introligator 734[02] z1 06 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Borucka

Wykonywanie galanterii papierniczej
734[02].Z1.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Bogusława Radolińska
mgr inż. Adam Kanas

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Barucka

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 734[02]Z1.06
„Wykonywanie galanterii papierniczej”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu introligator.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Bloczki. Bruliony. Zeszyty

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Koperty. Skoroszyty. Teczki

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Segregatory. Albumy. Futerały

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o galanterii papierniczej uzyskiwanej

w wyniku procesów introligatorskich i kształtowaniu umiejętności wykonywania produktów
galanterii w przemyśle poligraficznym.

W poradniku znajdziesz:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

−

zastaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian umiejętności, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy

oraz ochrony przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy
te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module

734[02]Z1.01

Wykonanie operacji jednostkowych w

procesach introligatorskich

734[02]Z1.02

Wykonanie wkładów do opraw

introligatorskich

734[02]Z1.05

Wykonanie opakowań

introligatorskich

734[02]Z1.03

Wykonanie okładek do opraw

introligatorskich

734[02]Z1.04

Wykonanie opraw

introligatorskich

734[02]Z1.06

Wykonywanie galanterii

papierniczej

734[02]Z1

Introligatorstwo przemysłowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

charakteryzować procesy poligraficzne,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną i technologiczną,

−

wykonywać jednostkowe operacje introligatorskie,

−

stosować materiały introligatorskie,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

rozróżnić rodzaje galanterii papierniczej,

–

dobrać materiały do wykonania galanterii papierniczej,

–

dobrać maszyny, urządzenia oraz linie do produkcji galanterii papierniczej,

–

rozróżnić rodzaje kopert,

–

zaprojektować podstawowe rodzaje kopert,

–

wykonać koperty,

–

zaprojektować albumy introligatorskie,

–

wykonać albumy introligatorskie,

–

rozróżnić rodzaje skoroszytów, teczek do akt, segregatorów, futerałów,

–

zaprojektować skoroszyty, teczki do akt i segregatory, kalendarze,

–

wykonać skoroszyty, teczki do akt i segregatory,

–

rozróżnić rodzaje brulionów, zeszytów i bloczków,

–

wykonać bruliony, zeszyty i bloczki,

–

wykonać futerały introligatorskie,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej obowiązujące na stanowisku pracy,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas wykonywania galanterii papierniczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Bloczki, bruliony i zeszyty

4.1.1.

Materiał nauczania

Pod pojęciem galanterii papierniczej należy rozumieć materiały do celów szkolnych,

biurowych oraz codziennego użytku, takie jak: zeszyty i bruliony, koperty, skoroszyty
i segregatory do akt, notesy, teczki do akt i innych celów, bloki, obwoluty do zeszytów
i innych opraw, albumy do zdjęć fotograficznych, znaczków pocztowych itp. Są to więc
bardzo różne wyroby pod względem konstrukcji i stosowania materiałów.
Podczas wykonywania galanterii papierniczej stosujemy introligatorskie operacje jednostkowe.
Bloki i bloczki są galanterią papierniczą w postaci kartek łączonych trwale lub nietrwale
wzdłuż jednego (najczęściej krótszego) boku. Nazwa „bloczek” odnosi się zwykle do bloków
niewielkich formatów, poniżej A

. W postaci bloków wykonuje się też druki akcydensowe

łączone i oprawiane, tzw. bloki akcydensowe. Są to np. paragony, bilety lub rachunki.

Poszczególne kartki bloków są w czasie użytkowania wyrywane. Powinny więc być albo

stosunkowo słabo połączone w grzbiecie, lub powinny mieć wykonaną perforację na całej
wysokości kartek w pewnej niewielkiej odległości od grzbietu.

Rys. 1. Przykład bloku: a) z błoną klejową

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Przykład bloku: b) z warstwą kleju samoprzylepnego

Słabe połączenie kartek w grzbiecie uzyskuje się przy łączeniu klejowym. W wielu

blokach, z których są wydzierane wszystkie kartki, wystarcza zaklejenie grzbietu klejem
emulsyjnym polioctanowowinylowym, bezpośrednio po okrawaniu lub przekrawaniu. Operacja
zaklejania odbywa się wtedy ręcznie, przez powlekanie klejem, za pomocą pędzla, grzbietów
bloków w stosach. Stosy takie pozostawia się do całkowitego wyschnięcia kleju,
a następnie przez oddzieranie rozdziera się je na poszczególne bloki akcydensowe o żądanej
grubości lub żądanej liczbie kartek.

Zaklejanie grzbietów bloczków może też być wykonywane maszynowo analogicznie jak w

przypadku wykonywania opraw prostych. Bloczki powstają także w skutek połączenia kartek
z naniesionym wąskim paskiem niewysychającego kleju samoprzylepnego. Odrywane
z takiego bloczka kartki mogą być przyklejane do różnych przedmiotów, np. innych kartek.
Tego rodzaju bloczki wykonywane są wyłącznie maszynowo.

Rys. 2. Bloczek z perforacją

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Perforację bloczków wykonuje się przy zastosowaniu urządzeń zwanych perforówkami

po zaklejeniu grzbietu bloczka. Do tego typu bloczków często stosuje się okładki identyczne
jak w oprawie przylegającej lub zakrywającej. Do wszystkich wymienionych rodzajów
bloczków można stosować okładki w postaci dwóch lub jednej okładziny.
Najprostszymi okładkami bloków akcydensowych są dwie oddzielne okładziny, przeważnie
papierowe, łączone z blokiem w procesie łączenia kartek. Przeważnie są to okładki z papieru,
najczęściej o innej barwie niż papier kartek, czasem z innego papieru na okładzinie przedniej
i tylnej. Może też występować tylko jedna okładzina, przeważnie tylna, wykonywana często
z tektury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Bloki z okładkami: a) z jedną okładziną, b) z okładnicą przylegającą,

c) z okładziną zakrywającą

Wykonywane są również bloki zszywane bocznie drutem. W takich blokach kartki

przeznaczone do wyszywania są perforowane wzdłuż linii w odległości 3÷5 mm od miejsca
zszycia. Takie łączenie, ze względu na estetykę, wymaga zastosowania lamówki lub okładki
łączonej lamówką. Po uprzednim zaklejeniu grzbietu bloczka lamówkę wykonuje się
z papieru lub tkaniny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Bloki szyte drutem: a) bez okładki i lamówki, b) z lamówką,

c) z lamówką i jedną okładziną, d) z okładką zakrywającą
z lamówką

Przy łączeniu klejowym często warstwa kleju jest widoczna. W celu uzyskania bardziej

