STOMATOLOGIA WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Maciej Janeczek
specjalista chirurg
Katedra Anatomii i Histologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Przychodnia Weterynaryjna we Wrocławiu
Zęby wielokanałowe
u psów
LECZENIE ENDODONTYCZNE
 MODEL POST
POWANIA
Przyczyn zaistnienia konieczności le- nałów zęba pozwala na zminimalizowanie
Streszczenie
czenia kanałowego może być cały szereg uszkodzeń tkanek twardych zęba podczas
i można tu wymienić m.in.: urazy zęba leczenia. Specyfika budowy zęba wyma-
Stomatologia staje siÄ™ dziedzinÄ… coraz
powodujÄ…ce ekspozycjÄ™ miazgi, pulpo- ga, aby nawet w sytuacji, kiedy proces
bardziej popularnÄ… w praktyce klinicznej
patie różnego pochodzenia i zgorzel mia- patologiczny lub obnażenie miazgi doty-
małych zwierząt. W niniejszym artykule
zgi. Z doświadczenia wynika, że najczęst- czy tylko jednego kanału, leczeniem ob-
opisano zasady leczenia endodontycz-
szą przyczyną leczenia są złamania zęba jąć wszystkie. Postępowanie takie pozwa-
nego zębów wielokorzeniowych u psów.
powodujące obnażenie miazgi. O ile cel la na uniknięcie komplikacji, ponieważ
Opisano wykonanie dostępu do kanałów
i założenia leczenia kanałowego zębów wszystkie kanały posiadają połączenie.
oraz ich preparację i wypełnienie. Przed-
jednokorzeniowych, jak i wielokorzenio- W łuku szczękowym zęby przedtrzono-
stawiono także metody wykonania wypeł-
wych sÄ… takie same, to jednak ich realiza- we P2-4 oraz trzonowce posiadajÄ… po dwa
nienia ostatecznego przy pomocy mate-
cja znacznie się różni. Całość postępowa- korzenie. W łuku żuchwowym z kolei
riałów glassjomomerowych i kompozyto-
nia endodontycznego może się zamykać zęby przedtrzonowe P2 i P3 są dwuko-
wych oraz technikÄ… kanapkowÄ….
podczas jednej wizyty w gabinecie i obej- rzeniowe, a P4 oraz M1 i M2 są zębami
mować tylko jedno znieczulenie głębokie. trójkorzeniowymi.
SÅ‚owa kluczowe
Podobnie, jak w przypadku leczenia en-
stomatologia weterynaryjna, leczenie
dodontycznego zębów jednokanałowych, PRZEBIEG ZABIEGU
kanałowe
tak i w przypadku zębów wielokanało- Zabieg leczenia endodontycznego prze-
wych ważnym elementem postępowania prowadza się w znieczuleniu ogólnym
Abstract
jest wykonanie radiogramu. Radiogram ze wskazaniem do intubacji. Należy pa-
pozwala na rozpoznanie stosunków topo- miętać o uwzględnieniu w protokole ane-
The veterinary stomatology become more
graficznych interesujÄ…cych nas struktur stetycznym atropiny.
popular in the small animal praxis. The
anatomicznych, stanu tkanek okołozębo- Pierwszym krokiem w postępowa-
article describes a technique of root ca-
wych oraz tkanek zęba. Można postawić niu jest oczyszczenie zęba z płytki lub
nal therapy in multiroot teeth in the dogs.
znak równości pomiędzy liczbą korzeni kamienia nazębnego. Następnie prze-
The access to the root canals, prepara-
a liczbą kanałów zębowych. W rzadkich prowadza się preparację tkanek twar-
tion of the canals were described. The
przypadkach zdarza się inaczej, może dych zęba w celu odnalezienia kanałów
permanent filling with glass-ionomer and
na przykład występować korzeń dodatko- i przygotowania ich do leczenia. Kanały
composite materials were presented
wy lub też orientacja topograficzna korze- powinny zostać tak wyeksponowane,
in the paper. The sandwich technique
ni może odbiegać od normy. Ustawienie aby dotarcie do nich narzędziami endo-
principles were described.
jednak korzeni i co za tym idzie przebieg dontycznymi nie stanowiło problemu.
