Warunki zoohigieniczne w pomieszczeniach

inwentarskich:

O

świetlenie

O

świetleniem

- nazywamy stosunek padającego strumienia świetlnego do pola powierzchni oświetlanej
przez ten strumień.
O

ŚWIETLENIE

naturalne /dzienne/
sztuczne /elektryczne/

O

świetlenie naturalne

Zależy od:

zewnętrznych – makroklimatycznych, które uwarunkowane są m.in. szerokością
geograficzną, wysokością n.p.m., porą dnia i roku,
zewnętrznych – warunkujących klimat lokalny, jak np. zaciemnienie przez pobliskie
budynki, drzewa, silosy itp,
wewnętrznych – warunkujących lokalny fotoklimat, jak np. strona umieszczenia
okien, ich ilość, wielkość, kształt i rozmieszczenie, poziom wbudowania, grubość
futryny, jakość i stan czystości szyb, głębokość pomieszczenia, kolor wewnętrzny
/albedo/.

Wymogi dla budynków:

Usytuowanie budynku - aby oś budynku biegła w kierunku północ – południe z
niewielkim odchyleniem na zachód /do 30/,
otoczenie budynku - przyjmuje się zasadę, że wszelkie przeszkody terenowe /drzewa,
silosy, budynki/ zacieniające dany obiekt powinny być oddalone o swoje dwie
wysokości,
stosuje się okna poziome, o stosunku wysokości do długości jak 2:3
lepszym rozwiązaniem jest większa ilość okien mniejszych, niż mniej okien o
odpowiednio większej powierzchni,
okna powinny znajdować się nad zwierzętami, przy czym im wyżej usytuowane są
okna, tym lepsze jest oświetlenie naturalne,
nie mogą jednak być one zacienione przez okapy, gdyż powoduje to straty do 50%
światła dochodzącego do wnętrza pomieszczenia,
Zaleca się stosowanie ściętych pod kątem 45 ościeży okiennych, gdyż zwiększa się
wówczas kąt otworu okiennego β /min. wartość 5/, a także kąt padania α /optymalna
wielkość 27/,
albedo ścian i czystość i grubość szyb,

Wymogi dla o

świetlenia naturalnego:

Wskaźniki jakości oświetlenia naturalnego:
stosunek powierzchni okien do podłogi /O : P/
współczynnik oświetlenia naturalnego /WON/,
intensywność oświetlenia bezwzględnego naturalnego /OBN/
sztucznego /OBS/

1

O

świetlenie sztuczne:

lampy żarowe o mocy 60, 75 lub 100 W,
jarzeniowe o mocy 25 i 40 W,
rzadziej rtęciowe czy sodowe

Wymogi:

barwa światła emitowanego przez sztuczne źródła powinna przypominać światło
dzienne,
jest uzupełnieniem oświetlenia naturalnego, niekiedy jednak jest to jedyne oświetlenie,

Przy ocenie o

świetlenia sztucznego należy zwrócić uwagę na:

wielkość natężenia światła i długość dnia świetlnego,
równomierność oświetlenia pomieszczenia, głównie strefy przebywania zwierząt,
barwę światła emitowanego przez sztuczne źródła,
możliwość automatycznego regulowania natężenia światła i czasu oświetlania.

PODŁOGI POMIESZCZE

Ń INWENTARSKICH

Podłogi

ściółkowe

temperatury i wilgotności ściółki,
zawartości szkodliwych gazów /NH3, H2S, CO2/,
składu ilościowego i jakościowego mikroflory.

Podłogi bez

ściółkowe

Termoizolacja

Wytrzymałość mechaniczna

- wytrzymałość na ściskanie, elastyczność, ścieranie

Przyczepność

Toksyczność i odporność

Nasiąkliwość

Zasady wykonywania podłóg bez

ściółkowych

Podłoże powinno mieć od 5 do 20 cm, buduje się je ze żwiru; ma ono za zadanie
zabezpieczać przed podsiąkaniem wody z gruntu w głąb podłogi
Warstwę nośną buduje się z betonu o grubości od 5 do 8 cm; ma za zadanie zapewnić
podłodze wymaganą wytrzymałość mechaniczną
Ocieplenie stanowi warstwa termoizolacyjna, 5-12 cm
Warstwa wierzchnia może być wykonana z drewna, betonu, asfaltu, płyt
ceramicznych, cegły, gumy i innych tworzyw sztucznych

Podłogi rusztowe
Optymalne szerokości szczelin i listew, dobra izolacja termiczna, odporność na uszkodzenia
mechaniczne i chemiczne i wytrzymałość statyczna

