ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

76

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

nie karmy komercyjne charakteryzują się
wyższym poziomem NNKT i ich większą
dostępnością z diety. Pomimo ewidentnych
niedoborów przeanalizowanych diet „do-
mowych” oraz 10-krotnie wyższego zaleca-
nego przez AAFCO poziomu sodu, żaden
pies nie wykazywał objawów niedoborów
czy toksyczności. Przeważnie niedobory
objawiają się po kilku latach nieprawidło-
wego żywienia i dotyczą zaburzeń funk-
cjonowania całego organizmu. Na przy-
kład niedobory NNKT wiążą się zarówno
z obniżeniem odporności, jak i z utratą in-
tegralności błon biologicznych (widoczne
np. w stanach zapalnych błon śluzowych)
czy spadkiem poziomu wody w skórze. Po-
nieważ zarówno przewód pokarmowy, jak
i skóra to najważniejsze organy chroniące
przed wtargnięciem patogenów, ich osła-
bienie może skutkować większą podatno-
ścią na choroby. Często więc nieprawidło-
wa dieta jest pierwotną przyczyną różnych
problemów związanych z przewodem po-
karmowym czy skórą.

W rozmowie z właścicielem, który sto-

suje głównie niezbilansowaną dietę do-
mową, należy dokładnie wybadać, co pies
dostaje i w jakich ilościach. Chaotycznie
kupowane karmy suche, które są poda-
wane jako „przegryzka”, w gabinecie czę-
sto urastają do rangi jedynego źródła po-
żywienia. Przeważnie właściciel karmiący
dietą domową nie ma w ogóle świado-
mości, jakie proporcje suchego pokarmu
powinny być zjadane (średnio 4 x mniej
niż pokarmu wilgotnego), dlatego często
wystarczy mu fi zycznie pokazać wielkość
dawki dziennej, aby przekonać do zmiany
diety na kompletny suchy pokarm (przy-
najmniej na czas terapii). W przypadku
gdy przedstawione argumenty są niesku-
teczne, obowiązkiem lekarza jest przeka-
zać prawidłowe proporcje diety przygo-
towywanej w domu (tab. 2, 3, str. 80) oraz
dobrać odpowiednie preparaty suple-
mentacyjne – witaminowo-mineralny
oraz zawierający NNKT. Wyeliminowanie
czynnika nieprawidłowości w żywieniu

Podstawowym elementem jest wywiad
z pacjentem, który coraz częściej stano-
wi klucz do sukcesu. Szczegółowe prze-
pytanie właściciela odnośnie praktyk
związanych z utrzymaniem zwierzęcia
i wychwycenie wszystkich słabych punk-
tów pozwala na szybkie postawienie traf-
nej diagnozy. Znaczny procent opornych
na leczenie chorób i nawracających pro-
blemów związanych z nadwrażliwością,
stanowią przypadki, w których właściciel
nie stosuje się do zaleceń lekarza. Naj-
bardziej cierpi na tym zwierzę, aczkol-
wiek zdarzają się coraz częściej przypad-
ki, gdy niezadowolony właściciel oskarża
lekarza weterynarii o nieskuteczność le-
czenia, która jest często ewidentnym wy-
nikiem nieprzestrzegania zaleceń czy po-
pełniania rażących błędów w utrzymaniu,
w tym także żywieniowych (2).

Diagnostyka różnicowa i zastosowanie

odpowiedniego algorytmu postępowania
jest punktem wyjściowym do zastosowania
diety (ryc. 1, str. 78). Często wystarczy tylko
skorygowanie nieprawidłowego żywienia,
aby niepokojące objawy ze strony przewo-
du pokarmowego czy skóry minęły. Waż-
nym aspektem jest dokładne zbadanie, czy
dieta zwierzęcia jest kompletna i zbilanso-
wana. Streiff i wsp. (7) przeanalizowali die-
ty prawie 90 psów karmionych albo dietą
domową (przygotowywaną przez właści-
ciela bez oceny dietetyka – pokarmy suro-
we, gotowane czy odpadki) albo kompletną
dietą komercyjną. W przypadku gdy stoso-
wano „dietę mieszaną” z udziałem domo-
wego jedzenia powyżej 15%, wyników nie
uwzględniano. Okazało się, że dieta psów
zarówno młodych, jak i dorosłych, wykazy-
wała niedobory podstawowych pierwiast-
ków śladowych oraz witamin (m.in. Ca,
Cu, Zn, witaminy D, witaminy E), a także
niezbędnych nienasyconych kwasów tłusz-
czowych. Co więcej, okazało się, że po-
mimo obecności w dietach domowych
kwasu linolenowego (n-3), frakcje triacy-
logliceroli z osocza nie zawierały tego ma-
cierzystego kwasu tłuszczowego. General-

