monter instalacji gazowych 713[07] z2 02 u

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Marek Kozieja

Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej
wody użytkowej
713[07].Z2.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
inż. Zygfryd Gajewski

Konsultacja:
mgr inż. Jarosław Sitek

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej
713[07].Z2.02. „Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej”
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter instalacji gazowych 713[07].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej obowiązujące

podczas instalowania urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody
użytkowej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Grzejniki wody użytkowej i ich lokalizacja

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 38
4.2.3. Ćwiczenia 39
4.2.4. Sprawdzian postępów 40
4.3. Palniki gazowe stosowane w urządzeniach do przygotowania ciepłej wody

użytkowej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 50
4.3.3. Ćwiczenia 50
4.3.4. Sprawdzian postępów 52
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rodzajach podgrzewaczy c.w.u ,

montażu i podłączaniu do instalacji gazowych, a także o wymaganiach dotyczących ich zasadach
bezpiecznej pracy i zagrożeniach, jakie stwarzają urządzenia zasilane gazem palnym.

Poradnik zawiera:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów

kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

– literaturę uzupełniającą.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po
przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody

użytkowej, której treści teraz poznasz, jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się
z całokształtem zagadnień związanych z montażem instalacji gazowych oraz urządzeniami z nią
współpracującymi.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

713[07].Z2

Technologia instalacji urządzeń gazowych

713[07].Z2.01

Instalowanie kuchennych urządzeń gazowych

713(07).Z2.02

Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej

713[07].Z2.03

Instalowanie kotłów gazowych i ogrzewaczy powietrza

713[07].Z2.04

Odprowadzanie spalin

713[07].Z2.05

Wykonywanie konserwacji i usuwanie usterek w urządzeniach gazowych

Schemat układu jednostek modułowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Instalowanie urządzeń gazowych

do przygotowania ciepłej wody użytkowej” powinieneś umieć:
− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

− dobierać i posługiwać się narzędziami monterskimi,
− dobierać i mierzyć złączki do łączenia instalacji z urządzeniami gazowymi,

− wykonywać prace przygotowawczo-zakończeniowe podczas montażu instalacji gazowych,

− wykonywać połączenia rur stalowych i miedzianych,
− wykonywać podłączenia przyłączy gazowych do instalacji gazowych,

− instalować armaturę i aparaturę pomiarową,

− instalować szafki gazowe wraz z ich wyposażeniem,
− wykonywać konserwację i naprawę instalacji gazowych,

− instalować kuchenne urządzenia gazowe,

− odpowietrzać instalacje gazową zgodnie z zasadami bezpieczeństwa,
− uczestniczyć w dyskusji i wymieniać doświadczenia,

− korzystać z różnych źródeł informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE

KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. obowiązujące podczas instalowania

i uruchamiania urządzeń gazowych,

− rozróżnić gazowe urządzenia do przygotowiania ciepłej wody użytkowej,
− zorganizować i zlikwidować stanowisko montażu urządzeń gazowych do przygotowania

ciepłej wody użytkowej,

− posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji gazowej,

− zaplanować kolejność prac,
− wyznaczyć miejsce lokalizacji urządzeń gazowych do przygotowania siepłej wody

użytkowej,

− zastosować wymagania dotyczące instalowania i uruchamiania urządzeń,

− skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej urządzeń i instrukcji producentów,
− dobrać narzędzia i sprzęt do instalowania urządzeń,

− przygotować materiały do zainstalowania urządzeń gazowych,

− ocenić stan techniczny materiałów i urządzeń,
− zainstalować urządzenia gazowe do przygotowania ciepłej wody użytkowej: przepływowe,

pojemnościowe,

− połączyć urządzenia z instalacją gazową,

− połączyć urządzenia z instalacją wody zimnej i ciepłej.
− zainstalować armaturę regulacyjno - zabezpieczajacą w urządzeniach gazowych,

− uruchomić urządzenia gazowe do przygotowania ciepłej wody użytkowej,

− wyregulować palniki urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej,
− dokonać regulacji urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej,

− ocenić proces spalania gazu,

− wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały oraz sprzęt,
− przygotować zainstalowane urządzenia gazowe do odbioru,

− wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas instalowania urządzeń
gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej

4.1.1. Materiał nauczania

Znajomość przepisów bhp i p.poż. obowiązujących przy instalowaniu urządzeń gazowych

do przygotowania ciepłej wody użytkowej jest szczególnie ważne w związku z właściwościami
fizyko-chemicznymi paliw gazowych, z którymi instalator będzie miał do czynienia.

Każdy instalator urządzeń gazowych powinien zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństwa,

jakie gaz stwarza dla życia i zdrowia ludzkiego (niebezpieczeństwo pożaru, wybuchu, zatrucie
organizmu). Dbać o to, aby wszelkie połączenia odbiorników gazu do instalacji gazowej były
absolutnie szczelne.

Montować tylko te urządzenia gazowe, które są dopuszczone do użytkowania i oznaczane

znakiem bezpieczeństwa"B".

Podczas podłączania zamontowanego urządzenia do czynnej instalacji gazowej nie używać

otwartego ognia, nie stosować iskrzących urządzeń i elektronarzędzi.

Monter urządzeń gazowych musi pamietać, że każde urządzenia gazowe potrzebuje

powietrza do spalania gazu i wydziela spaliny zawierające substancje zagrażające życiu
człowieka. Dlatego też po wykonaniu podłączenia nowego urzadzenia gazowego należy
sprawdzić skuteczność instalacji, wentylacji nawiewno-wywiewnej oraz sprawność instalacji
odprowadzania spalin. Każde pomieszczenie, w którym jest zaistalawane urządzenie gazowe
musi mieć zapewnione przewietrzanie, tj. otwory lub szczeliny do dopływu świeżego powietrza
oraz otwór do przewodu wywiewnego (z kratką), służący do odprowadzania zużytega powietrza.

Nie wolno robić nic, co zakłóciłoby odpływ spalin lub wietrzenie.
Wszystkie urządzenia gazowe muszą mieć odprowadzenie spalin rurą do przewodu

spalinowego w ścianie i dalej ponad dach budynku. Nie wolno dopuszczać do wypływu spalin
do wnętrza pomieszczeń mieszkalnych. Bez odprowadzenia spalin dopuszcza się tylko palniki
do gotowania i piekarniki kuchni domowych. Należy wówczas pamiętać, aby nie dopuszczać do
nadmiernego wzrostu stężenia spalin w powietrzu pomieszczenia i do wdychania takiej
mieszaniny.