dekoracyjnego wyglądu bloku akcydensowego czasem klej zabarwia się barwnymi pastami
pigmentowymi. W przypadku bloków i bloczków wykorzystuje się również wszystkie metody
łączenia stosowane w oprawach specjalnych, takie jak łączenie nitem czy spiralą. Materiały,
z których wykonane są bloczki, mogą być różnorodne, w zależności od przeznaczenia wyrobu.
Bloki do rysowania wykonuje się z papierów o gramaturze ok. 240 g/m

powlekanych lub

niepowlekanych, bloki do pisania z papieru o gramaturze ok. 80 g/m

, często barwionego lub

liniowanego. Niekiedy wykonuje się też bloki akcydensowe z tektur łączonych, np. nitem jako
materiały reklamowe. Formę bloków mają także niektóre kalendarze drukowane często na
wysokiej klasy papierach z wielobarwnymi ilustracjami. Atrakcyjny wizualnie wygląd
kalendarzy uzyskuje się przez dobór odpowiednich materiałów do wielobarwnego drukowania
i dobór wzoru plastycznego, ale szczególnie przez odpowiednio efektowne wykończenie
introligatorskie. Odgrywa tutaj rolę konstrukcja oprawy i odpowiednio dobrana kolorystyka
poszczególnych elementów. Wykorzystuje się często barwne tworzywa sztuczne, okładki
plastikowe. W wyrobach o prostszej konstrukcji ważną rolę spełniają elementy łączące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykorzystuje się spirale, grzebienie, listwy grzbietowe, nity, śruby itp. Stosuje się też
specjalnego kształtu i barwy inne elementy, np. do zawieszania kalendarzy.

Maszyny i urządzenia do wykonywania bloków to:

−

krajarki do przekrawania stosów arkuszy,

−

perforówki do perforowania kartek,

−

klejarki do zaklejania grzbietu bloczka,

−

prasy do prasowania gotowych wyrobów.
Do wykonywania bloczków o kształcie innym niż prostokątny lub kwadratowy niezbędne

jest zastosowanie wykrojników płytowych i wykrawarek. W produkcji bloczków z otworami
na np. nity stosuje się wykrojniki przelotowe lub wiertarki.

W przypadku bloczków z okładkami stosuje się do ich wykonywania te same maszyny,

które wykonują oprawy proste. Podobnie jak w przypadku opraw istnieją również linie
potokowe do wykonywania bloków. Ze względu na niską cenę tego typu wyrobów
poligraficznych oraz ich masowy charakter, oprawa musi być odpowiednio tania, prosta do
wykonania i funkcjonalna. Nie jest wymagana też ich duża trwałość i wytrzymałość.

Formaty bloczków, liczba kartek i sposób ich łączenia cechuje ogromna różnorodność i są

praktycznie ograniczone jedynie możliwościami technicznymi urządzeń jakimi dysponujemy.

Bloki i bloczki różnią się tym od zeszytów, brulionów i notesów, że mogą być

przystosowane do wyrywania poszczególnych kartek. Często są one odpowiednikiem druków
łączonych. Czasami tylko są oprawiane.

Zeszyty stanowią oprawy zeszytowe zszywane drutem. Różnią się one między sobą liczbą

kartek oraz formatem. Wytwarzanie zeszytów jest identyczne z wytwarzaniem opraw
zeszytowych.

Bruliony są oprawami niezeszytowymi. Do wykonania brulionów mogą być stosowane

wszystkie znane technologie oprawiania i konstrukcji opraw. Do brulionów ogólnego
przeznaczenia stosuje się jak największe uproszczenia konstrukcji. Najczęściej do
wykonywania brulionów stosuje się okładki łączone lamówką. Połączenie wkładu następuje
przez zszycie zeszytowe nićmi lub klejenie. Bruliony te są wykonywane wyłącznie przez
zautomatyzowane linie potokowe.

Notesy mają przeważnie mniejsze formaty niż zeszyty lub bruliony. Notesy wykonuje się z

różnych materiałów i przy zastosowaniu różnych konstrukcji. Ciekawą formą są notesy
harmonijkowe (złamywane harmonijkowo) lub notesy magnetyczne z namagnesowaną
metalową wkładką umożliwiającą mocowanie ich np. na drzwiach lodówki.
Bruliony i notesy przeznaczone do zapisów adresowych mają wykonane i zadrukowane
skorowidze. Czasem notesy mają kieszonkę przy grzbiecie, przeznaczoną na wkładanie ołówka
lub długopisu. Mogą mieć zakładki i inne elementy dodatkowe o właściwościach użytkowych.
W brulionach i notesach często spotyka się okładki plastikowe lub plastikowe obwoluty
kieszonkowe. Zarówno bruliony jak i zeszyty a szczególnie notesy często są wykorzystywane
jako materiały reklamowe i stąd wielka różnorodność form i materiałów z których wykonuje
się te produkty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest bloczek?
2. Jakie są sposoby łączenia bloczków?
3. Jaki wyrób galanterii papierniczej nazywamy zeszytem?
4. Jak wykonuje się oprawę zeszytową?
5. Na czym polega przekrawanie?
6. Na czym polega okrawanie?
7. Jakie papiery są stosowane do wykonywania bloków i zeszytów?
8. Z jakiego materiału wykonuje się okładki zeszytowe?

4.1.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj z papieru do pisania o gramaturze 70÷100 g/m

pięć bloczków 50-kartkowych

o wymiarach 100x100 [mm], łączonych klejowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zgromadzić materiały do wykonania bloczka,
3) zgromadzić niezbędne narzędzia – pędzle do kleju, ewentualnie zaciski do papieru, nóż

introligatorski,

4) wykonać przekrawanie i okrawanie bloczków.

Uwaga: Zapoznaj się z instrukcją obsługi krajarki i instrukcją bhp, uruchom kontrolnie

krajarkę i wykonaj próbę krojenia. Po wykonaniu okrawania wyłącz krajarkę.