dr n. wet. inż. Sybilla Jacqueline Berwid-Wójtowicz*, lek. wet. Artur Andrzejczak**

*Nestlé Purina PetCare, Studia Podyplomowe „Pielęgnacja i żywienie zwierząt towarzyszących” Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW
** Nestlé Purina PetCare

Abstract

Disorders of the digestive system and
skin are found in the majority of ve-
terinary clinic patients. A wide range
of commercial diets not always match
a diagnosed disease and often several
etiological triggers infl uence the clinical
status of the animal. The characteristics
of the basic commercial food allergy and
atopy diets and the proportions of ingre-
dients in elimination homemade diets
are also discussed.

Key words

veterinary nutrition, veterinary diets, ho-
memade diets, hypersensitivity

Streszczenie

Problemy i choroby przewodu pokar-
mowego oraz skóry dotyczą większo-
ści pacjentów lecznicy weterynaryjnej.
Bogata oferta diet komercyjnych nie
zawsze jednoznacznie jest przypisana
zdiagnozowanej jednostce chorobowej,
co więcej, często kilka czynników etio-
logicznych ma wpływ na stan kliniczny
zwierzęcia. Artykuł przedstawia cechy
charakterystyczne podstawowych diet
komercyjnych stosowanych w nadwraż-
liwości pokarmowej i skórnej, a także
prezentuje proporcje i składy podsta-
wowych diet eliminacyjnych przygoto-
wywanych w domu.

Słowa kluczowe

dietetyka weterynaryjna, diety komercyj-
ne, diety domowe, nadwrażliwość

Diety komercyjne

przy leczeniu nadwrażliwości pokarmowej
i skórnej u kotów oraz psów

COMMERCIAL DIETS IN NUTRITIONAL MANAGEMENT
OF CANINE AND FELINE FOOD AND SKIN HYPERSENSITIVITY

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

78

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

Tab. 1. Gradacja rozwiązań spotykanych w komercyjnych karmach bytowych i weterynaryjnych wspomagających terapię zaburzeń skórnych i pokarmowych na tle
nadwrażliwości na pokarm

Dieta bytowa zawierająca składniki funkcjonalne

(karmy klasy Super Premium)

Karmy oparte na ograniczonych źródłach

białka niestosowanych lub rzadko

stosowanych w żywieniu zwierzęcia,

wzbogacone w NNKT

Potencjalne źródła białka: jagnięcina/

indyk/jajko i ryż, łosoś i ryż

Zalecenia: zaburzenia trawienia, nieprawi-

dłowo uformowany kał, gazy, nieprawidło-

wa strawność, odżywienie po niedoboro-

wej diecie (np. domowej lub niskiej klasy

karmie)

Dieta eliminacyjna – hipoalergiczna (dieta weterynaryjna)

Karmy oparte na jednym źródle białka

pochodzącym z hydrolizatu, zapewniają-

cym białka o niskiej masie cząsteczkowej.
Źródła węglowodanów powinny być czysto

skrobiowe lub także poddawane hydrolizie,

aby zminimalizować potencjalne ryzyko

Potencjalne źródła białka: hydrolizowane

białko sojowe, hydrolizowana wątroba

z kurczaka

Zalecenia: zapalenie żołądka i jelit oraz

skóry związane z nadwrażliwością

na pokarm, zaburzenia wchłaniania, IBD,

enteropatia białkogubna

Dieta selektywna zawierająca niespotkane dotąd źródła białka (dieta weterynaryjna)