Key words kanałów zębowych są bardzo zmienne. Z drugiej jednak strony należy pamiętać
Zdarza się, że w zębach dwukorzenio- o oszczędzaniu tkanek własnych zęba,
veterinary stomatology, root canal the-
wych występują nawet trzy korzenie. Ra- ponieważ de facto nic nie jest w stanie
rapy
diograficzne rozpoznanie topografii ka- ich zastąpić. Czynność tę wykonuje się
Ryc. 1. Złamanie korony P4 szczęki z widoczną Ryc. 2. Złamanie korony P4 szczęki z widoczną Ryc. 3. Kanały zębowe przygotowane do wypeł-
miazgÄ… miazgÄ… nienia
STYCZEC
-LUTY " 1-2/2009
20
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE STOMATOLOGIA
mikromotorem z kątnicą wyposażo- są zlokalizowane w przedsionku policz- ka. Po wykonanym zabiegu wskazane
ną w wiertło diamentowe. W następnej kowym jamy ustnej bądz
doogonowej jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego
fazie do kanału wprowadza się pilnik części przedsionka wargowego, stąd kontrolnego w celu sprawdzenia jakości
kanałowy i wyjmuje przy jego pomocy też są mało widoczne. W związku z tym wypełnienia.
miazgę. Następnie kanał przepłukuje wydaje się, że optymalnym rozwiązaniem Po zabiegu nie ma potrzeby stosowania
się przeznaczonym do tego środkiem jest użycie do wypełnienia ostatecznego niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
dezynfekującym (np. 2% podchloryn materiału glassjonomerowego chemo- a antybiotykoterapię należy ograniczyć
sodu, 2% glukuronian chlorheksydyny). utwardzalnego. MateriaÅ‚y te odznaczajÄ… do przypadków zgorzeli miazgi (4). qð
Kolejną fazą jest opracowywanie kanału. się bardzo dobrymi właściwościami,
Czynność ta polega na wprowadzaniu takimi jak: mały skurcz polimeryza- Piśmiennictwo
do niego coraz to większych pilników cyjny, chemiczne wiązanie z tkankami 1. Arabska-Przdepełska B.: Endodoncja. Med.
kanałowych i opracowywaniu ścian. zęba i odporność na zgniatanie (9). Ce- Tour Press International, Wydawnictwo
Należy usunąć całkowicie resztki miazgi. menty glassjonomerowe wyróżniają się Medyczne, 1996.
Pozostawienie części miazgi w kanale więc bioaktywnością, która polega m.in. 2. Gaintantzopoulou M.D., Willis G.P., Ka-
może spowodować różnego rodzaju kom- ma migracji jonów fluoru, wapnia, stron- frawy A.H.: Pulp reactions to light-cured glass
plikacje. Zdewitalizowana miazga pozo- tu oraz glinu z materiału do tkanek zęba. ionomer cements.  Am. J. Dent. , 1994, 7 (1):
stająca w kanale jest świetną pożywką Tym samym preparaty te nie tylko biorą 39-42.
dla drobnoustrojów i wywiera toksyczne udział w odbudowie struktury anatomicz- 3. Gończowski K., Krupiński J.: Marginal ada-
działanie na okolicę przywierzchołkową, nej zęba, ale przyczyniają się w istotny ptation of the restorations made with the conven-
a także na odległe narządy. Skutkiem sposób do gojenia się uszkodzonych tional sandwich technique and simplified san-
pozostawienia miazgi w kanale może być tkanek. Wadą ich jest natomiast stosun- dwich technique witch glassionomer bonding
także odbarwienie korony zęba (1). Przy kowo mała paleta barw i tym samym system Fuji Bond LC (GC)  laboratoty in-
każdej zmianie narzędzia kanał należy ob- ograniczone możliwości dopasowania vestigation.  Stom. Wsp. , Suplement 2003,
ficie przepłukać. Podczas takiego działa- koloru wypełnienia do koloru szkliwa 2, 13-19.
nia może, jeśli miazga była żywa, wystąpić zęba. Kolejnymi bardzo cennymi wła- 4. Janeczek M., Janeczek W.: Pourazowa mar-
krwawienie. Jeśli leczymy zgorzel miazgi, ściwościami materiałów glassjonome- twica miazgi u psów  rozpoznanie i leczenie
krwawienie nie występuje. W przypadku rowych są silna adhezja do zębiny, niski zachowawcze.  Mag. Wet. , 2005, 14 (101),
krwawienia należy do kanału wprowadzić współczynnik rozszerzalności termicznej 24-25.