5) uformować i umocnić stos arkuszy do wykonania bloczków,
6) zakleić jeden z boków stosu będący grzbietem bloczków i pozostawić do wyschnięcia,
7) oddzielić za pomocą noża introligatorskiego bloczki 50-kartkowe,
8) odłożyć bloczki na wyznaczone miejsce,
9) uporządkować miejsce pracy,
10) ocenić jakość wykonanych bloczków.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru do pisania i makulatury,

−

klej do zaklejania grzbietów bloczków,

−

pędzle i nóż introligatorski,

−

przymiar liniowy,

−

krajarka z instrukcja obsługi bhp,

−

zacisk do papieru,

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

środki czystości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj zeszyt 16-kartkowy o formacie A5 z arkuszy papieru formatu A3 i gramatury

80÷100 g/m

z okładką zeszytową z papieru o gramaturze 220 g/m

, następnie przedstaw

przebieg prac w postaci schematu technologicznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zaplanować i zapisać kolejność wykonywanych czynności,
3) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania zeszytu,
4) wykonać składki i okładkę,
5) połączyć wkład z okładką metodą szycia drutem i sprasować,
6) okroić wykonana oprawę i ocenić jej jakość,
7) uporządkować miejsce pracy,
8) zapisać wykonane operacje w postaci schematu blokowego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier do pisania o gramaturze 80÷100 g/m

, arkusze A3,

−

papier na okładkę o gramaturze 220 g/m

, arkusz A2,

−

urządzenie do szycia drutem z instrukcją obsługi i instrukcją bhp,

−

krajarka z instrukcją obsługi i instrukcją bhp,

−

prasa z instrukcją obsługi i instrukcją bhp,

−

przymiar liniowy i przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić rodzaje bloczków?



2) rozróżnić rodzaje zeszytów?



3) rozróżnić rodzaje brulionów?



4) wykonać zeszyt o określonej liczbie stronic?



5) wykonać brulion zszyty zeszytowo nićmi?



6) wykonać brulion łączony klejowo?



7) wykonać różne rodzaje bloków?



8) opracować schemat technologiczny wykonania zeszytu?



9) opracować schemat technologiczny wykonania brulionu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Koperty. Skoroszyty. Teczki

4.2.1.

Materiał nauczania

Koperty swoją konstrukcją przypominają torby płaskie. Istnieje wiele rodzajów kopert.

Ich głównym przeznaczeniem jest stosowanie do korespondencji i ochrony dokumentów
podczas transportu.

Rys. 5. Różne rodzaje kopert [13]

Koperty wykonuje się przez wykrawanie z arkusza papieru tzw. wykroju. Uzyskane

wykroje złamuje się, skleja i podgumowuje. Operacje te mogą być wykonywane na specjalnej
wieloagregatowej maszynie lub na oddzielnych maszynach wykonujących poszczególne
operacje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Wykroje kopert: a) krzyżowej, b) prostokątnej, c) kwadratowej

Materiały do wykonywania kopert są dostosowane do ich przeznaczenia. Koperty do

korespondencji, ze względu na opłaty pocztowe uzależnione od ciężaru przesyłki, wykonuje
się z papierów o gramaturze ok. 70÷80 g/m

. Koperty, których głównym zadaniem jest

ochrona przesyłki, wykonywane są z papierów pakowych, często dodatkowo wzmacniane folią
lub wykładane folią pęcherzykową.

Koperty ozdobne wykonuje się z różnorodnych papierów ozdobnych, powlekanych,

metalizowanych, tłoczonych itp. Podobnie jak kształty, materiały, z których są wykonane, tak
i formaty kopert są zróżnicowane.

Istnieje bardzo dużo rodzajów formatów kopert. Główne z nich to:

−

C6 – (114 x 162 mm),

−

DL – (110 x 220 mm),

−

C5 – (162 x 229 mm),

−

B5 – (176 x 250 mm),

−

C4 – (229 x 324 mm),

−

B4 – (250 x 353 mm),

−

E4 – (280 x 400 mm),

Przykładowa gramatura papieru do wykonywania kopert:

−

od 70 g/m

dla C6, DL,

−

90 g/m

dla C5, B5, C4,

−

100 g/m

dla B4,

−

130 g/m

dla E4.

W kopertach wyróżniamy trzy podatkowe rodzaje klejenia:

−

klejenie na mokro (NK) – jest to klejenie przez uprzednie nawilżanie tzw. koperty
podgumowane, co oznacza, że warstwę kleju znajdującego się na klapie wystarczy zwilżyć
i można kopertę zakleić. Koperty z tym rodzajem klejenia są praktycznie nieograniczenie
trwałe, jeśli są prawidłowo przechowywane;

−

klejenie samoklejące (SK) – klej znajduje się na dwóch zaklejających się powierzchniach.
Zaklejanie uzyskuje się dzięki zetknięciu obu klap. Obsługa ręczna jest tu więc szczególnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

łatwa i nieskomplikowana. Jednak trwałość klejenia – w zależności od sposobu
przechowywania – ograniczona jest do roku;

−

klejenie samoklejące z paskiem (HK) – zamkniecie koperty z takim klejeniem odbywa
się poprzez ściągnięcie paska papieru silikonowego przykrywającego klej samoklejący,
założenie klapki, naciśnięcie na klapkę koperty i jest ona już mocno zamknięta. Pasek ten
ma decydująca zaletę wobec zaklejania na mokro lub przy zamknięciu samoklejącym.
Koperty dużo lepiej przechowują się, ponieważ zaklejenie ochronne jest paskiem, trzyma
dłużej i nie przylega do niżej leżących kopert. Poza tym koperty z takim zaklejaniem
łatwiej jest zapełnić oraz utrzymać ich ważność (gwarancję), która wynosi powyżej 5 lat.

Oprócz wcześniej wymienionych rodzajów kopert wyróżnić można wyroby o szczególnym

przeznaczeniu, a mianowicie:

−

koperty bezpieczne – to specjalna przeznaczona do przewozu oraz depozytów poufnych
pieniędzy, depozytów hotelowych, tajnych dokumentów – umów, kontraktów, projektów,
danych osobowych itp. Koperty bezpieczne są wykonane z wyjątkowo mocnej
trójwarstwowej folii HDPE z czarnym zadrukiem wewnątrz oraz specjalnymi
zabezpieczeniami (bezpieczna taśma zamykająca, mikrodruk na krawędziach kopert,
indywidualna numeracja etc). Dzięki tym cechom koperty bezpieczne zabezpieczają
zawartość przed dostępem osób niepowołanych - każda próba wtargnięcia powoduje
widoczne uszkodzenie koperty;

−

koperty z folią pęcherzykową – do produktów wymagających szczególnej ochrony
swoich przesyłek przed przypadkowym uszkodzeniem wykonuje się koperty z wkładem
z folii pęcherzykowej, usztywnione kartonem oraz rozszerzane. Na kopertach ochronnych
jest możliwy również nadruk technika sitodrukowa;

−

koperty do automatycznego pakowania – są to koperty maszynowo napełniane.
Używane wszędzie tam, gdzie wysyła się szczególnie dużo poczty do klientów.
Do pakowania kopert używa się specjalnych maszyn pakujących. Koperta do
automatycznego pakowania wykazują kilka "maszynowo zdolnych" właściwości, które
umożliwiają szybkie napełnianie. Dysponują one dłuższymi, zaokrąglonymi klapami
otworowymi oraz naklejonymi na zewnątrz lub do wewnątrz klapami bocznymi.
Wymagane jest również szczególne nacięcie, aby maszyna do pakowania mogła lepiej
otwierać i napełniać koperty.