Rodzaje rusztów:

Metalowe /stalowe lub żeliwne/
Drewniane /drewno dębowe, bongozi, spolimeryzowane/
Ruszty z tworzyw sztucznych /polichlorek winylu – PCW, polipropylen – PP,
polietylen – PE/
Ruszty kombinowane /są to ruszty metalowe pokryte warstwą tworzywa
termoplastycznego lub ruszty metalowe z nakładką ceramiczna lub gumową/
Ruszty betonowe i żelbetonowe /zbudowane z betonu sprężonego lub zbrojonego/

2

Floor dieseases - Schorzenia zwierząt gospodarskich związane z wadami podłóg w
pomieszczeniach inwentarskich nazywane są często schorzeniami spowodowanymi przez
podłogę: Schorzenia wymion, Schorzenia kończyn

PROMIENIOWANIE

ULTRAFIOLET

UV A:

o długości fali od 400 nm do 320 nm; są to fale przenikające przez zwykłe szkło i

mające słabą zdolność wywoływania odczynu rumieniowego

UV B:

od 320 nm do 280 nm, tzw. promienie Dorno nie przenikające przez szkło, posiadające

zdolność przeprowadzania prowitamin D w witaminy, posiadające właściwość wywoływania
odczynu rumieniowego z następową pigmentacją skóry oraz słabe działanie bakteriobójcze

UV C:

od 280 nm do 150 nm, posiadającą silne działanie bakteriobójcze, bakteriostatyczne i

onkogenne; nie dochodzi ono prawie wcale do powierzchni ziemi.

Wpływ UV na zwierz

ęta:

rumień słoneczny /erytrema solare/
stany zapalne skóry /dermatitis/
zwierzęta albinotyczne + substancje fotokatalityczne /gryka, lucerna, koniczyna biała,
jak i niektóre zioła /
osutka gryczana /fagopiryzmus/
z 7-dehydrocholesterolu następuje przemiana w witaminę D3, zaś w roślinach z
ergosteroli powstaje witamina D2
zwiększa się ilość wydzielanego z hemoglobiny tlenu,
wzrasta poziom hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych, wzrasta poziom ciał
odpornościowych

Sztuczne

źródła promieni UV

Stosowane celem dezynfekcji :

powietrza,
legowisk, koryt,
narzędzi zootechniczno-weterynaryjnych

Skuteczno

ść bakteriobójcza naswietlania UV zależy od:

intensywności i czasu promieniowania
wilgotności powietrza /najsilniejsza redukcja następuje przy 30-50% wilgotności
względnej/
Powoduje obniżenie zawartości pyłów, amoniaku i dwutlenku węgla

Cele terapeutyczne na

świetlania UV:

W różnych stanów awitaminozy D /krzywica, łomikost/,
w nieżytach żołądkowo-jelitowych na tle nadkwasoty,
w charłactwie prosiąt, jagniąt i cieląt.

3

Zalecane dawki UV / merów/h/m2 /:

cieląt /do 6 m-cy/

- 140 – 160,

jałówek /ponad 6 m-cy/

- 160 – 180

krów, bukatów

- 270 – 285

prosiąt ssących

- 20 – 25

- prosiąt odsadzonych

- 60 – 80

- macior, warchlaków

- 70 – 90

- drobiu młodego /kurczęta/- 16 – 20
- drobiu dorosłego /kury/

- 40 – 50

Światło widzialne – wpływ na zwierzęta:
Zwierz

ęta reprodukcyjne:
wydzielanie hormonów gonadotropowych
dojrzewanie pęcherzyków Graafa
wydzielanie hormonów tyreotropowego i kortykotropowego
hormonów szyszynki /melatoniny i serotoniny/

Ograniczenie ilo

ści światła zwierzętom reprodukcyjnym:

słabe manifestowanie objawów rujowych,
zmniejszenie wskaźnika zapłodnień,
wydłużenie okresu międzyciążowego,
spadek mleczności

U drobiu: opó

źnia wzrost i rozwój

Zasada:

w czasie wychowu nie wolno dnia świetlnego przedłużać,

w okresie nieśności nie można go skracać

Wska

źnik oświetlenia naturalnego /WON/

śred. oświetlenie wew./lx/

WON=

*100%

śred. oświetlenie zew./lx/

RUCH POWIETRZA

Ruchem powietrza nazywamy przemieszczanie się mas powietrza pod wpływem

zmian ciśnienia wywołanych zmianami temperatury lub pod wpływem specjalnych urządzeń
technicznych

