Pielęgniarstwo epidemiologiczne
Wykład 1
Książka „Procedury higieny w placówkach ochrony zdrowia” Maria Ciuruś
Definicja wg ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Zakażenie szpitalne to zakażenie, które wystąpiło w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w przypadku gdy choroba:
-nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo
-wystąpiła po udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres wylęgania
Po 48 godzinach od przyjęcia lub wykonania procedury inwazyjnej- zakażenie bakteryjne
Do 2 tygodni (postać płucna legionelozy)
6 miesięcy (wirus WZW B,C)
Wiele lat AIDS
Zakażenia szpitalne dotyczą również osób mających kontakt ze środowiskiem szpitalnym dostawcy, odwiedzający również personel.
Zakażenie pozaszpitalne to zakażenie, które jest powikłaniem lub rozwojem infekcji obecnej w dniu przyjęcia pacjenta do szpitala.
Zmiana czynników chorobotwórczych lub objawów chorobowych tych infekcji świadczy o pojawieniu się zakażenia szpitalnego,
Zakażenie egzogenne, każde zakażenie, które nie zostało stwierdzone przy przyjęciu do szpitala oraz nie było w okresie wylęgania a nastąpiło w okresie pobytu w szpitalu lub po wypisaniu do domu i zostało spowodowane florą szpitalną nabytą od innego pacjenta za pośrednictwem personelu medycznego lub innych źródeł zakażenia.
Zakażenia endogenne, każde zakażenie, które wystąpiło w okresie pobytu w szpitalu i zostało spowodowane przez normalną mikroflorę skóry i błon śluzowych pacjenta.
Źródło zakażeń
Miejsce z którego drobnoustrój chorobotwórczy zostaje przeniesiony na wrażliwą osobę.
Źródło
-chory
-personel
-aparatura medyczna, sprzęt medyczny
-sprzęt i przedmioty stosowane do utrzymania higieny placówek
-urządzenia sanitarne
-urządzenia wodociągowe
-itp.
Rezerwuar
To naturalne biologiczne środowisko dla danego mikroorganizmu umożliwiające mu metabolizm i replikację.
-człowiek
-zwierze
-roślina
-materia martwa
Drogi szerzenia
-Powietrzna
Aerozol (droga kropelkowa, kaszel, kichanie, mówienie, odsysanie dróg oddechowych, inhalacje, wiercenie otworów w tkance kostnej, piłowanie kości, zabiegi higieniczne)
Cząsteczki kurzu ( z powietrza i bielizny operacyjnej)
Złuszczony naskórek (skóra personelu i pacjentów)
-Kontaktowa
Personel medyczny (ręce, ubranie, obuwie, włosy, choroby)
Owady (muchy itd.)
Sprzęt medyczny (narzędzia chirurgiczne, igły, cewniki, protezy, dreny itd. Nieskuteczna dezynfekcja i sterylizacja sprzętu medycznego)
Aparatura medyczna
Dokumentacja medyczna
Klawiatura komputerów
Słuchawki lekarskie
Aparaty do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi
Łóżka, bielizna pościelowa
Wózki transportowe itp.
-Krwiopochodna (kontaktowa)
Przetaczanie zakażonej krwi
Pobieranie krwi w brudnych rękawiczkach
Operowanie pacjenta niejałowymi narzędziami
Wykonywanie wstrzyknięć niezgodnie z zasadami aseptyki
Przeszczepianie narządów
Pobieranie wycinków do badań diagnostycznych w trakcie badań endoskopowych
-Pokarmowa
Nieodpowiednie przechowywanie gotowych posiłków
Nieprzestrzeganie procedur higienicznych w czasie magazynowania produktów spożywczych oraz przygotowaniu posiłków
Nieprawidłowe karmienie pacjentów
Nieodpowiednia higiena naczyń kuchennych
Przyczyny zakażeń
Predyspozycje pacjenta
-wiek ( wcześniaki, noworodki, pacjenci <60 roku życia)
-otyłość
-niedożywienie
-drobnoustroje występujące w fizjologicznej florze bakteryjnej
-nosicielstwo potencjalne patogennych drobnoustrojów
-stres
-przewlekłe choroby
-zły stan higieny osobistej
-przewlekłe niedotlenienie z powodu różnych przyczyn
Procedury medyczne zwiększające ryzyko zakażeń szpitalnych:
Leczenie
-antybiotyki, kortykosteroidy, cytostatyki, promienie jonizujące, leczenie immunosupresyjne
-ciała obce implanty
-czas pobytu pacjenta w szpitalu
-kolonizacja wieloopornym drobnoustrojami w wyniki przedłużonej hospitalizacji
-nieprzestrzeganie zasad aseptyki przy takich zabiegach jak: cewnikowanie, kaniulacja żył krwionośnych, drenowanie ran itd.
-nie przestrzeganie zasad szeroko pojętej higieny szpitalnej
Zbiegi operacyjne
-nieodpowiednie przygotowanie pacjenta do operacji (higiena ciała, sposób usunięcia owłosienia)
-sposób transportu pacjenta na salę
-dezynfekcja pola operacyjnego
-technika wykonania operacji
-czas trwania operacji
-krwotok i wstrząs
-organizacja pracy bloku operacyjnego (planowanie operacji, liczba personelu, kwalifikacje personelu)
Personel medyczny
-higiena rąk
-nie przestrzeganie reżimu sanitarnego
-choroby personelu
-nieodpowiedni ubiór personelu sali operacyjnej
-brudna odzież robocza
Zakażenia szpitalne są przyczyną
-cierpienia pacjenta jego rodziny
-długiej niezdolności pacjenta do pracy
-okresowego lub trwałego kalectwa
-pogorszenie sytuacji ekonomicznej pacjenta
-kosztów utraconych korzyści (finansowych, pozafinansowych, które pacjent by osiągnął gdyby nie chorował itd.)
Konsekwencje zakażeń
-śmierć
-długa hospitalizacja
-wzrost kosztów leczenia
-strat finansowych dla szpitala (koszty odszkodowań, koszty procesowe, realne pogorszenie warunków pracy personelu szpitala, utrata prestiżu placówki medycznej)
Rozwój profilaktyki zakażeń szpitalnych
Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia (CMJ)
Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych
Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa (SHL)
Eliminacja źródeł zakażeń
-izolacja i leczenie osób chorych, kwarantanna
-eliminacja zwierząt chorych
-dezynsekcja i deratyzacja
Przerwanie dróg szerzenia się zakażenia
-zabiegi sanityzacji, dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacji
-przestrzeganie zasad higieny produkcji żywności
-uzdatnianie wody pitnej
Ochrona osób wrażliwych na zakażenie:
-szczepienia ochronne
-podawanie przeciwciał
-chemioprofilaktyka po ekspozycji na zakażenie- podawanie leków zapobiegających rozwojowi infekcji