monter instalacji gazowych 713[07] z2 04 u

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Ryszard Bartczak

Odprowadzanie spalin
713[07].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
inż. Zygfryd Gajewski

Konsultacja:
mgr inż. Jarosław Sitek

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej
713[07].Z2.04 „Odprowadzanie spalin” zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu monter instalacji gazowych 713[07].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska obowiązujące podczas wykonywania instalacji odprowadzania spalin

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Odprowadzanie spalin z urządzeń gazowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 33
4.2.3. Ćwiczenia 33
4.2.4. Sprawdzian postępów 36
4.3. Wymagania dla pomieszczeń, w których występują urządzenia gazowe

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 41
4.3.3. Ćwiczenia 42
4.3.4. Sprawdzian postępów 43
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sposobach odprowadzania spalin

z różnych urządzeń gazowych oraz o warunkach, jakie muszą spełniać w zakresie wentylacji
pomieszczenia, w których są zamontowane i eksploatowane urządzenia gazowe. Znajdziesz tu
również informacje dotyczące warunków bezpieczeństwa pracy i ochrony ppoż, które należy
przestrzegać podczas wykonywania wszelkich prac przy instalacjach spalinowych

i wentylacyjnych.

Poradnik zawiera:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów

kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

– literaturę uzupełniającą.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po
przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Odprowadzanie spalin, której treści teraz poznasz jest jednym

z modułów koniecznych do zapoznania się z całokształtem zagadnień związanych z montażem
instalacji gazowych oraz urządzeniami z nią współpracującymi.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

713[07].Z2

Technologia instalacji urządzeń gazowych

713[07].Z2.01

Instalowanie kuchennych urządzeń gazowych

713(07).Z2.02

Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej

713[07].Z2.03

Instalowanie kotłów gazowych i ogrzewaczy powietrza

713[07].Z2.04

Odprowadzanie spalin

713[07].Z2.05

Wykonywanie konserwacji i usuwanie usterek w urządzeniach gazowych

Schemat układu jednostek modułowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Odprowadzanie spalin”

powinieneś umieć:
− organizować stanowisko pracy do wykonywania przewodów spalinowych,

− dobierać i obsługiwać narzędzia monterskie,
− wykonywać prace przygotowawczo-zakończeniowe podczas montażu instalacji gazowych,

− wykonywać instalacje rozprowadzające różne rodzaje gazów palnych,

− wykonywać połączenia rur miedzianych, stalowych i z tworzyw sztucznych,
− instalować armaturę i aparaturę pomiarową,

− wykonywać podłączenie przyłączy do budynków,

− instalować szafki gazowe wraz z ich wyposażeniem,
− instalować urządzenia gazowe do instalacji gazowej,

− wykonywać konserwację i naprawy instalacji gazowej i urządzeń gazowych,

− dokonywać pomiarów materiałów używanych do przewodów spalinowych,
− uczestniczyć w dyskusji i wymieniać doświadczenia,

− korzystać z różnych źródeł informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska obowiązujące podczas

odprowadzania spalin z urządzeń gazowych i wentylacji,

− zorganizować i zlikwidować stanowisko odprowadzania spalin z urządzeń gazowych

i wentylacji,

− posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji gazowej,

− zaplanować kolejność prac,

− wyznaczyć miejsca włączenia przewodów spalinowych do kanałów spalinowych,
− zastosować wymagania dotyczące pomieszczeń w których występują urządzenia gazowe,

− zastosować wymagania techniczne obowiązujące podczas odprowadzania spalin z urządzeń

gazowych,

− skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej urządzeń i instrukcji producentów,
− dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania instalacji spalinowej,

− przygotować materiały do wykonania instalacji spalinowej i wentylacyjnej,

− ocenić stan techniczny stosowanych materiałów i urządzeń,
− dobrać przekroje przewodów spalinowych,

− zainstalować przerywacze ciągu,

− wykonać połączenia urządzeń gazowych z kanałami spalinowymi,
− połączyć elementy kanałów spalinowych,

− zainstalować na zewnątrz budynku przewody powietrzno-spalinowe wyprowadzone przez

ścianę,

− dokonać montażu kominów wolnostojących z elementów prefabrykowanych,
− wykonać montaż wkładów kominowych,

− wykonać odprowadzanie kondensatu z kominów,

− zainstalować urządzenia regulujące ciąg kominowy,
− sterować pracą urządzeń regulujących ciąg kominowy,

− wykonać kanały wentylacyjne,

− dokonać montażu armatury regulacyjno - zabezpieczającej w kanałach wentylacyjnych,
− wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały oraz sprzęt,

− wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujące podczas
wykonywania instalacji odprowadzania spalin

4.1.1. Materiał nauczania

Znajomość przepisów i zasad bhp, ochrony p.poż i ochrony środowiska obowiązujących

przy wykonywaniu instalacji odprowadzania spalin jest szczególnie ważna w związku z dużym
znaczeniem, jakie dla użytkowników urządzeń gazowych ma prawidłowe, zgodne z przepisami
i wytycznymi odprowadzenie spalin pogazowych.

Nie ma tu co prawda bezpośredniego kontaktu z gazem, jest natomiast szereg

niebezpieczeństw związanych ze spalinami, możliwościami poparzeń czy też niebezpieczeństwo
wybuchu lub pożaru. Praca przy montowaniu instalacji odprowadzania spalin jest bardzo często
kwalifikowana jako praca na wysokościach.

Sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych reguluje

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 17.IV 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, ogłoszone w Dz. U. Nr 80 z 1999 r. poz.
912.

W rozporządzeniu tym podano zasady bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac przy

urządzeniach i instalacjach energetycznych gazowych.

Ogólne zasady bhp przy montażu urządzeń instalacji gazowych

1. Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych, zainstalowanych

w pomieszczeniach i strefach obiektów, są obowiązani do przestrzegania wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania zabezpieczeń przewidzianych dla danego

rodzaju gazu oraz urządzeń i instalacji gazowych.

2. Sposób eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych określa instrukcja eksploatacji tych

urządzeń i instalacji.

3. Urządzenia i instalacje gazowe powinny pod względem bezpieczeństwa odpowiadać

warunkom technicznym określonym w Polskich Normach oraz w odrębnych przepisach.

4. Podczas prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy przestrzegać wymagań

dotyczących ochrony przed pożarem i wybuchem.

4.1.

W pomieszczeniach, w których znajdują się instalacje gazowe, powinna być
zainstalowana skutecznie działająca wentylacja wywiewno-nawiewna.

4.2.

W pomieszczeniach zamkniętych, w których znajduje się instalacja gazowa, należy
kontrolować stężenie gazów, zgodnie z odrębnymi przepisami.

5. Urządzenia do spalania paliw gazowych powinny zapewniać samoczynne odcięcie gazu

w przypadku zgaśnięcia płomienia i spadku ciśnienia gazu.

6. Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna być stosowana para wodna lub gazy

obojętne, nie tworzące mieszanek wybuchowych.

7. Pracodawca użytkujący paliwa gazowe jest obowiązany:

zatrudnić odpowiednio przeszkolony personel służby eksploatacyjnej

i remontowej,

posiadać niezbędny sprzęt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją jego użytkowania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

posiadać aparaturę kontrolno pomiarową oraz urządzenia do sygnalizacji

i wykrywania gazu.

BHP i Ochrona Zdrowia przy pracach montażowych instalacji odprowadzania spalin

Przy wykonywaniu pozostałych prac montażowych instalacji gazowej należy przestrzegać

następujących zasad:

- Przed przystąpieniem do robót instalacyjnych miejsce ich wykonania powinno być

uprzątnięte ze wszystkich pozostałości po innych robotach.

- Prace należy wykonywać tylko na pomostach, rusztowaniach i drabinach przepisowo

wykonanych, zabezpieczonych i dostatecznie wytrzymałych.

Rys. 1. Przykład rusztowania pomocniczego [6, s. 109]

- Przed użyciem drabiny należy sprawdzić, czy znajdują się one w przepisowym stanie.

Nadłamanych żerdzi i szczebli drabin drewnianych nie wolno łatać (podwiązywać).
Nie wolno używać wgniecionych lub ugiętych drabin metalowych. Drabin nie należy
przechowywać na wolnym powietrzu, aby nie były narażone na wpływy pogody. Drabiny
przystawiane należy umieszczać pod kątem od 65 do 75

. Rozszerzając stopki drabiny

osiągamy bezpieczniejsze jej ustawienie.

Rys. 2. Drabiny stojące do zadań specjalnych. [6, s. 109] Rys. 3. Łańcuchy zapobiegają „rozjechaniu

się” drabiny stojącej [6, s. 108]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

BHP przy pracy na wysokościach

Praca przy wykonywaniu instalacji gazowej to często praca na wysokości. Zgodnie

z przepisami bhp, praca na wysokości to wykonywanie czynności na poziomach wzniesionych
1 m nad terenem otwartym lub pod wodą w pomieszczeniach zamkniętych. Przy wykonywaniu
prac na wysokościach należy stanowisko pracy montera zabezpieczyć barierką 1,1 m. Wolną
przestrzeń między deską krawężnikową a poręczą należy wypełnić częściowo lub całkowicie
w sposób zabezpieczający pracownika przed upadkiem z wysokości. Jeśli roboty wykonywane
są przejściowo lub ich charakter uniemożliwia zastosowanie barier ochronnych, należy
wprowadzić inne skuteczne zabezpieczenie pracowników przed upadkiem. Do prac na
wysokości używa się pasa bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa.

Rys. 4. Przykład barierki zabezpieczającej pracownika przed upadkiem z wysokości. [opracowanie własne]

1. Rusztowania typowe powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami Polskich Norm.
2. Rusztowanie nietypowe powinny być wykonywane zgodnie z projektem.
3. Na rusztowaniu powinna być wywieszona tabliczka informująca o dopuszczalnej wielkości

obciążników pomostu.

4. Pozostawienie narzędzi na krawędziach pomostów rusztowań jest zabronione.
5. Zrzucanie elementów rozbieranych rusztowań jest zabronione.

UWAGA!!!
Użytkowanie rusztowania dopuszczalne jest po dokonaniu jego odbioru przez nadzór techniczny,
potwierdzonego zapisem w dzienniku budowy

BHP przy użytkowaniu narzędzi monterskich

- Czynności montażowe mogą być wykonywane tylko przy pomocy elektronarzędzi

przeznaczonych do prac budowlanych. Zaleca się stosowanie narzędzi posiadających
II klasę ochrony. Elektronarzędzia można zasilać wyłącznie z takich rozdzielni
budowlanych, które posiadają odpowiednie zabezpieczenia.

Podczas trasowania należy zwracać szczególną uwagę na należyty porządek w rozłożeniu
narzędzi traserskich, zwłaszcza narzędzi ostrych, które mogą skaleczyć montera.

Wszystkie narzędzia używane do montażu i demontażu powinny być w dobrym stanie

technicznym. Używanie kluczy o niewłaściwych wymiarach lub zużytych szczękach, a także
uszkodzonych nakrętek i śrub o uszkodzonych łbach może spowodować ześlizgnięcia klucza
i skaleczenie pracownika. W miejscach montażu należy zapewnić higieniczne warunki pracy,
odpowiednią wilgotność i temperaturę. Należy również zapewnić dobre oświetlenie przy
precyzyjnych elementach instalacji gazowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Transport ręczny

Transport ręczny przy wykonywaniu instalacji gazowej wymaga sprawności fizycznej,

często refleksu i opanowania. Dlatego też nie mogą być przy tego rodzaju czynnościach
zatrudnieni pracownicy o niezadowalającym stanie zdrowia zwłaszcza o słabym wzroku, głusi,
cierpiący na przepukliną lub na schorzenia serca. Poza dobrym zdrowiem zatrudnieni
pracownicy powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe, powinni być wyposażeni
w odpowiedni sprzęt do transportu rur i elementów instalacji odprowadzającej spaliny.

