Pytania na egzamin - opracowanie

PYTANIA NA EGZAMIN Z MAKROEKONOMII II

Porównaj podstawowe kategorie produktu społecznego.

Zaliczamy tutaj:

•

Produkt  krajowy  brutto  (PKB)-  to  miara  wielkości  produkcji  wytworzonych  przez
czynniki  wytwórcze  zlokalizowane  na  terytorium  danego  kraju,  niezależnie  od  tego,
kto  jest  ich  właścicielem.  Jest  on  najpopularniejszym  modelem  liczenia  dochodu  w
kraju

•

Produkt krajowy netto (PKN)- to PKB pomniejszone o amortyzacje,

•

Produkt narodowy brutto (PNB)- jest miarą całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki
produkcji. PNB=PKB skorygowanemu o dochody netto z tytułu własności za granicą

•

Produkt narodowy netto (PNN)- produkt narodowy pomniejszony o wartość
amortyzacji

•

Dochód narodowy (DN)- produkt narodowy netto wyrażony w cenach czynników
wytwórczych, pomniejszony o wartość podatków pośrednich

•

Dochód osobisty (DO)- dochód narodowy pomniejszony o składki na ubezpieczenie
społeczne i nierozdzielone zyski przedsiębiorstw, a powiększony o płatności
transferowe

•

Dochód rozporządzalny (DR) –dochód osobisty pomniejszony o podatki dochodowe

Omów okrężny obieg dochodów w gospodarce narodowej.

Obieg  okrężny  jest  to model  gospodarki  pokazujący  w  sposób  uproszony  –  odbywający  się
na  rynkach  przepływ  strumieni  produktów  i  czynników  wytwórczych  między  podmiotami
gospodarującymi, w zamian za płatności dokonywane za nie.

Gospodarka jako całość składa się z wielu milionów podmiotów gospodarczych.

Indywidualne decyzje tych podmiotów wyznaczają najważniejsze łączne wielkości
makroekonomiczne gospodarki.

Ruch okrężny to model pokazujący, jak dochodzi do ustalenia się w gospodarce:

całkowitych wydatków, całkowitych dochodów oraz ogólnej wielkości produkcji dóbr i usług.

•

Gospodarstwa domowe oferują przedsiębiorstwom podaż usług czynników produkcji,
przedsiębiorstwa zaś wykorzystują te czynniki do produkcji dóbr i usług.

•

Tym usługom odpowiadają pewne płatności.

Gospodarstwa  domowe  otrzymują  dochody  z  tytułu  świadczonych  usług  (płace,
czynsze,  zyski),  wypłacane  przez  przedsiębiorstwa  za  dostarczone  i  wykorzystane
czynniki wytwórcze.

Następnie  gospodarstwa  domowe  wydają  swoje  dochody  na  zakup  od
przedsiębiorstw  dóbr  i  usług,  dając  tym  samym  przedsiębiorstwom  pieniądze
potrzebne  do  zapłacenia  za  usługi  czynników  wytwórczych  wykorzystane  w
produkcji.

Krąg wewnętrzny symbolizuje transfery zasobów rzeczowych pomiędzy dwiema grupami

podmiotów, natomiast krąg zewnętrzny odzwierciedla odpowiadające im przepływy

pieniężne. W rzeczywistości gospodarstwa domowe nie wydają całości swoich dochodów na

konsumpcję.

Nadwyżkę dochodów nad konsumpcją, w postaci oszczędności, odprowadzają np. do

banków (są to dopływy z ruchu okrężnego).

Banki z kolei wolne środki finansowe udostępniają przedsiębiorstwom na finansowanie

inwestycji (są to dopływy do obiegu).

Wskaż zależności między rozwarstwieniem dochodów a PKB.

Niedostatki dochodu narodowego jako miernika dobrobytu wynikają z tego, że nie

zawiera on informacji o rzeczywistych proporcjach podziału dochodów w danej społeczności.
Wysoki poziom dochodu narodowego na jednego mieszkańca może towarzyszyć sytuacji, w
której  olbrzymia  część  dochodów  przypada  nielicznej  mniejszości,  a  potrzeby  większości
obywateli  są  niedostatecznie  zaspakajane.  Nawet  jeśli  w  danym  społeczeństwie  rzadko
spotyka się przypadki skrajnej nędzy, to nierównomierność w podziale dochodów sprawią, że
w subiektywnym odczuciu konsumentów ich potrzeby nie są zaspakajane w wystarczającym
stopniu.

Krzywa Kuznetsa – ukazuje zależność pomiędzy wzrostem przeciętnego dochodu per

capita  oraz  rozwarstwieniem  dochodu/zanieczyszczeniem  środowiska.  Ma  kształt
dzwonowaty  (podobny  do  krzywej  Laffera).  Istotą  tej  krzywej  jest  ukazanie  faktu,  że
rozwarstwienie  dochodu  PKB  per  capita  rośnie  do  pewnego  momentu.  Osiągając  wartość
krytyczną  przeciętnego  dochodu  zaczyna  spadać.  Podobnie  jest  z  zanieczyszczeniem
ś

rodowiska – rozwój i wzrost dochodów początkowo powodują nasilenie się zjawiska

zanieczyszczenia, aby po osiągnieciu wartości krytycznej spadać.

Omów mechanizm mnożnika inwestycyjnego według szkoły keynesowskiej.

Mnożnik keynesowski (wydatkowy) jest to stosunek zmiany produkcji do powodującej

ją  zmiany  w  wydatkach  autonomicznych.  Zmiana  wydatków  autonomicznych  zmienia
poziom  konsumpcji  więc  powoduje  dodatkową  zmianę  dochodu  i  tym  samym  dodatkową
zmianę  poziomu  produkcji.    Wiąże  się  z  nim  zjawisko  paradoksu  zapobiegliwości  który
postuluje, że zmiana wydatków autonomicznych na konsumpcję powoduje identyczną zmianę
poziomu oszczędności autonomicznych, nie zmienia jednak poziomu oszczędności w punkcie

równowagi.  Jest  tak  gdyż  zmianie  ulega  poziom  dochodu  zapewniającego  równowagę,  co
pozwala  spełnić  założenie  o  równości  poziomu  oszczędności  i  planowanych  inwestycji  w
punkcie równowagi.

Przedstaw teorię konsumpcji w długim okresie.

Założenia dla konsumpcji:

•

Decyzje podejmuje się w oparciu o bieżące dochody, oczekiwane dochody i posiadany
majątek

•

Gospodarstwa domowe mogą się zadłużać lub pożyczać część swojego dochodu i tym
samym kształtować swoje wydatki konsumpcyjne w długim okresie biorąc pod uwagę
międzyokresowe ograniczenie budżetowe.

Friedman – teoria dochodu permanentnego

Wydatki konsumenta zależą od dochodu permanentnego, czyli przeciętnego poziomu

dochodu  uzyskiwanego  w  trakcie  całego  życia-  konsument  potrafi  przewidzieć,  ile  będzie
zarabiał w przyszłości. Stara się tak wydawać swoje dochody, aby utrzymać poziom bieżącej
konsumpcji  na  podobnym  poziomie.  W  okresach,  gdy  jego  dochód  bieżący  jest  niższy  od
permanentnego, konsument zadłuża się a gdy wyższy, konsument oszczędza.
Modigliani – teoria cyklu życia

Konsument dąży do utrzymania konsumpcji na stałym poziomie. Jeżeli zakłada, że

jego dochód z biegiem czasu będzie się powiększał, to będzie on zaciągał pożyczki, kiedy jest
młodszy, a spłacał, kiedy będzie starszy.
Wpływ stopy procentowej

Wzrost stopy procentowej zmniejsza majątek gospodarstw domowych i tym samym w

sposób negatywny wpływa na konsumpcję. Wyższa stopa procentowa powoduje również, że
dzisiejsza konsumpcja kosztuje więcej niż konsumpcja przyszła.

Wyjaśnij od czego zależą inwestycje w długim okresie.

Założenia dla inwestycji:

•

Wahania w poziomie inwestycji są również w pewnym stopniu wynikiem oczekiwań
dotyczących przyszłości. Optymalizując podejmowane decyzje przedsiębiorstwo dąży
do zrównania korzyści marginalnych i kosztów marginalnych.

•

Wzrost realnej stopy procentowej obniża optymalny zasób kapitału, a co za tym idzie
optymalny poziom inwestycji.

•

Każdy  oczekiwany  wzrost  realnego  PKB  pociąga  za  sobą  konieczność  zwiększenia
zasobu  kapitału.  W  okresie  wzrostu  gospodarczego  przedsiębiorstwa  przewidują
dalszą  poprawę  sytuacji  i  decydują  się  na  dodatkowe  inwestycje,  aby  sprostać
przyszłemu.  Wzrost  produkcji  uprzedniego,  znacznie  szybszego  (przyspieszonego)
wzrostu  inwestycji,  zaś  spadek  produkcji  będący  następstwem  obniżenia  popytu,
powoduje przyspieszony.

•

Inwestycje zależą od: stopy procentowej i od oczekiwanych zmian w poziomie
dochodu

Równowaga na rynku pracy i na rynku towarów według szkoły klasycznej.

