Ćw.7 Dorota: Toxyczność gazów i cyjanków oraz diag i leczenie zatruć tymi związkami

1)sposoby działania gazów na org człowieka- gazy duszące fizycznie, chemicznie i drażniące

-gazy drażniące-szybkie, bezpośrednie działanie, polega na podraż bł śl górnych dr oddech

należą: amoniak, ditlenek siarki, pary kwasów, akroleina, formaldehyd

obj: dokuczliwy kaszel, zapal spojówek, zaczerwień bł śl

fosgen, tlenki azotu, ozon, chlor, fluor- działają gł. uszkadzając płuca, prowadząc do obrzęku po kilku-godz okresie utajenia

-gazy duszące-zahamowanie przemiany gazowej organizmu wskutek wypierania tlenu, następuje ↓ciś cząstkowego tlenu, utrudniona wymiana gazowa, niedotlenienie organizmu, następstwem może być uduszenie

-gazy duszące mechanicznie- na skutek wyparcia tlenu z atmosfery, np. azot, ditlenek węgla, etan, propan, butan. ↓stęż tlenu poniżej 14% wywołuje duszność i zw z nią in zab; poniżej 50%-nudności, wymioty, utrata przytomności, drgawki; dalsze zmniejszanie tlenu prowadzi do zgonu

-gazy dusz chemicznie- utrudniają dopływ lub wykorzystanie tlenu w organizmie, np. tlenek węgla, cyjanowodór, H₂S

2)toxyczność

-OZON: Uszkadza bł kom,to inhibitor enz wewnkom,zmniejsza oddychanie mitochondr i aktyvnosc enz mikrosomal;0,2μg/dm³->kaszel,znużenie,sennosc,bol glowy,↓RR;2μg/dm³-> do 2h powoduje kaszel,zmeczenie;6->te same obj po 1h; 9-20->↑tetna,sennosc,ból gł,obrzek płuc i zgonZ.przewl złe samopocz,pobudliwość,zmeczenie,ból gł,pieczenie oczu,podrażnienie bł śluz, ↓poj życiowej płuc,zwłóknienie płuc, ↓zdolnosc fagocytozy mikrofagow płucnych

-CO:niedotleń wskutek wiązania z Hb=>karkoksyHb=>głód tlenowy,ma duze powinowactwo do Hb,pogłębia niedobór O₂wskutek↑stabilności połączenia Hb z O₂ i ↓ilośćO₂ dostępną dla tkanek,wywoluje tez zab w przem węglowodan.U osób zmarłych-krwawienia i ogniska martwicze w całym org,przekrwienie wątroby,nerek,śledziony,uszkodz kon nerw,kory mózg i rdz przedł,uszkodz serca. 60mg/m³-↑risk dusznicy bolesnej i zawału. W zatr skóra różowa

1%HbCO-stęż fizjolog

<4%-brak obj

4-8%- pierwsze obj działania,błędy w badaniach testowych

8-10-wyraźne błędy w bad testowych

10-20-ucisk i ból gł,rozszerzenie naczyń skóry

20-30-ból gł,tętnienie w skroniach

30-40-silny ból gł,osłabienie, oszołomienie,wrażenie ciemności,nudno,wymiot,zapaść

40-50-j.w.+większa mozliwosc zapasci,zab czynn serca, ↑tętna i oddechu

50-60-zab cz serca, ↑tętna i oddechu,śpiączka przerywana drgawkami,oddech Cheyne-Stockesa

60-70- śpiączka przerywana drgawkami,upośledz cz serca i oddych,możliwość śmierci

70-80-tętno nikłe,oddychanie↓,porażenie oddych i zgon

następstwa zatrucia trwałe lub mijające:osłab lub utrata pamieci,psychozy,(pobudzenie lub depres),silne bóle zw z zapal n.kulszowego,piszczelow,strzałkow,zab mowy,utrata mowy,wzroku,słuchu,smaku,powonienia,zawroty i bóle gł

wrażliwośc na CO↑w większej temp i wilgotnosci

Z.przewl kumulacja mikrouszkodzen i powstają trwałe zmiany,przy powtarzanej expozycji:↑uszkodz tk mózgowej, utrata czucia w palcach,↓pamięć,upośledzenie psych;przy stałym narażeniu:bóle i zawroty gł,zmęczenie, ↓łaknienia,nudno,senno w dzień i bezsen w noc,zmiany we krwi:↑RBC,HBG,zab ukł krąż:kołatanie,niemiarow tętno,zaburzeniaRR,skóra szaroziemista,,drżenie konczyn, ↑tetna,utrata powonienia, ↑odruchy, maskowata twarz,obj parkinsonizmu