BHP przy obsłudze elektronarzędzi

Przy obsłudze elektronarzędzi, powszechnie stosowanych podczas prac montażowych,

występuje większe zagrożenie wypadkami, niż przy posługiwaniu się innymi urządzeniami
technicznymi. Największa ilość wypadków związana jest z porażeniem prądem
elektrycznym, ale mogą wystąpić też takie zagrożenia jak:

oparzenie łukiem elektrycznym,

powstanie pożaru.

Uwzględniając powyższe, należy przy pracy elektronarzędziami kierować się następującymi

zasadami:

– Do pracy można dopuścić tylko elektronarzędzia i sprzęt z zasilaniem elektrycznym

posiadającym aktualne gwarancje producenta lub badania potwierdzające sprawność
techniczną i odpowiednią ochronę przeciwpożarową oraz posiadać znak bezpieczeństwa B
zgodnie z normą PN-85/B08400/02.

– Sprzęt i elektronarzędzia powinny być okresowo kontrolowane.
– Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić wzrokowo stan wtyczki

i przewodu zasilającego.

– Przewody zasilające elektronarzędzia należy zabezpieczyć tak, aby w czasie pracy nie

została uszkodzona izolacja i nie występowały naprężenia mechaniczne.

– Elektronarzędzia można podłączyć do obwodów elektrycznych wykonanych zgodnie

z przepisami i normami oraz odpowiednimi zabezpieczeniami gwarantującymi dostateczne
szybkie samoczynne wyłączenie w przypadku zwarcia.

– Szybkie zadziałanie zabezpieczenia decyduje o bezpieczeństwie obsługi, o bezpieczeństwie

pożarowym. Przy włączaniu elektronarzędzia należy sprawdzić położenie wyłącznika.
Osadzenie wtyczki w gnieździe wtyczkowym dozwolone jest tylko przy wyłączonym
elektronarzędziu.

– Przy podłączeniu zasilania w pierwszej kolejności należy wyłączyć elektronarzędzie,

a w drugiej odłączyć przewód zasilający z gniazda wtykowego.

– Gdy elektronarzędzie znajduje się pod napięciem, nie wolno dotykać jego części

pracujących, np. piły, wiertła itp..

W razie zaniku napięcia należy wyjąć wtyczkę z gniazda.
Zabrania się użytkowania elektronarzędzi, które uległy uszkodzeniu, zalaniu wodą, mają

negatywne wyniki badań, u których w czasie pracy występuje nadmierne iskrzenie na
komutatorze, drgania lub inny rodzaj nieprawidłowej pracy.

Zabrania się użytkowania elektronarzędzi i sprzętu elektrycznego:

– na otwartym terenie podczas opadów atmosferycznych, w przypadku gdy elektronarzędzie

nie jest przystosowane do takich warunków pracy,

– w czynnych magazynach materiałów łatwopalnych i pomieszczeniach, w których istnieje

zagrożenie wybuchem (możliwość powstania pożaru względnie wybuchu od iskrzących
elementów napędu),

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– przeciążenia elektronarzędzi przez nadmierny docisk, względnie nie uwzględnianie przerw

w pracy przy elektronarzędziach dostosowanych do pracy przerywanej.

Środki ochrony osobistej

Dla ochrony pracowników wykonujących czynności montażowe przy wykonywaniu

instalacji odprowadzenia spalin i na wysokości stosuje się następujące środki ochrony osobistej:
odzież ochronną, obuwie, kaski ochronne, rękawice, okulary ochronne, maski pasy
bezpieczeństwa itd.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zagrożenia stwarzają spaliny dla życia i zdrowia ludzkiego?
2. Jakie są przyczyny zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla?
3. Co to są prace wysokościowe?
4. Jakie są wymagania odnośnie drabin używanych podczas montażu?
5. Jakie elektronarzędzia są zalecane przy pracach montażowych?
6. Jakie wymagania bhp muszą spełniać narzędzia monterskie?
7. Jakie wymagania bhp muszą spełniać elektronarzędzia?
8. Jakie są najczęstsze przyczyny pożarów?
9. Jakie są najczęstsze przyczyny porażenia prądem elektrycznym?
10. Jakie są wymagania bhp podczas pracy przy transporcie ręcznym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj instrukcję bhp i p.poż. dla pracy na stanowisku montera przy łączeniu przewodów

spalinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym wymagań bhp i p.poż. na stanowisku

montera oraz pracy na wysokości,

3) na kartce papieru wypisać zagrożenia występujące przy tej pracy i zasady bezpieczeństwa

przed wypadkiem na stanowisku montera instalacji odprowadzenia spalin,

4) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– biurko,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– typowe instrukcje bhp i p.poż. na stanowisku montera instalacji gazowych,
– plansze ze sposobami odprowadzania spalin,
– literatura z rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj gaszenie pozorowanego pożaru metanu przy pomocy gaśnicy śniegowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania w zakresie rodzajów pożarów oraz sprzętu do ich

gaszenia (pkt. 4.1.1),

2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
3) zapoznać się z instrukcją obsługi gaśnicy śniegowej,
4) uruchomić gaśnicę i wykonać ćwiczenie zgodnie z instrukcją obsługi zwracając szczególną

rolę na bezpieczeństwo otoczenia,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– gaśnica śniegowa do gaszenia pożarów grupy C,
– literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczeń?

2) dobrać odpowiednie narzędzia i elektronarzędzia monterskie?

3) przygotować pomost zabezpieczający przy pracy na wysokości ?

4) dobrać odpowiednią drabinę i bezpiecznie ją ustawić ?

5) określić wymagania pracowników do pracy w transporcie ręcznym?

6) wskazać jakie zagrożenia występują przy pracy elektronarzędziami?

7) dobrać środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed czynnikami
szkodliwymi na stanowisku pracy?

8) wskazać zagrożenia jakie występują przy wykonywaniu przewodów
spalinowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Odprowadzanie spalin z urządzeń gazowych

4.2.1. Materiał nauczania

Zgodnie z obowiązującym Prawem Budowlanym, każde pomieszczenie lub budynek,

w którym zainstalowane są urządzenia zasilane gazem, powinny mieć sprawną instalację
odprowadzającą spaliny i instalację wentylacyjną.

Pierwszym podstawowym zadaniem tej instalacji jest odprowadzenie spalin z paleniska do

atmosfery. Drugim jest wytworzenie w pomieszczeniu takiego podciśnienia, aby powietrze
potrzebne do spalania i wentylacji napływało w sposób naturalny przez otwory wentylacji
nawiewnej.

Funkcja ta jest wypełniana tylko w kominach działających na zasadzie naturalnego ciągu

kominowego.

Podstawowe pojęcia związane z odprowadzeniem spalin

Aby ułatwić posługiwanie się pojęciami z zakresu odprowadzania spalin z urządzeń gazowych

należy poznać ich definicję. Pozwoli to na właściwe interpretowanie przepisów dotyczących ich
budowy, usytuowania, instalowania i prawidłowej eksploatacji.
Podstawowe definicje i pojęcia to:
Ciąg kominowy przewodu spalinowego – podciśnienie w kanale spalinowym, wywołane różnicą

gęstości spalin na wlocie i wylocie oraz różnicą wysokości wlotu i wylotu kanału
spalinowego. Ciąg powinien być jak najmniejszy, ale zapewniać dostarczenie do
spalania odpowiedniej ilości powietrza.

Komin – murowana, stalowa lub betonowa konstrukcja zawierająca przewód lub przewody

pionowe do odprowadzania zanieczyszczonego powietrza lub spalin na zewnątrz
budynku.

Przewód kominowy – przewód z materiału niepalnego, który służy do odprowadzenia

produktów spalania gazu (przewód spalinowy), zanieczyszczonego powietrza
(przewód wentylacyjny) lub produktów spalania paliw stałych (przewód dymowy).
Przewody kominowe umieszczone w ścianie budynku nazywamy kanałami
wentylacyjnymi, spalinowymi lub dymowymi.

Czopuch – przewód z materiału niepalnego łączący urządzenie grzewcze z przewodem

spalinowym.

Instalacje spalinowe – kompletne instalacje służące do odprowadzania spalin z urządzenia

grzewczego na zewnątrz budynku. Składa się z przewodu spalinowego i czopucha.

Wlot spalin – miejsce wpływu spalin do przewodu spalinowego
Przewód spalinowo – powietrzny – wspólnie instalowane przewody: powietrzny i spalinowy,

umieszczone współosiowo, równocześnie doprowadzające powietrze do spalania
i odprowadzające spaliny na zewnątrz pomieszczenia bezpośrednio przez przegrodę
budowlaną.

Kotłownia - pomieszczenie, w którym zainstalowany jest kocioł o mocy nominalnej powyżej

60 kW.

Kubatura pomieszczenia – objętość pomieszczenia mierzona w świetle i wyrażona w m

Wymagania ogólne

Elementy instalacji spalinowej powinny zapobiegać zawilgoceniu tej instalacji na całej

długości. Rozwiązania konstrukcyjne powinny zapewniać możliwość dostępu do jej kontroli
w trakcie eksploatacji. Wszystkie części składowe instalacji spalinowej powinny być wykonane

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i oznakowane zgodnie z aprobatą techniczną. Instalacje spalinowe powinny być szczelne.
Obudowy kanałów spalinowych powinny mieć odporność ogniową co najmniej 60 minut.

Dopuszcza się obudowy z cegły pełnej grubości 12 cm murowane na zaprawie cementowo-

wapiennej z zewnętrznym tynkiem lub spoinowaniem.

Przewody spalinowe

W skład instalacji odprowadzania spalin wchodzą:

1) przewody spalinowe - odprowadzające spaliny z paleniska do pionowego kanału

spalinowego oraz przewody powietrzno-spalinowe, tj. dwa współśrodkowe przewody
wyprowadzone na zewnątrz budynku. Przewód wewnętrzny służy do odprowadzania spalin
a zewnętrzny do nawiewu powietrza do paleniska.

2) kanały spalinowe - wykonane w ścianie budynku lub przybudowane do ściany na zewnątrz

budynku i służące, do odprowadzania spalin ponad dach.

3) komin - składający się z jednego lub kilku kanałów kominowych, służących do

odprowadzania z pomieszczenia powietrza, dymu lub spalin z urządzenia gazowego.

Przewody spalinowe powinny być prowadzone w ścianach kominowych lub w kominach

wolnostojących, w sposób zapewniający należyty ciąg powietrza z palenisk połączonych z tymi
przewodami i umożliwiający ich oczyszczanie.

Przewody spalinowe powinny być grupowane w kominach, razem z ewentualnymi

przewodami wentylacyjnymi. Należy wyprowadzać je ponad dach na wysokość zabezpieczającą
przed zadmuchaniem, oraz co najmniej 0,6 m ponad kalenicę przy pokryciu łatwo zapalnym i co
najmniej 0,3 m ponad niepalne lub trudno zapalne pokrycie dachu. Ponadto odległość wylotu
przewodu od powierzchni dachu, mierzona w rzucie poziomym, powinna wynosić co najmniej
1 m (rys. 6).