Równowaga na rynku pracy

Rynek pracy opiera się na teorii mikroekonomicznej. Krótkookresowa funkcja produkcji

(malejące przychody marginalne dla nakładu zmiennego). Wielkość produkcji w gospodarce
zdeterminowana jest wielkością zatrudnienia w przedsiębiorstwach. Funkcja popytu na pracę

jest malejącą funkcją płacy realnej ze względu na malejącą produkcyjność krańcową pracy.
Popyt na pracę w całej gospodarce stanowi agregację popytu wszystkich przedsiębiorstw,
więc popyt na pracę jest funkcją…

Celem gospodarstw domowych jest maksymalizacja użyteczności przy ograniczeniu

budżetowym. Użyteczność przynosi praca i czas wolny.
Równowaga na rynku towarów

Produkcja (podaż) jest zależna od zatrudnienia (założenie pełnego zatrudnienia) jest

sztywna i utrzymuje się na poziomie produkcji potencjalnej. Podaż sama wytwarza dla siebie
odpowiedni  popyt  globalny.  Wartość  produkcji  jest  równa  wartości  dochodów,  które  są
bezpośrednio  lub  pośrednio  wydawane  na  nabycie  wytworzonego  produktu.  Ewentualna
nierównowaga jest korygowana przez mechanizm elastycznych cen i płac.

Założenia szkoły keynesowskiej i ich implikacje dla rynku pracy i rynku
towarów.

Założenia:

•

Dochód zależy od zatrudnienia

•

Konsumpcja zależy od dochodu zgodnie z krańcową skłonnością do konsumpcji

•

Wielkość zatrudnienia zależy od spodziewanego popytu globalnego, a ten od popytu
konsumpcyjnego i inwestycyjnego

•

Zatrudnienie w stanie równowagi zależy od wielkości produkcji, krańcowej
skłonności do konsumpcji i rozmiarów inwestycji

•

Wraz ze wzrostem zatrudnienia rośnie konsumpcja, ale w tempie wolniejszym niż
dochód, więc im wyższy poziom zatrudnienia, tym większa rozpiętość pomiędzy
produkcją a przewidywaną konsumpcją

Rynek towarowy

Podaż jest elastyczna – przy tej samej cenie producenci są skłonni dostarczyć więcej

dóbr,  jeżeli  będzie  popyt  i  po  osiągnięciu  poziomu  produkcji  potencjalnej,  wzrost  popytu
powoduje  tylko  wzrost  cen.  Popyt  globalny  jest  zależny  od  popytu  konsumpcyjnego  i
inwestycyjnego. Inwestycje są czynnikiem podlegającym częstym fluktuacjom.
Rynek pracy

Bezrobocie przymusowe- efekt poziomu produkcji odbiegającego od produktu

potencjalnego.  Płace  nominalne  najczęściej  sztywne.  Efekt  Keynesa  w  warunkach
elastycznych  płac  (recesja  powoduje  spadek  płac,  spadek  cen  i  stóp  procentowych  a  to
prowadzi do wzrostu popytu). Pułapka płynności - generalnie rzecz ujmując tak dzieje się w
warunkach  płac  nominalnych  sztywnych  ,  ale  Keynes  uważa,  że    nawet  jakby  płace  były
elastyczne to sytuacja niekoniecznie musi ulec poprawie, ponieważ zjawisko recesji prowadzi
do spadku płac, cen, stóp procentowych , co z kolei powinno prowadzić do wzrostu popytu,
ale  może  pojawić  się  pułapka  płynności,  czyli  sytuacja,  w  której  stopy  procentowe  spadną  -
stopy procentowe powinny spadać  aż nie osiągną poziomu zerowego i wówczas pojawia się
nieskończenie wysoki popyt na pieniądz, który będzie ciągnął stopy procentowe ponownie w
górę.

Rola państwa w gospodarce według założeń szkoły neoklasycznej.

Kładziono duży nacisk na przeciwdziałanie i usuwanie interwencji instytucji publicznych

w działanie rynku, a także likwidację jej negatywnych konsekwencji. Na podstawie historii
jednak uważano, że dobrobyt społeczny jest związany i uzależniony od wielkości, stabilności
i struktury podziału dywidendy narodowej. Jako że głównym założeniem szkoły

neoklasycznej jest założenie doskonałej konkurencji, umiarkowana interwencja państwa jest
niezbędna w tych przypadkach, kiedy zawodzi wolna konkurencja.

Dodatkowo, model równowagi ogólnej Walrasa również zakłada funkcjonowanie

gospodarki składającej się z dwóch sektorów – przedsiębiorstw i gospodarstw domowych nie
uwzględniając roli państwa ani handlu zagranicznego, przy niezmiennej technice produkcji
oraz pełnym zatrudnieniu.

10.

Omów tabelę przepływów międzygałęziowych jako model tworzenia i podziału
dochodów w gospodarce narodowej.

Każda gospodarka narodowa składa się z wielu różnych gałęzi powiązanych ze sobą. Stąd

produkty  jednych  zużywane  są  jako  nakłady  u  innych,  które  bez  nich  w  ogóle  nie  mogłyby
prowadzić  działalności  produkcyjnej.  Istnienie  przepływów  produktów  między  gałęziami
tworzy  zapotrzebowanie  na  analizę  nakładów  i  wyników  w  skali  poszczególnych  gałęzi,  jak
też  całej  gospodarki.  Model  pozwala  na  ustalenie  ilościowych  związków  między  różnymi
gałęziami  produkcji  prowadzących  do  ogólnej  równowagi  gospodarczej.  Przepływy
międzygałęziowe  poprzez  analizę  związków  typu  dostawca  -  odbiorca  konkretyzują  ideę
funkcjonowania mechanizmu gospodarczego, jego zewnętrzne powiązania i zależności.

Założenie wyjściowe: gospodarka składa się z wielu powiązanych ze sobą gałęzi,

pomiędzy  którymi  wzajemnie  przepływają  produkty.  Podczas  gdy  dla  jednych  gałęzi  dany
produkty  będzie  efektem,  dla  innych  będzie  nakładem.  Rozróżniamy  przepływy  rzeczowe
(stosowane  w  gospodarce  centralnie  zarządzanej)  oraz  przepływy  pieniężne  (używane  w
gospodarce rynkowej).

przepływy

produkcji

pośredniej

popyt

końcowy

i restytucyjny

III

dochody

tworzone w

poszczególnych

gałęziach

podział

wytworzonych

dochodów

Nakłady w kolumnach (popyt)
Efekty w wierszach

przepływy między gałęziami w pośrednich stadiach produkcji zaspokajające popyt pośredni

popyt końcowy i restytucyjny (konsumenci indywidualni, zbiorowi, inwestorzy, eksport) -

co i ile poszczególne gałęzie w gospodarce sprzedają konsumentom finalnym produkty
finalne np. państwu, inwestorom, gospodarstwom domowym, zagranicy

III

dochody tworzone w poszczególnych gałęziach- jest to ćwiartka dochodowo-kosztowa –

pokazuje ile i jakie dochody wytwarzane są w poszczególnych gałęziach produkcyjnych

podział wytworzonych dochodów - jak wytworzone w III ćwiartce dochody dzielone są

między konsumentów finalnych z ćwiartki II

11.

Omów czynniki wzrostu gospodarczego i zależności pomiędzy nimi.

Czynniki wzrostu gospodarczego:

•

Kapitał K

•

Praca L

•

Ziemia Z

•

Technologia

Wyróżniamy jednoczynnikowy model wzrostu, przy którym występuje tylko jeden

czynnik  wzrostu  produktu-  zatrudnienie  (kapitał).  Wydajność  pracy  (efektywność  kapitału)
jest  jedynie  właściwością  tego  czynnika,  jest  miarą  jego  gospodarczej  efektywności.
Dwuczynnikowy  model  wzrostu  zakłada,  że  wzrost  produkcji  może  odbywać  się  dzięki
wzrostowi zatrudnienia bądź kapitału, albo obu tych czynników jednocześnie.

Zależności pomiędzy czynnikami wzrostu
- techniczne uzbrojenie pracy =K/L ilość kapitału przypadającego na jednego

zatrudnionego

- wydajność pracy = Y/L wielkość produkcji przypadająca na jednego zatrudnionego
- kapitałochłonność =K/Y’ ; ilość kapitału niezbędna do wytworzenia określonej ilości

produkcji

- produktywność kapitału Y/K’ ; wielkość produkcji przypadająca na jednostkę kapitału

12.

Rola inwestycji w modelu wzrostu gospodarczego M. Kaleckiego.

Model Kaleckiego analizuje w dynamice podażowe aspekty wpływu czynników

inwestycyjnych i pozainwestycyjnych na poziom i tempo wzrostu dochodu narodowego.

Przy takiej samej stopie inwestycji możemy uzyskać różne tempo wzrostu gospodarczego.

Wzrost  podażowy  to  taki,  gdy  mamy  zagwarantowaną  podaż,  bazuje  się  na  zasobach
(założenie dostępności do czynników). Jest to funkcja liniowa y=ax+b. Różne tempo wzrostu
wynika  z  produktywności  inwestycji,  czyli  od  trafności  podjętych  decyzji.  Jest  to  model
jednoczynnikowy,  bazujący  na  stopie  inwestycji.  Model  ten  zakłada,  że  tempo  wzrostu  jest
wprost proporcjonalne do stopy inwestycji a odwrotnie proporcjonalne do kapitałochłonności
(czyli  odwrotności  produktywności).  Przy  takim  samym  poziomie  inwestycji  stopa  wzrostu
będzie  wyższa,  gdy  kapitałochłonność  inwestycji  będzie  najniższa  (tzn.  gdy  produktywność
inwestycji będzie najwyższa). Niższe nachylenie to niższa produktywność.

13.

Popytowa i podażowa strona nakładów inwestycyjnych w modelu Domara.

Uwzględnia zarówno podażowy jak i popytowy aspekt nakładów inwestycyjnych.