Ostrzeżenia

Nieprawidłowe, niezgodne z instrukcją zainstalowanie i wyregulowanie urządzenia

gazowego może spowodować złe spalanie gazu, mogące doprowadzić do jego uszkodzenia lub
wypływu gazu palnego do otoczenia. To może stać się przyczyną wypadku, np. wybuchu, pożaru
lub zatrucia osób znajdujących się w pobliżu urządzenia gazowego.

Ulatniający się gaz lub spaliny stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.

Gdy uchodzi gaz

Obecność gazu w pomieszczeniu lub w pobliżu urządzenia gazowego można rozpoznać po

charakterystycznym zapachu obecnego w gazie nawaniacza.
Postępowanie w razie stwierdzenia zapachu gazu:
− otworzyć okna i przewietrzyć pomieszczenie, jeżeli gaz uchodzi z nieszczelnego zaworu butli

z gazem, natychmiast zamknąć zawór, odłączyć butlę i wynieść ją na zewnątrz budynku,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− zamknąć kurki (lub zawory) doprowadzające gaz do urządzenia (palników), lub zawór na butli

z gazem, jeżeli urządzenie jest zasilane z butli, jeżeli były zamknięte, to zamknąć także kurki
na instalacji przed urządzeniem lub przed gazomierzem albo kurek główny przed budynkiem,

− nie wolno zapalać otwartego ognia, np. zapałek, zapalniczek, wchodzić z zapalonym

papierosem,

− nie wolno załączać lub wyłączać odbiorniki elektryczne oraz używać inne urządzenia

elektryczne lub mechaniczne powodujące powstawanie iskry elektrycznej lub udarowej,

− zgasić otwarte źródło ognia,

− załączone urządzenia elektryczne wyłączyć tylko wtedy, jeżeli istnieje zagrożenie zapalenia się

od nich gazu, np. mocno nagrzana kuchenka elektryczna,

− nie wolno używać ognia w celu ustalenia miejsca nieszczelności instalacji gazowej,
− sprawdzić stan urządzenia,

− w razie potrzeby wezwać pogotowie gazowe.

Zagrożenia występujące przy montażu instalacji i urządzeń gazowych

Jest wiele zagrożeń, które występują podczas wykonywania prac przy montażu instalacji

i urządzeń gazowych. Oprócz typowych zagrożeń występujących przy pracach przy gazach
palnych, a dotyczących niebezpieczeństwa zatrucia organizmu i wybuchu, jest wiele zagrożeń
typowych dla prac takich jak roboty budowlane, prace na wysokości czy użytkowanie narzędzi
i sprzętu o napędzie elektrycznym. Wiele zagrożeń niosą też za sobą prace przy spawaniu oraz
lutowaniu.

Ogólnie, zagrożenia na stanowisku montera można określić, jako:

– niebezpieczeństwo zatrucia gazem,
– niebezpieczeństwo wybuchu,
– niebezpieczeństwo poparzenia,
– niebezpieczeństwo upadku z wysokości,
– niebezpieczeństwo skaleczenia,
– niebezpieczeństwo pożaru,
– niebezpieczeństwo porażenia prądem,
– niebezpieczeństwo utraty przytomności.

Z uwagi na powyższe, sprawą niezmiernie ważną jest świadomość niebezpieczeństwa

i stosowania odpowiednich środków zabezpieczających życie i zdrowie montera-instalatora
instalacji gazowych.

Środki z dziedziny techniki i bezpieczeństwa w gospodarce gazem służą do zapewnienia

następujących warunków:

a) szczelności połączeń instalacji z urządzeniami,
b) prawidłowości działania przyborów i urządzeń,
c) szybkiego wykrywania miejsc uchodzenia gazu a następnie bezzwłocznego usuwania

uszkodzeń,

d) szybkiego usuwania ulatniającego się do pomieszczeń gazu oraz spalin, ze względu na

możliwość powstania trującej lub wybuchowej mieszaniny gazu z powietrzem,

Warunki zapewniające szczelność instalacji i urządzeń gazowych to:

a) używanie do budowy instalacji gazowych rur, osprzętu i przyborów, których jakość

została potwierdzona certyfikatem na znak bezpieczeństwa,

b) prawidłowe wykonanie robót instalacyjno-montażowych,
c) przeprowadzenie ścisłej kontroli wykonania robót i działania przyborów i urządzeń,
d) systematyczna konserwacja i okresowa kontrola działania instalacji i przyborów w czasie

eksploatacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z uwagi na wybuchowe i trujące własności gazów palnych, szczególną ostrożność należy

zachować przy następujących robotach:

a) odpowietrzaniu instalacji gazowych,
b) remoncie instalacji napełnionych gazem,
c) opróżnianiu i oczyszczaniu odwadniaczy,
d) czyszczeniu instalacji gazowych,
e) odcinaniu i demontażu odciętych przewodów gazowych,
f) przy pracach w pomieszczeniach zagazowanych (piwnice itp.),
g) wmontowywaniu trójników, pierścieni, kołnierzy do czynnych instalacji gazowych,
h) demontaż i naprawa urządzeń gazowych.

W przypadku, gdy prace wykonywane są w pomieszczeniach zagazowanych, należy używać

masek ochronnych lub aparatów tlenowych.

BHP przy montażu urządzeń gazowych

Przed przystąpieniem do montażu urządzenia gazowego należy pamiętać, że żadnych

czynności nie wolno wykonywać bez uprzedniego:
-

wygaszenia czynnych palników zasilanych przez tę instalację,

wyjęcie wtyczki przewodu elektrycznego czynnych urządzeń gazowych,

zamknięcie kurków dopływu gazu do instalacji,

odcięcie od innych instalacji współpracujących z urządzeniami gazowymi zasilanymi przez
tę instalację (np.: instalacja wodociągowa, centralnego ogrzewania).

Aby bezpiecznie zamontować urządzenie gazowe, należy przestrzegać następujących

zasad:
− Instalować urządzenia ściśle wg instrukcji montażu producenta.
− Wszelkie prace instalacyjne i naprawy powinna wykonywać tylko osoba mająca odpowiednie

ważne świadectwo kwalifikacyjne do wykonywania tego typu montaży.

− Urządzenia gazowe należy stasować tylko do tego gazu, do którego jest ono przystosawane.

Rodzaj gazu jest podany na tabliczce znamionowej urządzenia gazowego.

− Urządzenie gazowe może być instalowane tylko w pomieszczeniu mającym sprawny układ

przewietrzania, tj. otwory nawiewne w oknach lub w drzwiach i otwór do przewodu
wywiewnego w ścianie.