-CO₂ to gaz „duszący biernie”w powietrz wydychanym jest 4%

Wdychanie 4%CO₂-bóle i zawroty,szum uszu, ↑RR,niepokój,zab oddech,duszność

5-6%-pogłębienie i przyspieszenie oddech

10%-groźne dla życia,zab widzenia,drżenie, duszność,utrata przytomn w ciągu1min,sinica,porażony oddech

>12%natychmiastowa śmierc

Z.przewl nie ma istotnych obj chorobowych; ↑RBC i HBG

-Cyjanowodór(HCN) i cyjanki dw śmiertHCN1mg/kg m.c.działa tox, duże niedotl tk,zmiany zwyrodnień-najpierw w OUN, jasnoczerwona krew żylna; łatwo wiąże się z MetHb,działa muta-i teratogennie

ostre:a)duże dw-natychmias utrata przyt z charakteristic okrzykiem,pada na skutek poraż ośr odd i potem serca

0,3mg/dm3cyjanowodoru=>szybki zgon

0,2=>zgon po10min

0,12-0,15=>po ½-1h

0,02-0,04=>słabe obj po wielogodzinnym narażeniu

b)zatrucia przedłużające się w czasie(kilka-30min)

1faza-okres zwiastujący zatrucie:drapanie gardła,paląco-gorzki smak w ustach,ślinotok,drętwienie ust i krtani,osłabienie mmtrud w mowie,ból i zawroty,mdłości,wymioty,parcie na stolec, ↑oddech i głęboki,kołatanie serca.obj mijaja na świeżym powietrz

2faz-okres duszności: ↑ogólne osłabienie,ból i uczucie ucisku w okolic serc,rzadkie i głebokie oddech,↓tetno,silna duszność,mdło,wymiot, ↑źrenic,wytrzeszcz gałek

3-okr drgawek: ↑duszność,utrat przytomn,silne drgw,kurczowe zwarcie mm szczeki

4-okr porażenia:utrata czucia i odruchów,nietrzyma mocz i stolc,oddech rzadszy,nieregular aż do ustania

w sekcji zapach gorzkich migdałow,po doustnych zatr cyjankami przekrwienia i nadżerki bł śl żołąd,

charakteryst różowa skóra

następstwa: ↑tetno,psych i fiz znużenie,zab mowy i pamieci

przewl:kumulacja mikrouszkodzen-zawroty i bóle,osłabienie,bóle jelitowe,wymioty,kurczowe bóle brzuch,wole niedoczynne,↓łaknienia i m.c.,rozsiane uszkodz Unerwow,zab czynn serc i ukł krąż

-N₂ zagrożenie gdyjesteż=śmy w podwyższonym ciśń,przy ciś

4atm=>euforia,skłonność do śmiechu,gadulstwo,zwolniona reakcja na bodźce wzrok,słuch,węch,dotyk, słabsza czynn umysł

10atm=>ostre zab ruch mm,koordynacji ruchów,zwroty, ograniczona świadom

>10atm=>po kiku min utrata przyt i śpiączka

można pracowac jakis czas w do 6atm

najwieksze zagroż życia w czasie zbyt szybkiej dekompresji(obniżania ciś)=>zatory w nacz krwionoś gł mózg,rdz kręg=>to ch.kesonowa. jej obj po kilku min lub godz po obniż ciś.są to:bóle stawow i mm,świąd, dolegliwości z serca,ukł krwio i oddech,OUN(częściowe porażenia),potem jałowa martwicakości,gł udowej i ramieniow,czasem zmiany zwyrodnień stawów