Przy dachach płaskich o nachyleniu mniejszym niż 12

, wyloty przewodów powinny,

niezależnie od rodzaju pokrycia, znajdować się co najmniej 0,6 m nad poziomem kalenicy, jeżeli
ich odległość od kalenicy nie przekracza 10 m.

a)- położenie komina dla dachu o nachyleniu większym niż 12

b)- położenie komina względem innych budynków,

Rys. 5. Usytuowanie wylotu spalin (komina) [7, s. 89]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a)- minimalna wysokość komina wyprowadzonego ponad dach łatwopalny,

b)- minimalna wysokość komina wyprowadzonego ponad dach niepalny.

Rys. 6. Usytuowanie wylotu spalin (komina) [7, s. 89]

Przy lokalizowaniu kanałów spalinowych należy zwracać uwagę na występowanie tzw.

spiętrzenia wiatru (rys. 9). Zjawisko to występuje wtedy, kiedy kanał zbudowany jest blisko
wysokich konstrukcji, jak np. wysokiej ściany sąsiedniego budynku.

Odchylenie przewodów dymowych i spalinowych od pionu nie powinno przekroczyć 30

Na załamaniach wymagane jest założenie otworów do czyszczenia z hermetycznym

zamknięciem niepalnym, zabezpieczonym przed nadmiernym rozgrzaniem. Ściany kominowe
i kominy powinny być wykonane szczelnie z materiałów trwałych i niepalnych. Przekrój
przewodu spalinowego powinien być dostosowany do jego wysokości oraz ilości spalin, przy

Rys. 7. Przepływ linii prądu
wiatru obok budynku
[2, s. 212]

Rys. 8. Wpływ zawirowań
wiatru na pracę przewodu
kominowego [2, s. 212]

Rys. 9. Spiętrzenie
wiatru przy wysokich
budynkach [2, s. 212]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

czym średnica równoważna oraz najwęższy wymiar w świetle jego przekroju nie mogą być
mniejsze niż 0,14 m, przy przekroju kołowym - D

≥0,12 m.

Zabrania się stosowania zbiorczych przewodów spalinowych dla urządzeń gazowych

z odprowadzeniem spalin do przewodu kominowego oraz dodatkowych indywidualnych,
mechanicznych urządzeń wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych z przewodami
spalinowymi lub przewodami wentylacyjnymi obsługującymi więcej niż jeden lokal.

Połączenie przewodu dymowego lub spalinowego z paleniskiem należy wykonać z trwałych

elementów, niepalnych i szczelnych, w sposób umożliwiający ich czyszczenie. Połączenia
te powinny być krótkie, bez ostrych załamań i przewężeń oraz nie powinny w miejscu łączenia
do przewodu zmniejszać jego przekroju użytkowego. Połączenia prowadzone przez
pomieszczenia o niskiej temperaturze powinny być zabezpieczone przed oziebieniem. Łatwo
zapalne części konstrukcyjne obiektu budowlanego powinny być oddalone od wewnętrznego lica
przewodów spalinowych co najmniej o 0,03m.

Rury dymowe i spalinowe oraz otwory do czyszczenia powinny być oddalone od łatwo

zapalnych, nie osłoniętych części konstrukcyjnych obiektu budowlanego co najmniej o 0,6 m,
a od osłoniętych okładziną tynku o grubości 0,025 m na siatce lub trzcinie (albo inna
równorzędną okładziną) co najmniej 0,3 m.

Na załamaniach kanałów spalinowych należy umieszczać otwory rewizyjne zamykane

szczelnie drzwiczkami. Otwory wlotowe do przewodów spalinowych powinny być zaopatrzone
w rozety z blachy stalowej, grubości minimum 0,8 mm z kołnierzem około – 30 mm
nie zmniejszającego przekroju użytkowego przewodu.

Poniżej połączenia przewodu z najniżej położonym paleniskiem lub gazowym grzejnikiem

wody przepływowej, w miejscu łatwo dostępnym powinien być umieszczony otwór do
czyszczenia z hermetycznym zamknięciem niepalnym.

Wymagania ogólne dotyczące instalacji odprowadzania spalin z urządzeń gazowych

precyzuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 IV 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich użytkowanie ( Dz. U. Nr 75
z 15.06.2002 r. poz. 690) wraz z późniejszymi zmianami z 7.04.2004 (Dz. U. Nr 109 poz. 456
z 2004 r.). Rozporządzenie to określa warunki, jakie muszą spełniać przewody odprowadzania
spalin dla wszystkich typów urządzeń gazowych.

Podział urządzeń na typy jest następujący :

Typ A- urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia i odprowadzające spaliny do

pomieszczenia, w którym są zamontowane

Typ B- urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia, w którym są zamontowane

i odprowadzające spaliny do przewodu spalinowego, dzielące się dodatkowo na:
Typ B1 - na zasadzie ciągu naturalnego
Typ B2 - na zasadzie ciągu wymuszonego, gdy wentylator odciągowy nie jest częścią

urządzenia

Typ B3 - na zasadzie ciągu wymuszonego przez wentylator palnika nadmuchowego

lub wentylator będący częścią urządzenia

Typ C- urządzenia z komorą spalania odciętą od atmosfery pomieszczenia, w którym są

zamontowane, pobierające powietrze z zewnątrz i odprowadzające spaliny do kanału
spalinowego
Typ C1 - urządzenia z komorą spalania odciętą od atmosfery pomieszczenia, w którym

są zamontowane pobierające powietrze z zewnątrz i odprowadzające spaliny
do przewodu spalinowego,

w tym wyróżnia się dodatkowo:

Typ C1.1- odprowadzenie spalin na zasadzie ciągu naturalnego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Typ C1.2- odprowadzenie spalin na zasadzie ciągu wymuszonego przez

wentylator palnika nadmuchowego lub wentylator będący częścią
urządzenia

Typ C2 - urządzenia z komorą spalania odciętą od atmosfery pomieszczenia, w którym

są zamontowane, pobierające powietrze z zewnątrz i odprowadzające
spaliny dwoma niezależnymi przewodami lub przewodem
współśrodkowym przez ścianę, bezpośrednio do atmosfery, przy czym
odprowadzenie spalin może być dokonane w niżej podany sposób:
Typ C2.1- na zasadzie ciągu naturalnego
Typ C2.2-na zasadzie ciągu wymuszonego przez wentylator będący

częścią urządzenia

Efektywność działania kanałów spalinowych

Odprowadzanie produktów spalania przez kanał spalinowy do atmosfery możliwe jest

tylko przy wystąpieniu dostatecznie dużego ciągu. Przez ciąg przewodu spalinowego należy
rozumieć różnicę ciśnień w Pa pomiędzy miejscem podłączenia urządzenia gazowego do
kanału spalinowego, a wylotem kanału spalinowego, mierzoną w czasie użytkowania
urządzenia gazowego. Wielkość ciągu zależy od wysokości kanału spalinowego i od różnicy
ciężaru właściwego spalin odprowadzanych kanałem oraz ciężaru właściwego powietrza na
zewnątrz.

Im dłuższy jest kanał spalinowy, tym większy jest ciąg kominowy, dlatego też

w budynkach o małej liczbie kundygnacji oraz na ostatnich piętrach budynków
wielokondygnacyjnych ciąg kominowy bywa gorszy niż na niższych piętrach budynków
wielokondygnacyjnych.

Wysoka temperatura gazów spalinowych pociąga za sobą stosunkowo dużą stratę ciepła,

co w konsekwencji obniża sprawność urządzenia gazowego. Rownocześnie, sprawność
urządzenia gazowego zależy w sposób istotny od współczynnika nadmiaru powietrza.

Dla wyeliminowania wpływu ciągu kominowego, na ilość powietrza dopływającego do

komory spalania, a tym samym na wielkość współczynnika nadmiaru powietrza, stosuje się
tzw. przerywacze ciągu (rys.

10).

Przerywacz ciągu zapewnić powinien niezakłócone odprowadzenie spalin. Zabezpiecza

urządzenia gazowe przed zgaśnięciem palnika w przypadku wystąpienia wstecznego ciągu
kominowego, który może być spowodowany np. przez silne podmuchy wiatru. Przerywacz ciągu
przez zasysanie wtórnych ilości powietrza mieszającego się ze strumieniem spalin
wypływających z urządzenia gazowego powoduje zmniejszenie się wilgotności spalin, obniża
temperaturę punktu rosy spalin oraz zabezpiecza stabilną pracę palnika w urządzeniu gazowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) stosowane na kotłach stojących
b) stosowane na urządzeniach gazowych wiszących

Rys. 10. Przykłady przerywaczy ciągu [9, s. 334]

Polska Norma dla kotłów, przewiduje na wlocie powietrza do przerywacza ciągu

zainstalowanie czujnika ciągu kominowego (rys. 10a i b).

W przypadku braku ciągu, spaliny cofając się ogrzewają czujnik ciągu, który w ciągu 30 do

300 sekund powoduje całkowite odcięcie dopływy gazu do palnika kotła.

Ma to na celu zabezpieczenie pomieszczenia przed nadmiernym nagromadzeniem się w nim

toksycznych spalin.

Temperatura gazów spalinowych po wyjściu z przerywacza ciągu wynosi ok. 180÷200°C.
W kanale spalinowym gazy ulegają oziębieniu, z tego też powodu jest rzeczą ważną, aby

długość kanału była w miarę możliwości niewielka lub, w przypadku długiego kanału, by był on
ocieplany lub wykonany z materiału o małej przewodności cieplnej.

Kanał spalinowy może spełniać we właściwy sposób swoje zadanie, gdy temperatura spalin

nie jest mniejsza od 60°C. Przy temperaturze niższej zaczyna się kondensowanie pary wodnej,
a przy bardzo niskich temperaturach otoczenia może to prowadzić do obmarzania kanałów.

Dla produktów spalania gazu ziemnego punkt rosy wynosi 60÷65°C. Nie należy podnosić

sprawności palenisk gazowych zbyt wysoko, gdyż przy nadmiernym ochładzaniu spalin łatwo
może się z nich wydzielić kwaśny kondensat, a ponadto spowoduje to utrudnienie
odprowadzenia spalin z kotła.

Zamontowanie przerywacza ciągu zmniejsza wilgotność odprowadzanych spalin

i w zależności od ilości powietrza obniża punkt rosy do 40÷50°C. Przerywacz ciągu spełnia
zatem do pewnego stopnia zadanie zabezpieczenia ciągu osłabionego przez wydzielanie się
kondensatu ze spalin. Zatem można przyjąć, iż dla zabezpieczenia normalnego ciągu w kanale
spalinowym nie należy dopuścić do nadmiernego ochłodzenia odprowadzanych gazów
spalinowych.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 i 7.04.2004 w sprawie

warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, generalnie
wszystkie grzewcze urządzenia gazowe, jak: kotły, ogrzewacze powietrza, grzejniki wody
przepływowej, niezależnie od ich obciążeń cieplnych, powinny być połączone na stałe

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z indywidualnymi kanałami spalinowymi, z zachowaniem wymagań Polskich Norm dotyczących
poszczególnych typów urządzeń gazowych.

Warunkiem prawidłowej pracy urządzenia gazowego z odprowadzeniem spalin jest

występowanie ciągu kominowego oraz ciągu w kanale wentylacyjnym.