Popytowy aspekt związany jest z wydatkowaniem na inwestycje, które tworzą rynek zbytu na
dobra inwestycyjne. Przyrost dochodu musi się równać przyrostowi zdolności produkcyjnych,
bo w przeciwnym razie pojawią się niewykorzystane zdolności produkcyjne i bezrobocie.

14.

Zależności pomiędzy stopami wzrostu w modelu Harroda.

Gw - gwarantowana stopa wzrostu (wyraża wzrost dochodu narodowego przy pełnym
wykorzystaniu istniejących możliwości produkcyjnych. Nie musi oznaczać jednak pełnego
zatrudnienia)
Gn - naturalna stopa wzrostu (jest miarą potencjalnych możliwości wzrostu danej gospodarki
narodowej, określonych przez naturalne czynniki związane z przyrostem naturalnym ludności
oraz możliwym postępem)
Gf - faktyczna stopa wzrostu

Trzy przypadki:

1) Gw = Gf = Gn

- stan równowagi dynamicznej

- pełne wykorzystanie zdolności
produkcyjnych i pełne

2) Gw > Gf < Gn

- mechanizm depresyjny

- skoro Gw > Gf to k > k

, gdyż

zaczynają gromadzić się nie

3) Gw < Gf <Gn

- ścieżka wzrostu przy pełnym
wykorzystaniu zdolności
produkcyjnych leży poniżej

zatrudnienie

- społeczeństwo tyle oszczędza,
a inwestorzy tyle inwestują ile
jest niezbędne do wytworzenia
agregatowego popytu
zapewniającego zrównoważony
wzrost, ale jest to wzrost
niepewny, gdyż inwestycje
podlegają wahaniom

sprzedane zapasy, spada dochód,
spadają inwestycje, itd. (ani
kapitał, ani praca nie są w pełni
wykorzystane)

cieżki wzrostu wyznaczonej

przez potencjalne rezerwy siły
roboczej oraz postęp techniczny

- k

> k - następuje zjawisko

zmniejszenia zapasów, co
pobudza wyższe wydatki
inwestycyjne

- tej fazie towarzyszyć będzie
inflacyjny wzrost cen, bo popyt
będzie rósł szybciej niż podaż

15.

cieżka wzrostu zrównoważonego w modelu Solowa.

Model Solowa implikuje, że gospodarka zmierza w kierunku ścieżki wzrostu

zrównoważonego, czyli ilość kapitału na inwestycje na jednostkę jest stała.

W pewnym punkcie gospodarka znajduje się na ścieżce zrównoważonego wzrostu. Na

cieżce zrównoważonego wzrostu wszystkie zmienne makroekonomiczne rosną według

stałych  (niekoniecznie  takich  samych)  stóp  wzrostu.  Tempo  wzrostu  zatrudnienia  i  wiedzy
jest  z  założenia  stałe.  Natomiast  stopa  wzrostu  zasobu  kapitału  (definiowanej  jako  przyrost
zasobu kapitału w czasie do zasobu kapitału w okresie poprzednim) oraz produkcji na ścieżce
zrównoważonego  wzrostu  jest  równa  sumie  stopy  wzrostu  zatrudnienia  i  stopy  postępu
technicznego.  Tempo  wzrostu  wydajności  pracy  oraz  technicznego  uzbrojenia  pracy  na
ś

cieżce zrównoważonego wzrostu jest równe stopie postępu technicznego. Czyli wzrost

gospodarczy w długim okresie jest zależny od stopy postępu technicznego. Tylko poprzez
zmianę stopy postępu technicznego możliwe jest przejście gospodarki na wyższą ścieżkę
zrównoważonego wzrostu.

Reasumując, z modelu Solowa wynika, iż gospodarka będzie się rozwijała w sposób

stabilny.  Z  każdego  punktu  będzie  samoczynnie  zmierzać  w  kierunku  długookresowej
równowagi.  W  krótkim  okresie  wzrost  produkcji  zależy  od  postępu  technicznego  lub
akumulacji  kapitału,  natomiast  w  długookresowej  równowadze  wzrost  produkcji  jest
determinowany  jedynie  przez  postęp  techniczny.  Rząd  może  wpływać  na  wzrost  poprzez
inwestycje  w  badania  i  rozwój,  pobudzanie  inwestycji  oraz  zwiększanie  bodźców  do
podejmowania zatrudnienia.

16.

Porównaj współczesne modelu wzrostu z założeniami modelu Solowa.

Model Solowa założenia:

•

model neoklasyczny,

•

model długookresowy,

•

ceny doskonale elastyczne,

•

występuje dodatnia elastyczność substytucji między kapitałem a pracą; gospodarka
znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia oraz oszczędności równają się
inwestycjom,

•

postęp techniczny zasilający pracę(pracownicy nabywają nowych umiejętności, ich
produktywność rośnie=>powiększa się podaż pracy efektywnej, stałe efekty skali),

•

w długim okresie gospodarka stopniowo zmierza w kierunku ścieżki wzrostu,

•

poziom dochodu na osobę na ścieżce wzrostu zrównoważonego zależy od stopy
oszczędności i tempa wzrostu liczby ludności,

•

tempo wzrostu dochodu na ścieżce wzrostu zrównoważonego zależy od stopy
przyrostu wiedzy i postępu technicznego,

•

na ścieżce wzrostu zrównoważonego zasób kapitału i produkcja globalna rosną w tym
samym tempie , wiec stosunek K/Y pozostaje stały,

•

na ścieżce wzrostu zrównoważonego produkt marginalny kapitału jest stały a produkt
marginalny pracy rośnie zgodnie z tempem przyrostu wiedzy.

Modele modyfikujące model Solowa:

•

Model Ramseya-Cassa-Koopmansa

•

Model Mankiwa-Romera-Weila

Modele wzrostu endogenicznego:

•

model AK

Model Ramseya-Cassa-Koopmansa

Stopy wzrostu siły roboczej i wiedzy są stałe i egzogeniczne. Stopa oszczędności nie

jest egzogeniczna i nie musi być stała – zmiana w stosunku do modelu Solowa. Kapitał zależy
od  wzajemnego  oddziaływania  na  siebie  gospodarstw  domowych  i  przedsiębiorstw
kierujących  się  zasadą  maksymalizacji  zysku.  Przedsiębiorstwa  najmują  pracowników  i
kapitał  na  konkurencyjnych  rynkach  czynników  produkcji  i  sprzedają  produkty  na
konkurencyjnych  rynkach  zbytu.  Gospodarstwa  domowe  maksymalizują  użyteczność
dożywotnią  dzieląc  dochód  pomiędzy  konsumpcję  i  oszczędności.  Stopa  oszczędności  jest
wyznaczana  przez  zachowania  gospodarstw  domowych  maksymalizujących  długookresową
użyteczność. Gospodarka po wejściu na ścieżkę zrównoważonego rozwoju zachowuje się tak
jak  w  modelu  Solowa.  Ponieważ  kapitał,  produkcja  i  konsumpcja  na  jednostkę  pracy
efektywnej są stałe, to stopa oszczędności również jest stała.
Model Mankiwa-Romera-Weila

Oprócz kapitału rzeczowego, zmianom ulega również zasób kapitału ludzkiego. Siła

robocza  i  zasób  wiedzy  zmieniają  się  według  stałych  egzogenicznych  stóp.  Gospodarka
zmierza  do  ścieżki  zrównoważonego  rozwoju  na  której  k  i  h  są  stałe.  Długookresowa  stopa
wzrostu  produktu  na  pracownika  jest  wyznaczana  przez  egzogeniczną  stopę  postępu
technicznego.
Model AK

Zasób siły roboczej rośnie w stałym tempie. Wzrost stopy oszczędności podnosi nie

tylko  wielkość  produktu,  ale  również  stopę  wzrostu.    Prawo  malejącego  produktu
marginalnego nie zawsze działa, stopy postępu technicznego i oszczędności są endogeniczne,
stały  wzrost  produktu  na  pracownika  .  “learning  by  doing”  (  uczenie  się  przez  praktykę)-  (
efekt  zewnętrzny,  rozprzestrzenianie  się  wiedzy,  wzrost  produktywności  wszystkich
przedsiębiorstw). Zmiana technologii zachęca do inwestycji (akumulacji kapitału) przyczynia
się to do wzrostu wydajności pracy. Postęp techniczny jest wynikiem świadomego działania
innowatorów,  wyższy  produkt  na  pracownika  jest  sposobem  ich  wynagrodzenia.  Innowacja
nie  jest  dobrem  konkurencyjnym  ,raz  poniesione  nakłady  na  innowacje,  umożliwiają    jej
wykorzystanie  (bez  dodatkowych  kosztów),  stopa  wzrostu  gospodarczego  jest  zależna  od
poziomu inwestycji w gospodarce, występują rosnące przychody względem skali produkcji.

17.

Dokonaj ogólnej charakterystyki cyklu koniunkturalnego w gospodarce
rynkowej.

W każdym kraju o gospodarce rynkowej, wielkości agregatowe takie jak: dochód

narodowy, produkcja, zatrudnienie, inwestycje – nie rosną równomiernie, lecz ich tempo

wzrostu charakteryzuje się okresowymi zmianami. Te okresowe zmiany poziomu aktywności
gospodarczej nazywamy cyklem koniunkturalnym.

Ogólnie rzecz biorąc – cykl koniunkturalny to cykliczne zmiany długookresowego

tempa  wzrostu  gospodarczego,    charakterystyczne  dla  gospodarek  rynkowych,  którym  w
praktyce nie daje się zapobiec.
Celem  polityki  makroekonomicznej  we  współczesnych  gospodarkach  jest  jednak
ograniczenie  skali  tych  wahań  (czyli  spowodowanie,  aby  w  okresach  przyspieszenia  wzrost
PKB  nie  był  nadmiernie  wysoki,  a  w  okresie  spowolnienia  dynamika  PKB  nie  ulegała
zbytniemu obniżeniu).