-tlenki azotu/N₂O,NO,N₂O₃,NO₂,N₂O₄,N₂O₅/ ostre:zmiany ukł odd,krąź i krwi.bardzo duże dw mogą natychmiast porazić u.oddech i krąż, przy mniej gwałtownych mamy: duszn, wymiot, sinic, utrat przytom, ostra niewyd krąż.jednak najczęście 2 etapy:

1et-kaszel,podraż bł śl

2-ostra duszno,silny kaszel z wydalaniem plwociny zabarwionej krwią,duszn,ból mm przy oddechu,sinica,zab krąż.-występ kilka godz po naraż najczesciej w noc i mogą dać obrzęk i zgon

obj późne po 2-3tyg=>nagła niedomoga ukłoddech i śmierć bo zw z włóknikowym zapal oskrzelików

NO₂ też działa MetHbtwórczo

Przewl: łagodne zapal bł śl ukł tchaw-oskrzelowego przechodzące w zapal oskrzelików, podraż spojówek, zapal i owrzodz j.ustnej, uszkodz szkliwa i zębiny,↓RR i tetna, żółta skóra i włosy(bo r-cja ksantoproteinowa)

-NH₃ poraż zakończ nerw węch=>↓wrażliwość na zapach amoniaku

Ostre:1)doustne:żrąco na bł śl przełyk i żoł,ostry ból,potem kaszel,wymiot,zapaść wstrząsowa,ewent perforacja przeł i żoł=>ból i gorączka.po12-24h podrażnienie płuc i obrzęk

20inhalacyjne-styka się z wilgotna bł śl i tworzy wodorotlenek silnie żrący=>nieżyt oskrzeli,obrzęk płuc, kaszel, plwocina śluzowa lub krwawa,duszn,sinica.w ciężkich odoskrzel zap płuc,obrzęk głośni,poraż ośr odd,niewyd krąż i zgon. u wyleczonych czasem nieodwracalne zmiany w płucach

3)skóra-duże stęż=>oparzenia z pęcherzami

4)na oczy-duże dw=>obrzęk spojów, zmętnienie rogów,potem zaćma,zanik siatków i teczówki

-dwutlenek siarki silny gaz drażniący ostre podrażń bł śl dr oddech i spojówek, ostry nieżyt gór dr odd,potem dolnych,przekrwienie,obrzęk i wysięk,uduszenie i zgon. Duże dw-odruchowy skurcz głośni=>uduszenie przewl nieżyt dr odd, zapal spoj,zmiany krwi,smaku,powonienia

0,008-0,012mg/dm³=>podrażnia powonienie

0,02-0,03=podr oczy,kaszel

0,05=podr gardziel

0,06-0,1=można znieść w ciągu 6h bez ciężkich obj

0,12= 3min

0,3= 2min

0,4-0,5=w ciągu ½-1h niebezpiecz dla życia

1,4-1,7=w ½-1h wywołuje śmierć bezpośrednio lub wsukt nastepstw

-siarkowodórH₂S zapach zgniłych jaj, łatwo przez płuca słabo skórę,wydal z moczemw postaci wolnych lub sprzężonych siarczanów ostrepowyżej1,4mg/dm3przebieg gwaltowny-nagłe zatrz odd,utrata przytomn,po kilku min śmierż z udusz. W mniejszych stęż-podraż bł śl dr odd,napady kaszlu,zmainy zapalne i nieżyty,podraż spojówek,↑tętna, RR,mdlo, wymioty,↓łaknienia,ślinienie, poty; następstwa:zapal płuc, zab OUN i obwodowego,(spostrzeganie,inteligencja,trwałe↑HR i zapal wielonerwowe) przewl kumulacja mikrouszkodzen:ból gł,łatwe męczenie,nudno,zawroty,niepokój,pobudliwość,przewl zapal dr odd i spojów