− Urządzenie powinno być tak umiejscowione, aby był łatwy dostęp do użytkowania go

i obsługi. Wszelkie samowolne przeróbki urządzenia, instalacji, przyłączy, dostosowanie do
innego rodzaju gazu i przestawianie urządzenia na inne miejsca są zabronione. Wszelkie
przeróbki zmniejszające prześwit otworów nawiewnych (przesłanianie, zatykanie) oraz
przewodów wywiewnych i spalinowych w pomieszczeniu i urządzeniu są zabronione.

− Meble i inne urządzenia należy ustawiać tak, aby nie utrudniały przepływu powietrza.

− Jeżeli w pomieszczeniu są urządzenia gazowe z odprowadzeniem spalin do przewodu

z ciągiem naturalnym, to nie wolno stosować wentylatorów na przewodach wentylacji
wywiewnej.

− Przed przyłączeniem urządzenia należy sprawdzić przewody spalinowe i wentylacyjne

(wykonuje zakład kominiarski), a potem okresowo dokonywać przeglądów i je czyścić.
Dbać o sprawność działania układu przewietrzania.

− Przewody zerowania i uziemienia urządzeń elektrycznych nie wolna łączyć z rurami

instalacji gazowej lub wodnej.

− Urządzenia niekompletnego lub niezupełnego albo nieprawidłowo podłączone do wszystkich

instalacji nie wolno uruchamiać.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku, gdy urządzenie gazowe jest zasilane z butli z gazem należy przestrzegać

poniższych zasad:
− W pomieszczeniu, w którym znajduje się zasilane urządzenie gazowe, może być tylko jedna

przyłączona do niego butla z gazem.

− Butla musi być w pozycji pionowej, w odległości co najmniej 1,5 m od urządzenia gazowego.

Wąż przyłączeniowy powinien mieć co najmniej 1,5 m. Przyłącze węża powinno znajdować
się co najmniej 0,5 m od urządzenia.

− Butli nie wolno użytkować i przechowywać:

a) w pomieszczeniach, w których znajdują się inne, oprócz zasilanego urządzenia gazowe na

paliwa stałe lub płynne, wyczystki do przewodów spalinowych lub wentylacyjnych
z innych urządzeń lub pomieszczeń,

b) w pomieszczeniach z urządzeniami iskrzącymi,
c) w pomieszczeniach mieszkalnych,
d) w pomieszczeniach poniżej poziomu terenu lub wejść do nich,
e) w pobliżu studzienek lub oczek kanalizacyjnych bez syfonu,
f) we wgłębieniach terenu lub innych miejscach umożliwiających gromadzenie gazu.

− Pomieszczenie na butlę powinno mieć stały układ przewietrzania z ciągiem naturalnym. Butla

z gazem nie może być eksploatowana w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza
przekracza + 35°C.

Środki ochrony osobistej

Dla ochrony pracowników wykonujących czynności w warunkach grożących zatruciem lub

wybuchem stosuje się następujące środki ochrony osobistej: odzież ochronną , buty skórzane i
gumowe, rękawice, okulary ochronne, maski, aparaty tlenowe.

Szczególnie ważne jest dobranie właściwej ochrony dróg oddechowych.
Do ochrony dróg oddechowych stosuje się wszelki aparaty izolujące umożliwiające

oddychania czystym powietrzem lub tlenem doprowadzonym z pewnej odległości z zewnątrz
pomieszczenia za pośrednictwem węży, lub aparaty tlenowe izolujące. Mogą być one używane
w każdych warunkach zanieczyszczenia atmosfery trującymi gazami.

Do wykrywania związków palnych lub toksycznych w obrębie pomieszczeń, w których

eksploatowane są urządzenia i instalacje gazowe stosuje się różnego rodzaju urządzenia do
wykrywania gazu określane ogólnie urządzeniami gazometrycznymi.

Urządzenia te można ogólnie podzielić na:
– eksplozymetry,
– metanomierze,
– wykrywacze gazu.
Przyrządy te mogą być stosowane zarówno do wykrywania nieszczelności w instalacjach jak

też po odpowiednim kalibrowaniu określonym gazem, do wykonywania pomiarów a więc do
określenia stopnia zagrożenia wybuchem, jakie stwarza pojedynczy składnik gazowy lub
mieszaniny różnych gazów wybuchowych.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zagrożenia stwarza gaz dla życia i zdrowia ludzkiego?
2. Jakie znasz aparaty do ochrony dróg oddechowych?
3. Jakie znasz urządzenia do wykrywania gazu?
4. Jakie czynności należy wykonać przed montażem urządzenia gazowego na czynnej instalacji

gazowej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Jakie są przyczyny zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla?
6. Jakie znasz środki ochrony osobistej pracowników w warunkach prac montażowych przy

gazach?

7. Jakie prace monterskie są szczególnie niebezpieczne ze względu na właściwości gazów

palnych?

8. Jakie zagrożenia najczęściej występują podczas montażu urządzeń gazowych?
9. Jak należy zachowywać się w sytuacji, gdy w pomieszczeniu stwierdzono obecność gazu?
10. Jakie urządzenia gazowe są dopuszczone do montażu i eksploatacji?
11. Jakie zasady obowiązują przy montażu urządzeń gazowych na gaz ziemny?
12. Jakie zasady obowiązują przy montażu urządzeń gazowych zasilanych gazem z butli?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj instrukcję wykonywania pracy podczas montażu podgrzewacza wody tak, aby były

zachowane warunki bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym zasad postępowania, aby bezpiecznie

montować urządzenia gazowe,

3) na arkuszu papieru wypisać rodzaje zagrożeń występujących podczas montażu

podgrzewaczy wody oraz zasady postępowania aby uniknąć tych zagrożeń,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stolik,
– krzesło,
– ołówek,
– gumka,
– karta katalogowa podgrzewacza wody
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Opracuj instrukcję postępowania montera na wypadek stwierdzenia w pomieszczeniu

obecności gazu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania w zakresie zagrożeń występujących podczas ulatniania

się gazu (pkt. 4.1.1),

3) przeanalizować materiał nauczania pod kątem swojego postępowania aby uniknąć wybuchu

w pomieszczeniu,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) na kartce papieru wypisać zasady postępowania i ustalić kolejność działań,
5) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stół,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– gumka,
– instrukcja obsługi podgrzewacza c.w.u.
– literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) wskazać sposoby zabezpieczenia urządzeń gazowych przed
niekontrolowanym wypływem gazu?

2) postępować w przypadku ulatniania się gazu w pomieszczeniu?

