1

WYBIORĘ SAM -ZROBIĘ TO ŚWIADOMIE!

Program profilaktyki uzależnień od nikotyny, alkoholu i narkotyków.

Skierowany jest dla uczniów klas piątych oraz szóstych szkoły

podstawowej.

Treść programu podzielona jest na trzy bloki tematyczne, które można

zrealizować na sześciu kolejnych zajęciach.

Program ma na celu dostarczenie podstawowych informacji na temat

uzależnień, ich rodzajów, przyczyn powstawania, sposobów walki.

Jednak głównym celem programu jest oswojenie uczestników z

problemem uzależnień, by zdawali sobie sprawę jak poważny jest to

problem. Jednocześnie by widzieli, że zawsze można temu zaradzić,

w najprostszy sposób - nie paląc papierosów, nie pijąc

alkoholu i nie biorąc narkotyków- trzeba tylko wiedzieć co wybrać.

To właśnie chcemy osiągnąć poprzez realizację tego programu,

dostarczyć i utrwalić wiadomości, które ułatwią wybór, dobry wybór.

TEMAT 1. Nikotynizm drogą do innych uzależnień.

CEL: Zapoznać uczniów z niebezpieczeństwami wynikającymi z palenia tytoniu. Ukazać
powody rozprzestrzeniania się nikotynizmu. Przedstawić niektóre kierunki walki z nałogiem.

CZAS: 2x45min.

METODA: pogadanka, burza mózgów, inscenizacja, pokaz, mini wykład.

2

Zagadnienia i czas

treść

Wskazówki metodyczne

Wprowadzenie - 15min.

Wyjaśnienie pojęć:

-nikotynizm

-nałóg

Palenie tytoniu a inne nałogi-92%

alkoholików i 98% narkomanów to

palacze

-burza mózgów „Palacz to...”

-porównanie palącego się papierosa

do fabryki zanieczyszczającej

powietrze

Rys historyczny używania tytoniu -

10min

-najdawniejsze praktyki używania

tytoniu

-droga tytoniu z Ameryki do Europy

-początki profilaktyki

antynikotynowej:

*bulla papieża Urbana VIII z 1624r.

nakładająca klątwę na palaczy

*ograniczenia dla palaczy w

XVIIw. w krajach europejskich

*opłacalność produkcji i handlu

tytoniu zmienia nastawienie

władców do problemu.

-podkreślenie naturalnego palenia

tytoniu przez Indian-„fajka pokoju”

-wyjaśnienie znaczenia co to jest

monopol i chęć zysku za wszelką

cenę.

Niektóre składniki dymu

tytoniowego i ich właściwości –

20min.

-tytoń

-nikotyna

-tlenek węgla(czad)

-ciała smołowate

-kwasy(octowy, mrówkowy,

siarkowodowy)

-zwrócić uwagę na szkodliwość

dymu dla kobiet w ciąży

-poruszyć kwestię „biernych

palaczy”

Zdrowotne skutki palenia tytoniu –

15min.

-palenie a choroby nowotworowe:

*płuc

*oskrzeli

*warg, języka, gardła, ust

-„uspokajający wpływ tytoniu”

-zwrócić uwagę na zależność liczby

wypalonych papierosów a choroby

-wyświetlić fragmenty filmów o

dotkniętych chorobą palaczach

-czy palenie rozwiązuje za nas

problemy?

Przyczyny powstawania i

rozprzestrzeniania się nikotynizmu

– 15min.

-czynniki zewnętrzne:

*łatwy dostęp do papierosów

*społeczna tolerancja dla palaczy

*przykład dorosłych wobec dzieci

*moda na używki

*nieumiejętność odmawiania

-każdy z czynników powinien

wypłynąć od dzieci i zostać przez

nie zilustrowany przykładami.

Przeciwdziałanie nikotynizmowi –

10min.

-lansowanie metod na niepalenie

-leczenie nałogu:

*etap wstępny-znalezienie motywu

*etap 1-ograniczenie palenia

*etap 2-rzucenie palenia

-dzieci znajdują przyczyny

psychiczne, materialne i społeczne

dla niepalenia.