Skoroszyty do akt wykonuje się z grubego papieru lub tektury. Przekrojony do

odpowiedniego formatu arkusz wyrobu papierniczego poddaje się przegnieceniu w wielu
miejscach, a następnie przymocowuje się specjalny zamek przeznaczony do przytrzymywania
akt po przedziurkowaniu.

Rys. 7. Przykład skoroszytu papierowego [4, s. 265]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skoroszyty charakteryzują się prostą konstrukcją. Okładkę stanowi jeden arkusz papieru

lub cienkiej tektury, wielokrotnie równolegle przegnieciony w grzbiecie. Wewnątrz, wzdłuż
grzbietu zamocowany jest prosty uchwyt do papieru (zamek) wykonany zwykle z cienkiej
blachy. Arkusze umieszczone w skoroszycie muszą mieć wykonane w niewielkiej odległości od
grzbietu otwory umożliwiające umocowanie w uchwycie. Z tego względu skoroszyty
przeznaczone są głównie do archiwizacji dokumentów. W jednym skoroszycie należy
umieszczać niezbyt dużą liczba arkuszy (do ok. 100) ze względu na niską wytrzymałość
okładki i uchwytu.

Obecnie skoroszyty wykonuje się również z folii z tworzyw sztucznych. Są to więc

skoroszyty plastikowe. W skoroszytach plastikowych obszar zginania wykonuje się z miękkiej
folii z tworzywa sztucznego, a okładkę z folii o większej sztywności.

Rys. 8, 9. Skoroszyty A4 [10]

Skoroszyty produkuje się wyłącznie przemysłowo w specjalnych maszynach

przeznaczonych do tego celu.

Dokumenty bieżące i obiegowe umieszcza się najczęściej w różnego rodzaju teczkach

wykonanych z wyrobów papierowych lub tworzyw sztucznych.

Teczki do akt są najprostszym przykładem teczek produkowanych do celów biurowych.

Typowa teczka składa się z trzech części sklejonych ze sobą. Wyrób papierniczy po
wykrojeniu poddaje się przegnieceniu i sklejeniu. Następnie przez wykonane przekrawanie
przewleka się tasiemki służące do związywania teczki i przykleja je po drugiej stronie,
zabezpieczając dodatkowo przez naklejanie papierowych krążków.
Tego rodzaju teczka może być także wykonana z jednej części odpowiednio wykrojonego
arkusza.

Rys. 10. Papierowa teczka do akt Liniami ciągłymi

cienkimi zaznaczono przegniecenia [4, s. 265]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obecnie teczki do akt wykonuje się również z folii z tworzywa sztucznego. W teczce

plastikowej obszary zginane wykonuje się z folii miękkiej, a pozostałe części z folii twardej
o żądanej sztywności. Folie miękkie i twarde łączy się ze sobą w procesie zgrzewania.

Rys. 11. Widok rozłożonej plastikowej teczki do akt. Miejsce

zgrzewania zaznaczono linią falistą [4, s. 266]

Produkowane są również inne bardziej luksusowe teczki związywane lub spinane

rozmaitego rodzaju zamknięciami o różnych konstrukcjach.

Teczka z rączką — wnętrze

Teczka z gumką

Teczka z gumką – wnętrze

Teczka z rzepem – wnętrze

Teczka z rzepem

Teczka z rzepem – wnętrze

Rys. 12. Teczki o różnej konstrukcji [10]

Obecnie na skalę przemysłową wykonuje się też teczki okolicznościowe będące w swej

budowie okładką jednorodną i przeznaczone do wręczania uroczystych dokumentów takich jak
dyplomy czy nominacje.

Teczka taka posiada wewnątrz dwie wyklejki w postaci pojedynczych kartek

przyklejonych do okładzin oraz pasek zakrywający wewnętrzną stronę grzbietu wykonany
zwykle z tego samego materiału co oklejka. Może posiadać także kieszonkę lub ukośne paski

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przytrzymujące dokument. Zasady konstrukcji takiej teczki są takie same jak w przypadku
okładki jednorodnej, a wielkość odsadki między okładzinami wynosi około 10 mm.

Wyroby papierowe stosowane do wykonywania skoroszytów i teczek to grube papiery,

tektura introligatorska, a czasami preszpan. Dla droższych produktów także laminowane lub
lakierowane i zadrukowane jedno- lub wielobarwnie teczki również, podobnie jak skoroszyty,
wykonuje się z tworzywa sztucznego. Są one bowiem wodoodporne, odporne na zabrudzenia,
wytrzymałe, a przy tym estetyczne. Teczki takie wykonuje się metodą zgrzewania. Proces
zgrzewania umożliwia uzyskanie teczek o skomplikowanej konstrukcji.

Mogą to być teczki:

−

z kieszonkami przeznaczonymi do umieszczania różnych przedmiotów,

−

z usztywnieniem otrzymanym przez zgrzewanie dwóch arkuszy folii i ułożonego między
nimi arkusza tektury,

−

z zaczepami do wkładania, np. notesów lub bloków kartek,

−

z różnego rodzaju zamknięciami.
Teczki takie mogą być zdobione również przez zadrukowanie lub tłoczenie bezbarwne

albo barwne.

Z folii z tworzyw sztucznych wytwarza się obwoluty do zeszytów i innych opraw, są one

zakładane na właściwe okładki zeszytów lub opraw w celu ochrony przed zniszczeniem lub
zabrudzeniem. Obwoluty takie produkuje się wyłącznie jako kieszonkowe, zarówno z folii
przezroczystych, bezbarwnych, jak z folii nieprzezroczystych, barwnych. Do ochrony akt
produkuje się również obwoluty – teczki z przezroczystej folii z tworzywa sztucznego,
w postaci kieszeni połączonej na dwóch przyległych bokach.

Rys. 13. Teczka do akt w postaci kieszeni wykonanej z przezroczystego

tworzywa sztucznego [4, s. 267]

Do produkcji teczek, podobnie jak skoroszytów, przeznaczone są w zależności od rodzaju

wykonanej teczki, specjalne maszyny i urządzenia wykonujące operacje przekrawania,
wykrawania, przegniatania także oklejania i mocowania uchwytów, a w przypadku tworzyw
sztucznych zgrzewania. Złamywanie może być wykonywane ręcznie lub maszynowo.