Łączny,  najbardziej  typowy  cykl
koniunkturalny w  gospodarce trwa
zazwyczaj  kilka  lat.  Na  cykl  ten
składają  się  4  fazy.  Wyróżniamy
wahania przypadkowe, sezonowe i
koniunkturalne.

Kryzys:

•

Zaczyna się zwykle obniżeniem aktywności na giełdach i spadkiem kursów

•

Ograniczenie poziomu inwestowania

•

Zahamowanie wzrostu cen, a nawet ich spadek

Depresja:

•

Dalsze ograniczanie wydatków inwestycyjnych

•

Rosnące trudności w sprzedaży, wzrastające bezrobocie, malejące zyski, trudności w
uzyskaniu kredytów, bankructwo wielu firm

•

Część ludności zaczyna sięgać po oszczędności

•

Załamanie inwestycji napotyka na swój dolny próg związany z koniecznością
utrzymania poziomu restytucji majątku trwałego

•

Silniejsi przedsiębiorcy dokonują renowacji majątku.

Ożywienie:

•

Wzrost sumy wydatków inwestycyjnych

•

Wzrost produktu społecznego, zatrudnienia, dochodów, wydatków konsumpcyjnych

•

Globalny popyt ma tendencję do szybszego wzrostu niż globalna podaż

•

Ożywienie rynków kapitałowych

Rozkwit:

•

Nakłady inwestycyjne osiągają swój najwyższy poziom

•

Stopniowy wzrost kosztów produkcji ponieważ w warunkach rozkwitu wykorzystane
są istniejące zdolności produkcyjne

•

Wzrost skłonności do oszczędzania

18.

Porównaj właściwości cyklu klasycznego i zdeformowanego. Wskaż na różnice.

Cykl współczesny w krajach wysoko rozwiniętych można określić jako cykl

trend

zdeformowany i spłaszczony (w porównaniu z cyklem klasycznym). Cechą charakterystyczną
współczesnego  cyklu  jest  skrócenie  i  spłycenie  recesji  tzn.  fazy  spadku  produkcji  oraz
relatywne  wydłużenie  okresu  ekspansji.  Faza  depresji,  to  znaczy  stagnacji  produkcji  na
niskim poziomie w okresie kryzysu występuje rzadko. Z kolei między poprawą koniunktury:
ożywieniem i rozkwitem trudno przeprowadzić linie graniczne.

Dlatego często w cyklu współczesnym wyróżnia się tylko dwie fazy cyklu: - ekspansję -

zwyżkową  fazę,  -  recesję  -  zniżkową  fazę.  Cykl  współczesny  uległ  znacznemu  skróceniu.
Trwa  przeciętnie  3-4  lata  w  czasie  których,  gospodarka  przechodzi  kolejno  przez  fazy
ekspansji  i  recesji.  Występuje  zmniejszona  amplituda  wahań  wokół  linii  trendu.  Cykl  o
zmniejszonej amplitudzie wahań określa się jako cykl spłaszczony. Rząd prowadząc politykę
gospodarczą dąży do tego, aby przedłużyć fazę ekspansji oraz skracać i spłycać fazę recesji.
Współcześnie w krajach wysoko rozwiniętych recesja często nie oznacza tradycyjnie (tak jak
w  cyklu  klasycznym)  ujemnego  tempa  wzrostu  PKB,  (czyli  spadku  PKB)  a  przejawia  się
jedynie zmniejszeniem tempa wzrostu. Dlatego też wahania produkcji w cyklu współczesnym
są znacznie płytsze niż w cyklu klasycznym a cechą charakterystyczną cyklu współczesnego
jest zmniejszona amplituda wahań.

19.

Omów teorię cyklu koniunkturalnego M. Kaleckiego.

Przy badaniu mechanizmu wahań cyklicznych w wydatkach inwestycyjnych Kalecki

abstrahuje  od  zjawiska  trendu  wzrostu.  Przyjmuje  on  założenie,  że  ogólna  suma  wydatków
inwestycyjnych  w  okresie  całego  cyklu  pokrywa  się  z  ogólną  sumą  zużycia  istniejącego
zasobu  kapitału.  W  rezultacie  zasób  kapitału nie  wykazuje w  dłuższym  okresie  tendencji
rosnącej. Nie oznacza to jednak, że równość ta jest spełniona w poszczególnych fazach cyklu
koniunkturalnego. Jednakowe jest jedynie zużycie kapitału U we wszystkich fazach cyklu, ale
zmienna jest w stosunku do tego zużycia wielkość inwestycji brutto Ib. Stąd właśnie biorą się
wahania w faktycznym zasobie kapitału w poszczególnych latach.

Teoria wahań cyklicznych zbudowana została na sprzeczności między wysokością

nakładów  inwestycyjnych  a  zmianami  w  zasobie  kapitału.  Wydatki  inwestycyjne  tworzą
najpierw popyt i wpływają na wielkość zysków. Według twierdzenia Kaleckiego "kapitaliści
tyle  zarabiają,  ile  sami  wydają  na  inwestycje  i  własną  konsumpcję".  Ich  wydatki,  tworząc
rynek  zbytu,  napędzają  zyski  innym  kapitalistom  produkującym  dobra  inwestycyjne  i
luksusowe  dobra  konsumpcyjne.  Równocześnie  wydatki  inwestycyjne  przyczyniają  się  do
zwiększenia  zdolności  produkcyjnych  gospodarki  narodowej.  Jeśli  przyrost  wydatków
inwestycyjnych  dIt  wpływa  dodatnio  na  dalsze  decyzje  inwestycyjne,  to  przyrost  zasobu
kapitału  dFt  wpływa  ujemnie  na  decyzje  inwestycyjne  przedsiębiorców.  Dlatego  przed  ta
wielkością  postawiony  jest  znak  minus.  Środki  własne  przedsiębiorstw  St  nie  przesądzają
automatycznie o inwestycjach. Ta wielkość informuje jednak, że inwestować mogą tylko ci,
którzy  dysponują  jakimś  zasobem  środków  własnych,  i  ci,  którzy  mają  szanse  uzyskania
kredytu inwestycyjnego  w bankach komercyjnych. W praktyce największą szansę uzyskania
kredytu  maja  ci,  którzy  już  posiadają  najwięcej.  Stopień  wykorzystania  własnych  środków
finansowych, jak również środków pożyczonych zależy od tego, czy gospodarka znajduje się
w fazie wznoszącej, czy też spadającej.

20.

Omów typy inflacji ze względu na różne kryteria.

Podział ze względu na:

Tempo

•

Pełzająca (kilkuprocentowa)

•

Krocząca (kilkunastoprocentowa)

•

Galopująca (dwucyfrowa, powyżej 20%)

•

Hiperinflacja (nawet 1 mln %)

Ruch cen

•

Jawna (otwarta, cenowa) – nominalne zmiany

•

Ukryta (tłumiona) – w warunkach administracyjnego regulowania
cen (rośnie popyt, ceny powinny rosnąć, ale nie rosną)

Czas

•

Sekularna (chroniczna)

•

Okresowa, sezonowa – najczęściej dotyczy grup produktów

Możliwość

oddziaływania

•

Kontrolowana- nie zaskakuje podmiotów gospodarczych, polityka
gospodarcza kontroluje, można się przygotować

•

ywiołowa (galopująca, hiperinflacja)

ródło

pochodzenia

•

Wewnętrzna- powstająca np. w wyniku źle prowadzonej polityki
pieniężnej lub fiskalnej

•

Importowana- przenosi się z zagranicy z importowanymi
produktami lub czynnikami produkcji

21.

Przedstaw współczesne teorie inflacji.

•

Popytowa teoria inflacji- wywołana przez nadwyżkę popytu nad podażą na rynku

dóbr,  powstanie  tzw.  luki  inflacyjnej.  W  teorii  tej  podkreśla  się  ponadto,  że  wzrost
zagregowanego  popytu  w  warunkach  niepełnego  wykorzystania  zdolności  wytwórczych
powoduje mnożnikowy wzrost dochodu narodowego. Jeśli jednak wzrost popytu na towary
wystąpi  w  sytuacji  pełnego  wykorzystania  zdolności  wytwórczych,  to  realny  dochód
narodowy nie może wzrosnąć i musi to doprowadzić do wzrostu cen.  Stwierdzenie to jest
podstawą  popytowej  teorii  inflacji,  przy  czym  inflacji  upatruje  się  właśnie  w  ustaleniu
zagregowanego  popytu  na  towary  na  poziomie  przewyższającym  możliwości  jego
zaspokojenia.  Teoretycznym  rozwinięciem  tego  twierdzenia  jest  koncepcja  luki  inflacyjnej
Keynesa.

•

Kosztowa teoria inflacji (podażowa)- wywołana wzrostem cen czynników

produkcji  (wzrost  szeroko  rozumianych  kosztów  wytworzenia).  Według  teorii  kosztowej
przyczyną  inflacji  jest  wzrost  kosztów  produkcji  niezależny  od  zagregowanego  popytu
na towary. Gdy wzrastają koszty produkcji przedsiębiorstwa przerzucają ten wzrost na ceny
wyrobów  gotowych obciążając w ten sposób nabywców. W zależności od przyczyn wzrostu
kosztów produkcji wyróżniamy następujące typy inflacji kosztowej :

inflacja płacowa – w sytuacji gdy następuje wzrost płac niezależnie od popytu na
pracę,

inflację wywołaną przez zyski – w sytuacji gdy przedsiębiorstwa wykorzystują
swoją monopolistyczną pozycję, aby podnieść ceny niezależnie od popytu na ich
towary,

inflację wywołaną przez ceny dóbr importowanych – gdy ceny te rosną
niezależnie od poziomu zagregowanego popytu,

inflację wywołaną przez podatki – gdy wzrost podatków przerzucany jest na
ceny.