-inscenizacja scenki „Proszę przy

mnie nie palić...”

Zakończenie – 10min.

Dyskusja i odpowiedzi na pytania.

-wysłuchanie piosenki grupy „Raz,

dwa, trzy” pt. „Nie pal”

TEMAT 2. Alkohol i niektóre problemy z nim związane.

CEL: Uwrażliwić słuchaczy na problem alkoholizmu, zapoznać z przyczynami i etapami
powstawania nałogu. Wyłuszczyć biologiczne i społeczne skutki pijaństwa i alkoholizmu.

CZAS:2x45min.

METODA: Pogadanka, mini wykład, pokaz.

3

Zagadnienie i czas

Treść

Wskazówki metodyczne

Wprowadzenie – 5min.

-narastanie negatywnych

skutków nadużywania

alkoholu w sferze zjawisk

społecznych i ekonomicznych

-alkohol w środowisku i

rodzinie

Rys historyczny nadużywania

napojów alkoholowych –

10min.

-najstarsze wzmianki o

alkoholu w starożytnym

Egipcie

-pierwsze negatywne opinie o

alkoholu np. Platon

-używanie alkoholu w Polsce-

rys historyczny

-początki ruchu

abstynenckiego i

trzeźwościowego

-posługiwanie się cytatami

zaczerpniętymi z różnych

ź

ródeł.

Pojęcie pijaństwa i

alkoholizmu – 10min.

-pijaństwo-obyczaj, nawyk

używania alkoholu

powodujący mniej lub

bardziej trwałe zakłócenia

psychofizyczne w organizmie

-progi spożycia9wg.A.

Ś

więckiego):

I stan nietrzeźwości

II picie obyczajowe

III picie intensywne

-alkoholizm-jest chorobą,

stanem przewlekłym, w

którym osoba nim dotknięta:

I traci kontrolę nad piciem

II nie jest w stanie utrzymać

przez dłuższy czas

abstynencji

III występują tzw. ciągi picia

-zwrócić uwagę na

odróżnienie terminów od

siebie

-scharakteryzować tzw. progi

spożycia alkoholu.

Działanie alkoholu na

organizm – 20min.

-fazy działania alkoholu

zależnie od stopnia stężenia

we krwi:

*dysforyczne-do1

*euforyczne-1-2

*eksytacyjne-2-3

*narkotyczne-3-4

*porażenne-pow.4

-powstawanie choroby

alkoholowej:

*częste używanie alkoholu

przyczyną uzależnienia u

10%, a w Polsce 20%

konsumentów.

-wiek konsumentów a

-podkreślenie, że wiek 20-21

lat to okres osiągnięcia

dojrzałości fizycznej i

psychicznej

-uzmysłowienie, że

alkoholizm to choroba

-dyskusja o tzw. piciu dla

zabawy

4

szybkość uzależnienia,

rozpoczynanie picia po

ukończeniu:

*25lat-uzależnienie po 12-15

latach

*20-21lat-uzależnienie po 3-4

latach

*poniżej 20r.ż-uzależnienie

po 5-6 miesiącach

-fazy powstawania choroby

alkoholowej:

*początkowa

*zwiastunowa

*krytyczna

*końcowa

-zespół odstawienia alkoholu

Sytuacje, w których spożywa

się alkohol –20min

-motyw picia(wg. Falewicza):

*zabawowe

*konformistyczne

*instrumentalne

-kultura picia alkoholu-picie

na uroczystościach

rodzinnych-wzorce rodzinne

-środowisko rówieśnicze, a

zachowania pro alkoholowe.

-omówić problem wraz ze

słuchaczami przywołując

scenki z rzeczywistości

-dokończ zdanie „Nie piję

bo...”

-asertywne sposoby

odmawiania rówieśnikom

Społeczno-gospodarcze skutki

pijaństwa i alkoholizmu –

15min.

-zyski ze sprzedaży alkoholu

złudną wartością

-szkodliwe następstwa:

*przestępstwa

*wypadki

*bójki i awantury

*prostytucja

*pasożytnictwo społeczne

-słuchacze podają przykłady

skutków pijaństwa i

alkoholizmu

Zakończenie –10min

Dyskusja i odpowiedzi na

pytania

TEMAT 3. Podstawowe wiadomości o narkotykach i narkomanii.