3) określić jakie są najczęstsze przyczyny zanieczyszczenia
powietrza tlenkiem węgla?

4) wskazać zasady bezpiecznego podłączenia urządzenia gazowego do
czynnej instalacji gazowej?

5) wskazać jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

6) wskazać jakie zagrożenia mogą wystąpić podczas niekontrolowanego
wypływu gazu z urządzenia gazowego do pomieszczenia?

7) określić jakie zasady bhp i p.poż. obowiązują przy użytkowaniu butli
gazowych na gaz płynny?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Grzejniki wody użytkowej i ich lokalizacja

4.2.1. Materiał nauczania

Grzejniki wody użytkowej są urządzeniami gazowymi podgrzewającymi wodę w czasie jej

przepływu przez urządzenie nagrzewające, stanowiące element składowy grzejnika.

Przy instalowaniu grzejników gazowych i wyborze właściwego miejsca dla ich usytuowania

należy uwzględnić to, że gaz spalając się, zużywa tlen zawarty w pawietrzu znajdującym się
w danym pomieszczeniu, a produktem jego spalania są gazy spalinowe składające się w głównej
mierze z dwutlenku węgla (CO

) i wody (H

O).

Przed zainstalowaniem przyboru gazowego należy się upewnić, czy jest on dostosowany do
rodzaju gazu, jaki jest używany w danym miejscu.

Wybór właściwego miejsca zainstalowania grzejników wody użytkowej jest uregulowany

Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 12.IV.2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich użytkowanie (Dz. U. Nr 75 z dn. 15 VI
2002 r. poz. 690) wraz z późniejszymi zmianami z dnia 7.04.2004 (Dz.U. Nr 109 poz. 1156
z 2004 r.). Zgodnie z tym aktem prawnym należy przestrzegać następujących warunków.
1. Urządzenia gazowe mogą być instalowane wyłącznie w pomieszczeniach spełniających

warunki dotyczące ich wysokości, kubatury, wentylacji i odprowadzenia spalin, a także
dopływu powietrza do spalania określone w rozporządzeniu, w Polskich Normach
i przepisach odrębnych.

2. Urządzenia gazowe z otwartą komorą spalania, nie mogą być instalowane

w pomieszczeniach mieszkalnych.

3. Urządzenia gazowe z zamkniętą komorą spalania, mogą być instalowane

w pomieszczeniach mieszkalnych, niezależnie od rodzaju występującej w nich wentylacji,
pod warunkiem zastosowania koncentrycznych przewodów powietrzno-spalinowych,
z zachowaniem następujących wymagań:
• Indywidualne koncentryczne przewody powietrzno-spalinowe lub oddzielne przewody

powietrzne i spalinowe od urządzeń gazowych z zamkniętą komorą spalania mogą być
wyprowadzone przez zewnętrzną ścianę budynku, jeżeli urządzenia te mają nominalną
moc cieplną nie większą niż:

a) 21 kW - w wolnostojących budynkach jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji

indywidualnej,

b) 5 kW - w pozostałych budynkach mieszkalnych.

• Wyloty przewodów, o których mowa w pkt. b) powinny znajdować się wyżej niż 2,5 m

ponad poziomem terenu.

• Odległość między wylotami przewodów, o których mowa w pkt. 3 powinna być nie

mniejsza niż 3 m, a odległość tych wylotów od najbliższej krawędzi okien i ryzalitów
przesłaniających nie mniejsza niż 0,5 m.

4. Maksymalne, łączne obciążenie cieplne przypadające na 1 m

kubatury, służące do

określenia wymaganej kubatury pomieszczenia, w którym są zainstalowane urządzenia
gazowe, pobierające powietrze do spalania z tego pomieszczenia, nie może przekraczać
wartości określonych w poniższej tabeli:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 1. Obciążenia cieplne urządzeń gazowych [9, s. 54]

Maksymalne obciążenie cieplne urządzeń

gazowych na 1 m

kubatury pomieszczenia

Rodzaje pomieszczeń

typ A - bez

odprowadzenia

spalin

typ B - z

odprowadzeniem

spalin

1 2

Pomieszczenia przeznaczone na stały
pobyt ludzi oraz wnęki kuchenne pączone
z przedpokojem

175 W

(150 kcal/h)

350 W

(300 kcal/h)

Pomieszczenia nieprzeznaczone na stały
pobyt ludzi, w tym pomieszczenia
kuchenne w mieszkaniach

930 W

(800 kcal/h)

4.650 W

(4.000 kcal/h)

5. W przypadku instalowania w jednym pomieszczeniu urządzeń gazowych bez odprowadzenia

spalin i z odprowadzeniem spalin, łączne obciążenie cieplne pochodzące od tych urządzeń
przypadające na 1 m

kubatury pomieszczenia nie może przekraczać wielkości podanych

w tabeli w kolumna 2.

6. Kubatura pomieszczeń, w których instaluje się urządzenia gazowe, nie powinna być mniejsza

niż:

• 8 m

- w przypadku urządzeń pobierających powietrze do spalania z tych pomieszczeń,

• 6,5 m

- w przypadku urządzeń z zamkniętą komorą spalania.

7. Pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia gazowe, powinny mieć wysokość co

najmniej 2,2 m.

8. Przy instalowaniu urządzeń gazowych należy spełnić następujące warunki:

• urządzenia gazowe należy połączyć ze stalowymi lub miedzianymi przewodami instalacji

gazowej na stałe lub z zastosowaniem elastycznych przewodów metalowych,

• zawór odcinający dopływ gazu do urządzenia należy umieścić w pomieszczeniu,

w którym jest zainstalowane urządzenie gazowe, w miejscu łatwo dostępnym,
w odległości nie większej niż 1 m od króćca przyłączeniowego,

• grzejniki gazowe wody przepływowej należy instalować na ścianach z materiałów

niepalnych bądź odizolować je od ściany z materiałów palnych płytą z materiału
niepalnego.

9. Grzewcze urządzenie gazowe, jak kotły, ogrzewacze pomieszczeń, grzejniki wody

przepływowej, niezależnie od ich obciążeń cieplnych, powinny być połączone na stałe
przewodami z indywidualnymi kanałami spalinowymi, z zachowaniem wymagań Polskich
Norm dotyczących poszczególnych typów urządzeń gazowych.

10. Przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny od urządzeń gazowych na zasadzie

ciągu naturalnego powinny posiadać przekroje wynikające z obliczeń oraz zapewniać
podciśnienie ciągu w wysokości odpowiedniej dla typu urządzenia i jego mocy cieplnej.

