienia pasz pełnowartościowych i mieszanek uzupełniających, 0,1; 0,2; 0,5 % ) farmerskie

(rozcieńczone, nośnikiem jest CaCo3, 3-4 %)

Resorpcja-wchłanianie skł z treści do przewodu pokarm

Desorpcja-przechodzenie skł z org. do treści

Resorpcja powinna przeważać nad desorpcją, u starych na odwrót. Ważne jest sterowanie mikroflorą. Dzielimy na: - resorp.bierną (różnica steżeń); -czynną (uaktywnienie zwiazków - cukry,ATP,białka); -pinocytoza(wchlaniane są całe cząst. I tłuszcze - micele)

Cu-niedobór:zmiana sierści,brak apatytu,zatrzym.wzrostu

Mn-niedobór: zmiany postawy i kopyt

Interakcje -antagonizmy związków miner.

Np.kadm i ołów kontra Ca- antagon.

Synergiści: Ca + P kontra Cu

Strawnośc=skł. strawiane/wydalone w kale!, współ.strawnosci =a-b/a * 100%

Strawnosć pozorna: białko w kale=b. z paszy i b. Endogenne(nabłonki,enzymy), nie da sie tego rozdzielic. P=a - (b1+b2) Strawnosc rzeczywista: od białka pobranego odejmujemy białko starwione z paszy R=a-b1 R>P

R=P dla włókna, bo nie występuje endogenne włókno. Metody:in vivo,in vitro

Met.wyznacz.strawn: pośrednia :wskaźn. i bilansowa;bezpośrednia:bilansowa (-ile zw.dziennie zje paszy i o jakim składzie chem i to samo z gównem.) wskaźnikowa - wtedy wystarczy tylko próbka kału. Np. krzemionka,lignina<-natur. Cr₂O_3,glikol polietylowy,chlorofil.

Cechy dobrego wskaźnika:dobrze miesza się z paszą, nie jest trawiony, w całości i równomiernie wydalany z kałem,nieszkodliwy dla zwierzaka,nie wpływa na strawność innych skł, łatwy do oznaczenia.

• Bilans przemiany energii

E brutto-100%E strawna pozornaE metabol.E netto1.E produkcyjna - 12-18 % (1/5) i 2. E.tracona(ciepło)

e.brutto- suma ciepła uzyskana ze spalenia skł. Paszy (1 g cukrów=4,2 kcal; 1g białka=4,5 kcal; 1g tłuszczu=9,3 kcal)

e.strawna- EB-e. Kału, zależy głw od zawartosci włókna w paszy

e.metaboliczna- ES-E moczu i gazów

e netto- EM-E termiczna

Co się gdzie wchłania?

j. gębowa,przełyk: subst.lotne(eter), alkohol,olejki eteryczne, kw,monocukry

żołądek: LKT,NH₃,Na,Cl,CO_{2 ,}częśc Aa,woda.

j.cienkie: resprp.podstawowa

j.ślepe:prod.fermentacji celulolitycznej-LKP (głw koń)

j.grube:woda, skł mineralne-resorpcja

system francuski INRA- ma 3 podsystemy ponieważ jest dostosowany do budowy ukł pokarm.przeżuwaczy. 1.energet.ocena wartosci paszy i potrzeb przeżuw., 2.białkowa ocena pasz i potrzeb b. Zwierz., 3.wypełnieniowa wartość paszy

system niemiecki: nie uwzględnia smakowitosci paszy, nie ma rozbicia na białko trawione w żwaczu i trawione w jelicie (??)

efekt podstawienia- pobieranie dodatkowej Ilości paszy treściwej w dawce powoduje zmniejszenie odczynu pH w płynie żwacza i pogarsza starwnośc masy org w żwaczu co zmniejsza pobieranie paszy obj.

Na ZPP wpływa: -stadium laktacji, -spada po wycieleniu o ok. 60-80%, -max przyada na 3-4 mieć laktacji

• PASZE

Podział: 1.objętosciowe *soczyste(zielonka,kiszonka,okopowe) *suche(siano,słoma,łuski)

2.treściwe: -roślinne *nieskobialkowe(20%, ziarna zbóż) *średnia zaw.białka (20-30 %,nasiona rośl.strączkowych) *wysokobiał.(>30%,śruty)

-zwierzęce -natur.prod.pochodz.zw (mleko, serwatka,mączka rybna,kostna,jaja,krew)

3.przemysłowe mieszanki paszowe (pełnodawkowe,uzupełniajace,koncentraty białkowe)

4.dodatki uzupełniające (mineralne,witaminowe,inne)

wg zawartosci białka: mączka rybna>bobik>pszenica>mleko

śruta a otreby: śruta to całe ziarno rozdrobnione, otreby-zeskrobana z ziarna zewn warstwa, reszta to mąka

Regulacja pobiernia paszy:

Mechaniczna:pojemn i wypełnienie przewodu pokarm., stop.rozdrobnienia paszy;

Fizjologiczna:*termostayczna (ciepło uaktywnia ośrodek sytości) *chemostatyczna(-poziom glukozy we krwi,-ilośc kw mlekowych,propion,oct,masł;-poziomu PGL,-steżenia peptydów,amin, wit,skł miner,-niedoborów białka w paszy,-spożycia NaCl, - dostępu do wody Inne: smak,zapach,ciepłota paszy, stan zdr.zwierzecia,zmeczenie, warunki higieniczne, skł botaniczny, struktura, efekt stadny

Orkisz- dietetyczny gatunek pszenicy

Soja- b.duża zawartośc energet, dużo włókna

Nasiona roślin strączkowych:groch,bobik,łubiny,lędźwian, soczewica

Różnice:Mleko-?, maślanka-po utworzeniu masła, nie ma tłuszczu, serwatka- 0,6-0,7% białka głw laktoalbuminy, nie ma kazeiny

Antybiotyki paszowe-działają tylko w obrebie ukł.pokarm.; zg z ust. Z 1998 r dozwolone 3:

Flavofosfolipid (drób,świnie,było, króliki 2-20mg/kg s.m)

Avilamycyna (drób,świnie 5-40mg/kg s.m)

Salinomycyna (świnie,bydło 15-60 mg)

Enzymy paszowe: własne-lipazy,peptydazy,amylazy egzogenne-fitaza,cellulaza, beta glukanaza (to co normalnie wytwarzają ale z jakis powodów nie ma)

Fitaza mikrobiologiczna- umożlwia przyswajanie fosforu(wzrost o 20%) z pokarmu roślinnego, który normalnie jest tam zablokowany!Działa na fityniany-w jego czast sa 4 at fosforu,które nie wykorzystane dostają się go środowiska z kałem.Mamy w org fitaze natywną-uwalnia powoli,małe ilosci.

Kwasy organiczne-(octowy,propion, mrówk, cytryn,fumarn) stosowane jako: zakwaszacze(obniżają pH ukł pokarm) i konserwanty (zakonserw.paszy)

Probiotyki - produkty zawierajace żywe lub martwe mikroorg i ich subst, przyczyniajace sie do stabilizacji enzymat. I rozwoju mikroorg w ukł.pok. 1.żywe kultury 2.inaktywowane

Prebiotyki-zw chemiczne, głw oligocukry,na nich namnażają się odpow.bakterie, wzmagają ukł immunologiczny.

FOS-insuina,kestoza / MOS- pochodne mannozy / GOS- alfa galaktozy, rafnoza

Laktoza- tylko dla DROBIU! Bo ssaki rozkładaja laktoze i jest źródłem energii, ptaki nie rozkładają wiec jest ona pożywką dla bakterii.

Synbiotyk=prebiotyk+probiotyk

Kokcydiostatyki- zaliczamy sokoks,cycostat. Przeciwdziałają kokcydiozie(wywołana przez Elmeria sp.-żyją w brudnych ściółkach) Głw wyst. U kur,królików,indyków. Muszą być:szybko eliminow. z org,nie toksyczne,nie mogą się gromadzic,brak działania immunosupresyjnego i antagonist. do innych skł paszy,stabilnośc podczas produkcji,wolne narastanie lekooporności

Barwniki- naturlane :ksantofile ,karoteny, luteina. Kapsakantyna.syntetyczne:ester etylowy,kwas apo karotenowy. Dajemy np. kurą żeby ni było mięso blade, i jajka żółte.

• Antyoksydanty- mają chronić w paszy skład. wrażliwe na utlenowanie np. kw tł, wit A.

Naturalne:wit E,C,bioflawonoidy, Se-dzięki peroksydazie glutationowej!!

Syntet:BHT,BHA,

Hormony- w UE zakazane! W USA i argentynie-stosowane. Np.impl. z somatostatyny, hh pł-gestageny,blokery adrenaliny,

• Detoksykanty-stosowane gdy podejrzenie o mykotoksyny w paszy(dopuszczony poziom, gdy za dużo -to żarcie do spalenia) np. glinokrzemiany, zeolity(?)

• Mykotoksyny: Aflatoksyny- prod przez aspargillus,obniżają wzros, zwiekszają zużycie paszy,uszkodz.narz.wewn.W orzeszkach ziemnych,śmiertlne.

Ochratoksyna(?)- aspergillus i penicilinum,negatywny wpłym na nieśność,ukł immunolog.,nerki i wątroba.