Ciąg kominowy powinien być nie mniejszy niż 1 Pa i nie większy niż 15 Pa
Przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny od urządzeń gazowych na zasadzie

ciągu naturalnego powinny posiadać przekroje wynikające z obliczeń oraz zapewniać
podciśnienie ciągu w wysokości odpowiedniej dla typu urządzenia i jego mocy cieplnej.

Przekrój przewodów spalinowych zależy od ilości spalin, oporu przepływu oraz od wartości

ciągu kominowego. Przekrój ten powinien być co najmniej równy przekrojowi przewodu przy
wylocie spalin z paleniska.

Średnica komina zależy od:

- mocy kotła,
- ilości odprowadzanych spalin,
- rodzaju spalanego paliwa,
- typu palnika,
- wymaganej wysokości komina,
- zawartości CO

w spalinach,

- wymaganego ciągu kominowego,
- wymagań służby ochrony środowiska,
- materiału, z jakiego wykonany jest komin.

Średnice kanałów spalinowych w zależności od zużycia gazu i mocy palnika podano

w tabeli 1.

Tab. 1. Przekroje kanałów spalinowych w zależności od zużycia gazu [2, s. 215]

Zużycie

gazu

Powierzchnia

przekroju

poprzecznego kanału

spalinowego

Średnica kanału

spalinowego

1,8- 2,4

2,4- 4,2

4,2- 5,4

5,4- 6,6

6,6- 8,4

115

8,4-10,2 135

10,2-12,0 150

12,0-16,2 180

16,2-19,8 200

19,8-24,0 225

24,0-29,0 260

29,0-34,0 285

34,0-39,0 315

39,0-44,0 350

44,0-49,0 375

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Średnice przyłączy kanałów spalinowych w zależności od mocy cieplnej zainstalowanego

palnika w urzadzeniu gazowym podano w tabeli 2.

Tab. 2. Średnica przewodów spalinowych [7, s. 43]

Moc cieplna

palnika kW
powyżej - do

Średnice wewnętrznych

przewodów spalinowych

nie mniej niż, mm

10 16

16 21

100

21 27

110

27 32

120

32 38

130

38 45

140

45 53

150

53 60

160

60 68

170

68 77

180

77 87

190

87 97

200

Średnice przyłączy cylindrycznych D dla kotłów o mocy powyżej 97 kW powinny spełniać

warunek określony wzorem:

D = 20

, [mm],

gdzie: P- moc doprowadzona (palnika), kW.

Przy przewodach niecylindrycznych, pole A przekroju poprzecznego powinno spełniać

warunek określony wzorem:

A ≥ DL/4, [mm

gdzie: L - obwód przewodu, mm,
D - średnica obliczona dla przewodu cylindrycznego, mm.

Najmniejszy wymiar przekroju lub średnica murowanych przewodów kominowych

spalinowych w ciągu naturalnym i przewodów dymowych powinna wynosić co najmniej 0,14 m
a przy zastosowaniu wkładów kominowych stalowych ich najmniejszy wymiar lub średnica – co
najmniej 0,12 m

Orientacyjną średnicę przewodu kominowego dla kominów z wkładem z blachy stalowej

nierdzewnej można podać posługując się wykresami na rys. 11 i rys.12.

W przypadku obliczeń kanałów spalinowych dla średnich i dużych kotłów, wybór komina

powinien być poprzedzony stosownymi obliczeniami.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku nowoczesnych kotłów grzewczych z palnikami atmosferycznymi, dobór

średnic przewodu spalinowego można dokonać posługując się wykresem na rys. 11.

W tych kotłach zwykle przyjmuje się, że potrzebna wartość ciągu kominowego wynosi

5÷10 Pa (w miejscu wprowadzenia przewodu poziomego do komina).

Dla kotłów gazowych z palnikiem wentylatorowym dobór średnicy przewodu spalinowego

możemy dokonać posługując się wykresem na rys. 12.

Rys. 11. Krzywe doboru średnic przewodów spalinowych nowoczesnych kotłów gazowych, wyposażonych

w palniki atmosferyczne (wymagany ciąg 5 Pa, temp. Spalin 130

C, zawartość CO

za przerywaczem ciągu – 5%)

[1, s. 401]

Rys. 12. Krzywe doboru średnic przewodów spalinowych kotłów gazowych z palnikami wentylatorowymi

(temp. Spalin 180

C, zawartość CO

10%) [1, s. 402]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania dotyczące przewodów i kanałów spalinowych

Przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny od urządzeń gazowych,

z wyłączeniem kotłów, powinny spełniać następujące wymagania:

1) przekroje poprzeczne przewodu, a także kanału spalinowego, powinny być stałe na

całej długości,

2) długość pionowych przewodów spalinowych powinna być nie mniejsza niź 0,22 m,

a przewodów poziomych ułożonych ze spadkiem co najmniej 5% w kierunku
urządzenia - nie większa niż 2 m,

3) długość kanału spalinowego mierzona od osi wlotu przewodu spalinowego do krawędzi

wylotu kanału nad dachem powinna być nie mniejsza niż 2 m,

4) wyloty kanałów spalinowych, jeżeli wynika to z warunków pracy urządzeń, powinny

być zaopatrzone w wywietrzniki dobrane do ilości spalin, długości odcinków
pionowych, położenia w określonej strefie wiatrowej i warunków lokalnych.

Nad urządzeniami gazowymi typu restauracyjnego z odprowadzeniem spalin do

pomieszczenia należy umieszczać okapy odprowadzające te spaliny do kanałów spalinowych,
przy czym dla urządzeń o mocy cieplnej większej niż 30 kW należy instalować czujniki,
wyłączające urządzenie w przypadku zaniku ciągu kominowego.

Przykłady podłączeń urządzeń gazowych do kanałów spalinowych.

1- przewody spalinowe, 2- spaliny, 3- kanał spalinowy

Rys. 13. Podłączenie przewodu spalinowego do kanału [2, s. 215]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1- kratka wentylacyjna, 2- rozeta z blachy, 3- grzejnik wady przepływowej, 4- przewód wentylacyjny,

5 - przewód spalinowy, 6- rozeta z blachy grubości 1 mm, 7- uszczelnienie, 8- kotano segmentowe,

9- rura spalinowa, 10 - uszczelnienie, 11- przewód spalinowy

Rys. 14. Odprowadzenie spalin z gazowego przepływowego grzejnika wody [2, s. 213]:

Dopuszcza się stosowanie zbiorczych przewodów systemów powietrzno-spalinowych

przystosowanych do pracy z urządzeniami z zamkniętą komorą spalania, wyposażonymi
w zabezpieczenia przed zanikiem ciągu kominowego.

Dopuszcza się stosowanie indywidualnych przewodów powietrznych i spalinowych jako

zestawu wyrobów służących do doprowadzenia powietrza do urządzenia gazowego

i odprowadzenia spalin na zewnątrz.

Rys. 15. Grawitacyjny odpływ spalin przez ścianę [9, s. 336]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Wymuszony odpływ spalin przez ścianę [9, s. 336]

W urządzeniach typu C, przy odprowadzeniu spalin przez ścianę stosuje się tzw. rury

koncentryczne. Przewodem wewnętrznym odprowadzane są spaliny, a przestrzenią między
rurami zasysane jest powietrze do spalania gazu. Takie rury mogą być stosowane przy
grawitacyjnym odprowadzeniu spalin i zasysaniu powietrza przy małych mocach urządzeń (do
ok. 5 kW). Wówczas przekroje rur są większe, a oś rury odprowadzającej spaliny jest powyżej
osi rury zasysającej powietrze (rys. 15). Przy zasysaniu powietrza lub wyrzucaniu spalin
wentylatorem, rury te są współśrodkowe (rys. 16)

Indywidualne koncentryczne przewody powietrzno-spalinowe lub oddzielne przewody

powietrzne i spalinowe od urządzeń gazowych z zamkniętą komora spalania mogą być
wyprowadzone przez zewnętrzną ścianę budynku, jeżeli urządzenia te mają nominalną moc
cieplną nie większą niż:

1) 21 kW - w wolno stojących budynkach jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji

indywidualnej,

2) 5 kW - w pozostałych budynkach mieszkalnych.

Wyloty przewodów, o których mowa w pkt. 2, powinny znajdować się wyżej niż 2,5 m

ponad poziomem terenu.

Odległość między wylotami przewodów, powietrznych i spalinowych, powinna być nie

mniejsza niż 3 m, a odległość tych wylotów od najbliższej krawędzi okien i ryzalitów

przesłaniających, nie mniejsza niż 0,5 m.

W budynkach produkcyjnych i magazynowych oraz halach sportowych i widowiskowych

nie ogranicza się nominalnej mocy cieplnej urządzeń z zamkniętą komorą spalania,
od których indywidualne koncentryczne przewody powietrzno-spalinowe lub oddzielne
przewody powietrzne i spalinowe są wyprowadzone przez zewnętrzną ścianę budynku, jeżeli
odległość tej ściany od granicy działki budowlanej wynosi co najmniej 8 m, a od ściany
innego budynku z oknami nie mniej niż 12 m, a także jeżeli wyloty przewodów znajdują się
wyżej niż 3 m ponad poziomem terenu.

Przy odprowadzeniu spalin ponad dach nie ma ograniczeń mocy urządzenia gazowego.
Dopuszcza się instalowanie przepustnic w przewodach odprowadzających spaliny,

z poszczególnych urządzeń, jeżeli ich działanie nie zakłóca przepływu spalin.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Urządzenia gazowe wyposażone w palniki nadmuchowe powinny być połączone

przewodami z kanałami spalinowymi, których przekroje należy dobierać z uwzględnieniem
nadciśnień występujących w komorach spalania tych urządzeń.

Wymagania dotyczące kotłów gazowych

Dopuszcza się w pomieszczeniu kotłowni przyłączenie kilku kotłów do wspólnego kanału

spalinowego w przypadku:

1) kotłów pobierających powietrze do spalania z pomieszczenia, pod warunkiem

zastosowania skrzyniowego przerywacza ciągu lub wyposażenia kotłów w czujniki
zaniku ciągu kominowego wyłączających równocześnie wszystkie kotły,

2) wykonania dla kotłów z palnikami nadmuchowymi przewodu spalinowego o przekroju

poprzecznym nie mniejszym niż 1,6 sumy przekrojów przewodów odprowadzających
spaliny z poszczególnych kotłów, a także wyposażenie wylotu przewodu spalinowego
w czujnik zaniku ciągu kominowego, wyłączającego równocześnie wszystkie kotły.

W przypadku połączenia kilku kotłów równolegle, przepisy pozwalają na wspólny

przerywacz ciągu pod warunkiem, że (rysunek 17b i 17c) podczas zaniku ciągu kominowego
musi nastąpić awaryjne wyłączenie całego zestaw kotłowego.

1- kocioł, 2- palnik, 3- armatura regulująco-zabezpieczająca, 4 - przerywacz ciągu, 5 - przewód paliwowy.

Rys. 17. Podłączenie do przewodu spalinowego koltów z palnikami inżektorowymi (wg PN-93/M 35350) [7, s. 45]:

W kotłach gazowych średniej mocy z przerywaczem ciągu, celowe jest regulowanie ciągu

kominowego za pomocą tzw. ogranicznika ciągu.