11. Dopuszcza się stosowanie zbiorczych przewodów systemów powietrzno-spalinowych

przystosowanych do pracy z urządzeniami z zamkniętą komorą spalania, wyposażonymi
w zabezpieczenia przed zanikiem ciągu kominowego.

12. Dopuszcza się stosowanie indywidualnych przewodów powietrznych i spalinowych jako

zestawu wyrobów służących do doprowadzenia powietrza do urządzenia gazowego
i odprowadzenia spalin na zewnątrz.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Urządzenia gazowe instalowane w budynku mogą być zasilane gazem płynnym

z indywidualnych butli o nominalnej zawartości gazu do 11 kg, pod warunkiem spełnienia
następujących wymagań:

• w jednym mieszkaniu, warsztacie lub lokalu użytkowym nie należy instalować więcej niż

dwóch butli,

• w pomieszczeniu, w którym instaluje się butlę, należy zachować temperaturę niższą niż

35° C,

• butlę należy instalować wyłącznie w pozycji pionowej,
• butlę należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi,

• między butlą a urządzeniem promieniującym ciepło, z wyłączeniem zestawów urządzeń

gazowych z butlami, należy zachować odległość co najmniej 1,5 m,

• butli nie należy umieszczać w odległości mniejszej niż 1 m od urządzeń mogących

powodować iskrzenie,

• urządzenia gazowe należy łączyć z reduktorem ciśnienia gazu na butli za pomocą

elastycznego przewodu o długości nie przekraczającej 3 m i wytrzymałości na ciśnienie
co najmniej 300 kPa, odpornego na składniki gazu płynnego, uszkodzenia mechaniczne
oraz temperaturę do 60°C,

• urządzenie gazowe o mocy cieplnej przekraczającej 10 kW należy łączyć z przewodem

elastycznym, rurą stalową o długości co najmniej 0,5 m.

14. Instalacja gazowa zasilana z butli gazowej, w której długość przewodu nieelastycznego

z rury stalowej nie przekracza 2,0 m, powinna być, po jej wymianie lub remoncie, poddana
sprawdzeniu szczelności pod ciśnieniem roboczym gazu,

15. Sprawdzenie, o którym mowa w pkt. 2, powinno być wykonywanie niezwłocznie po każdej

wymianie butli gazowej oraz po wymianie przewodu,

16. Sprawdzenie szczelności przy wymianie butli gazowej przeprowadza użytkownik instalacji,

zgodnie z instrukcją otrzymaną od rozprowadząjącego butle, lub przedstawiciel dostawcy
gazu, w przypadku gdy z użytkownikiem lokalu została zawarta umowa o dostarczaniu gazu
w butlach.

17. W przypadku stosowania przewodu elastycznego do połączenia pojedynczego urządzenia

gazowego z reduktorem ciśnienia gazu na butli, przewód taki powinien mieć oznaczoną
graniczną datę użytkowania. Jeżeli termin użytkowania upłynął, przewód należy wymienić
na nowy.

Rodzaje, budowa i zasada działania grzejników wody użytkowej.

Produkowane są dwa typy grzejników wody użytkowej :

1) przepływowe, w których woda ogrzewa się w czasie jej pobierania,
2) zasobnikowe posiadające zbiornik, w którym woda podgrzewana jest do odpowiedniej

temperatury i magazynowana

Grzejniki mogą podgrzewać wodę maksymalnie da temperatury około 65°C. Woda mająca

taką temperaturę może w zasadzie służyć do wykonywania wszelkich czynności
w gospodarstwie domowym, np. do kąpieli (ok. 40°C), prania (od 30° da 65°C), zmywania
naczyń (ok. 50°C).

Ogrzewanie wody w grzejniku do temperatury powyżej 70°C powoduje szybkie osadzanie

się na ściankach elementów grzejnych grzejnika kamienia kotłowego, który w miarę narastania
powoduje zmniejszenie efektywności ogrzewania wody. Z tego też powodu grzejniki
przepływowe konstruuje się tak, aby temperatura podgrzewanej wody nie była wyższa niż 65°C.

Przepływowy grzejnik wody składa się z następujących podstawowych zespołów:
– wymiennika ciepła (zespołu grzejnego),
– palnika,
– armatury wodno-gazowej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– obudowy wraz z przerywaczem ciągu.

Zespół wymiennika ciepła składa się z płaszcza nagrzewnicy oraz grzejnika.
Płaszcz nagrzewnicy wraz z wężownicą, jak również i sam grzejnik, winny być wykonane

z materiału odpornego na działanie korozyjne spalin i wody oraz o dobrym współczynniku
przewodnictwa cieplnego. Najodpowiedniejszym materiałem do wykonania nagrzewnicy, ze
względu na jego wysoki współczynnilk przewodnictwa cieplnego, odporność na korozję
i przepalanie, jest miedź. Jednak w niektórych starych typach podgrzewaczy wody mniej ważne
części w zespole nagrzewnicy są czasem wykonywane z innych materiałów, tzn. ze stali
z odpowiednim pokryciem antykorozyjnym.

Płaszcz nagrzewnicy zbudowany jest najczęściej z blachy miedzianej pokrytej

antykorozyjną warstwą stopu ołowiu z cyną. Takie rozwiązanie zapewnia dużą odporność na
przepalanie i polepsza współczynnik sprawności cieplnej. Płaszcz nagrzewnicy nie jest głównym
elementem konstrukcyjnym odbierającym ciepło; ma on za zadanie przede wszystkim osłonę
pozostałych elementów grzejnika przed promieniowaniem palnika oraz skierowanie spalin na
grzejnik. W niektórych rozwiązaniach płaszcz nagrzwnicy wykonywany jest z blachy stalowej
pokrytej stopem ołowiu lub z blachy aluminiowej odpornej na korozję i podwyższone
temperatury. Wadą grzejników z płaszczem nagrzewnicy wykonanym ze stali jest krótsza
żywotność oraz większa wrażliwość na przeciążenia cieplne niż w przypadku grzejników
z płaszczem wykonanym z miedzi.

Do płaszcza nagrzewnicy przymocowana jest wężownica wykonana z rurek miedzianych.

Zadaniem jej jest odebranie pewnej ilości ciepła od płaszcza nagrzewnicy w celu jej
ochłodzenia. Wężownicę montuje się wewnątrz płaszcza nagrzewnicy lub na zewnątrz. Montaż
nagrzewnicy na zewnątrz jest rozwiązaniem lepszym, ponieważ nie występuje w niej
kondensacja części pary wodnej zawartej w spalinach. Umiejscowienie wężownicy wewnątrz
płaszcza powoduje przy dłuższym eksploatowaniu grzejnika zniszczenie jego pokrycia, przez
agresywny kondensat a w konsekwencji zniszczenie samej nagrzewnicy (rys. 1).