Karmy oparte na całkiem nowych źródłach

białka, z którymi zwierzę nie miało do tej

pory nigdy do czynienia, wzbogacona

NNKT

Potencjalne źródła białka: odwodnione

białko z ryb (np. witlinek błękitny), mączka

rzepakowa

Zalecenia: nieprawidłowe reakcje

na pokarm na tle alergicznym, zapalenie

ucha zewn., APZS, atopowe zapalenie

skóry, przewlekłe biegunki, IBD

Ryc. 1. Algorytm postępowania w przypadku nadwrażliwości skórnej i pokarmowej
*Stopień nasilenia nadwrażliwości oceniany indywidualnie dla każdego zwierzęcia przez lekarza weterynarii na podstawie objawów, ich częstotliwości, uciążli-
wości oraz wtórnych problemów powiązanych z nadwrażliwością

duża

średnia

mała

duża

średnia

mała

Nadwrażliwość pokarmowa*

Nadwrażliwość skórna*

• Uregulowanie składu diety

i dopasowanie wielkości posiłków

• Ograniczenie dostępu

do potencjalnych alergenów

(ograniczona ilość źródeł białka

w diecie)

• Suplementacja prebiotykami,

wit.-min. oraz NNKT przy diecie

domowej

• Wprowadzenie diety z nowym

źródłem białka najlepiej

poddanym częściowemu

trawieniu

• Wysoka zawartość składników

funkcjonalnych (włókno

prebiotyczne, NNKT, wit.-min.)

• Suplementacja wit.-min.

oraz NNKT preparatami

weterynaryjnymi

• Wprowadzenie diety z mocno

hydrolizowanym źródłem białka

(poniżej 18 kDa) na min. 6-8 tyg.

• Eliminacja wszystkich

możliwych źródeł alergenów

ze środowiska

• Ewentualne stosowanie

wyłącznie hipoalergicznych

suplementów weterynaryjnych

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

79

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

i karmieniu jest kluczem w osiągnięciu sukcesu w terapii nad-
wrażliwości przewodu pokarmowego i skóry, która jest w ponad
połowie przypadków spowodowana nieodpowiednimi składni-
kami lub ich nieprawidłowymi proporcjami w diecie.

Należy pamiętać, że większość skutecznych terapii wiąże się

ze stosowaniem antybiotyków, które wpływają także destabili-
zująco na fl orę bakteryjną przewodu pokarmowego psów i ko-
tów. Stosowanie probiotyku weterynaryjnego (zawierającego
swoiste szczepy np. Enterococcus faecium) jest równie ważne, jak
prawidłowe dobranie antybiotyku. Preparaty zawierające żywe
kultury bakterii należy podawać min. 4 godziny po podaniu an-
tybiotyków oraz przez 14 kolejnych dni od zakończenia leczenia.
Należy zwrócić uwagę, aby pokarm podawany zwierzęciu był bo-
gaty w włókno prebiotyczne, co wzmocni skuteczność zasiedla-
nia i będzie chronić śluzówkę jelita, jednocześnie wspomagając
jej rozwój. Wielu autorów podkreśla fakt, iż pierwotną przyczy-
ną schorzeń skóry (np. trudnych przypadków ropnego zapalenia
skóry) może być nadwrażliwość na czynniki pochodzące z die-
ty, co stymuluje układ odpornościowy do patologicznych reakcji
(10). Z kolei zwiększająca się przepuszczalność naskórka dla an-
tygenów bakterii stymuluje organizm do wytwarzania swoistych
IgE, które pogłębiają atopię. Dlatego dla skutecznego leczenia nie-
zmiernie ważnym elementem jest eliminacja wszystkich czynni-
ków żywieniowych, które mogą być źródłem nadwrażliwości.