Teczki i skoroszyty, wykonywane przemysłowo, mają głównie zastosowanie jako

materiały biurowe. Ich konstrukcja, materiał z jakiego są wykonane i sposób wykonania zależą
od decyzji producenta oraz możliwości maszyn jakimi dysponuje.

Osobną grupę stanowią bardzo obecnie rozpowszechnione teczki firmowe i ofertowe

będące jednocześnie materiałami reklamowymi firm. Są one zwykle formą druków luźnych,
wykrawanych wykrojnikami płytowymi i złamywane do postaci teczki z kieszonką, bez
wiązania. Zarówno konstrukcja teczki, jak i nadruk oraz inne zdobienia są wykonywane na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

indywidualne zamówienia firmy. Tego rodzaju teczek nie należy więc zaliczać do
przemysłowej galanterii papierniczej.

Formaty teczek i skoroszytów zawierają się zwykle między A4 a B4 tak, aby można było

w nich wygodnie umieszczać dokumenty o formacie A4 i mniejszym.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje kopert i jakie jest ich przeznaczenie?
2. Z jakich materiałów wykonujemy koperty?
3. Jakie są sposoby klejenia kopert?
4. Co to jest skoroszyt i jak jest zbudowany?
5. Z jakiego materiału wykonujemy skoroszyty?
6. Jaka jest konstrukcja teczek z tworzyw sztucznych?
7. Na czym polega zgrzewanie?
8. Jaka jest zasada pracy zgrzewarki do tworzyw sztucznych?

4.2.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj projekt koperty do określonego akcydensu – zaproszenia oraz dobierz materiały

do wykonania projektu i uzasadnij wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) wymierzyć otrzymane zaproszenie,
3) wykonać obliczenia i rysunek wykroju koperty,
4) dobrać materiały do wykonania koperty,
5) narysować, wykroić, złamać i skleić kopertę,
6) uporządkować miejsce pracy,
7) umieścić zaproszenie w kopercie, ocenić jakość wykonania i walory estetyczne wykonanej

koperty,

8) uzasadnić dokonany wybór materiałów (w formie pisemnej lub ustnie).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

druk akcydensowy – zaproszenie – do którego ma być wykonana koperta,

−

wybór papierów do wykonania kopert,

−

klej do kopert,

−

pędzle do kleju, nóż introligatorski, nożyce introligatorskie,

−

przymiar liniowy i przybory do pisania,

−

makulatura i środki czystości,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj teczkę do akt z tworzywa sztucznego wg zamówienia z wykorzystaniem

zgrzewarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) przygotować materiały do wykonania teczki zgodnie z zamówieniem,
3) wymierzyć i wykroić elementy teczki,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi i instrukcją bhp zgrzewarki,
5) uruchomić kontrolnie zgrzewarkę, wykonać próbę zgrzewania i ewentualnie dokonać

regulacji parametrów pracy zgrzewarki,

6) połączyć elementy teczki metodą zgrzewania przy użyciu zgrzewarki,
7) wyłączyć zgrzewarkę i uporządkować miejsce pracy,
8) ocenić jakość wykonanej teczki i zgodność jej parametrów z zamówieniem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zgrzewarka do tworzyw sztucznych z instrukcją obsługi i instrukcją bhp,

−

materiały do wykonania teczki,

−

nóż introligatorski, nożyce introligatorskie,

−

przymiar liniowy i przybory do pisania,

−

środki czystości,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przedstaw w postaci schematu technologicznego sposób wykonania skoroszytu do akt

z okładką z tektury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zebrać informacje na temat materiałów i maszyn, którymi możesz dysponować,
3) zapisać kolejno operacje prowadzące do wykonania skoroszytu w postaci schematu

blokowego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalogi materiałów i maszyn,

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia – ewentualnie komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zaprojektować kopertę?



2) wykonać kopertę według wzoru?



3) dobrać maszyny i urządzenia do wykonania skoroszytu?



4) dobrać maszyny i urządzenia do wykonania teczki?



5) rozróżniać koperty?



6) rozróżniać skoroszyty?



7) rozróżniać teczki?



8) dobrać materiały do wykonania kopert?



9) dobrać materiały do wykonania teczek?



10) dobrać materiały do wykonania skoroszytów?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Segregatory. Albumy. Futerały

4.3.1.

Materiał nauczania

Cechą wspólną segregatorów, albumów i futerałów jest sztywność materiałów z których

są wykonane gdyż wszystkie te produkty mają za zadanie ochronę i porządkowanie
umieszczonej w nich zawartości.

Segregatory są zbliżone budową do skoroszytów. Segregatory są przeznaczone do

wkładania i wyjmowania dokumentów przedziurkowanych dziurkaczem biurowym lub
umieszczonych w specjalnych koszulkach z folii mających otwory na uchwyt wewnątrz
segregatora. Okładkę segregatora wykonuje się z bardzo sztywnego materiału, np. z tektury.
Do ich okładki jest przymocowany uchwyt otwierany i zamykany za pomocą odpowiedniego
mechanizmu. Najprostszy segregator wykonuje się w formie okładki przylegającej
z przegnieceniami w tekturze ograniczającej grzbiet.

Uchwyt wewnątrz segregatora

Segregator A5/7 marki FEST

Segregatory archiwizacyjne A4/7

Segregator A4/7 marki FEST

Rys. 14. Segregatory różnych rodzajów cz. 1 [10]

Segregatory w ostatnich latach bardzo rozpowszechniły się jako przedmioty wygodne do

przechowywania wydruków, kserokopii a także akcydensów reklamowych, np. dołączonych
do czasopism zawierających przepisy na potrawy. Są też chętnie używane w szkołach do
umieszczania w nich notatek i dodatkowych materiałów edukacyjnych. Z tego względu
wzrosła produkcja segregatorów o podwyższonej estetyce, z okładkami oklejanymi, a także
lakierowanymi i laminowanymi folią. Oklejki takich segregatorów są zwykle wielobarwnie
zadrukowane, mogą także służyć jako materiały reklamowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Segregatory A4/7 wnętrze

Segregatory wysokie 35cm, grzbiet 7cm

Segregator A4/5 marki FEST

Segregatory laminowane A4/3,5

Rys. 15. Segregatory różnych rodzajów cz. 2 [10]

Są wykonywane również segregatory z okładkami twardymi plastikowymi. Tego rodzaju

segregatory mogą być zdobione i zastosowane jako zbiorcze okładki np. zbiorów prospektów.

Bardzo rozpowszechnione są także tzw. segregatory w formie składnych pojemników

tekturowych. Używa się w stosunku do nich nazwy segregator ze względu na ich funkcję –
służą do przechowywania i porządkowania dokumentów lecz formą przypominają pudełka.