Zasadniczym elementem odbierającym ciepło od wypływających spalin jest wymiennik

ciepła. Składa się on z kilkudziesięciu dużych i małych żeberek nałożonych ciasno na
wężownicę oraz z rurek miedzianych, przez które przepływa podgrzewana woda.

Obudowa grzejnika łącznie z płaszczem nagrzewnicy tworzy tunel, przez który przepływają

spaliny.

Zespół armatury wodno-gazowej grzejnika wody przepływowej ma za zadanie

automatyczne sterowanie dopływu gazu w zależności od przepływu wody. Jest on
skonstruowany tak, że dopływ gazu do palnika możliwy jest tylko przy otwartym przepływie
wody (rys. 2.) [2, s. 183].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Zespół nagrzewnicy [2, s. 183] Rys. 2. Schemat działania grzejnika wody
przepływowej [2, s. 183]

Schemat blokowy grzejnika wody przepływowej wraz z koniecznym wyposażeniem w armaturę

przedstawiono na rys. 3. Jest wiele typów i producentów takich podgrzewaczy, lecz zasada
działania pozostaje taka sama. Na rys. 4 przedstawiono schemat grzejnika produkcji polskiej. Woda
zimna dopływa do zespołu wodnego poprzez filtr, który można wyjmować do czyszczenia bez
potrzeby odkręcania całego zespołu wodnego. Budowa zespołu wodnego jest typowa.

Rys. 3. Schemat blokowy grzejnika wody przepływowej [10, s. 342]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1- zapalacz, 2- termopara, 3- przewód elektryczny termopary, 4- elektromagnes, 5- zwora elektromagnesu,
6- sprężyna zwory, 7- dźwignia dwuramienna, 8- grzybek zaworu przeciwwypływowego, 9- zawór główny,
10 - membrana główna, 11 - pokrętło regulacji, 12 - drążek pokrętła (o ruchu posuwistym), 13 - grzybek regulacji
dopływu gazu, 14 - kanalik dopływu gazu do zapalacza (z filtrem i śrubą regulacyjną), 15 - regulator powolnego
zapalania, 16 - sprężynowy zawór bezpieczeństwa, 17 - palnik główny, 18 - filtr siatkowy, 19 - regulator strumienia
wody

Rys. 4. Schemat uzbrojenia gazowo-wodnego grzejnika wody przepływowej WA [3, s. 383]

W celu uruchomienia grzejnika, najpierw należy otworzyć gaz do zapalacza (1), po

zapaleniu płomyka zapalacza następuje podgrzanie termopary (2) i wytworzenie prądu
elektrycznego, który popłynie do elektromagnesu (4). Elektromagnes przyciągnie zworę (5)
i nastąpi otwarcie zaworu (8) dopuszczającego gaz do grzejnika. Otworzenie zaworu
czerpalnego wody do grzejnika spowoduje wystąpienie różnicy ciśnienia po obu stronach
membrany (10), a tym samym uruchomienie głównego zaworu dopływu gazu (9). Jak widać,
zadaniem armatury wodnej jest spowodowanie otwarcia zaworu grzybkowego w chwilę po
otwarciu zaworu ciepłej wody. Zawór gazowy stosowany w grzejnikach wody przepływowej ma
typową konstrukcję i otwierany jest przy pomocy popychacza przesuwającego się wraz
z membraną. Schemat działania zaworu gazowego pokazano na rys. 5.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Zawór gazowy sterowany mechanicznie [10, s. 313]

Poprzez zawór gazowy gaz dostaje się do palnika. Mieszalniki paliwa wytłoczone są

z blachy. Każdy segment zasilany jest z oddzielnej dyszy. Przy palniku głównym znajduje się
palnik zapalający, ogrzewający jednocześnie końcówkę termopary. Do zapalania płomyka
dyżurnego w palniku zapalającym w nowoczesnych rozwiązaniach, stosuje się zapłon iskrowy
piezoelektryczny. Układ ustawienia termopary i iskrownika piezoelektrycznego w stosunku do
płomienia zapalającego jest bardzo ważny i należy go montować ściśle według instrukcji
producenta palnika. W momencie przerwy w dopływie gazu następuje zadziałanie
zabezpieczenia przeciwwypływowego zamykającego zawór gazowy.

1- termopara, 2- elektroda iskrownika piezoelektrycznego, 3- płomień palnika zapalającego, 4- przysłona powietrza

Rys. 6. Układ ustawienia termopary i iskrownika piezoelektrycznego w stosunku do płomienia

zapalającego.[3, s. 384]

Ważniejsze wymagania dotyczące gazowych grzejników wody przepływowej są

następujące:
- sprawność cieplna grzejnika nie powinna być niższa niż 80% dla grzejników o mocy do

9 kW

- sprawność cieplna grzejnika nie powinna być niższa niż 82% dla grzejników o mocy

powyżej 9 kW

- stężenie tlenku węgla w spalinach mniejsze niż 0,1%

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1 - przewód zimnej wody, 2- zawór odcinający przelotowy, 3 - p r z e w ó d c.w.u., 4- przewód gazowy,
5- kurek gazowy, 6- połączenie gwintowe - rozłączne, 7- pokrętło gazu, 8- przycisk zapalacza
piezoelektrycznego, 9- palnik zapalacza, 10 - wbudowany przerywacz ciągu, 11 - przewód spalinowy
DN 130 mm, 12 - kratka wentylacyjna pomieszczenia (najczęściej łazienki)

Rys. 7. Gazowy grzejnik wody przepływowej [3, s. 382]

Rys. 8. Ideowy schemat technologiczny grzejnika wody przepływowej [8, s. 54]

Aby uniknąć niektórych kłopotów związanych z okresowym czerpaniem większej ilości

wody podgrzanej, stosuje się zasobnikowe podgrzewanie wody użytkowe.

