Analiza dyskryminacyjna
dr hab. prof. SGH Urszula Malinowska
Analiza ryzyka partnera biznesowego
" Ryzyko partnera biznesowego związane jest z utratą przez niego zdolności
płatniczej.
" Przez pojęcie utraty zdolności płatniczej rozumie się zazwyczaj:
o
zarówno krótkookresową niezdolność do wywiązywania się ze swoich
zobowiązań, określaną jako utratę płynności (ang. loss of liquidity),
o
jak też trwałą utratę zdolności płatniczej, określaną jako niewypłacalność (ang.
insolvency).
" Utrata płynności to krótkookresowa niezdolność do wywiązywania się z
zobowiązań; lub niezdolność do pokrycia wydatków operacyjnych i finansowych
z przychodów bieżącego okresu i środków zgromadzonych w poprzednich
okresach; lub krócej: nieregulowanie zobowiązań na czas.
" Niewypłacalność natomiast oznacza trwałą utratę zdolności płatniczej, lub,
zgodnie z dokładniejszą definicją, sytuację, w której zobowiązania firmy w
pewnym okresie przekraczają jej majątek i w związku z tym nie jest możliwe ich
uregulowanie.
2
Upadłość jednostki gospodarczej
3
Czynniki powodujące utratę zdolności płatniczej
4
Proces pogarszania się sytuacji finansowej firmy
5
Założenia teoretyczne analizy dyskryminacyjnej
6
Proces budowy funkcji dyskryminacyjnej
y
ródło: M. Iwanicz- Drozdowska, A. Nowak, Ryzyko bankowe, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2001, str. 31.
7
Systemy (modele) Wczesnego Ostrzegania
8
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autorzy modelu: J. Gajdka, D. Stos (model I):
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji modelu i Poziom
wykorzystane w modelu kryterium klasyfikacyjne skuteczności
predykcji modelu
X1 - przychody ze Z = 0,7732059 - Grupa
Próba liczyła 40 podmiotów,
0,0856425X1 + niezagrożonych
sprzedaży /
połowa w stanie upadłości.
upadłością
aktywa; 0,0007747X2 +
Badanie w pierwszym etapie
Grupa
X2 - (zobowiązania
0,9220985X3 +
zagrożonych
oparto na 20 wskaz
nikach
krótkoterminowe /
0,6535995X4 -
upadłością
koszt wytworzonej
finansowych, obliczonych na
0,594687X5
A
ącznie
produkcji
Z > 0,45 - brak
podstawie sprawozdań
- 93%
sprzedanej) * 360
zagrożenia
finansowych z lat 1994 
dni;
upadłością
X3 - zysk netto /
1995. Spośród tych 20
aktywów;
wskaz
ników do ostatecznej
X4 - zysk brutto ze
postaci modelu zostało
sprzedaży /
zakwalifikowanych 5.
przychody netto ze
sprzedaży;
X5 - zobowiązania
ogółem / aktywa
ogółem;
9
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autorzy modelu: J. Gajdka, D. Stos (model II):
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji modelu i Poziom
wykorzystane w modelu kryterium klasyfikacyjne skuteczności
predykcji modelu
X1 - średnia wartość Z = - 0,3342 - Grupa
Model opracowany na 34
0,000500X1 + niezagrożonych
zobowiązań;
przedsiębiorstwach, dwie
upadłością
krótkoterminowych 2,055200X2 +
liczebnie równe klasy:
/ koszt
- 100%
1,726000X3 +
wytworzenia
podmioty  niezbankrutowane
0,115500X4 Grupa
produkcji
zagrożonych
oraz  zbankrutowane , które w
Z > 0 brak zagrożenia
sprzedanej * 360
upadłością
roku 1995 znalazły się w upadłością
dni;
- 100%
stanie bankructwa. Pierwotnie
X2 - zysk netto / średnia
A
ącznie
wartość aktywów
wykorzystywano 20
- 100%
w roku;
wskaz
ników, ostatecznie
X3 - zysk brutto /
uwzględniono 4 wskaz
niki.