-F luor jego nadmiar i niedobór to zmiany zwyrodnień kości i zębów,niedobór-pruchnica,działa żrąco,głębokie martwice ostre: 1)fluorki wprowadzone do żołąd i wydziela się fluorowodór=>żrąco na bł śl,ból brzuch,wymiot,biegun,ślinotok,nudno. Potem osłabienie, drzenie, płytki oddech, kurcze dloni i stop, drgawki,poraż ośr odd i zgon czasem poprzedzony żółtaczką i zatrzymaniem moczu, czasem hipokalcemia i tężyczka 2)inhalacyjnie fluorowodorem-kaszel, krztuszenie, dreszce 1-2h po expozycji,potem 1-2dni bezobjaw,a potem gorączka, kaszel ucisk w klatce,rzężenie, sinica, obrzęk płuc.nasila ją się obj 1-2dni i trwają do 4tyg. Najbardziej gromadzi się w tarczycy. 3)na skórze i bł śl oparzenia(przy roztworze 60%natychmiast występują) przewl: fluorzyca-zab w uwapnieniu kości, ogniska niedowapnienia i przewapnienia kości, zatarcie beleczkowania. Zmiany te gł w kręgosłupie, miednicy, żebra, zwapnienia w kościach miękkich=>usztywnienie kręgosłupa,przykurcze,↓ruchomości stawów- jest to rozsiane stwardnienie kości. Fluorzyca zębów: brunatne cętkowanie zębów,odporne na próchnicę. Uszkodz dr odd:kichanie, duszno, kaszel, obrzęk płuc, drgawki i zgon. Oparzenia skory i bł śl, głęboka martwica

-Cl₂ po zetknięciu z wilgotna bł śl->chlorowodór ostre 0,01mg/dm³=podraż bł śl nosa, gardzieli i spojówek,przy ↑stęż-kaszel kichanie łzawienie ślinotok podraż tchawic i oskrzel, krwista plwocina, ból gł i pod mostkiem dusznośc niedomoga krążenia, obrzęk i zgon. 0,04-0,06=niebezpiecz dla życia po ½-1h.a 0,1-0,15mg po ½-1h=śmierć; przy dużym stęż skóra żółta i uszkodz przewl kumulacja mikrouszkodzen: dr odd(nosa i j.ust), szkliwa i łzawienie

-Fosgen= tlenochlorek węgla= tlenek węgla+chlor, to gaz bojowy działający drażniąco

-Arsenowodór Stęż9,6-32mg/m3=>obj toxic po kilku h expozycji

19,2-96=>max stęż które po 1h expoz nie daje poważnych konsekwencji

51,2-192=>niebezpieczne po 30-60min

800=>śmierć po 30 min

ostre ból brzuch krwiomocz; 2-24h od zatrucia ból gł i zawroty, trud w oddych, po 12-24h-żółtaczka; uszkodz bł śl dr odd-nosa gardła oskrzeli, oczu-zapal spojów, odsłoniętej skóry przewl zmiany skórne i bł śl, uszkodz nn. Obwodow-polineuropatie, rogowacenie naskórka podeszw i dłoni, zmiany zapal skóry iowrzodzenia, perforacje przegrody nosowej, białe linie na paznokciach, nidokrwistośc, zab ppokarmowego, ↓m.c., niedomoga krążenia; po latach rakotwórczo- rak płuc, skory

aldehyd mrówkowy→też ćw5 zatrucie oster:lekkie: zmęczenie, ból głowy, nudno, po 24-48h zab widzenia

średniociężkie: silne zawroty i bóle, nud, wymiot, depresja OUN, zab widzenia po 24-48h i są przemijające lub nieodwracalne

ciężkie: na początku obj zatr śr-ciężkiego, potem nasilona wentylacja płuc, szybki płytki oddech typu Kausmaulla bo kwasica. sinica, ↓RR, rozszerz żrenic, śpiączka, przekrwienie tarczy n.wzrokowego z zatarciem jego konturów. Zasób zasad poniżej 20mmol/l i kwasica niewyrównana. Zgon z powod niewyd odd

z.przewl: początkowo zab widzenia lekkie potem zwężenie pola widz i całkowita ślepota

3)toxyczność gazów bojowych-bojowe środki trujące(BST)

l. Środki o działaniu śmiertelnym to trucizny przeznaczone do szyb­kiego zabijania ludzi:

a) paralityczno-drgawkowe śr truj (fosforoorga­niczne BST, nerwogazy) - tabun (GA), sarin (GB), soman (GD), V-gazy (Vx),

b) parzące środki trujące (nekrozujące) - iperyt siarkowy (HD), lu­izyt (L).