CEL: Zapoznać słuchaczy z podstawowymi pojęciami wchodzącymi w zakres problematyki
uzależnienia od narkotyków oraz uwarunkowaniami i skutkami narkomanii.

CZAS: 2x45min.

METODA: mini wykład, pogadanka, pokaz, inscenizacja, burza mózgów.

Zagadnienie i czas

Treść

Wskazówki metodyczne

Wprowadzenie – 10min.

-niewielkie tradycje

narkomanii w Polsce

-zwrócić uwagę na słabe

przygotowanie

5

-lawinowy rozwój narkomanii

w Polsce w okresie przemian

ustrojowych

-konieczność szerokiej

informacji o problemach,

jakie niesie narkomania

społeczeństwa, w tym

rodziców, wychowawców,

nauczycieli do

przeciwstawienia się zjawisku

narkomanii

Podstawowa terminologia –

20min.

-definicja narkomanii

-cechy charakterystyczne dla

narkomana:

*zależność psychiczna i jej

objawy

*zależność fizyczna i jej

objawy

*zależność społeczna

*zespół abstynencji

-słuchacze sami powinni

podać przykłady cech

charakteryzujących

narkomana

Rys historyczny – 10min.

-narkomania w świecie:

*najwcześniejsze

udokumentowane informacje

o narkotykach

*haszysz i opium

najstarszymi narkotykami

*liście koki wśród Inków

*konopie indyjskie w

starożytnych Chinach

*LSD

-narkomania w Polsce:

*lata siedemdziesiąte- hipisi

*amfetamina-„polska

specjalność”

-posługiwanie się cytatami

zaczerpniętymi z różnych

ź

ródeł.

Charakterystyka wybranych

ś

rodków narkotycznych –

20min.

-środki wziewne:

*rodzaje

*sposób wprowadzania do

organizmu

*niebezpieczeństwo użycia

-opiaty:

*możliwość bardzo szybkiego

uzależnienia

*objawy użycia

*silne objawy abstynencji

-środki halucynogenne:

*zmiany świadomości

*wpływ na układ nerwowy

-środki pobudzające

-leki psychopatyczne-bardzo

niebezpieczne środki

lecznicze

-oprzeć się na materiale

przygotowanym przez

uczniów odnośnie objawów

używania poszczególnych

ś

rodków

6

Przyczyny powstawania

uzależnień – 10min.

-efekt farmakologiczny –

zdolność narkotyków do

wywołania euforii

-dewiacja osobowości-

niedojrzałość emocjonalna,

nadwrażliwość i

niedorozwinięty system

samokontroli

-czynniki społeczne-nacisk

grup rówieśniczych, aprobata

lub potępienie środowiska

-czynniki rodzinne-

niewydolność rodziny,

zachwianie tradycji, dążenie

do dobrobytu za wszelką cenę

-szkoła-stres, fobia,

niepowodzenia

-próba wyobrażenia sobie

uczuć towarzyszącym

narkomanom, osobom

sięgającym po narkotyki, ich

najbliższym.

Profilaktyka narkomanii –

10min.

-wskazanie na możliwość

bycia niezależnym

-umiejętność mówienia „nie”-

jak ją zdobyć?

-co robić gdy widzę, że ktoś

bierze?

-gdzie osoby mające

problemy mogą się udać

-inscenizacja scenek „Nie

biorę...”

Leczenie osób uzależnionych

– 10min.

-skuteczność leczenia różnych

typów nałogów

-etapy leczenia:

*wstępny-wyrobienie

motywacji

*I detoksycyzcja

*II resocjalizacja-rozpoznanie

cech chorego, które skłoniły

go do narkotyzowania się,

terapia pracą, uzupełnienie

wykształcenia

*III readaptacja społeczna

-podać konkretne adresy

instytucji i placówek

niosących pomoc osobom

uzależnionym od narkotyków

i ich rodzinom

Zakończenie –10min

Dyskusja i odpowiedzi na

pytania