WPŁYW NA ZWIERZ

ĘTA:

jest on uzależniony od prędkości wiatru, towarzyszącej temperatury i wilgotności
powietrza
bezpośredni powoduje zwiększone oddawanie ciepła z organizmu na drodze
konwekcji i parowania /u zwierząt posiadających gruczoły potowe/
w warunkach podwyższonej temperatury środowiska jest czynnikiem korzystnym
wiatry zachodnie: w skutek zwężania i rozszerzania podskórnych naczyń
krwionośnych /rodzaj masażu/ usprawnia się mechanizm termoregulacji i system
krążenia, zwiększa się ilość hemoglobiny i erytrocytów
Wiatry północne i wschodnie: w warunkach niskich temperatur prowadzą do
nadmiernych strat cieplnych organizmów, obniżenia lokalnej i ogólnej odporności i
przeziębień

4

W budynkach ruch powietrza do 0,3 m/s nie jest dla zwierz

ąt

szkodliwy

!

Nadmierny ruch powietrza w budynku powoduje:

zaburzają prawidłowy stan okrywy włosowej
niszczą zewnętrzną warstwę buforową powietrza przylegającą do skóry zwierząt
wrażliwe na przeciągi są zwierzęta młode /np. cielęta, prosięta, jagnięta/ lub będące w
fazie okołoporodowej /krowy przed i po porodzie, lochy karmiące/

Ochładzanie:

- bimeteorologiczna miara utraty ciepła; wielkość charakteryzująca siłę oziębiającą
powietrza.

Metoda Hilla – pomiar katatermometryczny

F

H=

[mcal/cm; mW/cm]

s

Wilgotno

ść powietrza

Źródła parowania:

Ewaporacja fizjologiczna

:

Ewaporacja fizyczna

:

parowanie mokrych powierzchni wewnętrznych pomieszczenia - 10-25% ewaporacji

fizjologicznej

Para wodna powietrza wentylacyjnego to 5-15% ogólnej zawartości pary wodnej w

powietrzu pomieszczenia.

Układy termiczno-wilogotno

ściowe

:

1.

Wysoka temperatura i wysoka wilgotno

ść

:

ograniczone możliwości utraty ciepła z organizmu, wskutek utrudnionego parowania,
prowadzić może do hipertermii u zwierząt gospodarskich

Spotykamy ten układ :

Okres lata
Transport zwierząt, głównie samochodowy
„Hot-House”
„Tropik”

5

2.

Niska temperatura i wysoka wilgotno

ść

Występuje najczęściej w okresie jesienno-zimowym i wiosennym
duża pojemność cieplna powietrza, co powoduje zwiększoną utratę ciepła z organizmu
wzrostu ilości ciepła oddawanego na drodze przewodzenia i promieniowania do
większej ilości cząsteczek pary wodnej w powietrzu
prowadzi do gwałtownego spadku produkcji wynikającego z zachowania bilansu
energetycznego
obserwuje się u zwierząt szereg schorzeń mających charakter chorób warunkowo
zakaźnych /zapalenie oskrzeli, płuc, kolibakteriozy/
prowadzi do rozwoju drobnoustrojów w powietrzu, co powoduje większe
niebezpieczeństwo zakażeń kropelkowych w stadzie
korozji ulegają wszystkie urządzenia i instalacje wewnętrzne

3.

Wysoka temperatura i niska wilgotno

ść

występuje w pomieszczeniach dogrzewanych
porodówkach
powoduje nadmierne wysychanie i pękanie błon śluzowych, co sprzyja inwazji
drobnoustrojów
hipertermię

4.

Niska temperatura i niska wilgotno

ść

Zimny wychów
Drewniane budynki i wiaty w okresie zimy
Wpływ na zwierzęta zależy od wrażliwości gatunkowej

Nawil

żając powietrze w budynkach inwentarskich można uzyskać:

popraw

ę wskaźników wilgotnościowych,

obni

żenie temperatury powietrza,

spadek zapylenia powietrza.

WENTYLACJA

Wentylacja jest to kontrolowana wymiana powietrza w pomieszczeniach przy pomocy
urządzeń nawiewnych i wyciągowych.
Zadania wentylacji:

usunięcie nadmiaru pary wodnej, pyłów, drobnoustrojów i szkodliwych domieszek
gazowych: CO2, NH3, H2S i innych.
utrzymanie temperatury powietrza wewnętrznego na możliwie optymalnym poziomie
i niedopuszczenie do nagłych jej zmian,
zapobieganie kondensacji pary wodnej na wewnętrznych przegrodach
konstrukcyjnych,
usunięcie nadmiaru abiotycznego i biotycznego ciepła oraz wywołanie ruchu
powietrza /ochładzanie/ w okresie letnich upałów,
równomierne doprowadzenie zwierzętom świeżego powietrza w granicach przyjętych
norm.