Regulatorem ciągu jest tu umieszczona na drodze przepływu spalin, uchylna klapa (rys. 18)

zrównoważona następnym przeciwciężarem, regulująca dopływ dodatkowego powietrza
stosownie do siły ciągu kominowego. Podczas postoju palnika urządzenie to powoduje
przewietrzanie komina i osuszanie go z ewentualnie powstałego kondensatu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1- przepustnica powietrza z przeciwciężarem, 2- dopływ powietrza, 3- komin, 4- przepływ spalin

Rys. 18. Element układ odprowadzania spalin. Zasada działania ogranicznika ciągu kominowego [1, s. 402]

Przewody i kanały spalinowe, odprowadzające spaliny od kotłów, powinny być

dostosowane do warunków pracy danego typu urządzeń oraz spełniać wymagania określone
w Polskiej Normie. Indywidualne przewody spalinowe należy stosować we wszystkich
budynkach wyposażonych w urządzenia gazowe z przewidzianym odprowadzeniem spalin.
Przewody spalinowe wykonuje się z elementów drobnowymiarowych lub bloków betonowych.

Kominy

Kominy są to konstrukcje stanowiące albo integralną część budowli i są to kominy

wbudowane, albo konstrukcje wolnostojące. Kominy zawierają jeden lub więcej przewodów
służących do odprowadzania spalin z urządzenia grzewczego lub powietrza z pomieszczenia.
Kominy wbudowane wykonuje się zazwyczaj z cegły ceramicznej pełnej lub cegły szamotowej.
Wnętrz kominów nie tynkuje się, natomiast z zewnątrz powinny być otynkowane. Komin tego
typu powinien być usytuowany w środkowej części budynku, jak najbliżej kotła, aby poziomy
kanał spalinowy (czopuch) był możliwie krótki. Zaleca się, aby przekrój kanału wbudowanego
był zbliżony do kwadratu i aby stosunek boków nie był większy niż 1:1,5.

Kominy wbudowane można też wykonywać z ceramicznych kształtek o przekroju kołowym

lub rur betonowych obudowanych następnie cegłami. W dolnej części komina należy zastosować
szczelnie zamknięty otwór służący do usuwania sadzy i popiołu. Kominy wolnostojące
budowane są z prefabrykowanych kształtek np. betonowych lub stalowych.

Kominy te mogą być:

wielowarstwowe (wewnętrzna - warstwa betonowa, zewnętrzna – ochronny płaszcz stalowy,
a w środku warstwa izolacyjna),

- jednowarstwowe.

W kotłowniach wolnostojących o dużym obciążeniu cieplnym i dużych oporach przepływu

spalin, stosuje się kominy o ciągu sztucznym, wywołanym działaniem wentylatorów.

Znane są następujące rozwiązania techniczne:

- z wentylatorem podmuchowym (wentylator wtłacza powietrze potrzebne do spalania przez

układ kotła, w którym są duże opory przepływu spalin),

- z wentylatorem wyciągowym (gdy nie ma konieczności nadmuch powietrza do komory

spalania kotła)

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czopuch

Czopych jest przewodem, którym spaliny są odprowadzane do komina. Czopuch powinien

być tak wykonany, aby opory przepływu spalin były jak najmniejsze. Dlatego wszelkie zmiany
kierunki wylotu spalin do komina powinny być wykonane za pomocą łagodnych łuków.
Czopuch może być wykonany z cegły pełnej lub szamotowej oraz z blachy stalowej, którą
należy izolować, aby zapobiec niepożądanemu schładzaniu spalin. Czopuch powinien lekko
wznosić się ku górze (ok.5%) w kierunku komina. Powinien posiadać najmniej dwa otwory
wyczystkowe (do czyszczenia i usuwania sadzy i popiołu), które powinny być szczelnie
zamknięte drzwiczkami stalowymi. Kanał czopucha powinien także posiadać otwory potrzebne
dla aparatury kontrolno pomiarowej, to jest dla pomiarów ciągu spalin, temperatury, analizy
spalin, itp. Przekrój czopucha dobiera się w stosunku do przekroju komina. W czopuchu
temperatura spalin jest wyższa niż w kominie (o większej objętości właściwej) i aby utrzymać te
samą prędkość przepływu konieczne jest nieznaczne powiększenie jego przekroju. W praktyce
przekrój czopucha oblicza się według wzoru:

= (1,2÷1,5) F

, gdzie: F

– powierzchnia komina, F

– powierzchnia czopucha.

Uszczelnienie szczelin dylatacyjnych czopucha wykonuje się uszczelniaczem trudno

palnym.

Nowoczesne kotły gazowe o sprawnościach przekraczających 90% muszą mieć kominy

o małej bezwładności cieplnej. Wymagania takie spełniają cienkościenne przewody spalinowe
wykonane ze stali nierdzewnej. Nagrzewają się one po włączeniu kotła bardzo krótko i już po
niedługim czasie uzyskują temperaturę wyższą od temperatury skroplenia pary wodnej zawartej
w spalinach. Część skroplonej pary spływa do zbiornika skroplin zlokalizowanego w dolnej
części komina. Komin taki powinien być dobrze izolowany, aby uniknąć strat związanych
z promieniowaniem ciepła. Przy adaptacji kominów murowanych wprowadza się do ich wnętrza
prefabrykowane jednościenne segmenty ze stali nierdzewnej. Przestrzeń pomiędzy cegłą
a wkładem kominowym wypełnia się materiałem izolacyjnym (wełna mineralna).

Wkłady kominowe do istniejących kominów mogą być wykonane z elementów sztywnych

(rys. 19) lub elastycznych (rys. 20), stosowanych w trudnych przypadkach tzn. w krzywych lub
niewspółosiowych kominach murowanych.

Zestaw elementów wkładu kominowego jednościennego składa się z rur, elementu

z otworem do czyszczenia, zbiornikiem kondensatu z odpływem oraz elementu zadaszenia
wypływu spalin.

Rys. 19. Przekrój komina z wkładką – systemu jednościennego [4, s. 152]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 20. Elastyczny wkład kominowym [4, s. 153]

Nowe kominy do nowoczesnych kotłów wykonuje się z elementów dwuściennych

wyposażonych w izolacje wykonaną u producenta (rys. 21).

1- podstawa komina, 2- wyczystka, 3- trójnik podłączeniowy, 4- prostka rurowa, 5- pokrywa stropowa,

6- element mocujący, 7- pokrywa dachowa, 8- prostka rurowa, 9- zakończenie ustnikowe komina,

10- odprowadzenie kondensatu.

Rys. 21. Komin prefabrykowany dwuścienny. [1, s. 399]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1- kocioł z kominkowym przerywaczem ciągu, 2- poziomy przewód spalinowy izolowany z kolanem rewizyjnym,

3- komin z wkładem z blachy stalowej nierdzewnej, 4- wyczystka, 5- odprowadzenie skroplin.

Rys. 22. Komin prefabrykowany jednościenny dla kotła gazowego z palnikami atmosferycznymi. [1, s. 397]

W zastosowaniu kotłów kondensacyjnych koniecznością staje się stosowanie systemów

spalinowych pracujących na mokro w nadciśnieniu. Systemy te wykonuje się z takich samych
materiałów, jak materiały stosowane w układach podciśnieniowych. System tego typu składa się
z kanału odprowadzającego spaliny (kanał wewnętrzny) i kanału zewnętrznego
doprowadzającego świeże powietrze do spalania. W rozwiązaniu takim wylot komina
spalinowego jest umieszczony powyżej otworu wlotu powietrza do spalania (rys. 23).

Rys. 23. Dwuszybowy system kominowy [4, s. 153]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odbiór instalacji odprowadzania spalin

Podczas odbioru instalacji sprawdzeniu podlegają:

- zgodność wykonania instalacji z projektem technicznym,
- drożność kanału,
- szczelność kanału,
- ciąg kominowy,
- prawidłowość wykonania połączeń elementów instalacji odprowadzenia spalin

(w tym regulatorów ciągu),

- wysokości wyprowadzenia ponad dach,
- spełnienie norm ochrony środowiska.

Przewody wentylacyjne

Przewody wentylacyjne służą ogólnie do wentylowania pomieszczeń, natomiast przewody

spalinowe mają za zadanie odprowadzenie produktów spalania z palenisk gazowych na zewnątrz
budynku.

Wyróżnia się trzy rodzaje przewodów wentylacyjnych:

- przewód wentylacyjny indywidualny, służący do grawitacyjnego odprowadzania powietrza

z pomieszczeń ponad dach,

- przewód wentylacyjny boczny (przykanalik), służący do grawitacyjnego odprowadzenia

powietrza z pomieszczenia wentylowanego do przewodu wentylacyjnego zbiorczego,

- przewód wentylacyjny zbiorczy, służący do grawitacyjnego odprowadzania powietrza

z bocznych przewodów wentylacyjnych ponad dach budynku.

Przewody wentylacyjne w pomieszczeniach należy wykonać z zachowaniem następujących

zasad:
- przewody wentylacyjne przeprowadzone przez pomieszczenia, których nie obsługują,

powinny być obudowane ściankami o klasie odporności ogniowej odpowiadającej
wymaganiom dla ścian tych pomieszczeń,

- niedopuszczalne jest łączenie różnych pomieszczeń przewodami wentylacyjnymi z tworzyw

sztucznych,

- dopuszcza się przeprowadzenie przewodów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych przez ścianę

i strop oddzielenia przeciwpożarowego pod warunkiem, iż nie będą nimi przepływały gazy,
opary wybuchowe. Przewody takie należy wykonać z materiałów niepalnych oraz,
w miejscach przejść przez ścianę, wyposażyć w klapy samozamykające,

- odległość nieizolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i powierzchni palnych

powinna wynosić co najmniej 0,5 m,

- wloty i wyloty przewodów wentylacyjnych oraz otwory wentylacyjne stropodachów

powinny być zabezpieczone przed ptactwem i ewentualnie ich zatkaniem w jakikolwiek inny
sposób,

- na dachach powinno być przewidziane łatwe dojście do wylotów przewodów dymowych,

spalinowych i wentylacyjnych.

Do wykonania przewodów wentylacyjnych zaleca się stosować:
- elementy wentylacyjne drobnowymiarowe betonowe i cementowo-gliniane,
- bloki wentylacyjne.
Prefabrykowane elementy z innych materiałów np. blachy stalowej ocynkowanej, mogą być

stosowane pod warunkiem zapewnienia możliwości ich wymiany, bez konieczności naruszenia
trwałych elementów konstrukcyjnych budynku. Przewodów wentylacyjnych z blachy, nie można
stosować w wielokondygnacyjnym budownictwie mieszkaniowym. Wymiary przewodów
wentylacyjnych indywidualnych i bocznych należy określić w zależności od ilości

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odprowadzanego powietrza, wysokości przewodów oraz różnicy temperatury wewnętrznej
i zewnetrznej.

Minimalna średnica równoważna przewodu nie może być mniejsza niż 140 mm, przy czym

minimalny wymiar boku przekroju prostokątnego nie powinien być mniejszy niż 100 mm,
a średnica przewodu okrągłego powinna wynosić co najmniej 150 mm. W analogiczny sposób
należy obliczyć przewody zbiorcze. Otwory wylotowe przewodów wentylacyjnych powinny być
zaopatrzone w kratki wentylacyjne.

Odległość górnej krawędzi otworu kratki wentylacyjnej od sufitu nie powinna przekraczać

150 mm. W uzasadnionych przypadkach, dopuszcza się stosowanie połączeń otworu wlotowego
przewodu indywidualnego ze szczelnym przewodem zakończonym kratką wentylacyjną
np. z blachy, przy czym jego długość nie może przekraczać 0,5 m.