Rys. 16. Segregatory w formie pojemników składanych [10]

Wykonane są z tektury (często barwionej, czasami wielowarstwowej lub z nadrukiem),

metodą wykrawania z jednego arkusza, przegniatania i złamywania wzdłuż przegnieceń.

Tradycyjne albumy do fotografii, znaczków pocztowych, numizmatyczne, itp.

są oprawami, których kartki są wykonane z tektury. Kartki albumu, ze względu na ich
sztywność, muszą mieć przegniecenia umożliwiające łatwe zginanie. W części grzbietowej
kartek wykonuje się otwory do połączenia kart ze sobą i z okładkami. Kartki albumu łączy się
z okładkami najczęściej sposobami specjalnymi: przez przewlekanie sznurków, za pomocą
nitów śrub itp. Do albumów wykonuje się okładki oklejane. Czasami okładki takie są złożone z
dwóch oddzielnych okładzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 17. Kartka albumu [4, s. 264]

Rys. 18. Album z okładkami twardymi: a) przystosowanymi do połączeń bocznych,

b) złożonymi z dwóch oddzielnych okładzin [4, s. 264]

Kartonowe wkłady albumów mogą być także szyte lub klejone i połączone z okładką

jednorodną lub rzadziej kombinowaną. Spotyka się także albumy z okładkami mającymi wkład
połączony spiralą z drutu.

Karty albumów są zwykle oddzielone przekładkami z przezroczystej folii lub cienkich

ozdobnych papierów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Albumy z przekładkami [12]

Rys. 20. Albumy różnych rodzajów [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obecnie w popularnych albumach zamiast przekładek najczęściej wykonuje się kieszonki

z przezroczystej folii, które chronią umieszczone w nich fotografie. W albumach
filatelistycznych i numizmatycznych kształt kieszonek jest dostosowany do przechowywania
w nich znaczków i monet. Są to tzw. albumy kieszonkowe.

Ciekawą formą tradycyjnych albumów są tzw. albumy studyjne przeznaczone do

umieszczania w nich fotografii (zwykle dużego formatu), wykonanych w atelier. Jedna stronica
karty takiego albumu zawiera jedną fotografię umocowaną ozdobną, wykrawaną ramką
wykonaną z tego samego materiału co karta.

Rys. 21. Albumy studyjne [12]

Karty albumów wykonuje się, oprócz tektury, także z papierów ozdobnych o wysokiej

gramaturze lub grubych papierów czerpanych. Dotyczy to przede wszystkim albumów
okolicznościowych, np. ślubnych.

Rys. 22. Albumy okolicznościowe ślubne [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. Albumy z kartkami z papieru czerpanego [12]

Albumy mogą mieć także karty pokryte klejem i zabezpieczone papierem silikonowym. Są

to zwykle albumy specjalnego przeznaczenia.

Rys. 24. Albumy ze stronami pokrytymi klejem [12]

Nowością, która jednak nie znalazła szerszego zastosowania, są albumy, tzw.

„samoprzylepne”. Przekładkami w nich są arkusze folii adhezyjnej, która przywierając do
fotografii mocuje je na kartach albumu. W tego typu albumach wkład jest połączony
mechanizmem ringowym podobnym do tego, który jest stosowany w segregatorach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Albumy z kartkami samoprzylepnymi i połączeniem ringowym [12]

Szerokie zastosowanie znalazły natomiast albumy fotograficzne z wkładami wykonanymi

z tworzywa sztucznego, najczęściej z PCV. Ich karty wykonane są z nieprzezroczystej,
sztywnej folii i zgrzanej z nią cienkiej folii przezroczystej, tworzącej kieszenie do umieszczania
fotografii. Wkład taki połączony jest metodą zgrzewania, a połączony jest z okładką przez
klejenie, zgrzewanie lub przy użyciu nitów lub spiral itp. w zależności od zastosowanej
okładki, zwykle jednolitej z papieru lub tworzywa sztucznego.

Rys. 26. Albumy PCV [12]

Okładki do albumów, oprócz przedstawionych na początku okładek oklejanych, mogą

być również wykonywane innymi metodami. Do takich produktów z wkładami PCV
o niewielkim formacie stosuje się okładkę miękką jednolitą z papieru, tektury lub plastiku –
zeszytową lub zakrywającą (np. przy nitowaniu). Tego rodzaju albumiki bywają bezpłatnymi
reklamówkami firm fotograficznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 27. Albumy z okładkami jednolitymi [12]

Skrajnie odmienione są wyszukane okładki o okładzinach z drewna lub z innych

sztucznych materiałów. Najczęściej jednak występują okładki oklejane konstruowane według
tych samych zasad co w przypadku opraw. Materiałem na oklejkę jest papier wielobarwnie
zadrukowany, niekiedy lakierowany lub laminowany folią oraz materiały pokryciowe. Ozdobne
albumy mogą posiadać oklejkę z naturalnej skóry lub tworzywa sztucznego imitującego skórę,
tkanin lub papierów tłoczonych, folii metalizowanych itp. Metody zdobienia są analogiczne jak
w przypadku okładek łączonych, a w albumach okolicznościowych szczególnie często stosuje
się tłoczenia, złocenia, wykonuje metalowe narożniki oraz umieszcza detale wykonane z
pasmanterii lub elementów roślin.

Do takich albumów wykonuje się czasem futerały.

Rys. 28. Albumy tradycyjne w skórze galanteryjnej [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 29. Albumy tradycyjne w drewnie [12]

Rys. 30. Albumy z metalowymi narożnikami [12]

Początkowo albumy do fotografii wykonywano głównie w formacie albumowym,

w którym szerokość oprawy jest większa co najmniej o 20 mm niż jej wysokość. Obecnie
przemysłowo wykonywane albumy mają bardzo różnorodne formaty i kształty zależnie od
planowanej liczby i formatu fotografii, do których są przeznaczone oraz mają ewentualnie
pozostawione miejsce na opis. W przypadku albumów okolicznościowych wymiary albumu
często uzależnione są od sposobu zdobienia kart przez wykrawanie, tłoczenie lub wykonanie
nadruku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 31. Albumy o różnych formatach [12]

Ze względu na ogromną różnorodność produkowanych albumów wybór stosowanych

materiałów jest bardzo szeroki. Są to różnorodne papiery, folie i tektury, a także inne,
wymienione wcześniej materiały oraz elementy łączące. Zakres produkcji jest uwarunkowany
parametrami technicznymi konkretnej maszyny przeznaczonej do wykonywania albumów
określonego rodzaju. Istnieje wiele typów tego rodzaju maszyn wykonujących operacje takie
jak: łączenie wkładów, wykonywanie okładek, łączenie wkładów z okładką i prasowanie.
Dobór maszyny jest jednoznaczny z określeniem profilu produkcji jaki będzie realizowany.