sączki dokanałowe i poczekać aż ustanie. oraz względna obojętność dla miazgi 5. Janeczek M., Janeczek W., Sender A.: Eks-
W ten sposób należy postąpić ze wszyst- zęba (2, 11, 12). W przypadku kiedy tyrpacja (pulpectomia) miazgi kła u psa.  Mag.
kimi kanałami. Następnie przeprowadza zdecydujemy się na użycie materiałów Wet. , 2004, 13 (87), 18.
się osuszanie kanału przy użyciu sączków kompozytowych, godna polecenia jest 6. Janeczek M., Janeczek W., Sender- Jane-
dokanałowych, a najlepiej sprężone-  technika kanapkowa (ang. sandwich czek A., Chrószcz A., Henklewski R., Czerski
go powietrza. Kolejną fazą zabiegu jest technic). Wypełniony cementem ubytek A.: The clinical evaluation of fillings made witch
wypełnienie kanału materiałem (np. En- pokrywa się dodatkowo materiałem kom- glass-ionomer and composite materials in san-
domethasone N). Materiał wprowadza pozytowym. Takie rozwiązanie pozwala dwitch technique in dog s molar teeth.  J. Polish
się igłą Lentulo na niskich obrotach na optymalne wykorzystanie zarówno Vet. Scien. , Supplement, 2004, 7, 57-59.
mikromotora. Korzystnie jest dodatkowo właściwości kompozytu, jak i glassjo- 7. Janeczek M., Janeczek W., Sender-Jane-
umieścić w kanale, o ile jego średni- nomeru. Ponadto ograniczenie masy czek A., Henklewski R.: Postępowanie w przy-
ca na to pozwala, ćwiek gutaperkowy. zastosowanego następnie kompozytu padku złamania kła z długotrwałą ekspozycją
Do kanałów zębowych o dużej średnicy pozwala na ograniczenie jego skurczu miazgi zęba u psa.  Acta. Sc. Pol. Med. Vet. ,
możemy wprowadzić dwa albo trzy ćwie- polimeryzacyjnego i co się z tym wiąże 2004, 3 (1), 29-35.
ki. Uzyskujemy wtedy większą pewność, jego konsekwencji, czyli nieszczelno- 8. Krupiński J.: Wskazania do stosowania ma-
że kanał został wypełniony całkowicie. ści (8, 10). Metoda kanapkowa jest po- teriałów szklano-jonomerowych łączących i zło-
W ten sposób należy postąpić ze wszyst- wszechnie stosowana w stomatologii żonych, techniki zakładania i efekty kliniczne.
kimi kanałami. Nie należy umieszczać człowieka i weterynaryjnej (3, 5, 6, 7).  Stom. Wsp. , 1997, 5, 388-390.
materiału do wypełnień kanałowych Ostatnim punktem postępowania jest 9. Mount G.J: Mechanizm adhezji glassjonomerów.
w przestrzeni pomiędzy poszczegól- opracowanie wypełnienia wstecznego  Stom. Wsp. , Supl., 2003, 1, 18-21.
nymi kanałami. Kolejnym etapem jest wiertłem diamentowym i wygładzenie 10. Van Duinen R.: Właściwości fizyczne i zasto-
zamknięcie ostateczne. Do wyboru jest jego powierzchni gumką. Powierzchnia sowanie kliniczne materiałów szklano-jono-
wiele technik. Zęby wielokorzeniowe zęba po opracowaniu powinna być gład- merowych.  Stom. Wsp. , Suplement, 2003,
2, 8-17.
11. Wiśniewska E.: Ocena cementów szklano-
-jonomerowych stosowanych w stomatologii.
 Mag. Stom. , 1991, 5, 4-8.
12. Schuh H.: Cementy glassjonomerowe. Roz-
wój i tendencje,  Mag. Stom. , 1993, 12 (30),
6-12.
dr n. wet. Maciej Janeczek
Katedra Anatomii i Histologii
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Ryc. 5. Stan po zakończonym leczeniu endodon-
51-631 Wrocław, ul. Kożuchowska 1/3
Ryc. 4. Pilniki kanałowe wyznaczające przebieg tycznym. Wypełnienie ostateczne materiałem
oraz lokalizację kanałów zębowych; rzut od dołu szkło-jonomerowym e-mail: [e-mail]
STYCZEC
-LUTY " 1-2/2009
21
www.weterynaria.elamed.pl