2. Wymień objawy mogące wskazywać na wykorzystywanie seksualne dziecka i podaj zasady postępowania w przypadku podejrzenia o przemoc seksualną.
Wykorzystywanie seksualne jest jedną z form krzywdzenia dzieci. Krzywdzeniem dziecka wg. D. Gila „możemy nazwać każdą działalność dorosłych, która w jakikolwiek sposób zaburza jego rozwój lub uniemożliwia wykorzystanie jego potencjalnych możliwości”.
Wykorzystywanie seksualne obejmuje akt fizyczny, zmuszanie do prostytucji, ale także dotykanie narządów płciowych, masturbację w obecności dziecka, całowanie czy pieszczenie jego miejsc intymnych.
Może występować także przemoc seksualna bez kontaktów fizycznych, która jest trudniejsza do rozpoznania obejmuje ona min.: obnażanie się w obecności dziecka, podglądanie, kiedy się przebiera bądź podczas kąpieli, zmuszanie go do oglądania stosunków płciowych dorosłych, pokazywanie gazet i filmów pornograficznych.
Trzecim rodzajem przemocy seksualnej jest przemoc emocjonalna, która ujawnia się poprzez wulgarne wyzywanie dziecka, nadmierne przywiązywanie uwagi na seksualne aspekty jego ciała np. przez członków rodziny, czy rozmowy o seksie w jego obecności.
Objawy wykorzystywania seksualnego może przede wszystkim jako pierwszy zauważyć nauczyciel w szkole, nie można jej zaobserwować bezpośrednio, dlatego tak ważne jest, aby nauczyciele, pedagodzy czy pielęgniarka szkolna potrafili rozpoznać objawy przemocy seksualnej u dziecka i utrzymywali z uczniami dobry kontakt.
Objawy somatyczne dziecka wykorzystywanego seksualnie:
dyskomfort w czasie chodzenia i siedzenia
urazy i uszkodzenia w okolicy ust
objawy chorób przenoszonych drogą płciową
zaburzenia w oddawaniu moczu
obrzęki, zasinienia i otarcia naskórka w okolicy narządów płciowych
ciąża u nieletnich dziewcząt
obecność wydzieliny w pochwie lub jej stan zapalny
mimowolne zanieczyszczanie się kałem bądź niemożność utrzymania moczu
częste bóle głowy, żołądka, gardła i pleców
Objawy w zachowaniu dziecka:
niska samoocena
nieuzasadnione lęki, ataki paniki, problemy emocjonalne
zaburzenia snu
wrogość, agresja, wulgarność czy też nadmierna uległość
smutek, apatia, przygnębienie a nawet depresja
zaburzenia koncentracji i uwagi, przez co następuje obniżenie wyników w nauce, wagary
próby samobójcze
zażywanie środków odurzających, nadużywanie alkoholu
unikanie kontaktów społecznych, złe relacje z rówieśnikami
wyszukany poziom wiedzy o seksie, nieadekwatny do wieku
wyzywające zachowanie, nasilone kontakty seksualne, prostytucja
masturbacja podczas przerwy, wymuszanie zachowań seksualnych wobec rówieśników
dziewczynki mogą odczuwać niechęć do własnego ciała, nie dbać o wygląd, chodzić w brudnych, workowatych ubraniach, mieć rozdrapaną twarz, tłuste włosy
Pomoc dzieciom krzywdzonym nie jest łatwa, jeżeli mamy podejrzenia, że dziecko jest wykorzystywane warto je sprawdzić wysyłając dziecko do psychologa bądź pedagoga szkolnego w celu rozpoznania sytuacji.
Uwaga! Jeśli dziecko samo ujawniło, że było wykorzystywane seksualnie należy przede wszystkim:
wysłuchać dziecko bez przerywania i oceniania
podkreślać, że nie jest winne temu, co się stało, nie ponosi za to odpowiedzialności
wierzyć w jego słowa, nie negować tego, co mówi i nie drążyć tematu wbrew jego woli
nie próbować „tłumaczyć” sprawcy przemocy, nie użalać się nad dzieckiem
akceptować opowieść dziecka i poinformować go o dalszym działaniu,(czyli np. powiadomieniu opiekunów)·
Gdy dojdzie do przemocy należy:
zgłosić sprawę do prokuratury lub sądu rodzinnego
powiadomić instytucję chroniącą prawa dziecka
podjąć próbę dialogu z rodzicami bądź opiekunami dziecka
odizolować i ochronić dziecko przed sprawcą przemocy
zapewnić opiekę medyczną i psychologiczną(terapia)
Ważne jest abyśmy działali jak najszybciej i w jak najlepszym interesie dziecka pokrzywdzonego nieustannie wspierając je w szkole i w domu oraz rozmawiając szczerze o jego problemach i obawach.
definicja wg. D. Gila,(w;) Zdrowie i szkoła, Woynarowska Barbara, Warszawa 2000.