Futerały są rodzajem opakowania pojedynczych lub kilku opraw tworzących całość

danego wydania. Futerały chronią oprawy przed zniszczeniem, a futerały do kilku opraw
dodatkowo umożliwiają zebranie w całość wydania złożonego z kilku woluminów.

Stosuje się je również jako formę opakowania produktów z tworzyw sztucznych, np.

kaset video. Oprócz funkcji ochronnych spełniają wtedy także rolę ozdoby.

Futerały do pojedynczych opraw stosuje się wyłącznie do opraw bardzo cennych, czasem

są one oklejane materiałami pokryciowymi i bogato zdobione. Wykonuje się je w formie
pudełek.

Rodzaje futerałów:
1. Okładkowe

−

bez skrzydełek

−

ze skrzydełkami

2. Pudełkowe

−

jednostronnie otwarte

−

dwustronnie otwarte

−

jednoklapkowy

−

wieczkowy

−

rozkładany.

Futerały okładkowe – konstrukcja ich jest taka jak okładki jednolitej lub twardej. Takie

futerały stosuje się w celu zebrania kilku woluminów wydania w całość lub też w celu zebrania
w całość dużej liczby wkładek. Mogą one mieć skrzydełka zapobiegające ich wypadaniu z
futerałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Futerały pudełkowe – wykonuje się je z tektury, a łączenia w nich – przez zszycie

drutem lub klejenie.
Najprostszą konstrukcję ma futerał dwustronnie otwarty.

Rys. 32. Futerał pudełkowy dwustronnie otwarty [4, s. 242]

Najczęściej spotyka się futerał jednostronnie otwarty. W obu tych futerałach grzbiet

oprawy jest widoczny.

Rys. 33. Futerał pudełkowy jednostronnie otwarty [4, s. 242]

Kolejny rodzaj futerału pudełkowego to futerał jednoklapkowy, w którym grzbiet

oprawy jest osłonięty klapką.

Rys. 34. Futerał jednoklapkowy [4, s. 242]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odmianą futerału jednoklapkowego jest futerał szufladkowy. Oba te futerały zakrywają

całkowicie oprawę (grzbiet nie jest widoczny) i dlatego powinny posiadać umieszczoną
w sposób widoczny informację o zawartości futerału.

Rys. 35. Futerał szufladkowy [4, s. 242]

Futerał wieczkowy składa się z dwóch części w formie otwartych pudełek przy czym

część górna o nieco większych wymiarach niż dolna stanowi wieczko („przykrywkę”) części
górnej.

Rys. 36. Futerał wieczkowy [4, s. 242]

Futerał rozkładany składa się z części dolnej i górnej połączonych ze sobą w sposób

umożliwiający otwieranie i zamykanie futerału.

Rys. 37. Futerał rozkładany [4, s. 242]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Futerały są przeznaczone do długotrwałego użytkowania łącznie z oprawami. Nie są więc

typowymi opakowaniami opraw, które ulegają zniszczeniu po rozpakowaniu.

Futerały mogą być zdobione, podobnie jak okładki opraw. Ich oklejki wykonuje się

z materiałów pokryciowych lub innych takich jak: skóra, tkaniny (welur), tworzywa sztuczne
oraz lakierowane lub laminowane folią papiery.

Do produkcji futerałów stosowane są linie i maszyny wykonujące operacje krojenia,

przegniatania, wykrawania i oklejania, a w przypadku stosowania tworzyw sztucznych
– zgrzewania. Podczas obsługi maszyn i urządzeń do wykonywania galanterii papierniczej,
obowiązują ogólne zasady bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska zawarte
w module 734[02]01.01.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje albumów do fotografii?
2. Z jakich elementów zbudowany jest album?
3. Z jakich materiałów wykonuje się wkłady do albumów?
4. Jakie okładki są wykorzystywane do albumów?
5. Jakie materiały są stosowane do wykonywania okładek albumów?
6. Jakie są sposoby zdobienia okładek albumów?
7. Jakie są sposoby łączenia wkładów i łączenia wkładów z okładką w procesie produkcji

albumów?

8. Jaka jest konstrukcja futerałów?
9. Z jakich materiałów wykonuje się futerały?
10. Jakie są rodzaje segregatorów?
11. Jakie urządzenia są wykorzystywane w procesie produkcji segregatorów?

4.3.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj projekt albumu okolicznościowego do fotografii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zapoznać się ze wzorami różnych albumów (katalogi, Internet),
3) wykonać szkic koncepcyjny albumu,
4) dokonać niezbędnych obliczeń,
5) przedstawić projekt w postaci rysunku technicznego,
6) dobrać materiały do zaplanowanego projektu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

egzemplarze albumów różnych rodzajów i kategorii albumów,

−

próbki materiałów do wykonywania albumów i ewentualnie wzorniki,

−

ewentualnie komputer z dostępem do Internetu,

−

przybory do pisania i kreślenia, papier,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uwaga: Korzystnie jest wykonać rysunki do projektu z zastosowaniem techniki

komputerowej, np. w programie Corel Draw.

Ćwiczenie 2

Wykonaj futerał wg wzoru z otrzymanych, gotowych elementów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zgromadzić na stanowisku pracy materiały i elementy do wykonania futerału oraz wzór,
3) połączyć elementy futerału i gotowy futerał odłożyć na wyznaczone miejsce,
4) uporządkować miejsce pracy,
5) ocenić jakość oraz zgodność ze wzorem wykonanego futerału.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór futerału do wykonania,

−

elementy futerału do połączenia,

−

klej lub inne materiały łączące,

−

środki czystości i makulatura,

−

przybory do pisania i przymiar,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przedstaw w postaci schematu projekt linii potokowej do wykonania segregatorów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie instrukcję,
2) zaplanować kolejność wykonywania operacji jednostkowych,
3) dobrać i zapisać nazwy

−

materiałów do wykonywania segregatora,

−

maszyn i urządzeń wchodzących w skład linii,

4) wykonać projekt linii w postaci schematu blokowego zgodnie z zaplanowanymi

czynnościami, wybranymi materiałami i urządzeniami do ich obróbki.

Uwaga: W miarę możliwości należy wykorzystać do powyższych czynności technikę

komputerową.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

segregatory różnych typów, katalogi segregatorów,

−

próbki i wzorniki materiałów do wykonywania segregatorów,

−

schematy budowy i instrukcje maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji
segregatorów,

−

papier i przybory do pisania,

−

ewentualnie komputer z edytorem tekstu i dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zaprojektować segregator?



2) zaprojektować album?