Trychotacyny- fusarium, głw w kukurydzy. Uszkadza żeńskie narz.rozrodcze,wcześniejsze dojrzew. Loszek

Zioła-nad lub podziemne cz.roślin zawierajace metabolity wtórne(glikzydy,pektyny,śluzy,,flawonoidyalkaloidy..), wpływające pro zdrowotnie

F:-stumylacja apetytu,-funckje trawienne (motoryka jelit,soki), -poprawiają metabolizm, -

Wpływ na jakość produktu

Substancje antyodżywcze:

Taniny- polim.fenolowy,tworzy kompl.z białkiem,inhib.enzymów,pogarsza wchłan.Jest w zielonkach,rosl.strączk.,ziarnach-jeczmień,sorgo

Inhibitory proteaz(trypsyny,chymotryp.)-w ziarnach zbóż,ziemniakach,nas.roś.straczk.Gorsze wykorzyst białka w paszy,wzrost sekr.enz.trzusktowych.Eliminacja:zabiegi termiczne

Glukozynolany- w rzepaku(kw.erukowy w oleju-otłuszzenie m.sercowego), przekształca sie w zw toksyczne(izotiocyjaniany i tio..,rodanki) Zły metab Jodu, powieksz. Tarczycy,obniż pobierenia paszy

• Hemaglutyniny(lektany)-nasiona fasoli,soi, troche w bobiku,grochu. Uszkadz.kom nabł jelit,zamyka katab. Biał, tł,cukrów, hemaglutynacja.Nie karmimy zw surowa fasola!

Alkaloidy- zielonki,ruń pastw,nas.rosl.straczk. Gorzki smak,neurotoksyna(paraliż ukł odddechowego), spadek pobier. Paszy

Alkilorezorcynole-ziarna zbóż( żytojęczmieńowies),otreby!. Natur. Subst ochronne roslin,wrazliwesązw młode, zacham. wzrostu

Gossypol-w nas.bawełny,subs steroidowa,toksyczne dział u monogast.wychudzenie,zielone żółtka jaj

Koty-nie styntetyzuja zadnych wit, wszystie trzeba podawac.

tauryna - niezbedna,

• Kw linolowy i arachidonowy - wytwarzają z nich hh tk, PGL.

Beta-glukany-nietrawione przez drób,jest ich dużo w jęczmieniu. Uzywamy enzymu- beta glukanazy!

Skróty:

BTJ-białko strawione w jelicie = BTJP+BTJM

BTJ(P)-..z paszy

BTJ(M)-..pochodzace z mikroorg.

BTJ(N)-..pochodz.z azotu paszy

BUR-białko uleg.rozkładowi - system francuski

BNR-b.nie ulegające rozkł.

DPSm-powolne pobieranie suchej masy-max ilośc paszy pobieranej do woli wyrazona w kg s.m

JPM-jedn.paszowa produkcji mleka,dotyczy zwierząt z laktacja

JPŻ-jedn. Paszowa produkcji żywca,wyraża e netto pasz dla zw rosnących

JWK-jednostka wypełnienia dla krów, (O-owiec i kóz)(b-bydła opasowego)

SDSEC-specyficzne,dynamiczne straty energii cieplnej.To co ucieka z energii metabolicznej,

SMO-strawnośc masy organicznej

WW-wartosc wypełnieniowa pasz

ZPP-zdolnośc pobierania paszy - ilośc danej paszy która być pobrana

WITAMINY: związki org niezbędne do normlanego fukcjonow. Org i funkcji fizjolog.nie tworzace energi ani bialka.

A-1-retinol, 2-dehydroterinol. Rozw. Nabłonka np. wymienia, widzenie,odpornośc na infekcje,

B-1 tiamina, B2-ryboflawina, B3-niacyna- wit PP, B5-kw pantotenowy, B6-pirydoksyna, B8-wit H-biotyna , B9-kw.foliowy,B12-cyjanokobalamina, B13-kw.orotowy(warzywa,mleko, serwatka) B15-kw.pangamowy(w leczeniu cukrzycy wazna!w pestkach), B17-letril(w pestkach owoców-wiśni,śliwki,jabłek, działanie antynowotworowe) C-kw.askorbinowy, P-hesperydyna, D-kalcyferol D2-ergokalcyferol w roślinach, D3-cholokalcyferol w zw., 500-1000 jm dziennie, funkcja:przemiana Ca i P, proces kostnienia(krzywica, łamliwość) W jajkach,tranie,siano,mleko

E-tokoferol alfa,B, delta. F:przemiana cukrów w mięsniach,płodnośc,antyoksydant, działa z Se,stymulacja przeciwciał. W:olejach rośl, maczkach zwierz,podkiełkowane ziarno.

Duza aktywność mają tokotriferole. K- 1-naftochinon, K2-filochinon, K3-menadion-syntetyczny. Przeżuwacze syntetyzują je w żwaczu wiec nie trzeba podawać. F:krzepniecie krwi, budowa ATP,utlen.biologiczne. W:rośliny zielone, mikroorg, jajka. Dikumarol - ryby, zielonka, siano. F = NKT,nie do konca wit bo przenosza energie. Synteza PGL,fosfolipidy

---