P

OTENCJALNE

CZYNNIKI

UWRAŻLIWIAJĄCE

POCHODZĄCE

Z

DIETY

Reakcja nadwrażliwości czy alergii dotyczy przeważnie związków
białkowych, które stanowią źródło antygenów (chociaż odkryto
też inne grupy czynników uwrażliwiających). Nowoczesne tech-
nologie mają doprowadzić do tego, aby w obróbce i rozkładzie nie
obniżać wartości biologicznej białka, lecz zwiększyć jego dostęp-
ność dla organizmu zwierzęcia oraz obniżyć alergogenność. Oczy-
wiście nie należy popadać w przesadę, ponieważ istnieją donie-
sienia, że stosowanie w diecie mocno rozłożonych hydrolizatów
na poziomie aminokwasów wcale nie zwiększa przyswajalności
białka (9). Zależnie od tego, czy mamy do czynienia z chwilową
nadwrażliwością, czy z rzeczywistą alergią pokarmową (bardzo
rzadko występującą) możemy stosować różne strategie żywienio-
we, stosując różne kompozycje składników i wielkość cząsteczek
w pokarmie zależnie od zamierzonego efektu (tab. 1). W przypad-
kach gdy zwierzę ma nasilone objawy kliniczne, należy od razu
przejść na dietę o zminimalizowanym ryzyku uwrażliwienia, tzw.
dietę hipoalergiczną. Dieta taka powinna zawierać proste biał-
ko o wysokim stopniu hydrolizy (gwarantującym wielkość czą-
steczki poniżej 18 kD, optymalnie około 10 kD) i składać się z jak
najmniejszej ilości składników, oczyszczonych i obojętnych dla
organizmu. Karma taka ma jedną podstawową zaletę – jest sku-
teczna i pozwala oczyścić organizm z części alergenów (pod wa-
runkiem, że jest podawana wyłącznie sama – bez dodatkowych
„dosmaczaczy” i właściciel przestrzega diety). Należy też zwrócić
uwagę na to, czy źródła węglowodanów w takiej diecie są czyste
od komponentów białkowych (ryż, ziemniaki zawierają ok. 10%
białka, stąd najlepiej jest wybierać karmy zawierające oczyszczo-
ną skrobię lub także hydrolizaty źródeł węglowodanów). W ta-
kich sytuacjach także dobieranie preparatów probiotycznych po-
winno być ostrożne, ponieważ wiele z nich zawiera laktozę i inne
czynniki wspomagające wzrost mikroorganizmów fl ory jelitowej,
które mogą stanowić źródło potencjalnych alergenów.

W wywiadzie właściciel powinien dokładnie przedstawić dietę

zwierzęcia. Należy zwrócić uwagę na fakt, że dość bogatą i trudną
grupą czynników uczulających są składniki dodawane do karm kla-
sy ekonomicznej oraz niektórych karm klasy premium (są to pro-
dukty popularnie dostępne w supermarketach), szczególnie tych
zawierających duże ilości dodatków konserwujących, atraktantów

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

80

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

smakowo-zapachowych i środków kolo-
ryzujących. Niektóre produkty premium
wykonywane z wyższej jakości składni-
ków są konserwowane naturalnie witami-
nami C i E (produkty niedostępne w skle-
pach wielkopowierzchniowych), są one
o tyle „czystsze”, że zarówno u psów, jak
i u kotów w ciągu 2-3 tygodni od zmiany
diety widoczna jest poprawa bez koniecz-
ności stosowania wsparcia farmakologicz-
nego. Zmiana karmy z zawierającej duże
ilości konserwantów: np. karm wilgotnych
(puszki, szalki, saszetki), półwilgotnych
(o zawartości wody ok. 30%) oraz karm
klas niższych (economy oraz premium)
zawierających dodatki koloryzujące i sma-
kowo-zapachowe wzmacniacze na dobrą
dietę bytową klasy super premium lub we-
terynaryjną dietę eliminacyjną będzie mia-
ła zdecydowany wpływ na skuteczność le-

czenia. Stosowanie niskiej jakości diety
z dużą zawartością konserwantów może
po zakończeniu leczenia być przyczyną na-
wrotów problemów skórnych i pokarmo-
wych, szczególnie u zwierzęcia, u którego
u podłoża świądu są konserwanty obec-
ne w niskiej jakości karmie – teoretycz-
nie „tańszej” i bardziej dostępnej cenowo
dla właściciela. Niestety, niebilansowa-
na dieta „domowa” zawierająca nadmia-
ry i niedobory (chociaż potencjalnie wol-
na od konserwantów) może mieć równie
zły wpływ na skuteczność kuracji. Należy
o tym poinformować właściciela, aby póź-
niej za brak konsekwencji w swoim postę-
powaniu i brak skuteczności leczenia nie
obarczał winą lekarza weterynarii.