2. Środki obezwładniające przeznaczone są do czasowego wyłączenia żołnierza z walki,np.LSD-25, BZ i BJ.

3. Środki nękające (obezwładniające przejściowo) stosowane są również przez policję. Dzia­łanie natychmiast, stosunkowo szybko mija po wyjściu z zatrutej atmosfery. to śr łzawiące i drażniące: bromobenzylu cyjanek (CA), chloroacetofenon (CN), chlorobenzylidenomalononitryl (CS), diben-zo(fcJ)-l:4-oksazepina (CR).

Metody oceny narażenia na BST Główną cechą boj śr truj jest ich duża toksyczność. Ocena toksyczności jest ściśle zw z postacią w jakiej wy­stępują (pary, aerozole, krople).w postaci par- lub drobno-dyspersyjnego aerozolu przedostają się one przez dr oddech. Ich toksvcznosc ocenia się na podst stęż par(C) powodującego w jednostce czasu, przy określonej ekspozycji i więlkosci wentylacj ppłucnej, porazenie różnego stopnia.

Śtopnie porażenia:

• śmiertelne - śmierć następuje w wyniku oddziaływania środków trujących w czasie od kilku sekund do kilku dni

• ciężkie - porażeni wymagają długotrwałego leczenia szpitalnego (ponad miesiąc)

• średnie - porażeni wymagają leczenia szpitalnego w czasie do miesiąca

• lekkie - porażeni wymagają leczenia szpitalnego do tygodnia lub leczenia ambulatoryjnego

• progowe - porażeni odczuwają jedynie początkowe objawy porażenia.

Rażące działanie środka trującego w powietrzu jest tym większe im większe jest jego stęż i dłuższa ekspozycja (czas działania)

dawka toksyczna (D) jest iloczynem średniego stężenia (Q) i czasu działania (t) środka trującego (D = Cxt). Środki trujące mogą przedostawać się przez dr oddech skórę i drogi pokarmowe w postaci par, osiadającego aerozolu i kropel. może on oddziaływać miejscowo lub przenikać przez skórę do krwi, wywoływać porażenie ogólne.dw toksyczne powodujące porazenie przy działaniu prżez skórę są znacznie większe.

Ad1. Śr o dz. Śmiert:

a)Paralit-drgw śr truj - należą do grupy zw.fosforoorganicznych, nazywa się też gazami nerwów, bo działają na OUN Objawy w zatruciu ostrym Przy narażeniu inhalacyjnym pierwsze objawy, głównie ze str u.odd i wzroku, mogą pojawiać się po kilkudziesieciu sek wniknięcia trucizny. Potwierdzeniem zatrucia jest zmniejszenie aktywnosc acetylocholinoesterazy o > 25%. Zmniejsżenie akt>50%= niebezpieczne dla zdrowia i życia. Lekkie zatrucie: brak łaknienia, ból i zawrot głowy, osłabieni, niepokój, drżenie Języka i powiek, zwężenie źrenic i pogorszeni ostrości widzeni ciężkie: biegunka, nietrzymanie kału i mocz, silne zab oddychania, obrzęk płuc, sinica blok serca, szpilkowate, niereag na światło źrenice, zab psychiczne, drgawki napadowe przechodzące w uogolnione, śpiączka. Przycz śmierci jest zwykłe ostra niewydol odd w wyniku poraż mm oddech, ośr odd lub zwęż oskrzeli wskutek skurczu mm gładkich i wydzielania nadmiernej ilości śluzu lub stan padaczkowy.