Inflacja inercyjna- wynikająca z oczekiwań inflacyjnych.

•

Monetarystyczna teoria inflacji- wywołana nadwyżką podaży pieniądza w

obiegu. Najważniejszym jej narzędziem stabilizacji gospodarczej jest polityka monetarna. W
dłuższym okresie podstawowym czynnikiem wpływającym na zmianę popytu na pieniądz są
istniejące  w  społeczeństwie  zwyczaje  płatnicze.  Ze  względu  na  to,  że  zwyczaje  te  zmieniają
się  stosunkowo  wolno  monetaryści  przyjmują,  że  popyt  na  pieniądz  jest  dość  stabilny.
Podaż  pieniądza  ma  charakter  egzogeniczny  w  stosunku  do  gospodarki  i  znajduje  się  pod
kontrolą banku centralnego. Zakładając egzogeniczny charakter podaży pieniądza i stabilność

popytu na pieniądz, monetaryści wysuwają tezę o istotnym znaczeniu zmian podaży pieniądza
w kształtowaniu zmian nominalnego dochodu narodowego. Oznacza to, że w długim okresie
zmiany  podaży  pieniądza  powodują  jedynie  zmiany  cen.  Natomiast  w  krótkim  okresie
dopuszczają  wpływ  podaży  pieniądza  na  wielkość  realnego  dochodu  narodowego.  Tempo
wzrostu  cen  zdeterminowane  jest  tempem  wzrostu  podaży  pieniądza.  Ponieważ  podaż
pieniądza  znajduje  się  pod  kontrolą  banku  centralnego,  przyczynę  inflacji  upatruje  się  w
błędnej polityce pieniężnej banku centralnego.

22.

Krzywa Philipsa i jego teoria inflacji.

Krzywa Phillipsa obrazuje ujemną wymienność między bezrobociem a inflacją,

dostarczając serii możliwych rozwiązań, spośród których rząd może dokonać wyboru. Phillips
zbadał zależność między zmianami płac i cen a zmianami bezrobocia w Wielkiej Brytanii na
przestrzeni 100 lat.

Im wyższe oczekiwania inflacyjne, tym wyżej w układzie współrzędnych jest

umiejscowiona dana krótkookresowa krzywa Phillipsa. Krzywa długookresowa jest pionowa,
a jej położenie określa tzw. naturalna stopa bezrobocia. W krótkich okresach możliwe są
odchylenia rzeczywistej stopy bezrobocia od stopy naturalnej. Dokonuje się wtedy ruch po
krótkookresowych krzywych Phillipsa, np. ekspansywna polityka pieniężna prowadzi do
zmniejszenia bezrobocia i zwiększenia inflacji, a restrykcyjna polityka pieniężna do
zwiększenia bezrobocia i zmniejszenia inflacji. W długim okresie zmiany podaży pieniądza
powodują zmianę oczekiwań inflacyjnych i przejście na kolejną krzywą Phillipsa. Bezrobocie
powraca do poziomu naturalnego, a trwałej zmianie ulega inflacja. Oznacza to, że odwrotna
zależność między inflacją a bezrobociem, opisana przez Phillipsa, występuje w krótkich
okresach, nie występuje natomiast w długim okresie.

23.

Neomonetarystyczna interpretacja krzywej Philipsa.

Przedstawicielem neomonetarystów jest Milton Friedman, który w latach sześćdziesiątych

zaczął konstruować swoją teorię inflacji. Krzywa B „poprawia” krzywą Phillipsa, gdyż:

•

brano tam pod uwagę wartości nominalne, podczas gdy ludzie reagują na realne
zmiany w poziomach cen lub płac,

•

nie uwzględniono oczekiwań inflacyjnych – przewidywań stopy inflacji (i na tej
podstawie dokonuje się alokacji pieniędzy).

Friedman wyprowadził długookresową zależność uwzględniając wartości realne oraz

oczekiwania inflacyjne. Stwierdził on, że w gospodarce istnieje naturalny poziom bezrobocia,
którego zmiany dokonywane przez państwo są z góry skazane na niepowodzenie. Na
bezrobocie naturalne składa się:

•

bezrobocie frykcyjne – osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych (nie
mogące pracować zawodowo) oraz osoby chwilowo bez pracy ze względu na zmianę
zawodu, itp.

•

bezrobocie strukturalne – osoby bez pracy w wyniku zmian w strukturze gospodarki –
zwolnieni z powodu spadku popytu na dobra określonego rodzaju, zmieniają
kwalifikacje, itp.

Neomonetaryści twierdzą, że zmiany ilości pieniądza (np. poprzez płace), decydują o

zmianach  nominalnego  dochodu  i  cen,  ale  nie  mają  wpływu  na  zmiany  realnych  wielkości
makroekonomicznych jak produkcja i zatrudnienie. Krzywa Philipsa w długim okresie czasu
w swej początkowej postaci nie sprawdza się, ponieważ poprzez zwiększanie dochodów, będą
wzrastały ceny, będzie rosła inflacja, ale bezrobocie będzie stałe. Ponieważ dla każdego kraju
jak twierdzi B. Friedman istnieje naturalna stopa bezrobocia ludzi, którzy nie podejmą pracy
zarobkowej  z  różnych  przyczyn.  Ułomność  rozumowania  Philipsa  polega  na  założeniu,  że
liczą  się  płace  nominalne,  a  nie  realne  oraz  na  zignorowaniu  mechanizmu  oczekiwań
inflacyjnych  ze  strony  pracodawców  i  przedsiębiorców.  Współcześni  monetaryści  sądzą,  że
jakiekolwiek próby stymulowania popytu za pośrednictwem powiększania ilości pieniądza w
obiegu  wywołuje  jedynie  wzrost  inflacji,  podczas  gdy  bezrobocie  nadal  będzie  wahać  się
wokół swej stopy naturalnej.

24.

Przyczyny bezrobocia w Polsce w okresie transformacji.

W okresach najwyższego bezrobocia politykę rynku cechowała swoista pasywność. Była

ona związana z faktem, że przytłaczająca część środków na wydatki związane z rynkiem
pracy przeznaczana była na finansowanie pasywnych form polityki rynku pracy, a głównie
zasiłków dla bezrobotnych.
Przyczyny:

●

Szybko zmieniająca się pod wpływem przemian własnościowych

wprowadzania zasad gospodarki rynkowej struktura gospodarki oraz przekształcenia
wynikające z dążenia gosp. rynkowej do nadążania za postępem technicznym i
technologicznym

●

Restrukturyzacją przedsiębiorstw (w tym górnictwa węgla kamiennego,

przemysłu stalowego i transportu publicznego). W następstwie przemian strukturalnych
niektóre działy gospodarki i branże przemysłu straciły na znaczeniu, zmniejszając produkcję,
a w ślad za tym zatrudnienie. (Podobnie było w przypadku zatrudnionych w państwowych
gospodarstwach rolnych. (PGR-y obecnie już zupełnie nie istnieją)

●

Wygaśnięcie zobowiązań zawartych w traktatach prywatyzacyjnych,

dotyczących utrzymania zatrudnienia w firmach, które sprywatyzowano w połowie lat
dziewięćdziesiątych.

●

Skupienie się władz państwa na nie konstruowaniu mechanizmów

aktywizujących  bezrobotnych  i  ożywiających  rynek  pracy,  lecz  na  rozbudowie  systemów
społecznego  wsparcia  dla  bezrobotnych  (uprawnienia  do  korzystania  ze  świadczeń  dla
bezrobotnych,  którzy  zarejestrowani  byli  w  biurze  pracy,  prawo  to  nie  było  ograniczone
czasowo)

●

Perspektywa otrzymywania zasiłku w wysokości najniższego wynagrodzenia

zniechęcała do podjęcia pracy (demotywacja bezrobotnych do poszukiwania zatrudnienia,
wywołało to straty społeczne nie do nadrobienia)

●

Proces decentralizacji uprawnień realizowany był często w sposób dość

ywiołowy i nieuwzględniający konieczności zapewnienia JST odpowiednich środków

finansowych. Utrudniało to pozyskanie inwestorów oraz utworzenie nowych miejsc pacy, jak
także zachowanie dotychczasowych.

●

Kryzysem na rynkach rosyjskich, który zamknął część rynków zbytu dla

krajowych producentów

25.

Wyjaśnij zjawisko bezrobocia ukrytego.

Bezrobocie ukryte – marginalny produkt pracy równy jest 0,np.: w gospodarce centralnie

zarządzanej (maksymalny czynnik pracy) lub rolnictwo (przerost zatrudnienia, praca
nieefektywna). Jest to bezrobocie, które nie jest wykazywane w oficjalnej ewidencji
statystycznej.

Bezrobocie ukryte jest też nazywane agrarnym, gdyż często występuje w rolnictwie.

Bezrobocie  ukryte  występuje  też  w  postaci  wcześniejszych  emerytur  spowodowanych
brakiem  możliwości  zatrudnienia  osób  w  wieku  przedemerytalnym.  Bezrobocie  ukryte
oznacza też sytuację,  w  której osoba pozostaje bez jakiegokolwiek zatrudnienia, jest gotowa
do  podjęcia  pracy,  ale  nie  szuka  jej  gdyż  na  podstawie  wcześniejszych  doświadczeń  jest
przekonana, że jej nie znajdzie.