U zwierząt, u których stosuje się die-

tę „domową”, przyczyną nadwrażliwości
mogą być niekiedy „bardzo starannie do-

brane” składniki diety (ryc. 2). Na przy-
kład w mięsie cielęcym i wołowym wystę-
puje białko beta-laktoglobulina. Dopiero
zastosowanie wysokiego stopnia trawie-
nia, aż do poziomu aminokwasów (hy-
drolizy trypsyną) tego białka, pozwala
na jego tolerancję w przewodzie pokar-
mowym uwrażliwionych zwierząt labora-
toryjnych. Obróbka termiczna tego mięsa
nie gwarantuje obniżenia jego alergogen-
ności. Nadwrażliwość na białka bydlęce
takie, jak beta-laktoglobulina oraz kaze-
ina, znajdowane w mleku i przetworach
mlecznych oraz mięsie wołowym, stano-
wią przyczynę połowy zmian skórnych
występujących u psów wykazujących ob-
jawy nadwrażliwości (4). Tak jak mleko
i wołowina to dość znane alergeny, cie-
kawą grupę stanowią ryby, których wy-
sokiej jakości mięso oraz tłuszcze stano-
wią coraz częściej podstawę diety zwierząt
uczulonych. Na chwilę obecną najlepiej
poznaną rybą pod kątem alergogenności
jest dorsz: wyizolowano z niego ponad
15 białek o różnej masie cząsteczkowej,
które wywołują uczulenia (6). Co wię-
cej autorzy podkreślają, że mączki rybne
stanowią źródło silnych alergenów, które
są dość termostabilne i przetwarzanie ich
nie dezaktywuje. W dietach „domowych”
dla psów z uczuleniem często stosuje się
dietę opartą na fi letach z białych ryb, dla-
tego należy zwrócić uwagę właścicielowi
na to, aby nie stosować do niej dorsza ani
ryb słodkowodnych. W skrajnych przy-
padkach przy dużym uczuleniu oraz nieto-
lerancji różnych źródeł mięsa (jagnięcina,
przepiórki, dziczyzna, strusina, fi lety łoso-
sia i innych ryb) można bilansować tzw.
„diety domowe” z pomocą niskocząstecz-
kowych hydrolizatów białek dostępnych
w sklepach kulturystycznych, wymaga
to jednak dokładnych kalkulacji i ostrego
przestrzegania dawek (tab. 2, 3).

Stosowane w karmach źródła węglowo-

danów złożonych i strukturalnych także
są nośnikami białek. Niektóre z nich, jak
białka soi czy pszenicy, stanowią główną
przyczynę nadwrażliwości na białko po-
chodzenia roślinnego. Należy jednak pa-
miętać, że skuteczna hydroliza białka so-
jowego prowadzi do stworzenia źródła
dobrze tolerowanego białka. Badania kli-
niczne dowodzą, że u zwierząt z potwier-
dzoną alergią na soję moża stosować dietę
hipoalergiczną na bazie hydrolizatu z soi
w celu leczenia nadwrażliwości (3). Zde-
cydowanie większym problemem są biał-
ka – gluteny pochodzące ze zbóż. Mogą
one stanowić zarówno wartościowe źró-
dło uzupełnienia białka w diecie, jak i źró-
dło potencjalnych uczuleń. Najsłynniejsze
kompleksy glutenu (białka zbóż) odpo-
wiedzialne za reakcje nadwrażliwości
to gliadyna pochodząca z pszenicy, seka-

PIES

Stosunek białka do energii 6,5 g/100 kcal

Masa ciała psa

5 kg

10 kg

15 kg

30 kg

50 kg

fi let z indyka*

100 g

175 g

235 g

400 g

600 g

ryż jaśminowy

160 g

265 g

360 g

605 g

885 g

celuloza**

5 g

7,5 g

10 g

15 g

20 g

olej rzepakowy

+ suplement wit.-min.

3,5 g

5,5 g

7,5 g

10 g

15 g

Tab. 2. Przykład zbilansowanej selektywnie i eliminacyjnie diety domowej dla psa. Dawki dzienne uzależnione
od masy ciała, dieta wymaga podawania suplementów witaminowo-mineralnych oraz NNKT.
* przy diecie eliminacyjnej można zastosować hydrolizat niskocząsteczkowy białek serwatkowych (20 g białka
w 25 g preparatu ~ 100 g mięsa); ** Biobłonnik zawiera 0,5 g błonnika na tabletkę

KOT (4,5 kg)

Stosunek białka do energii 7,3 g/100 kcal

łosoś,mięso

100

g

groszek kons. odsączony

35

g

mąka kukurydziana*

15

g

olej rzepakowy

+ suplement wit.-min.