Niekiedy wywoł zespół przejściowy oraz późną polineuropatię 1-4 dni od moment ustapięnia obj pobudzenia układu cholinergicznego i polega na niemoźnosci podniesięnia głowy i wstania, niedowład gałek ocznych, arefleksji i porażeniu mięśni oddechowych. może po kilku dniach ustępować samoistnie.-polioeuropatia ujawnia się po 6-21 dniach od ekspozycji=>osłabieni mięśni kończyn dolnycH, zaburzeniami czucia, ataksja i niekiedy poraże wiotkie lub spastyczne wszystkich kończyn. Zmiany degeneracyjne(występuje w tkance nerwowej obwodowej tzw.aktywnośc esterazy neurotoksycznęj)

Objawy w zatruciu przewlekłym nieswoiste zabu­rzenia neurologiczne i psychiatryczne: koncentracji, pamięci wzrokowej i funkcji ruchowych, bezsenność, koszmarne sny, labilność emocjonal­ną, stany depresyjne oraz rzadko w pełni wyrażony zespół psychoorganiczny, zab czynności przewodu pokarmowego, układu krążenia (bradykardia, ↓RR, bóle zamostkowe), zab naczynioruchowe, potliwość i wzmożony dermografizm,↑ pobudliwość mięśniowa, zmiany w zapisie EKG. Działanie genotoksyczne, embriotoks, teratogen, mutagen i immunotoksyczne w odniesieniu do niektórych związków fosforoorganicznych.

Postępowanie ostre zatrucia oprócz nieswoiste­go postępowania podtrzymującego i objawowego, obejmuje głównie podawanie swoistych odtrutek - siarczanu atropiny i oksymów. atrop: zwykle 2-2000 mg przez kilka godzin do kilku tygodni W leczeniu objawowym podstawowe znaczenie ma podawanie leków przeciwdrgawkowych- diazepam (w małych dawkach można podać na­wet wówczas, gdy drgawki nie występują) W przypadku niewystarczającej kontroli czynności drgawkowej lub nawrotów napadów- fenobarbital lub fenytoina Ze względu na możliwość skażenia zespołów ratowniczych rozważyć profilaktyczne podanie bromku pirydostygminy

-do tej gr należą m.in.:Pochodne kwasu fosforowego:

Tabun (GA)-zapach przypalonych powideł śliwkowych, Stosowane do odkażania środki chlorujące działają na tabun w ten sposób, że powstaje nowy środek trujący - chlorocyjan.

-Pochodne kwasu metafosfonowego bardziej toksyczne niż pochodne kwasu fosforowego,to: Sarin (GB)-prawie bezwonna ciecz, stosowanie chloranów (do neutralizowania związków fosforoorganicznych.)

Soman (GD) Bardzo toksyczna i lotna ciecz bezbarwna i bez zapachu., szybko wchłania się przez skórę, wpływa również aktywujące na receptory aminokwasów pobudzających (glutaminowego i asparaginowego).

-Pochodne fosforoorganiczne choliny i tiocholiny wysoka toksyczność, nazywa się V-gazami.

VX- Bardzo toksyczna i dość lotna ciecz bezbarwna i bez zapachu, do stosowania w postaci aerozolu. W postaci ciekłej szybko wchłania się przez skórę.

b) Parzące środki trujące

-Iperyt siarkowy (HD)- czysty iperyt jest bezbarwną cieczą o ledwie wyczuwalnym zapachu.

Dr wchłaniania i metabolizm: drogą inhalacyjną, przez skórę, p pokarmowy Objawy zatrucia występują po okresie utajenia zależnym od wielkości i drogi ekspozycji, duszność, kaszel, bóle w klatce piersiowej, krwioplucie. ↑oddech i szybko staje się niewydolny, lęk i pobudzenie psychoruchowe oraz nudności i wymioty, obrzęk płuc i ostra niewydolność oddechowo-

-krążeniowa.W przypadku skażenia skóry okres utajenia może trwać 2-24 h., pieczenie, świąd, zaczerwienienie, a następnie pęcherze wypełnione żółtawą tre­ścią. Po ewakuacji samoistnej lub interwencyjnej w miejscu pęcherza występuje trudno gojące się owrzodzenie i martwica tkanek. Proces gojenia trwa 5-6 tygodni, skóra pokrywająca owrzodzenie jest cienka, łatwo ulega pęknięciom i wtórnym za­każeniom bakteryjnym; zagojone mają charakterystyczne brązowe lub czarne przebarwienie postępowanie objawowe. pozostają odległe skutki pod postacią przewlekłej niewydolności oddechowej, nieregularnych blizn i przykurczów, nowotworów układu oddechowego i skóry, białaczek, zab gałki ocznej.