Dłuższe odcinki poziome, mogą być stosowane pod warunkiem wykonania obliczeń dla

sprawdzenia oporów przepływu powietrza. Wielkość oporów nie może przekraczać
dyspozycyjnej siły ciągu.

Wyloty przewodów wentylacyjnych powinny być wyprowadzone ponad dach wykorzystując

elementy prefabrykowane lub inne drobnowymiarowe zapewniające odpowiednią szczelność.

Spoiny i złącza między poszczególnymi elementami, jak również same elementy, powinny

być szczelne. Złącza powinny być tak rozwiązane, aby można je było łatwo uszczelnić w czasie
montażu lub w przypadku zniszczenia.

Najczęściej stosowanymi materiałami do budowy kanałów spalinowych i wentylacyjnych

są:

1. Materiały na przewody

szamot szkliwiony,

stal kwasoodporna,

specjalne szkło,

aluminium (tylko na czopuchy kotłów gazowych o mocy do 35

W),

tworzywa sztuczne (tylko dla kotłów kondensacyjnych).

2. Materiały na płaszcze zewnętrzne kominów:

mur ceglany,

kształtki z betonu lekkiego,

inne materiały mające stosowne atesty.

3. Materiały izolacyjne muszą wykazać trwałość w warunkach eksploatacji, potwierdzoną

odpowiednimi atestami.

Stosowane do budowy kanałów pustaki ceramiczne grubościenne mogą być używane tylko

przy budowie kanałów pionowych i nie mogą mieć średnicy mniejszej niż 15 cm.

Na jakość kanałów poza starannym wykonaniem ma wpływ również rozwiązanie

konstrukcyjne samych elementów.

Cykliczne nagrzewanie i chłodzenie kanałów spalinowych w przypadku stosowania do ich

budowy betonu powoduje zmniejszenie wytrzymałości kanałów. Czynnikami warunkującymi
grubość ścianki jest jej opór cieplny. Cienkie ścianki elementów wykonywanych z materiałów
o dużym współczynniku przewodności cieplnej nie chronią przed zbytnim ochładzaniem spalin.

Jednym z najwłaściwszych rozwiązań (ze względu na straty ciepła) jest projektowanie

układów kanałów wentylacyjnych i spalinowych w jednym bloku; wymaga to stosowania
odpowiednich materiałów oraz bardzo starannego wykonania, gdyż kanały spalinowe w takim
układzie sąsiadują z wentylacyjnymi (rys. 25) [2, s. 222].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Blok kanałów wentylacyjnych i spalinowych [2, s. 222]

Kontrola skuteczności ciagu i odprowadzania spalin

Spaliny i otaczające powietrze mają prawie jednakowy ciężar właściwy w warunkach takich

samych parametrów ciśnienia i temperatury.

Ciężar właściwy spalin ze wzrostem temperatury maleje, wzrasta więc w konsekwencji ciąg

kominowy. Przy przepływie przez komin temperatura spalin obniża się. Spaliny stają się więc
cięższe, a różnica ciśnień u wylotu komina maleje. Gdy różnica ta jest równa zeru, wówczas
występuje brak ciągu.

Kanał spalinowy przed oddaniem do eksploatacji powinien być poddany wszechstronnym

oględzinom uwzględniającym:

- sprawdzenie stanu technicznego kanału,
- sprawdzenie szczelności przewodu,
- sprawdzenie prawidłowości ciągu.
Czystość wnętrza kanału można sprawdzić elektryczną lampą o stosunkowo dużej mocy.
Zapaloną lampę wprowadza się przez otwór przeznaczony da czyszczenia wnętrza kanału

kominowego. Oględziny kanału najlepiej przeprowadzić od strony wylotu; tego rodzaju
czynność może mieć jednak miejsce tylka wtedy, gdy pozwala na to zakończenie kanału
spalinowego. Kanał spalinowy powinien mieć na dachu zabezpieczenie przed wpływem opadów
atmosferycznych i zmian temperatury. Brak takiego zabezpieczenia powoduje szybkie
zniszczenie kanału. Należy również przeprowadzić oględziny murów kanałów na dachu.

Szczelność kanału sprawdza się przez opuszczanie na przewodzie lampy, z jednoczesnym

obserwowaniem sąsiednich kanałów. Długość wpuszczanego przewodu może w przybliżeniu
określić miejsce wystąpienia nieszczelności. Nieszczelnaść kanału można określić również przez
spalanie w jego najniższej części materiału wydzielającego dużą ilość dymu z jednoczesnym
zakryciem wylotu komina na dachu. Pojawienie się dymu w sąsiednich kanałach lub
pomieszczeniach pozwala stwierdzić jego niewłaściwe wykonanie.

Rys. 25. Budowa kanału
wentylacyjnego [2, s. 221]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprawdzenie szczelności przewodów spalinowych przeprowadza się za pomocą kopcącego

łuczywa przez wsunięcie go do wlotu sprawdzanego przewodu, po ukazaniu się dymu w wylocie
zamyka się wylot i obserwuje sąsiednie wyloty oraz wloty kanałów w innych pomieszczeniach.

W przypadku stwierdzenia wydobywania się dymu w obserwowanym wlocie lub wylocie

należy w przewód ten wpuścić obciążony na końcu biały sznur lub taśmę, powtórzyć próbę
kopcenia, wydobyć sznur i w miejscu wskazanym przez okopcony sznur przeprowadzić
uszczelnienie przewodu.

Sprawdzenie prawidłowości ciągu można przeprowadzić za pomocą tzw. ciągomierza, który

jest odpowiednio zamontowanym mikromanometrem.

Sprawdzenie ciągu przeprowadza się przed podłączeniem urządzeń za pomocą łuczywa,

przez przystawienie go w odległości około 10 cm od wlotu przewodu i stwierdzenie wyraźnego
nachylenia się płomienia w kierunku wlotu. Sprawdzenie prawidłowości ciągu po podłączeniu
urządzenia przeprowadza się przez próbne palenie i stwierdzenie prawidłowego spalania się.

W czasie sprawdzania prawidłowości ciągu należy pamiętać o konieczności zamknięcia

otworów wyczystnych i rewizyjnych, a w przypadku istnienia kilku wlotów do jednego
przewodu - o zamknięciu wszystkich wlotów lub palenisk poza sprawdzanym.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie przewody wchodzą w skład instalacji odprowadzania spalin?
2. Jak powinny być usytuowane przewody spalinowe względem powierzchni dachu?
3. Jak powinny być ukształtowane połączenia przewodu spalinowego z paleniskiem?
4. Jakie są typy urządzeń grzewczych gazowych?
5. Od czego zależy wielkość ciągu kominowego?
6. Jaką rolę spełniają przerywacze ciągu?
7. Jaką wartość powinien mieć ciąg kominowy?
8. Od czego zależy przekrój przewodów spalinowych ?
9. Jaki najmniejszy wymiar powinien mieć przewód kominowy?
10. Jaka powinna być największa długość pionowych przewodów spalinowych?
11. Z jakim spadkiem powinny być ułożone poziome przewody spalinowe?
12. W jakiego typu urządzeniach można stosować rury spalinowe koncentryczne?
13. Jakie są rodzaje przewodów wentylacyjnych?
14. Jakie materiały stosuje się do budowy kanałów spalinowych i wentylacyjnych?
15. W jaki sposób kontroluje się skuteczność ciągu i odprowadzanie spalin?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj połączenie kotła gazowego wiszącego z kanałem spalinowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać ubrania oraz sprzęt ochrony osobistej,
3) dobrać odpowiednie narzędzia monterskie,
4) sprawdzić stan techniczny narzędzi,
5) dobrać rozetę uszczelniającą kanał spalinowy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) dobrać rury spalinowe,
7) dobrać kolano łączące rury spalinowe,
8) ocenić jakość materiałów,
9) pomierzyć wszystkie elementy i spasować je ze sobą,
10) zamontować rozetę,
11) wykonać połączenie i uszczelnić je,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
14) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stół monterski,
− gazowy kocioł wiszący,

− drabina,

− narzędzia monterskie,
− rury stalowe i kolanko stalowe,

− rozeta stalowa,

− materiały uszczelniające,
− wiertarka udarowa,

− kołki montażowe,

− narzędzia ślusarskie,
− ubranie robocze,

− literatura rozdział 6

Ćwiczenie 2

Wykonaj połączenia urządzenia typu C.1.1. z rurą koncentryczną

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać ubranie oraz sprzęt ochrony osobistej,
4) dobrać odpowiednie narzędzia monterskie,
5) dobrać odpowiedni zestaw rur koncentrycznych,
6) pomierzyć wybrany zestaw i spasować przewodem wylotowym spalin z kotła,
7) wykonać połączenie i uszczelnić,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,

− urządzenie typu C.1.1.,
− drabina,

− stół montażowy,

− narzędzia monterskie,
− zestaw rur koncentrycznych,

− materiały uszczelniające,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− narzędzia ślusarskie,

− ubranie robocze,

− katalog rur koncentrycznych,
− literatura rozdział 6.

Ćwiczenie 3

Z katalogu firm branżowych wybierz zestaw elementów wkładu kominowego

jednościennego. Wykonaj montaż tego zestawu. Sporządź obmiar prac. Wykonaj kalkulacje i
rozlicz robociznę, materiały i sprzęt.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać ubranie oraz sprzęt ochrony osobistej,
4) zapoznać się z materiałem dotyczącym sporządzania kosztorysu prac montażowych,
5) dobrać odpowiednie narzędzia monterskie,
6) sprawdzić stan techniczny narzędzi,
7) dobrać zestaw wkładu kominowego,
8) ocenić jakość wkładu kominowego,
9) pomierzyć przekroje przewodów i je wstępnie dopasować,
10) wykonać montaż zestawu zgodnie z instrukcją obsługi,
11) sprawdzić szczelność połączeń po zamontowaniu,
12) na arkuszu papieru wykonać obmiar prac wykonanych przy montażu,
13) na druku wykonać kosztorys i wyliczyć robociznę, materiał i sprzęt,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,

Wyposażenie stanowiska :

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− instrukcja montażu zestawu kominowego,

− drabina,

− stół montażowy,
− narzędzia monterskie,

− zestaw kominowy jednościenny,

− plansze z rodzajami zestawów kominowych,
− druki kosztorysów,

− katalogi Nakładów Rzeczowych,
− arkusz papieru formatu A4,

− ołówek,

− kalkulator,
− narzędzia ślusarskie,

− ubrania robocze,

− literatura rozdziału 6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia ?

2) dobrać odpowiednie narzędzia monterskie i elektronarzędzia ?

3) zastosować wymagania techniczne obowiązujące przy wykonywaniu instalacji

odprowadzania spalin ?

4) wykonać kanały spalinowe ?

5) dobrać przekroje przewodów spalinowych ?

6) łączyć przewody spalinowe z urządzeniami gazowymi ?

7) łączyć przewody spalinowe z przerywaczem ciągu ?

8) podłączyć i wyprowadzić na zewnątrz przewody powietrzno – spalinowe ?

9) sprawdzić skuteczność ciągu spalin ?

10) dobrać odpowiednie materiały stasowane do budowy kanałów spalinowych i

wentylacyjnych ?

11) obliczyć przekrój kanału spalinowego ?

12) sprawdzić prawidłowość wyprowadzenie przewodów koncentrycznych przez
zewnętrzną ścianę budynku ?