6

Rodzaje systemów wentylacyjnych:

Grawitacyjna:

-

Kurtynowa

Mechaniczna:

-

Podciśnieniowa

-

Nadciśnieniowa

-

Kombinowana

-

Ssąco-tłocząca

Wymienniki ciepła

Gruntowa

klimatyzacja

Grawitacyjna:

urządzenia nawiewne /najczęściej otwory w ścianach długich budynków/,
urządzenia wyciągowe /kanały pionowe zakończone wywietrznikami/.

Sprawne odprowadzenie zanieczyszczonego powietrza z pomieszczenia zależy od
następujących czynników:

różnicy temperatur /tw – tz/; im jest ona większa, tym efektywniej działa
wentylacja /minimalna 5C/;
różnicy wysokości wlotów kanałów nawiewnych i wylotu kanałów wyciągowych /h/;
im jest ona większa, tym wymiana powietrza jest szybsza /min. 4m – mierzone w
pionie/;
powierzchni przekroju kanału wyciągowego; im jest ona większa, tym działanie
wentylacji jest lepsze /minimalny przekrój kanału – 0,30 x 0,30 m; optymalny – 0,70 x
0,70 m/;
izolacji termicznej kanału wyciągowego, zabezpieczającej przed kondensacja pary
wodnej na zimnych powierzchniach ścian kanału;
obecności wywietrzników /deflektorów/ wspomagających wentylację, gdy różnica
temperatury wewnątrz pomieszczenia i na zewnątrz jest mniejsza niż 50C; z punktu
widzenia aerodynamiki najlepsze są deflektory typu Chanarda, usytuowane co
najmniej 0,5 m nad kalenicą dachu;
stosunku ogólnej powierzchni kanałów wyciągowych do nawiewnych /optymalny
stosunek od 1:1 w lecie do 3:1 w zimie/.

WENTYLACJA MECHANICZNA:

Praca regulatorów powinna być regulowana automatycznie za pomocą:

termostatów
humidostatów
urządzeń zegarowych (wentylacja impulsowa)

7

Mechaniczna:

podciśnieniowa

/ssąca/ - wentylatory wydalają z budynku zanieczyszczone powietrze,

a na jego miejsce napływa grawitacyjnie przez otwory nawiewne świeże
nadciśnieniowa

/tłocząca/ - wentylatory doprowadzają powietrze z zewnątrz

bezpośrednio do pomieszczenia albo pośrednio za pomocą kanałów lub rur. Powietrze
zanieczyszczone uchodzi na zewnątrz otworami np. okiennymi bądź też kanałami
gnojowymi /w pomieszczeniach rusztowych lub szczelinowych
wentylacja kombinowana

/grawitacyjno-mechaniczna/ - wentylatory wtłaczają do

budynku powietrze z zewnątrz, a powietrze zanieczyszczone uchodzi z budynku
kanałami wyciągowymi

WYMIENNIKI CIEPLNE (REKUPERATORY) POMPY CIEPLNE
Wielkość wentylacyjna:
jest to ilość powietrza w m3, którą należy doprowadzić do pomieszczenia inwentarskiego w
ciągu godziny w przeliczeniu na jednostkę biomasy zwierząt /SF, DJP lub kg/

NIEODPOWIEDNIA WENTYLACJA:

Przyczyny:

Nieodpowiednia ilość i jakość urządzeń wentylacyjnych
Niesprawne urządzenia regulujące pracą wentylatorów
Zbyt duża/mała liczba zwierząt
Wadliwe usytuowanie urządzeń nawiewnych i wyciągowych
Niedowentylowanie

Skutki:

Wzrost temperatury i wilgotności powietrza
Wzrost stężenia gazów toksycznych, pyłów, drobnoustrojów,
Wzrost wilgotności ściółki, przegród konstrukcyjnych budynku
Przewentylowanie
Spadek temperatury powietrza
Wzrost ruchu powietrza
Nadmierne wysuszenie ściółki
Nadmierny hałas
Należy przewidzieć również system alarmowy, ostrzegający o awarii systemu
głównego.
System alternatywny musi być również systematycznie sprawdzany

8