-Luizyt (L)- mieszanina trzech związków chemicznych:luizyt A,B i C, bezbarwna oleista ciecz ciemniejąca na powietrzu (aż do barwy czarnej) o zapachu przypominającym geranium. Oprócz działania parzącego ma również silne własno­ści drażniące i ogólnotrujące. Najbardziej trującym jest luizyt A, Luizyt B- słabsze własności parzące, silnie drażniąco, Luizyt C jest w zasadzie po­zbawiony właściwości trujących w stopniu wymaganym od bojowych środków tru­jących; dr wchłaniania: trafiając na skórę=>uczucie pieczenia, powstawanie rumienią oraz pęcherzy. Wchłania się dobrze z dróg oddechowych i skóry. Objawy zatrucia ból w miejscu zadziałania na skórę już po kilkudziesięciu sekundach ustępuje z chwilą powstania pęcherzy. Zaczerwienienie skóry występuje po 15-30 min, pę­cherze po kilku godzinach (w centralnej części zaczerwienienia). Uszkodzenie oczu mniejsze niż w przypadku iperytu, ból powoduje skurcz powiek; mała kropla luizytu (0,001 ml) może wywołać perforację i utratę oka; obrzęk powiek, spojówek i rogówki, uszkodzenie tęczówki i ciała rzęskowego, zwężenie źrenic, drażniąco na błony śluzowe nosa i dalszych dróg oddechowych, w dużych stęż- obrzęk płuc, jednymi z pierwszych objawów- obfita wydzielina z nosa, łzawienie, utrudnione oddychanie. Po wchło­nięciu- uszkodzenie naczyń włosowatych,↑ ich prze­puszczalności, utratę białek i osocza z krwiobiegu, zagęszczenie krwi i ↓RR. Stan ten nazywany „wstrząsem luizytowym"- gwałtowne osłabienie (nawet omdlenie), zlewne poty, duszność, niepokój, spa­dek temperatury ciała. Postępowanie Swoistą odtrutką -BAL w roztworze olejowym, miejscowo w ciągu kilku minut po ekspozycji i po dekontaminacji, domięśniowo głęboko- zmniejsza nasilenie objawów ogólnych.

Ad2) śr obezwładniające

Np. fentanyl, niektóre środki nazywane środkami psychotoksycznymi lub psychogazami za­kłócają czynności o.u.n, zab psychiczne, unie­możliwiają wykonanie czynności jak dowodzenie, prowadzenie pojazdów mechanicznych, działań bojo­wych. Należą tu półsyntetyczne pochodne ergometryny - dietyloamidu kwasu d-lizergowego (LSD-25)

-LSD-25 - dr wchłaniania: p pokarmow bądź dr oddech wskutek wdychania aerozolu, Zab psychiczne po przyjęciu doustnie nawet bardzo małych dawek (25-30 ug) Objawy zatrucia

Pierwsze objawy po ok. 20-30 min doustnie; maksymalne działanie po ok. 2-3 h, obj zatrucia utrzy­mują się do l doby. Zab psychiczne- zmiany nastroju, zab spostrzegawczości myślenia i zab osobowości (depersonalizacja), nastrój euforyczny, naprzemienne okresy euforii i depresji, omamy wzrokowe i słuchowe,.zab poczucia symetrii ciała, dezorientacja w czasie, osłabienie krytycyzmu, niepokój, lęk. Po ustąpie­niu halucynacji pojawia się wzmożona senność, niezborność ruchów, dyzartria, drżenie mięśnio­we, ruchy atetotyczne kończyn, gęsia skórka, ślinotok, nudności i wymioty,↑ temp ciała, ↑oddech, czynność serca i RR, drgawki, stan padaczkowy.