Zasobnikowy podgrzewacz wody składa się ze zbiornika o pojemności od ok. 80 do 1000 l.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wewnątrz, na dole, znajduje się komora paleniskowa z palnikiem inżektorowym oraz

aparaturą kontrolno-sterującą. Woda ogrzewana jest od spalin w centralnie umieszczonych
płomieniówkach. Wewnątrz płomieniówek znajduje się zawirowywacz zwiększający
współczynnik przenikania ciepła. Poprzez przerywacz ciągu spaliny z rury odprowadzanie są do
komina. Woda zimna doprowadzana jest w dolnej części zbiornika, a odpływ wody ciepłej
znajduje się u góry. Zbiornik zabezpieczony jest przed korozją przez emaliowanie oraz
dodatkowo przy pomocy anody magnezowej. Coraz częściej spotyka się zbiorniki wykonane ze
stali kwasoodpornej. Nie wymagają one zabezpieczenia w postaci anody magnezowej. Spotyka
się czasami zbiorniki ocynkowane. Nie są one jednak trwałe, bo powłoka cynku

w temperaturze ok. 50 °C nie jest właściwym zabezpieczeniem przed korozją. Temperatura wody
w zbiorniku utrzymywana jest przy pomocy termostatu. Do ogrzewania wody w takich
zbiornikach potrzebne są palniki o stosunkowo małej mocy, o połowę niższej niż przy
grzejnikach wody przepływowej, gdyż może on dłużej podgrzewać wodę wtedy, gdy nie jest ona
czerpana. Niewątpliwie wadą tego typu podgrzewaczy są ich duże wymiary oraz straty ciepła do
otoczenia i straty kominowe.

Zasobnikowe gazowe grzejniki wody przepływowej są urządzeniami ciśnieniowymi, więc

podlegają warunkom technicznym Dozoru Technicznego. Zgodnie z nimi każdy podgrzewacz
wody powinien mieć następujące wyposażenie:
- zawór odcinający na wejściu,
- zawór zwrotny,
- zawór bezpieczeństwa,
- regulator ciśnienia wody.

Rys. 9. Zasobnikowy gazowy podgrzewacz wody
[10, s. 346]

1 - palnik główny, 2 - zespół urządzeń: palnik
pilotujący, termoelement (mołe być dodatkowo
zapalacz iskrowy), 3 - zespół zaworów:
termoregulacyjny i elektromagnetyczny, 4 - kurek
spustowy, 5 - przewód spalinowy, 6 - spirala,
7 - przerywacz ciągu, 8 - izolacja płaszcza
wodnego, 9 - wlot wody zimnej, 10 – wylot wody
gorącej, 11 – protektor
Rys. 10. Zasobnikowe podgrzewacze wody
użytkowej [3, s. 224]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Ideowy schemat zasilania ciepłą wodą za pomocą gazowego pojemnościowego podgrzewacza wody

opalanego bezpośrednio [8, s. 68]

Montaż grzejników wody przepływowej

Gazowe grzejniki wody przepływowej montuje się najczęściej w łazienkach nad wanną.

Jeśli wysokość łazienki uniemożliwia zainstalowanie obowiązkowego odcinka pionowego rury
spalinowej o długości 220 mm, to grzejnik można zainstalować poza obrysem wanny. Grzejniki
gazowe wody przepływowej można także instalować w innych pomieszczeniach, jak na przykład
kuchnie, ale pod warunkiem spełnienia w tych pomieszczeniach wszystkich wymagań odnośnie
kubatury, wysokości, wentylacji, sposobu odprowadzania spalin jak też sposobu prowadzenia
przewodów instalacji gazowej. Grzejnik gazowy wody przepływowej jest urządzeniem
wieloczerpalnym, co pozwala na doprowadzenie wody do kilku miejsc poboru, najczęściej
zlewozmywaka, wanny czy umywalki (rys. 11).

Aby podłączyć gazowy podgrzewacz wody przepływowej do instalacji gazowej

i elektrycznej monter powinien posiadać ważne świadectwo kwalifikacyjne w zakresie
eksploatacji przy urządzeniach i instalacjach grupy 3 i 1 oraz instalując grzejnik określonego
wytwórcy – powinien mieć jego autoryzację.

Do obowiązków montera przed podłączeniem grzejnika należy:

– sprawdzenie, czy grzejnik jest przystosowany do gazu, którym zasilana jest instalacja

gazowa,

– sprawdzenie, czy materiały użyte do wykonania instalacji są porównywalne z materiałami,

z których wykonany jest grzejnik,

– zapoznanie się z danymi znamionowymi grzejnika,
– ustalenie, czy instalacja elektryczna spełnia warunki przyłączenia grzejnika ze względu na

przynależność gniazda do strefy i wyposażenia w uziemienie ochronne,

– sprawdzenie skuteczności i prawidłowości działania wentylacji w pomieszczeniu,
– sprawdzenie skuteczności i prawidłowości działania kanału spalinowego i wielkości ciągu

kominowego,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– sprawdzenie możliwości usytuowania grzejnika w pomieszczeniu i zgodności z projektem

technicznym powykonawczym,

– określenie miejsca instalacji grzejnika.

Podłączenie grzejnika wymaga wykonania następujących czynności:
– wytrasowania miejsca instalacji grzejnika,
– zamocowania grzejnika do przegrody zgodnie z wytycznymi producenta,
– podłączenia instalacji gazowej poprzez zamontowany zawór odcinający i filtr z króćcem

przyłączeniowym grzejnika po uszczelnieniu złącz gwintowanych,

– zamontowanie elementu urządzenia pozwalającego na odprowadzenie spalin na zewnątrz,
– podłączenie zespołu wodnego poprzez zawór odcinający i filtr z króćcem przyłączeniowym

wody,

– sprawdzenie szczelności wykonanego podłączenia.

Po wykonaniu tych czynności i przyłączeniu grzejnika do instalacji monter powinien zapoznać
użytkownika z zasadami obsługi urządzenia, dokonać pierwszego uruchomienia grzejnika (jeżeli
ma do tego uprawnienia) po odpowietrzeniu instalacji i armatury gazowej oraz wydać protokół
podłączenia.

Przykład instalowania pojemnościowego podgrzewacza wody typ GVS-120 [4]

Tab. 2. Dane techniczne pojemnościowego podgrzewacza wody GVS-120

DANE TECHNICZNE GRZEJNIKA

JEDN.