13) sprawdzić szczelność przewodów spalinowych i wentylacyjnych ?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wymagania dla pomieszczeń, w których występują urządzenia

gazowe

4.3.1. Materiał nauczania

Pomieszczenia, w których przewiduje się instalowanie aparatów gazowych powinny mieć

zapewnioną ciągłą wymianę powietrza wystarczającą do spalania gazu oraz zabezpieczenia
przed przekroczeniem dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia ludzi.

Ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń, w których występują urządzenia gazowe

sprecyzowane są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dn. 12 IV 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75
z 15 VI 2002 r. poz. 690) z późniejszymi zmianami z 7.04.2004 (Dz. U. Nr 109 poz. 1156
z 2004 r).

Urządzenia gazowe mogą być instalowane wyłącznie w pomieszczeniach spełniających

warunki dotyczące ich wysokości, kubatury, wentylacji i odprowadzania spalin, a także dopływu
powietrza do spalania określone w rozporządzeniu, w Polskich Normach i przepisach.

Urządzenia gazowe z otwartą komorą spalania, przez co rozumie się urządzenia typu A i B,

nie mogą być instalowane w pomieszczeniach mieszkalnych, chyba, że w pomieszczeniu
mieszkalnym zostanie zastosowana:
1) wentylacja mechaniczna wywiewna – w przypadku kuchni gazowej w pomieszczeniu

jednopokojowym lub

2) wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna z podłączeniem do niej okapu wywiewnego nad

trzonem kuchennym, a także z zapewnieniem odprowadzeniem powietrza z pomieszczenia
dodatkowym otworem wywiewnym, usytuowanym nie więcej niż 0,15 m od sufitu,
w pomieszczeniu wielopokojowym.

Urządzenia gazowe z zamkniętą komorą spalania, przez co rozumie się urządzenia typu C,

mogą być instalowane w pomieszczeniach mieszkalnych, niezależnie od rodzaju występującej
w nich wentylacji, pod warunkiem zastosowania koncentrycznych przewodów powietrzno-
spalinowych, z zachowaniem wymagań:
1. Przewody te mogą być wyprowadzone przez zewnętrzną ścianę budynku jeżeli urządzenia te

mają nominalną moc cieplną nie większa niż :

a) 21 KW – w wolno stojących budynkach jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji

indywidualnej

b) 5 KW - w pozostałych budynkach mieszkalnych

2. a) Wyloty przewodów powietrzno – spalinowych koncentrycznych powinny znajdować się

wyżej niż 2,5 m nad poziom terenu.

b) Odległość między wylotami przewodów powinna być nie mniejsza niż 3 m, a odległość

tych wylotów od najbliższej krawędzi okien i ryzalitów przesłaniających nie mniejsza
niż 0,5 m.

c) W budynkach produkcyjnych i magazynowych oraz halach sportowych i widowiskowych

nie ogranicza się nominalnej mocy cieplnej urządzeń z zamkniętą komorą spalania,
od których indywidualne koncentryczne przewody powietrzno-spalinowe lub oddzielne
przewody powietrzne i spalinowe są wyprowadzone przez zewnętrzną ścianę budynku,
jeżeli odległość tej ściany od granicy działki budowlanej wynosi co najmniej 8 m, a od
ściany innego budynku z oknami nie mniej niż 12 m, a także jeżeli wyloty przewodów
znajdują się wyżej niż 3 m ponad poziomem terenu.

Maksymalne, łączne obciążenie cieplne przypadające na 1 m

kubatury, służące do

określania wymaganej kubatury pomieszczenia, w którym są zainstalowane urządzenia gazowe,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pobierające powietrze do spalania z tego pomieszczenia, nie może przekraczać wartości
określonych w tabeli 3.

Tab. 3. Maksymalne obciążenie cieplne urządzeń gazowych na 1 m

kubatury pomieszczenia [8, s. 54]

Maksymalne obciążenie cieplne urządzeń

gazowych na 1 m

kubatury pomieszczenia

Rodzaje pomieszczeń

typ A – bez

odprowadzenia spalin

typ B - z

odprowadzeniem spalin

1 2

Pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi

oraz wnęki kuchenne połączone z przedpokojem

175 W

(150kcal/h)

350-W

(300 koal/h)

Pomieszczenia nieprzeznaczone na stały pobyt

ludzi, w tym pomieszczenia kuchenne w

mieszkaniach

930 W

(800 kcal/h)

4.650 W

(4.000 kcal/h)

− W przypadku instalowania w jednym pomieszczeniu urządzeń gazowych bez odprowadzenia

spalin i z odprowadzeniem spalin, łączne obciążenie cieplne pochodzące od tych urządzeń
przypadające na 1 m

kubatury pomieszczenia nie może przekraczać wielkości podanych

w tabeli 3 w kolumnie 2.

− Kubatura pomieszczeń, w których instaluje się urządzenia gazowe, nie powinna być mniejsza

niż:

1) 8 m

- w przypadku urządzeń pobierających powietrze do spalania z tych

pomieszczeń,

2) 6,5 m

- w przypadku urządzeń z zamkniętą komorą spalania.

− Pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia gazowe, powinny mieć wysokość

co najmniej 2,2 m.

Przykład wentylacji pomieszczenia o kubaturze nie mniejszej niż 8 m

przedstawiono na rys. 26.

Rys. 26. Wentylacja nawiewno-wywiewna łazienki wyposażonej w grzejnik wody przepływowej [6, s. 45]

a) nawiew przez otwór w drzwiach, b) nawiew przez kratkę wentylacyjną w ścianie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− Pomieszczenia przeznaczone do instalowania kotłów na paliwa gazowe powinny odpowiadać

wymaganiom Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 roku w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz innym
przepisom rozporządzenia, a także odpowiadać wymaganiom określonym w Polskiej Normie
dotyczącej kotłowni wbudowanych na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż l.

− Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej do 30 kW mogą być instalowane

w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz w miejscach, takich jak
pomieszczenia techniczne lub pomieszczenia przewidziane jako wolnostojące
z zastosowaniem wyłącznie na kotłownie.

− Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej powyżej 30 kW do 60 kW należy

instalować w pomieszczeniu technicznym lub w przewidzianym wyłącznie na kotłownię
budynku wolnostojącym.

Kotłownie

− Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej powyżej 60 kW do 2.000 kW należy

instalować w służącym wyłącznie do tego celu pomieszczeniu technicznym lub w budynku
wolnostojącym przeznaczonym wyłącznie na kotłownię.

− Kotły na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej powyżej 2.000 kW mogą być instalowane

wyłącznie w budynku wolnostojącym przeznaczonym na kotłownię.

− Kubatura pomieszczeń z kotłami na paliwa gazowe o łącznej mocy cieplnej do 60 kW oraz

z kotłami o mocy cieplnej powyżej 60 kW pobierającymi powietrze z pomieszczeń powinna
odpowiadać wymaganiom określonym w tab. 3.

− W pomieszczeniu z zainstalowanymi kotłami powyżej 60 KW do 2000 KW oraz powyżej

2000 KW zabrania się instalowania urządzeń przeznaczonych do pomiary zużycia gazu.

− Do pomieszczeń technicznych z zainstalowanymi kotłami o łącznej mocy cieplnej powyżej

60 kW do 2.000 kW, zlokalizowanych w budynku o innym przeznaczeniu niż kotłownia,

należy doprowadzić odrębny przewód gazowy, z którego nie mogą być zasilane pozostałe

urządzenia gazowe w tym budynku.

W pomieszczeniach kotłowni, w których występuje stosunkowo duże zapotrzebowanie na

powietrze do spalania, należy wykonać wentylację nawiewną i wywiewną. Pod pojęciem
kotłowni rozumie się pomieszczenie, w którym zainstalowany jest kocioł o mocy nominalnej
powyżej 60 kW.

Pomieszczenia tego typu powinny mieć w ścianie zewnętrznej co najmniej jeden otwór

nawiewny umieszczony nie wyżej niż 0,3 m nad posadzką. Powierzchnia przekroju otworu
nawiewnego nie powinna być mniejsza niż 5 cm

na każde 1,16 kW nominalnej mocy cieplnej

kotła, jednak nie mniej niż 300 cm

. Powierzchnia przekroju kanału nawiewnego powinna być

równa powierzchni przekroju wlotu do kanału nawiewnego.

Jeżeli otwory nawiewne i czerpne miałyby być zasłonięte kratką lub siatką, ich

powierzchnia przekroju winna być odpowiednio powiększona, aby powierzchnia czynna nie
uległa zmniejszeniu.

Pomieszczenia tego typu powinny mieć co najmniej jeden otwór wywiewny, umieszczony

na tej samej ścianie co otwór nawiewny, możliwie blisko stropu.

Otwór wywiewny nie może znajdować się poniżej dolnej krawędzi przerywacza ciągu.
Pole przekroju otworów wywiewnych powinno być równe połowie powierzchni otworów

nawiewnych. Jeżeli otwory nawiewne bądź wywiewne maja kształt prostokąta, wówczas
stosunek jego boków może wynosić najwyżej 1÷1,5. Wentylacja kotłowni powinna zapewnić
3,5-krotną wymiane powietrza w pomieszczeniu w ciągu 1 godziny.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład wentylacji nawiewno – wywiewnej kotłowni gazowej

Rys. 27. Wentylacja nawiewno-wywiewna kotłowni gazowej [2, s. 289]

1. kocioł c.o. na gaz 2. kanał kominowy 3. wentylacja nawiewna 4. wentylacja wywiewna

− W kotłowniach wyposażonych w kotły gazowe z zamkniętą komorą spalania kotła dopuszcza

się stosowanie mechanicznej wentylacji nawiewno – wywiewnej

− Wyloty przewodów odprowadzających powietrze muszą być tak usytuowane, aby

w przypadku pożaru ogień i dym wydostający się z nich na zewnątrz nie mógł przedostać się
do sąsiednich pomieszczeń.

1- kocioł, 2- komin, 3- przewód wentylacji wywiewnej, 4- otwór wentylacji wywiewnej (alternatywnie), 5- otwór
wentylacji nawiewnej.
Rys. 28. Schemat wentylacji nawiewno-wywiewnej w pomieszczeniu kotła z palnikiem nadmuchowym. [1, s. 406]

− Pomieszczenia kotłowni z kotłami gazowymi zasilanymi gazem o gęstości względnej d < 1

mogą być usytuowane dowolnie w stosunku do poziomu terenu. W przypadku gdy d > 1,
pomieszczenia kotłowni muszą być lokalizowane zawsze powyżej poziomu terenu, przy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

czym wymóg ten dotyczy co najmniej jednej ściany będącej jednocześnie ścianą zewnętrzną,
wyposażonej w otwór drzwiowy.