Do bezrobocia ukrytego można też zaliczyć zjawisko braku odpowiedniej pracy dla osób

wykształconych,  które  mają  nieraz  jedynie  wybór  pomiędzy  byciem  bezrobotnym  lub
wykonywanie  pracy  nieodpowiedniej  do  poziomu  wykształcenia  i  specjalności.  Przykładem
na to jest bardzo duża liczba osób z wyższym wykształceniem wykonujących pracę fizyczną
lub prostą biurową.

Występuje również, gdy zwiększanie liczby pracowników nie powoduje zwiększenia

produkcji. Wówczas krańcowa produkcyjność pracy (zmiana produkcji w firmie związana ze
zmianą zatrudnienia o jednostkę) jest równa zero.

26.

Omów typy i przyczyny bezrobocia według różnych szkół ekonomicznych.

Typy bezrobocia:

•

Bezrobocie związane z niedopasowaniem struktury podaży do popytu (naturalne) –
równowagi:

Krótkookresowe, frykcyjne- związane z mobilnością czynnika pracy, np. gdy
przeprowadzamy się do nowego miasta i szukamy nowej pracy. Wielkość
bezrobocia frykcyjnego zależy nie tylko od tempa i skuteczności dopasowania
do siebie ludzi i miejsc pracy, lecz także od liczby zwolnień i liczby miejsc
pracy, oczekujących na obsadzenie. Bezrobocie frykcyjne jest tym większe, im
wyższa jest stopa zwolnień i im niższa jest stopa podjęć pracy.

Strukturalne- zmieniająca się struktura gospodarcza, jedne działy się kurczą a
inne  rozwijają  i  niektórym  ciężko  znaleźć  pracę.  jest  spowodowane
niewłaściwym  poziomem  płac,  które  nie  mogą  osiągnąć  wysokości
odpowiadającej rynkowej równowadze. Wynika to z  wielu przyczyn. Zwykle
na  popyt  i  podaż  wpływają  różne  instytucje  i  regulacje.  W  przeciwieństwie
jednak do bezrobocia frykcyjnego ma ono charakter trwały.

•

Bezrobocie związane z nadwyżką podaży nad popytem (nienaturalne) –
nierównowagi:

Przymusowe  (wg.  Keynesistów)-  wywołane  nadwyżką  podaży  pracy  nad
popytem na pracę. Pojawia się kiedy ludzie  chcą i są  w stanie pracować przy
danej płacy, ale nie są w stanie znaleźć zatrudnienia.

Dobrowolne  (wg.  Neoklasyków)  –  dobrowolne  wybranie  przez  ludzi
bezrobocia.  Niepodejmowanie  pracy.  Nie  tylko  ludzie  bogaci  nie  podejmują
pracy,  Również  osoby  mające  dochód  z  innych  źródeł  (np.  dochody  od
współmałżonków,  dochody  od  państwa)  uznają  niekiedy,  że  płaca  netto,  na
którą  mogą  liczyć,  nie  jest  wystarczającą  rekompensatą  za  utracony  czas
wolny  i  utracone  możliwości  działania  poza  rynkiem,  w  tym  prace  domowe
lub wychowywanie dzieci.

27.

Omów funkcje polityki fiskalnej i główne instrumenty stosowane w ramach
poszczególnych funkcji.

3 podstawowe funkcje polityki fiskalnej:

•

funkcja stabilizacyjna - rząd prowadzi politykę antycykliczną, posługując się

instrumentami  fiskalnymi  w  celu  zmniejszenia  amplitudy  wahań  koniunkturalnych.  Do  tego
celu  używane  są  instrumenty  makroekonomiczne,  takie  jak:  dochody  budżetu  państwa,
wydatki budżetu państwa, deficyt i nadwyżki budżetowe oraz dług publiczny.

•

funkcja redystrybucyjna - państwo dokonuje wtórnego podziału dochodu

narodowego  między  obywateli  przy  pomocy  instrumentów  fiskalnych.  Celem  państwowej
dystrybucji  dochodów  ludności  jest  zmniejszenie  dysproporcji  w  poziomie  życia  i
zapewnienie  minimum  egzystencji  każdemu  obywatelowi.  Rząd  wyrażający  preferencje
większości społeczeństwa, przy pomocy progresywnych podatków i płatności transferowych,
koryguje rynkową alokację dochodów.

•

funkcja alokacyjna - rząd prowadzi politykę strukturalną, dokonując redystrybucji

dochodu narodowego między branżami gospodarki i regionami kraju. Celem tych działań jest
kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki, a więc stymulowanie rozwoju określonych
branż i regionów. Instrumentem tej polityki strukturalnej są podatki nakładane na rentowne
branże i bogate regiony i transfery przekazywane nierentownym branżom i biednym
regionom.

28.

Omów krzywą Laffer'a.

Laffer zakłada, że wartość przychodów budżetowych przy stawce opodatkowania

dochodów  równej 0 jest  zerowa.  Zgodnie  z  teorią,  kolejne  wzrosty  stawek  opodatkowania
powodują  coraz  mniejsze  przyrosty  przychodów  podatkowych,  aż  do  momentu,  w  którym
dalszy wzrost stawki będzie skutkował obniżeniem całkowitej wartości  przychodów z tytułu
podatków.  Gdy  stawka  opodatkowania  dochodów  osiągnie 100%,  przychody  znów  będą
zerowe.  Punkt  na  krzywej  Laffera  odpowiadający  stawce  maksymalizującej  przychody
podatkowe nazywany jest punktem nasycenia.

Laffer w swojej koncepcji oparł
się

następujących

założeniach:

•

Przy

stawce

opodatkowania

równej 0 podatnicy nie płacą
ż

adnych

podatków,

zatem budżet

państwa nie

odnotowuje

adnych

przychodów z podatków.

•

Wzrost stawki opodatkowania wyzwala dwa przeciwstawne efekty: zwiększenie
udziału budżetu państwa w dochodach podmiotów

gospodarczych oraz zmniejszenie deklarowanego do opodatkowania dochodu podmiotów
gospodarczych.
Ten drugi efekt podniesienia stawki opodatkowania Laffer wyjaśnia poprzez:

•

zmniejszenie motywacji do podejmowania pracy i działalności gospodarczej

•

zwiększenie

skłonności

podmiotów

gospodarczych

do ukrywania

swoich

dochodów i wchodzenia w szarą strefę

•

zwiększenie skłonności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, do delokalizacji
działalności gospodarczej, przeniesienia całości lub znacznej części czynników
produkcji za granicę, na przykład do tzw. rajów podatkowych.

Przy poziomie opodatkowania dochodów 100% ustają wszelkie bodźce do pracy i

prowadzenia działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu. Nie mając motywacji do
pracy i prowadzenia działalności gospodarczej, podmioty zaprzestają działalności i żadne
dochody nie są wytwarzane (albo wytwarzane są w szarej strefie). W ten sposób przestaje
istnieć przedmiot opodatkowania i przychody z tego tytułu mają wartość zerową.

29.

Równowaga na rynku dóbr i rynku pieniądza w modelu IS-LM.

Model ISLM to model opisujący równowagę w gospodarce na rynku dóbr i na rynku

pieniądza. Graficznie, krzywe IS i LM konstruuje i analizuje się w układzie współrzędnych
wyznaczonych przez dochód i stopę procentową.

Krzywa IS to zbiór punktów, obrazujących różne kombinacje wytwarzanego w

gospodarce dochodu i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w stanie
równowagi. Punkty leżące poza krzywą IS oznaczają stany nierównowagi rynku dóbr
gospodarki.

Krzywa LM to zbiór punktów, obrazujących różne kombinacje wytwarzanego w

gospodarce dochodu i stopy procentowej, przy których rynek pieniądza znajduje się w stanie
równowagi. Punkty leżące poza krzywą LM oznaczają stany nierównowagi rynku pieniądza.

Punkt przecięcia się krzywych IS i LM wyznacza taki poziom dochodu i stopy

procentowej, przy których osiągana jest jednocześnie równowaga na rynku dóbr
(zagregowany popyt równa się zagregowanej podaży) oraz na rynku pieniądza (popyt na
pieniądz równa się podaży pieniądza).

30.

Przyczyny i skutki efektu wypierania (crowding out) w modelu IS-LM.

Efekt wypierania powodowany jest ekspansywną polityką fiskalną państwa. Polityka ta

prowadzi  do  wzrostu  dochodu  oraz  stopy  procentowej  oraz  efektu  wypierania,  polega  on  na
zmniejszeniu  w  strukturze  dochodu  udziału  popytu  sektora  prywatnego  (przez  wzrost  stopy
procentowej), a zwiększeniu udziału sektora publicznego.
Model obrazujący zachowania gospodarki podczas wypierania:

Wyższe wydatki państwa powodują wzrost produkcji i dochodu.

Wyższy dochód wywołuje wzrost zamierzonych realnych zasobów pieniądza

Wyższy popyt na pieniądz w ujęciu realnym przy niezmienionej jego podaży prowadzi
do podwyżki stopy procentowej

Wyższa stopa

procentowa powoduje

wypieranie

popytu

konsumpcyjnego

inwestycyjnego oraz stłumienie efektów ekspansji fiskalnej

Na wykresie IS-LM powoduje on zwiększenie produkcji, tym samym przesuwa krzywą IS

w górę/ w prawo a to powoduje przesunięcie krzywej L w górę/ w prawo.

31.