5

ml

Tab. 3. Przykład zbilansowanej selektywnie i eliminacyjnie diety domowej dla kota. Dawki dzienne uzależnione
od masy ciała, dieta wymaga podawania suplementów witaminowo-mineralnych oraz NNKT
* poziom błonnika można zwiększyć do 4 tabletek biobłonnika

Ryc. 2. Częstotliwość występowania nadwrażliwości na popularne alergeny występujące w pokarmie
w populacji psów i kotów. Skompilowane wyniki opisanych badań (15) nad reakcjami nadwrażliwości
u psów (n = 396) i kotów (n = 178) wyrażone w % na podstawie Verlinden i wsp. 2006 (8).
* pokarmy komercyjne, w których czynnik alergizujący nie został zidentyfi kowany (i nie należy do żadnego
z wymienionych); ** przypadki, w których nadwrażliwość została wywołana suplementami dietetycznymi;
*** przypadki nadwrażliwości wywołane przez gluten, podroby, leki oraz wzmacniacze smakowitości

40

35

30

25

20

15

10

5

0

wołowina

nabiał

psz

enica/jęczmień

jagnięcina

jajka

kur

czak

soja

wiepr

zowina

królik

ryba

kar

my wilgo

tne*

kar

my suche*

dodatki**

różne***

pies

kot

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

81

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

lia z żyta, awenina z jęczmienia i horde-
ina z owsa. Istnieją doniesienia o alergo-
genności ryżu oraz jabłek, z czego wydaje
się, że dotyczy to ryżu wstępnie przetwo-
rzonego typu „parboiled” oraz wiąże się
z występowaniem alergii krzyżowych (1).
W komercyjnych dietach weterynaryj-
nych, aby uniknąć negatywnego wpły-
wu białek zbóż, stosuje się oczyszczoną
skrobię lub proces hydrolizacji także źró-
deł węglowodanowych (ryżu, ziemnia-
ków). W przypadku diet przygotowywa-
nych w domu może zaistnieć konieczność
stosowania makaronów bezglutenowych,
kaszy/mączki kukurydzianej czy ryżu ja-
śminowego jako podstawy (te ostatnie nie
gwarantują w pełni tolerancji). Nie zaleca
się stosowania ziemniaków jako jedyne-
go źródła węglowodanów (mogą stanowić
maksymalnie 30% źródła węglowodanów
w diecie u psów), ze względu na zwiększo-
ne ryzyko fermentacji.

Innym czynnikiem zwiększającym re-

aktywność skóry na histaminę jest die-
ta bogata w długołańcuchowe tłuszcze
typu trans (5). Źródłem tych tłuszczów
są przeważnie tłuszcze zwierzęce nasy-
cone, pochodzące w diecie psa czy kota
ze smalcu, wędlin, pasztetów, wywarów/
bulionów, którymi właściciel „dosma-
cza” karmę, a także z niskiej jakości karm
i wysokotłuszczowych przekąsek ko-
mercyjnych. Przeciwwagą w diecie bywa
do pewnego stopnia spożycie nienasy-
conych kwasów tłuszczowych (NNKT
omega-3 i omega-6 o różnej długości
łańcucha), które mają właściwości prze-
ciwzapalne, w odpowiedniej ilości i pro-
porcjach. W tzw. diecie domowej NNKT
są przeważnie albo całkiem utlenione
i nieaktywne, albo w ogóle ich tam nie
ma na odpowiednim poziomie. Tak więc
podstawą suplementacji diety domowej
jest stosowanie odpowiednich preparatów
weterynaryjnych (nie należy zalecać ole-
jów roślinnych, ponieważ zawarte w nich
NNKT są przeważnie nieaktywne), za-
wierających prawidłowy poziom NNKT
w odpowiednich proporcjach, zależnie
od oczekiwanych efektów (zakres propor-
cji n-3 do n-6 od 1:1 do 1:20).