przychody netto ze
sprzedaży;
X4 - aktywa ogółem /
zobowiązania
ogółem;
10
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autor modelu: D. Hadasik (model IV):
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji modelu i Poziom
wykorzystane w modelu kryterium klasyfikacyjne skuteczności
predykcji modelu
X1 - aktywa bieżące / Z = 0,365425X1 - Grupa
Przedsiębiorstwa, które w
niezagrożonych
zobowiązania 0,765526X2 -
latach 1991 -1997 złożyły,
upadłością
bieżące;
2,404350X3 +
wniosek o ogłoszenie
- 97,4%
X2 - aktywa bieżące -
1,590790X4 +
Grupa
upadłości.. Jako potencjalne
zapasy /
0,002303X5 -
zagrożonych
zobowiązania
zmienne wybrano 16
0,012783X6 +
upadłością
bieżące;
2,36261
wskaz
ników, w ostateczności
- 90,91%
X3 - zobowiązania
Z > - 0,374345 - brak
model był opracowany na
A
ącznie
ogółem / aktywa
zagrożenia
sześciu wskaz
nikach. - 95,08%
ogółem;
upadłością
X4 - aktywa bieżące -
zobowiązania
krótkoterminowe /
pasywa ogółem;
X5 - należności /
przychody ze
sprzedaży * 365
dni;
X6 - zapasy / sprzedaż
netto * 365 dni;
11
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autor modelu: A. Hołda
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji modelu i Poziom
wykorzystane w modelu kryterium klasyfikacyjne skuteczności
predykcji modelu
X1 - aktywa bieżące / Z = 0,681000X1 - Grupa
Model był budowany w oparciu
niezagrożonych
pasywa bieżące; 0,019600X2 +
o 40 przedsiębiorstw, które
upadłością
0,157000X3 +
X2 - zobowiązania
zbankrutowały i 40
- 95,0%
0,009690X4 +
ogółem / aktywa
Grupa
przedsiębiorstw
ogółem;
0,000672X5 +
zagrożonych
kontynuujących działalność.
X3 - przychody z ogółu 0,605
upadłością
działalności/
Z > 0 - brak zagrożenia
Badanie dotyczyło 3 lat (1993
- 90,0%
średnioroczne
upadłością
 1996). W pierwszym etapie
A
ącznie
aktywa ogółem;
analizy wybrano 28 - 92,5%
X4 - zysk netto/ aktywa;
wskaz
ników finansowych.,
X5 - zobowiązania
Ostateczna postać modelu
krótkoterminowe /
koszt sprzedanych
została oparta o 5
produktów
wskaz
ników.
towarów i
materiałów * 360;
12
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autorzy modelu: E. Mączyńska i M. Zawadzki (model G)
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji modelu i Poziom
wykorzystane w modelu kryterium klasyfikacyjne skuteczności
predykcji modelu
X1 - wynik operacyjny / Z =9,498X1 + 3,566X2 + Grupa
Do estymacji modelu
niezagrożonych
aktywów; 2,903X3 + 0,452X4
wykorzystano zbiór składający
upadłością
- 1,498
X2 - kapitał własny /
się z 80 spółek w tym 40
- 95,5%
aktywa; Z > 0 brak zagrożenia
Grupa
niezagrożonych i 40
upadłością
X3 - wynik finansowy
zagrożonych
zagrożonych upadłością. W
netto +
upadłością
amortyzacja /
analizach uwzględniane były
- 81,3%
zobowiązania
dane sprawozdawcze za lata
A
ącznie
ogółem;
1997-2001, Wstępnie - 88,4%
X4 - aktywa obrotowe /
wyselekcjonowano 45
zobowiązania
krótkoterminowe;
wskaz
ników. Do budowy
modelu wykorzystano
ostatecznie 4 wskaz
niki.
13
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
" Autorzy modelu: D. Appenzeller, K. Szarzec (model I)
Charakterystyka modelu Wskaz
niki Postać funkcji Poziom
wykorzystane w modelu i kryterium skuteczności
modelu klasyfikacyjne predykcji
modelu
X1 - aktywa bieżące /
W procesie budowy modelu za upadłe Z = 1,286440X1 - Grupa
pasywa bieżące;
lub zagrożone upadłością przyjęto spółki 1,305280X2 - niezagrożonych
X2 - aktywa obrotowe -
publiczne, wobec których w latach 2000 0,226330X3 - upadłością
zapasy -
 2002 zgłoszono w sądzie przynajmniej 0,005380X4 + - 85,3%
należności /
jeden wniosek o upadłość lub o otwarcie 3,015280X5 -
Grupa
zobowiązania
postępowania układowego, niezależnie 0,009430X6 -
zagrożonych
krótkoterminowe;
od tego, jakie skutki prawne miały te 0,66132
upadłością
X3 - zysk brutto /
wnioski. Próba złożona była z 34 spółek
Z > 0 brak zagrożenia
- 85,3%
przychody ze
zagrożonych upadłością. Spółki zdrowe
upadłością
sprzedaży;
A
ącznie
dobrano w taki sposób, by każda z nich
- 85,3%
X4 - średnia wartość
odpowiadała jednej ze spółek upadłych.
zapasów /
Pierwotnie analizowano 19 wskaz
ników
przychody ze
finansowych. Do budowy modelu
sprzedaży * 360 dni;
wykorzystano natomiast 6 wskaz
ników
X5 - zysk netto / średnia
finansowych.
wartość aktywów;
X6 - zobowiązania
ogółem + rezerwy/
wynik na
działalności
operacyjnej +
amortyzacja;
14