− Urządzenia gazowe instalowane w budynku mogą być zasilane gazem płynnym

z indywidualnych butli o nominalnej zawartości gazu do 11 kg, pod warunkiem spełnienia
następujących wymagań:

1) w jednym mieszkaniu, warsztacie lub lokalu użytkowym nie należy instalować więcej

niż dwóch butli,

2) w pomieszczeniu, w którym instaluje się butlę, należy zachować temperaturę niższą

niż 35° C,

3) butlę należy instalować wyłącznie w pozycji pionowej,
4) butlę należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi,
5) między butlą a urządzeniem promieniującym ciepło, z wyłączeniem zestawów

urządzeń gazowych z butlami, należy zachować odległość co najmniej 1,5 m,

6) butli nie należy umieszczać w odległości mniejszej niż 1 m od urządzeń mogących

powodować iskrzenie,

7) urządzenia gazowe należy łączyć z reduktorem ciśnienia gazu na butli za pomocą

elastycznego przewodu o długości nieprzekraczającej 3m i wytrzymałości na ciśnienie
co najmniej 300 kPa, odpornego na składniki gazu płynnego, uszkodzenia
mechaniczne oraz temperaturę do 60°C,

8) urządzenie gazowe o mocy cieplnej przekraczającej 10 kW należy łączyć

z przewodem elastycznym, o którym mowa w pkt 7, rurą stalową o długości
co najmniej 0,5 m.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie warunki ogólne musi spełnić pomieszczenie, w którym zainstalowane jest urządzenie

gazowe?

2. Gdzie mogą być zainstalowane urządzenia gazowe typu A i B?
3. Gdzie mogą być zainstalowane urządzenia typu C?
4. Na jakiej wysokości powinny znajdować się wyloty przewodów koncentrycznych?
5. Jaka powinna być kubatura pomieszczeń, w których instaluje się urządzenia gazowe?
6. Jaką wysokość powinny mieć pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia gazowe?
7. Jakie jest najważniejsze Rozporządzenie regulujące warunki instalowania kotłów gazowych

w pomieszczeniu?

8. Gdzie wolno instalować kotły gazowe o mocy do 30 KW?
9. Gdzie wolno instalować kotły gazowe o mocy od 30 – 60 KW?
10. Gdzie wolno instalować kotły gazowe o mocy powyżej 60 KW?
11. Jaka wentylację powinno mieć pomieszczenie przeznaczone na kotłownię?
12. Jakie wymiary powinien mieć otwór nawiewny?
13. Jakie wymiary powinien mieć otwór wywiewny?
14. Kiedy wolno stosować w kotłowni wentylację mechaniczną nawiewno – wywiewną?
15. Jak należy lokalizować kotłownie zasilane gazem o gęstości względnej d > 1 ?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z katalogu firm branżowych wybierz urządzenie gazowe typu B. Podaj jego parametry.

Określ warunki

jakie musi spełniać pomieszczenie dla zainstalowania tego urządzenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem dotyczącym warunków technicznych

jakim powinny odpowiadać

budynki i ich usytuowanie ( Materiał nauczania 4.3.1),

3) przeanalizować materiał nauczania w zakresie warunków

jakie muszą mieć pomieszczenia

w których montuje się urządzenia grzewcze,

4) wybrać z katalogu urządzenie typu B,
5) na arkuszu papieru zapisać nazwę, typ, parametry techniczne,
6) wskazać jego przeznaczenie i określić sposób doprowadzenia powietrza do spalania

i odprowadzenia spalin,

7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,

− stolik,

− krzesło,
− zeszyt,

− ołówek,

− gumka,
− katalog producenta urządzeń gazowych,

− plansze urządzeń typu B,

− Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. i 7.04.2004 r. w sprawie warunków,

jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

− literatura rozdziału 6

Ćwiczenie 2

Wykonaj szkic wentylacji pomieszczenia, w którym zainstalowano podgrzewacz c.w.u.

o mocy 10 kW zasilany gazem propan-butan.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Materiały nauczania 4.3.1.),

3) przeanalizować materiał nauczania w zakresie obowiązując

wentylacji

w pomieszczeniach

w których instaluje się urządzenia gazowe,

4) zwymiarować pomieszczenie i otwory wentylacyjne,
5) wykonać szkic pomieszczenia i wrysować lokalizację otworów nawiewnych i wywiewnych,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,

− stolik,

− krzesło,
− zeszyt,

− ołówek,

− gumka,
− katalog branżowy wytwórcy podgrzewaczy c.w.u.

− literatura rozdział 6

Ćwiczenie 3

Z katalogu wytwórcy kotłów gazowych wybierz kocioł do ogrzewania pomieszczeń
o powierzchni140 m

. Sporządź kalkulację cenową. Podaj jego parametry. Wskaż

wpłynęło, na wybór tego urządzenia i w jaki sposób będzie wentylowane to pomieszczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącymi warunków technicznych

jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

3) przeanalizować materiały nauczania w zakresie obowiązującej wentylacji

w pomieszczeniach kotłowni,

4) wybrać odpowiedni kocioł gazowy i zapisać jego cenę,
5) na arkuszu papieru zapisać nazwę, typ, parametry techniczne,
6) wykazać zalety kotła, określić sposób wykonania wentylacji pomieszczenia,
7) zaprezentować wykonan

e ćwiczenia,

8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenia stanowiska

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,

− stolik,
− krzesło,

− zeszyt,

− ołówek,
− gumka,

− katalog kotłów gazowych,

− plansze wentylacji nawiewno-wywiewnej kotłowni,
− literatura rozdział 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia ?

2) określić, jaką wentylację powinno mieć pomieszczenie, w którym

zamontowane są urządzenia gazowe typu A i B ?

3) obliczyć, w jakich pomieszczeniach można zamontować urządzenie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gazowe typu C ?

4) określić minimalną kubaturę pomieszczenia dla urządzeń z otwartą

komorą spalania ?

5) określić minimalną kubaturę pomieszczenia dla urządzeń z zamkniętą

komorą spalania ?

6) określić wymagania dla pomieszczeń kotłów w zależności od ich mocy

cieplnej ?

7) umiejscowić kanały wentylacyjne dla pomieszczeń, w których urządzenia

gazowe są zasilane gazem o gęstości względnej d < 1 ?

8) umiejscowić kanały wentylacyjne dla pomieszczeń, w których urządzenia

gazowe są zasilane gazem o gęstości względnej d > 1 ?

9) obliczyć przekrój kanału nawiewnego dla pomieszczenia kotłowni o mocy

do 1000 KW ?

10) określić warunki pomieszczenia dla zasilania urządzenia gazem

płynnym ?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Przed wykonaniem każdego zadania lub udzieleniem odpowiedzi na pytania przeczytaj

bardzo uważnie polecenia.

5. Test zawiera 20 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: zamknięte wielokrotnego

wyboru.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając kółeczkiem

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź przekreślić
znakiem X i otoczyć kółkiem prawidłową odpowiedź.

7. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymasz jeden punkt.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – poziom podstawowy
II część – poziom ponadpodstawowy.

9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. W pomieszczeniach, w których znajdują się urządzenia gazowe powinna być skutecznie

działająca :

a) wentylacja nawiewna,
b) wentylacja wywiewna,
c) wyłącznie wywiewna mechaniczna,
d) nawiewno – wywiewna.

2. Pożary grupy A

to pożary palących się :

a) metali lekkich,
b) gazów,
c) benzyny,
d) tworzywa sztuczne.

3. Gaz ziemny w pomieszczeniu działa dusząco już po przekroczeniu zawartości w powietrzu:

a) 4 %,
b) 10 %,
c) 15 %,
d) 20 %.

4. Do wykrywania tlenku węgla w powietrzu służą:

a) matanomierze,
b) eksplozymetry,
c) kalibrowane wykrywacze gazu,
d) aparaty tlenowe.

5. Do piecyków łazienkowych zalicza się grzejniki o mocy do:

a) 28 kW,
b) 21 kW,
c) 8 kW,
d) 5 kW.

6. Przewód spalinowy powinien być wyprowadzony ponad trudno zapalne pokrycie dachu co

najmniej :

a) 0,1 m,
b) 0,6 m,
c) 0,3 m,
d) 1,0 m.

7. Łatwo zapalne części konstrukcyjne obiektu budowlanego powinny być oddalone od

przewodu spalinowego co najmniej:

a) 0,3 m,
b) 0,03 m,
c) 0,6 m,
d) 1,0 m.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Skrót GGWP oznacza:

a) gazowy grzejnik wody przepływowej,
b) gazowy kocioł wodny,
c) gazowy grzejnik promiennikowy,
d) gazowy grzejnik pojemnościowy.

9. Urządzenia gazowe z zamkniętą komorą spalania należą do typu:

a) A,
b) B1,
c) B,
d) C1.

10. Kanał spalinowy spełnia we właściwy sposób swoje zadanie, gdy temperatura spalin nie jest

mniejsza od:

a) 500

b) 200

c) 60

d) 150

11. Ciąg kominowy powinien wahać się w granicach:

a) 1 - 20 Pa,
b) 5 – 15 Pa,
c) 1 – 15 Pa,
d) 10 – 30 Pa.

12. Najmniejsza średnica wkładu kominowego stalowego powinna wynosić co najmniej:

a) 0,14 m,
b) 0,12 m,
c) 0,20 m,
d) 0,08 m.

13. Odległość przewodów spalinowych poziomych od urządzeń gazowych z wyłączeniem

kotłów

powinna być nie większa niż:

a) 2 m,
b) 2,5 m,
c) 3,5 m,
d) 3,0 m.

14. Indywidualne koncentryczne przewody powietrzno-spalinowe w budynkach

jednorodzinnych można stosować do maksymalnej mocy:

a) 50 kW,
b) 5 kW,
c) 21 kW,
d) 100 kW.

15. W pomieszczeniach mieszkalnych nie mogą być instalowane urządzenia gazowe

z wyjątkiem kuchni gazowej typu :

a) C,
b) C 1,
c) A i B,
d) C 2.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II część

16. Maksymalne obciążenie cieplne urządzeń gazowych typu A na 1 m

kubatury

pomieszczenia mieszkalnego wynosi:

a) 175 W,
b) 150 W,
c) 300 W,
d) 500 W.

17. Maksymalne obciążenie cieplne urządzeń gazowych typu B na 1 m

kubatury pomieszczenia

mieszkalnego wynosi:

a) 5650 W,
b) 1500 W,
c) 4650 W,
d) 3200 W.

18. Kubatura pomieszczenia z urządzeniem gazowym pobierającym powietrze do spalania

z tego pomieszczenia nie powinna być mniejsza niż:

a) 12 m

b) 15 m

c) 20 m

d) 8 m

19. Urządzenie gazowe na gaz płynny zainstalowane w jednym mieszkaniu może być zasilane

maksymalnie z :

a) 1 butli 11 kg,
b) 3 butli 11 kg,
c) 1 butli 33 kg,
d) 2 butli 11 kg.

20. Dopuszczalne łączne obciążenie cieplne łazienki wynikające z ilości zainstalowanych w niej

urządzeń wynosi:

e) 50 kW,
f) 30 kW,
g) 10 kW,
h) 25 kW.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Odprowadzanie spalin

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź

Punktacja

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. WNT, Warszawa 1996.
2. Bękowski K., Bartuś J., Zajda R.: Projektowanie instalacji gazowych. ARKADY, Warszawa

1975.

3. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1998.
4. Koczyk H.: Ogrzewnictwo dla praktyków. SYSTHERM SERWIS S.C., Poznań 2002.
5. Otoka W. Konserwacja i naprawa instalacji i urządzeń gazowych. ZZDZ, Warszawa 1974.
6. Praca zbiorowa: Technologie instalacji wodociągowych i gazowych cz. 1 i 2. REA,

Warszawa 1998.

7. Warunki techniczne wykonania i odbioru kotłowni na paliwa gazowe

i olejowe. SGGiK, Warszawa 1995.

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

9. Zajda R., Tymiński B.: Instalacje i urządzenia gazowe. CSG-PGNiG, Warszawa1999.