3) zaprojektować futerał?



4) wykonać segregator?



5) wykonać album?



6) wykonać futerał?



7) dobrać maszyny i urządzenia do wykonania segregatorów?



8) dobrać maszyny i urządzenia do wykonania albumów?



9) dobrać maszyny i urządzenia do wykonania futerałów?



10) dobrać materiały do wykonania określonego typu segregatora?



11) dobrać materiały do wykonania określonego typu albumu?



12) dobrać materiały do wykonania określonego typu futerału?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki, zaznacz ją kółkiem, a następnie zaznacz
odpowiedź poprawną.

6. Rozwiązuj test samodzielnie, ponieważ tylko wtedy poznasz prawdziwy rezultat Twojej

nauki.

7. Kiedy pytanie będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie i wróć do niego, gdy

zostanie jeszcze czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pojedyncze kartki mogą być wyrywane

a) tylko z bloczków z zaklejonym grzbietem.
b) ze wszystkich bloczków.
c) tylko z bloczków z wykonaną perforacją.
d) tylko z bloczków zszytych drutem.

2. Do bloczków nie wykonuje się okładek

a) zakrywających.
b) łączonych lamówką.
c) przylegających.
d) jednorodnych.

3. Bruliony są to

a) stosy luźnych arkuszy.
b) oprawy niezeszytowe z nienumerowanymi kartkami.
c) złamane arkusze papieru.
d) oprawy zeszytowe z numerowanymi kartkami.

4. W zeszytach wykonuje się okładki

a) przylegające.
b) zakrywające.
c) zeszytowe.
d) z lamówką.

5. Bloki i bloczki są galanterią papierniczą w postaci

a) składek czterostronicowych.
b) połączonych kartek.
c) miękkich naklejek.
d) sztywnych wkładek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Materiałem na bloki do rysowania jest

a) papier offsetowy o gramaturze 80 g/m

b) tektura o gramaturze 360 g/m

c) papier oklejkowy o gramaturze 160 g/m

d) papier niepowlekany o gramaturze 160 g/m

7. W formie bloków nie wykonuje się

a) notatników.
b) kalendarzy.
c) notesów.
d) gazet.

8. Do łączenia bloków nie używa się

a) kleju.
b) spiral.
c) drutu.
d) termonici.

9. W procesie produkcji kopert nie wykonuje się operacji

a) wykrawania.
b) gumowania.
c) złamywania.
d) nakładkowania.

10. W produkcji kopert nie znajdują zastosowania

a) wykrawarki.
b) złamywarki.
c) prasy.
d) niciarki.

11. Do przewozu tajnych dokumentów wykorzystuje się koperty

a) zwykłe krzyżowe.
b) bezpieczne.
c) zwykłe z klapką.
d) ozdobne.

12. Materiały stosowane do wykonywania kopert kurierskich to

a) papiery offsetowe.
b) papiery ozdobne.
c) papiery pakowe.
d) papiery czerpane.

13. Okładkę skoroszytu wykonuje się z

a) jednego arkusza tektury.
b) jednego arkusza cienkiej folii.
c) dwóch arkuszy tektury.
d) dwóch arkuszy papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. W procesie produkcji skoroszytów nie wykonuje się operacji

a) złamywania.
b) przegniatania.
c) krojenia.
d) nakładkowania.

15. W celu ułatwienia otwierania teczki wykonuje się operację

a) przegniatania.
b) oklejania.
c) nadkrawania.
d) prasowania.

16. Do produkcji skoroszytów stosuje się

a) materiały pokryciowe.
b) papiery drukowe.
c) tektury introligatorskie.
d) folie pęcherzykowe.

17. W procesie produkcji teczek z tworzyw sztucznych wykorzystuje się

a) zgrzewarki.
b) oklejarki.
c) złamywarki.
d) wiertarki.

18. Segregatory są produktami zaliczanymi do

a) galanterii papierniczej.
b) opraw prostych.
c) druków luźnych.
d) akcydensów okolicznościowych.

19. W produkcji segregatorów nie stosuje się

a) tektury.
b) papieru.
c) folii.
d) nici.

20. Określenie „format albumowy” oznacza że opraw ma

a) szerokość równą wysokości.
b) szerokość większą co najmniej o 20 mm od wysokości.
c) szerokość o ½ mniejszą od wysokości.
d) szerokość 2 razy mniejszą od wysokości.

21. W albumach z kartami z PCV połączenie wkładu wykonuje się metodą

a) szycia nićmi.
b) zgrzewania.
c) klejenia.
d) szycia drutem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22. Liczba kart albumu o wymiarach 200 x 300 mm wykonana z arkusza tektury o wymiarach

500 x 700 mm, to
a) 2.
b) 4.
c) 6.
d) 8.

23. Wykrawanie elementów futerału wykonuje się przy użyciu

a) wykrojnika płytowego.
b) noża krążkowego.
c) wykrojnika przelotowego.
d) wiertła introligatorskiego.

24. Segregator w postaci oprawy przylegającej formatu A4 wykonać można z jednego

arkusza tektury formatu
a) A6.
b) A5.
c) A3.
d) A2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie galanterii papierniczej

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP,

Warszawa 2001

2. Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia. Maszynoznawstwo poligraficzne dla

introligatorów. WSiP, Warszawa 1990 wyd. I

3. Magdzik S.: Ćwiczenia laboratoryjne z technologii introligatorstwa przemysłowego.

OWPW, Warszawa 1996

4. Magdzik S.: Introligatorstwo przemysłowe. WSiP, Warszawa 1992
5. Panak J., Ceppan M., Dvonka V., Karpinsky L., Kordoš P., Mikuła M., Jakucewicz S.

Poligrafia. Procesy i technika. COBRPP, Warszawa 2005

6. Magdzik S., Jakucewicz S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1999
7. Praca zbiorowa. Poligrafia ogólna. WSiP Warszawa 1993
8. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr Fundusz Współpracy, Warszawa1997

9. Kornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Idee, Radom 2000
10. Kwiatkowski S.M.: Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy. IBE,

Warszawa 2006

11. Praca zbiorowa: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik

encyklopedyczny. Ossolineum, Wrocław 1986

12. Krajowy standard kwalifikacji zawodowych dla zawodu Introligator poligraficzny 734502.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2007

13. www.odsw.pl/foto_towary.html
14. www.agkoperty.com.pl
15. www.pphempol.com.pl
16. www.list.com.pl
17. PN i NB

Czasopisma:

−

Poligrafika,

−

Poligrafia polska,

−

Print Publishing,

−

Przegląd Papierniczy,

−

Opakowania,

−

Świat Druku,

−

Świat Poligrafii.