-Substancja BZ- dr wchłaniania: przy wdy­chaniu aerozolu. Możliwe też dr pokarm, skórę Działanie obezwładniające- przy inhalacji aerozolu w stęż 100-200 mg x min/m³ lub po zażyciu 0,01-0,05 mg/kg mc. doustnie.Mechanizm toksycznego działania- blokuje rec cholinerg w OUN Objawy zatrucia okres utajenia- 30-60 min. Szczyt działania po 4-8 h. objawy zatrucia mogą utrzymywać się bardzo długo do 10 dni; obserwuje się dezorientację w czasie i przestrzeni, niepokój ruchowy, obniżenie nastroju, nadmierną pobudliwość psychoruchową, omamy wzrokowe i słuchowe, rozszerzenie źrenic, suchość i zaczerwienienie skóry, suchość błon śluzowych, ↑temp cia­ła, ↑czynności serca i RR W okresie ustępowania objawów może wystąpić wzmożona senność i osła­bienie siły

-Związki JB- pochodne kwasu glikolowego. Halucynogenne to JB 318,JB 329,JB 336.

przebieg zatrucia jest podobny do za­trucia substancją BZ, okres utajenia krótki, objawy trwają 8-12 h.

Ad3) śr nękające silne jest ich oddziaływanie na oczy i noszą wspólną nazwę lakrymatorów (środki łzawiące). działanie natychmiastowe, cześć z nich działa na błonę śluzową górnych dr oddech Objawy po krótkim okresie utajenia (1-2 min), silne porażenie zakończeń nerwów czu-

ciowych oczu oraz błon śluzowych górnych dróg oddechowych (nos, gardło, oskrzela). po zetknięciu ze spojówką oczu wywołują silny ból, łzawienie, pieczenie, skurcz i obrzęk powiek, oparzenia rogówki pozostawiające blizny. W miejscu działania na skórę zaczerwienienie. Inhalacja powoduje silny kaszel, skurcz głośni, odczyn spastyczny oskrzeli, szczególnie u osób z chorobami (astma, przewlekły nieżyt oskrzeli), po kilkunastu godz obrzęk płuc.

-Bromobenzylu cyjanek (CA)- bardzo silnie drażniący błony śluzowe o działaniu łzawią­cym, Jest najsilniejszym lakrymatorem, stęż śmiertelne 3500 mg/m³/10min, śmierć gwał­towna może wystąpić po ekspozycji 1-minutowej na stężenie 10 000 mg/m³.

-Chloracetofenon (CN)- silnie drażniący bł śl o działaniu łzawiącym Działanie drażniące występuje w stężeniu > 10 mg/m³. Objawy podobne do CS (jest mniej drażniący, lecz bardziej toksyczny). dw śmiertelna prawdopodobnie ok. 7000 mg/m³/min lub ekspozycja 10-minutowa na stężenie 850 mg/m³.

-Chlorobenzylidenomalononitryl (CS)-Działanie drażniące> 5 mg/m³. Większe stężenia mogą również wywoływać odczyn skórny (na­wet pęcherze). Niewielki stopień porażenia (obezwładnienie) mija po upływie 10-20 min, po wyjściu z atmosfery skażonej. działa natychmiast obez­władniająco, powodując silne podrażnienia oczu oraz górnych dróg oddechowych. Wykazuje bardzo korzystny wskaźnik bezpieczeństwa, dw. śmiertelna to prawdopodobnie ok. 50 000 mg x min/m³.

-Dibenzo(b,f)-l:4-oksazepina (CR)- działanie na błony śluzowe drzewa oskrzelowego niewielkie. Działanie drażniące silniejsze ok. 5 razy od CS, jednak od niego mniej toksyczny. Większe stężenia działają rów­nież drażniąco na skórę.

4)diag i leczenie zatruć gazami=pierwsza pomoc

-CO - wynieść z miejsca narażenia, tlenoterapia, 100%tlen, w ciężkich zatr komora hiperbaryczna, leczenie powikłań jak krwawienia

-H₂S - wynieść z miejsca narażenia, tlenoterapia(podawanie tlenu z CO?), ew. komora hiperbaryczna

-cyjanki - diagnostyka->rodanki w moczu>10mg/ml, cyjanki we krwi

wynieść z miejsca narażenia, tlenoterapia, odtr swoista: zw metHbtwórcze,np. azotan amylu lub sodu + tiosiarczan

-NH₃ - tlen, dużo H₂O, mleko, gdy na skórze zmyć wodą

---