D

OBIERANIE

OPTYMALNEJ

DIETY

DO

STANU

PACJENTA

Należy zwrócić uwagę na czynnik ekono-
miczny, czyli krótko mówiąc, koszt takiej
skutecznej terapii, która będzie kontynu-
owana. Nawet subiektywnie dość dro-
gie diety weterynaryjne nie są droższe
od obiektywnej ceny pokarmu zbilanso-
wanego przygotowanego w domu. Die-
ta taka, oprócz tego, że jest równie dro-
ga i wymaga wysiłku od właściciela, jest
też dość czasochłonna w przygotowa-
niu (tab. 2, 3). Ważnym elementem jest

przedstawienie właścicielowi realnych
szans leczenia (z zastosowaniem i bez za-
stosowania się do radykalnej diety) oraz
zwrócenie uwagi na możliwość nawro-
tów/pogorszenia się przy nawet najmniej-
szych odstępstwach. Należy też uwzględ-
nić koszty leczenia, a także ich rozłożenie
się i gwarancję braku nawrotów przy re-
strykcyjnym stosowaniu się do odpowied-
niej diety. Często po zakończeniu terapii
nadwrażliwości z powodzeniem można
zwierzę przestawić na dobrej jakości die-
tę bytową (kompletną dietę dla zwierzę-
cia na danym etapie życia o danych po-
trzebach energetycznych). Nie wszystkie
diety weterynaryjne mogą być stosowa-
ne przez całe życie zwierzęcia (zarówno
psów, jak i kotów), tym bardziej w okresie
wzrostu. Dlatego ważne jest, aby u zwie-
rząt z alergią, które całe życie muszą mieć
podawaną dietę weterynaryjną, podawać
diety „dermatologiczne” optymalnie zbi-
lansowane. Należy przypominać właści-
cielowi, że skłonność zwierzęcia do nad-
wrażliwości na tle pokarmowym wiąże
się z przestrzeganiem diety przez całe jego
życie, także po wyleczeniu najbardziej wi-
docznych objawów, które mogą nawracać
podczas niestosowania się do zaleceń. 

Piśmiennictwo
1. Asero R., Amato S., Alfi eri B., Folloni S.,

Mistrello G.: Rice: another potential cause
of food allergy in patients sensitized to lipid
transfer protein. „Int. Arch. Allergy. Immu-
nol.”, 2007, 143(1), 69-74.

2. Berwid-Wójtowicz S.: Wybrane zaburzenia

dermatologiczne psów i kotów wywołane błędami
żywieniowymi. „Mag. Wet.”, 2010, 152, 2-22.

3. Bond R., Blackman C.: Diagnosis of cutaneous

adverse food reactions in dogs using a hydrolysed
soy and cornstarch diet. Opis przypadku:
www.purinavets.eu

4. Day M.J: The canine model of dietary hy-

persensitivity. „Proc. Nutr. Soc.”, 2005, 64,
458-464.

5. Piastowska A.W.: Dieta a wygląd sierści

i zdrowie skóry. „Wet. w Praktyce”, 2006,
2, 26-28.

6. Piastowska A.W.: Karma jako potencjalna

przyczyna problemów dermatologicznych u psów
i kotów. „Mag. Wet.”, 2008, 138, 1018-1021.

7. Streiff E.L, Zwischenberger B., Butter-

wick R.F., Wagner E., Iben C., Bauer J.E.:
A comparison of the nutritional adequacy
of home-prepared and commercial diets for dogs.
„Am. Soc. for Nutr. Sci. J. Nutr.”, 2002, 132,
1698S-1700S.

8. Verlinden A., Hesta M., Millet S., Janssens

G.P.J.: Food allergy in dogs and cats: a review.
„Critical Reviews in Food Science and
Nutrition”, 2006, 46, 259-273.

9. Webb K.E. Jr.: Intestinal absorption of protein

hydrolysis products: a review. „J. Anim. Sci.”,
1990, 68(9), 3011-22.

10. White S: Leczenie trudnych przypadków

ropnego zapalenia skóry u psów. „Mag. Wet.”,
2010, 155, 70-74.

Specific_PolyPharm_55x250_2809093 3

2010-01-12 18:01:14