Luka recesyjna i inflacyjna w polityce gospodarczej - instrumenty i kierunki
działania

Luka recesyjna pojawia się wtedy, gdy równowaga miedzy zagregowanym popytem i

podażą  występuje  na  poziomie  niższym  niż  wynikającym  z  wielkości  produktu  narodowego
przy pełnym zatrudnieniu. Miarą luki recesyjnej jest wielkość o jaką zagregowany popyt jest
mniejszy  od  wielkości  popytu  równoważącego  wielkość  produktu  narodowego  przy  pełnym
zatrudnieniu.  Przy  jej  wystąpieniu  ważne  jest,  by  rząd  zwiększył  zakupy  dóbr  i  usług  o
wielkość  wyznaczoną  luką  recesyjną,  co  powinno  pociągnąć  za  sobą  wzrost  dochodu
narodowego.

Lukę recesyjną można likwidować wykorzystując efekty mnożnikowe. Przy

omawianiu likwidacji luki recesyjnej, efektów mnożnikowych i stabilizacyjnej funkcji
polityki fiskalnej szczególną rolę odgrywają inwestycje autonomiczne. Pojawienie się luki
recesyjnej oznacza, że państwo powinno prowadzić politykę aktywizacji życia gospodarczego

Luka inflacyjna - nadwyżka zagregowanego popytu nad zagregowaną podażą przy

pełnym  wykorzystaniu  czynników  produkcji  (produkcja  potencjalna =  produkcja  faktyczna).
Ponieważ produkcja nie może się zwiększyć, aby zaspokoić popyt, równowagę przywraca się
przez  wzrost  przeciętnego  poziomu  cen  (inflację).  Luka  inflacyjna  stanowi  wskazówkę  dla
celowości  polityki  restrykcyjnej.  Chcąc  zlikwidować  lukę  inflacyjną  państwo  powinno
zmniejszyć swoje wydatki i możliwie najwięcej zwiększyć swoje przychody.

32.

Jakie zależności występują między popytem na pieniądz (transakcyjnym i
spekulacyjnym), dochodem narodowym oraz stopą procentową?

Dochodowa teoria pieniądza - teoria, której głównym przedmiotem zainteresowań

są dochody pieniężne,  przy  czym  badania  dotyczą  źródeł  ich  powstawania  (czynników
określających  wielkość  dochodu)  oraz  kierunków  i  sposobu  wydatkowania,  a  także  relacji
między wielkością popytu, a dochodem narodowym.

Dochodowa

teoria pieniądza powstała

gruncie

krytyki ilościowej

teorii

pieniądza jako  udoskonalona  jej  odmiana.  Dochodowa  teoria  pieniądza  przyjmuje  ilość
pieniądza  za  zmienną  zależną,  określoną  przez  strumień  wydatków.  Dochodowa  teoria
pieniądza występuje w 2 wersjach: subiektywnej i obiektywnej.

Dominującą wersją jest wersja obiektywna, badająca obiektywne czynniki

wyznaczające dochody pieniężne na tle podstawowych zależności ekonomicznych w procesie
produkcji. W kształtowaniu dochodów upatruje się czynnik określający ceny. Wykazując
niekompletność

ilościowej

teorii

pieniądza

wskazywano

konieczność

uwzględnienia kredytu przy  omawianiu  związku  między  ilością  pieniądza,  a  cenami.  Przez
rozpatrywanie  zjawisk  pieniężnych  na  tle  zjawisk  rozwoju  włączono  teorię  pieniądza  do
teorii polityki gospodarczej, rozszerzono tradycyjne podejście do zagadnień pieniężnych.

Fragmenty dochodowej teorii pieniądza były także rozwijane przez J. M. Keynesa,

który  sformułował  tezę,  że  popyt  na  pieniądz  jest  nie  tylko  funkcją  dochodu  narodowego;
ilość  pieniądza  w  obiegu  oraz  zmiany  ogólnego  poziomu  cen  wiąże  Keynes  z  wielkością
produkcji,  poziomem  dochodów  i  ich  podziałem  na konsumpcję i  inwestycje.  Wpływ  zmian
ilości  pieniądza  na  poziom  cen  zależy  zatem  od  wielu  czynników  kształtujących  proces
produkcji. Całość zasobów pieniężnych w społeczeństwie Keynes podzielił na 2 części:

- obieg pieniądza czynny, którego rozmiary kształtują się pod wpływem motywu

transakcyjnego

- obieg pieniądza nieczynny, którego zasoby utrzymywane są pod wpływem motywu

spekulacji

Popyt na pieniądz czynny zależy od ogólnej aktywności gospodarczej wyrażającej się

w poziomie dochodów, popyt na pieniądz nieczynny jest malejącą funkcją stopy procentowej.
Powiększenie ilości pieniądza powiększa dochody i działa w 2 kierunkach:

- zwiększa zapotrzebowanie na obieg czynny (wzrost dochodów powoduje wzrost

popytu i produkcji)

- obniżenie stopy procentowej (zainteresowanie inwestycjami)

Wpływ  zmian  ilości  pieniądza  na  poziom  cen  może  być,  wg  Keynesa,  tylko  pośredni  -
poprzez  wpływ  na  płace  nominalne  i  ogólne  wielkości  zatrudnienia,  które  z  kolei  zależą  od
skłonności  do  inwestowania  (skłonność  od  inwestowania  kształtuje  się  pod  wpływem  stopy
procentowej).

33.

W jaki sposób polityka pieniężna może oddziaływać na dochód narodowy i
łagodzić wahania koniunkturalne?

Do wyjaśnienia tego zjawiska można użyć modelu IS-LM. Wykorzystanie modelu IS-LM

do pokazania wpływu polityki pieniężnej państwa na kształtowania się dochodu narodowego i
stopy procentowej. Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi do wzrostu dochodu
narodowego i obniżki stopy procentowej.

Co dzieje się w gospodarce, jeżeli zwiększa się podaż pieniądza? Natychmiast po takiej

operacji podaż pieniądza przewyższa popyt. To z kolei powoduje obniżenie stopy
procentowej i wzrost popytu na pieniądz. Niższa stopa procentowa stymuluje inwestycje i
eksport netto, a to zwiększa PKB dzięki efektowi mnożnikowemu. Czyli, PKB zwiększa się, a
stopa procentowa spada.
Czynniki wpływające na zmianę położenia krzywej IS:

- obniżka / wzrost stopy podatkowej przesuwa krzywą IS w prawo / w lewo;
- obniżka / wzrost podatków autonomicznych T0 przesuwa IS w prawo / w lewo;
-

wzrost

spadek

relacji

C/S

przesuwa

prawo

lewo;

- wzrost / spadek wydatków konsumpcyjnych autonomicznych C0 przesuwa IS w prawo /
w lewo;
Wahania koniunkturalne w głównej mierze wywołane są wahaniami działalności

inwestycyjnej  przedsiębiorstw.  Państwo  może  podejmować  pewne  działania  na  rzecz
złagodzenia  wahań  koniunkturalnych  i  łagodzenia  ich  skutków,  działania  takie  noszą  nazwę
interwencjonizmu państwowego.

Interwencjonizm państwowy – polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg

procesów gospodarczych, przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego.
Zwolennicy interwencjonizmu wskazują na trzy główne jego cele:

•

ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny
dla gospodarki,

•

pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z
przyczyn wahań koniunkturalnych,

•

podniesienie tempa wzrostu gospodarczego.

Do głównych narzędzi pozwalających realizować politykę interwencjonizmu należą:

podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających
zwiększyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. roboty publiczne);

dotacje do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja;

protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego;

polityka pieniężna;

polityka fiskalna;

polityka finansowa.

Np. Przyjmując, że wahania działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw powodują wahania
koniunktury, odpowiednie zwiększanie bądź zmniejszanie stopy procentowej odpowiednio

będzie stymulowało możliwości inwestycyjne przedsiębiorstw co pozwoli na złagodzenie
wahań.

34.

Przedstaw miary podaży pieniądza i opisz proces jego kreacji

Podaż pieniądza określa zasoby pieniężne znajdujące się w posiadaniu społeczeństwa

danego  kraju  i  w  określonym  czasie.  Zasoby  te,  jako  sumę  wszystkich  identyfikowanych
form/rodzajów pieniądza, dzieli się zwykle, biorąc pod uwagę takie kryteria jak płynność oraz
dochodowość, na 4 zasadnicze zbiory: M0, M1, M2, M3.
M0- baza monetarna to inaczej zasób pieniądza wielkiej mocy – to łączna ilość banknotów i
bilonu znajdującego się w obiegu poza bankowym i będący w posiadaniu systemu bankowego
M1- całość zasobów pieniężnych posiadanych przez ludność, rachunków płatnych na żądanie
w BC, czeków podróżniczych
M2-  M1  oraz  rachunki  terminowe  oraz  certyfikaty  depozytowe  jak  również  rachunki  rynku
pieniężnego i inne aktywa o wysokiej płynności
M3- M2 oraz duże salda rachunków terminowych i inne względnie mniej ważne składniki

Proces kreacji pieniądza

Kreacja pieniądza przez banki komercyjne - jest to proces polegający na wprowadzaniu

do  obiegu  przez  banki  komercyjne  dodatkowych  ilości    pieniądza.  Ma  charakter
bezgotówkowy  a  dokonywana    jest  na  drodze  operacji  kredytowych.  W  celu  zapewnienia
bezpieczeństwa    depozytariuszy  i  niedopuszczenia  do  inflacji  bank  centralny  reguluje
rozmiary  kreacji  pieniądza  kredytowego  poprzez  ustalanie  stopy  rezerw  obowiązkowych  i
stóp oprocentowania kredytów udzielanych bankom  komercyjnym.

Rezerwa obowiązkowa - ilość depozytu z którego bank nie może udzielić kredytu.

Wprowadzona jest w celu poddania kontroli procesu kreacji pieniądza; odprowadzana przez
bank komercyjny do banku centralnego.

35.

Formy, funkcje i cechy pieniądza we współczesnych gospodarkach rozwiniętych.

Przez pojęcie pieniądza zwykło się uważać wszystko, co jest powszechnie akceptowane

jako środek regulowania zobowiązań. Spełnia trzy podstawowe funkcje:

•

Miernika wartości – funkcja wyobrażeniowa, można skorzystać nawet jak się nie
ma pieniądza. Np. patrzymy na chleb i wiemy (lub widzimy) że kosztuje on
powiedzmy 3zł.

•

rodka wymiany i środka płatniczego- trzeba mieć pieniądz aby skorzystać z tej

funkcji, gdy płacimy za jakieś dobro i ktoś jest nam w stanie wydać rzecz w
zamian za to że damy mu kilka świstków papieru lub kupkę monet;

•

rodka przechowywania wartości (tezauryzacji) - trzeba mieć pieniądz aby

skorzystać z tej funkcji,

Obecnie w krajach w gospodarce rynkowej pieniądz występuje w formach:

•

Gotówkowej (bilety BC – banknoty; bilon metalowy)

•

Bezgotówkowej (pieniądz skryptularny) – depozyty na rachunkach w BC i innych
bankach, zapisy bankowe

Cechy:

Pieniądz musi być: podzielny, trwały, przenośny, tani, trudny do podrobienia. np. złoto

nie jest tanie bo nie ma go dużo; wymiana barterowa- brak podzielności (nie urwie się nogi
krowie w zamian za małego kurczaka); zboże nie może być pieniądzem bo jest mało trwałe
(więdnie).

36.

Wpływ banku centralnego na podaż pieniądza.

Bank centralny kontroluje ilość pieniądza w obiegu (podaż pieniądza) poprzez: emisje

pieniądza gotówkowego, operacje otwartego rynku, ustalanie stopy rezerw obowiązkowych
oraz ustalanie stopy procentowej. Narzędzia wpływu na podaż pieniądza:

a) rezerwy obowiązkowe - stopa rezerw obowiązkowych określa jaką część każdego

depozytu  banki  komercyjne  muszą  przeznaczyć  na  rezerwę  obowiązkową.  Jeżeli  stosuje  się
rezerwę  obowiązkową,  to  banki  komercyjne  mogą  utrzymywać  większe  od  minimalnych
rezerwy  gotówkowe,  ale  nie  mogą  utrzymywać  ich  mniejszych.  Jeżeli  ich  zasób  gotówki
spadnie  poniżej  wymaganego  poziomu,  to  muszą  one  pożyczyć  pieniądze,  aby  przywrócić
wymaganą  stopę  rezerwy  obowiązkowej.  Podwyższenie  stopy  rezerwy  powoduje
zmniejszenie podaży pieniądza.

b) operacje otwartego rynku - polegają na sprzedaży lub zakupie papierów

wartościowych. Jest to bezpośredni instrument przez który bank centralny wpływa na podaż
pieniądza. Sprzedając papiery wartościowe bank centralny zmniejsza ilość pieniądza w
obiegu, natomiast skupując papiery wartościowe zwiększa ilość pieniądza w obiegu.

c) Stopa redyskontowa to stopa procentowa pobierana przez bank centralny od pożyczek

udzielanych  bankom  komercyjnym  pod  zastaw  poprzednio  przez  nie  zdyskontowanych
weksli  lub  innych  papierów  wartościowych.  Jej  wysokość  wpływa  na  wielkość  pożyczek
zaciąganych  przez  banki  komercyjne  w  banku  centralnym.  Wzrost  stopy  redyskontowej
podnosi koszt kredytu i  ogranicza działalność kredytową banków komercyjnych oraz obniża
podaż pieniądza w gospodarce. Obniżenie stopy  redyskontowej zwiększa podaż pieniądza w
gospodarce.

37.

Rola wskaźnika rezerwy obowiązkowej, stopy depozytowej, lombardowej i
redyskontowej w kształtowaniu podaży pieniądza przez bank centralny.

Bank centralny odpowiada za podaż pieniądza, choć nie może dokładnie kształtować jej

zmian. Ma za to bezpośredni wpływ na dwa czynniki: wielkość bazy monetarnej oraz stopę
rezerw obowiązkowych banków komercyjnych.

Rezerwa obowiązkowa (3,5%)- wyrażona w złotych minimalna wartość rezerw

gotówkowych, jaką banki komercyjne powinny utrzymywać na rachunkach NBP wobec
ś

rodków pieniężnych zdeponowanych w banku. Podwyższenie stopy rezerwy obowiązkowej

powoduje zmniejszenie możliwości udzielania kredytów przez banki komercyjne, wpływa
więc na ograniczenie podaży pieniądza.

Stopy procentowe NBP - podstawowe narzędzie banku centralnego w kształtowaniu

polityki  pieniężnej.  Stopy  te  są  przede  wszystkim  punktem  odniesienia  dla  stóp
procentowych  kształtujących  się  na  rynku  pożyczek  między  bankami,  a  te  z  kolei  są
punktem  odniesienia  dla  oprocentowania  kredytów  udzielanych  przez  banki  osobom
fizycznym i przedsiębiorstwom. Poprzez zmiany stóp procentowych bank centralny wpływa
na  to,  jak  wiele  kredytów  udzielają  banki  komercyjne.  Jeśli  bank  centralny  podnosi  swoje
stopy  procentowe,  rośnie  także  oprocentowanie  kredytów  na  rynku  i  spada  (lub  wolniej
wzrasta) podaż pieniądza.

Stopa depozytowa –(1,00%) wyznacza poziom oprocentowania jednodniowych

depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym.

Stopa lombardowa –(4,00%) wyznacza po jakiej cenie (oprocentowaniu) bank

centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych.

Stopa

lombardowa

określa

maksymalne

oprocentowanie

pieniędzy

rynku

międzybankowym.

Stopa redyskontowa (redyskonto weksli) - (2,75%) wyznacza cenę (oprocentowanie)

po jakiej bank centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym odkupując od nich weksle.

38.

Operacje otwartego rynku w działalności banku centralnego.

Operacje otwartego rynku - jedno z narzędzi banku centralnego służących kontrolowaniu

podaży  pieniądza.  Polega  na  sprzedaży  lub  zakupie  papierów  wartościowych,  przeważnie
państwowych,  na  otwartym  rynku.  Jest  to  najczęściej  stosowane,  elastyczne  oraz  skuteczne
narzędzie polityki pieniężnej.

Operacje otwartego rynku prowadzone są z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku

centralnego. Polegają one na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz oraz
bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. Ich sprzedawanie
i kupowanie umożliwia bankowi centralnemu wpływać na:

●

płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych;

●

wysokość stóp procentowych;

●

efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego.

Operacje otwartego rynku są skutecznym instrumentem wykorzystywanym do

regulowania  podaży  pieniądza.  Charakteryzują  się  one  elastycznością  oraz  łagodnym  i
płynnym  oddziaływaniem  na  gospodarkę.  Nie  można  ich  jednak  wykorzystywać  do
realizowania dwóch podstawowych celów polityki pieniężnej jednocześnie: do utrzymywania
rynkowych  stóp  procentowych  na  ustabilizowanym  poziomie  i  do  dostosowania  podaży
pieniądza  do  potrzeb  gospodarczych  kraju.  Realizacja  jednego  z  nich  odbywa  się  kosztem
niemożności zrealizowania drugiego.

OOR  absorbujące:  są  przeprowadzane  w  celu  absorbcji  płynności  z  rynku,  czyli  jest  to
sprzedawanie papierów wartościowych: duża podaż pieniądza, Bank Centralny chce obniżyć
inflację->  musi  zmniejszyć  kreację  pieniądza,  sprzedaje  papiery  wartościowe  inni  płacą  mu
pieniądzem  za  papierki)->zmniejsza  się  ilość  pieniądza  w  obiegu->mniejsza  kreacja
pieniądza, gdyż pieniądza jest mało więc jest drogi.

OOR zasilające: analogicznie: Bank Centralny chce pobudzić gospodarkę, chce kupić papiery
wartościowe (zapłacić kasą za świstki papieru) wpuszcza więcej pieniądza na rynek, pieniądz
staje się automatycznie tańczy, bo jest go więcej na rynku, banki szybko to podłapują i
zaczynają kreować pieniądz, udzielają tanich kredytów etc.

OOR krótkoterminowe: 1-14 dni

OOR długoterminowe pow. 14 dni

39.

Mechanizm stałego i płynnego kursu walutowego.

Kurs walutowy jest stosunkiem, w jakim dokonuje się wymiany określonej ilości danej

waluty na jednostkę innej waluty. Do jego funkcji zaliczamy: cenotwórcza i informacyjna.

Systemy kursu walutowego:

•

Kursu płynnego (aprecjacja, deprecjacja – zmienne zewnętrzne) – poziom kursu i
jego wahania zależą od gry popytu i podaży. Wzrost eksportu zmniejsza podaż, a
wzrost importu zwiększa popyt.

•

Kursu sztywnego (rewaluacja, dewaluacja – decyzje administracyjne) – o
wysokości kursu decydują władze monetarne danego kraju. Ustalają tzw.
„parytety” i w razie zmiany kursu dokonują transakcji sprzedaży i kupna waluty na