Kcal/h 4990

MOC PALNIKA GAZ GZ50-GZ35

KW 5,8

Kcal/h 4300

MOC PODGRZEWACZA GAZ GZ50-GZ35

KW 5

ZUŻYCIE GAZU
GZ50 (przy 2,0 kPa)*

/h 0,613

kPa 1,2

CIŚNIENIE NA PALNIKU GZ50

MmH

O 123

Ø DYSZA GŁÓWNA mm

2,00

DYSZA PILOTA

0,27

ZUŻYCIE GAZU GZ35(PRZY 13 MBAR)

/h 0,818

CIŚNIENIE NA PALNIKU GZ35

kPa

mm H

1,0

102

0 DYSZA GŁÓWNA

mm 2,55

0 DYSZA PILOTA

mm 0,27

kcal/h 4470

MOC PALNIKA GAZ PROPAN

KW 5,2

MOC PODGRZEWACZA GAZ PROPAN

Kcal/h 3845

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KW 4,47

ZUŻYCIE GAZY PROPAN (PRZY 3,7 kPa)

Kg/h

0,212

kPa 3,63

CIŚNIENIE NA PALNIKU PROPAN

mmH

O 370

Ø DYSZA GŁÓWNA mm

1,15

Ø DYSZA PILOTA

0,14

POJEMNOŚĆ Litr

120

MAKSYMALNE CIŚNIENIE PRACY

MPa

0,6

TEMPERATURY MAX MIX CWU

C 70

TEMPERATURA MIN CWU

C 40

Rys. 12. Wymiary i przyłącze podgrzewacza GVS-120 [4]

1. Umiejscowienie
1.1 Zamontować urządzenie na ścianie w taki sposób, aby rury wejścia i wyjścia były do niej

równoległe.

1.2 Należy upewnić się czy haki do zawieszenia podgrzewacza są zamontowane w ścianie

w sposób, zapewniający bezpieczne użytkowanie podgrzewacza napełnionego wodą.

1.3 W przypadku, gdy podgrzewacz ma być zainstalowany w rogu pomiędzy dwoma ścianami,

należy utrzymać między ścianami a urządzeniem odpowiednią odległość pozwalającą na
jego montaż i ewentualny demontaż komponentów.

1.4 Urządzenie musi być zainstalowane w pomieszczeniu o odpowiedniej wentylacji,

przestrzegając obowiązujących przepisów i norm dotyczących instalowania urządzeń
gazowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1.5 Nie należy instalować podgrzewacza w pobliżu materiałów łatwopalnych.

2. Podłączenie hydrauliczne
2.1. Przyłączenie do sieci hydraulicznej to rury o średnicach: 1/2" dla wejścia z.w. i 3/4" dla

wyjścia c.w.u. Patrząc od przodu na urządzenie zainstalowane, wejście zimnej wody
znajduje się po stronie prawej i wyjście ciepłej wody użytkowej po stronie lewej (rys. 19).

2.2. Zaleca się zamontowanie przy podgrzewaczu zaworu odcinającego, który w razie

konieczności pozwoli na odcięcie podgrzewacza od sieci wodociągowej

2.3. Na rurze wejścia wody do urządzenia należy obligtoryjnie zamontować hydrauliczny zawór

zwrotny-bezpieczeństwa ustawiony na 0,6 MPa. (na wyposażeniu każdego urządzenia).
Ważne aby zawór był zawsze zamontowany w sposób poprawny.

2.4. Zaleca się sprawdzenie, przed ostatecznym podłączeniem urządzenia, czy rury nie są

zanieczyszczone ciałami stałymi takimi jak: opiłki metalowe, piasek, pakuły itp.

W przypadku dostania się tychże ciał stałych do korpusu zaworu bezpieczeństwa, mogłoby
to spowodować nieprawidłowe jego działanie i w efekcie, uszkodzenie wewnętrzne
podgrzewacza.

2.5. Należy upewnić się, czy ciśnienie wody zasilającej nie przekracza 0,4 MPa . Jeżeli wartość

ciśnienia jest wyższa należy zainstalować reduktor ciśnienia umiejscowiony najdalej jak to
możliwe od urządzenia. Zaleca się połączenie zaworu bezpieczeństwa z odpowiednim
systemem odprowadzania wody.

2.6. Na rurze zimnej wody należy zamontować zawór opróżniania, który w razie potrzeby

pozwoli na opróżnienie urządzenia z wody.

2.7. Zaleca się zamontowanie po stronie c.w.u. odpowiedniego naczynia wzbiorczego.

3. Urządzenie kontroli wydalania spalin
3.1. Podgrzewacz jest wyposażony seryjnie w urządzenie kontroli wydalania produktów

spalania. Urządzenie to kontroluje prawidłowe wydalanie produktów spalania, a więc
poprawny przepływ gazów spalinowych w kierunku przewodów wydalania spalin.
Urządzenie kontrolne jest złożone z "termostatu spalin" połączonego z termoparą płomienia
pilota na palniku. Wszystko to wchodzi w skład pokrywy spalin na wyposażeniu urządzenia,
która musi być zainstalowana według poniższych instrukcji:
- Założyć pokrywę wsuwając wypustki w odpowiednia otwory.
- Podłączyć przewody urządzenia kontroli wydalania spalin.

3.2. Zadziałanie urządzenia kontroli wydalania spalin, powoduje interwencję termopary, zamyka

zawór gazowy blokując przepływ gazu zarówno do palnika głównego jak i do palnika pilota.
W ten sposób spaliny nie wydostają się do pomieszczenia, w którym jest zainstalowany
podgrzewacz. Interwencja urządzenia kontroli wydalania spalin może być spowodowana
między innymi przez całkowite lub częściowe zatkanie przewodu kominowego.
W przypadku zadziałania urządzenia kontroli wydalania spalin należy zwrócić się do
Autoryzowanego Serwisu.
Zabrania się dokonywania jakichkolwiek działań, modyfikacji, itp. na urządzeniu kontroli
wydalania spalin przez osoby nie uprawnione, co może spowodować zagrożenie dla osób
znajdujących się w pomieszczeniu gdzie zainstalowany jest podgrzewacz. Jeżeli zachodzi
potrzeba wymiany termostatu spalin, należy używać tylko oryginalnych części zamiennych
dostarczanych przez producenta. Nieprawidłowe działanie urządzenia kontroli wydzielania
spalin może spowodować powrót spalin do pomieszczenia, a co za tym idzie, może
spowodować zatrucie użytkownika podgrzewacza.

4. Podłączenie kominowe
4.1. Podgrzewacz musi wydalać produkty spalania do przewodów kominowych o odpowiednim

ciągu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Podłączenie do przewodu wydalania spalin musi być przeprowadzone poprzez sztywną rurę

umiejscowioną w pokrywie spalin podgrzewacza o średnicy minimalnej 80 mm.

4.3. Od połączenia z pokrywą rura musi posiadać prosty, pionowy odcinek o długości minimum

22 cm przed ewentualnym kolankiem. System odprowadzania spalin nie powinien
przebiegać poziomo ze zwężeniami. Przebieg musi być wykonany pochyleniem minimum
5%.

4.4. W przypadku braku komina, spaliny mogą być wydalane na zewnątrz zgodnie

z obowiązującymi normami i przepisami. Jeżeli przewody kominowe przechodzą przez
pomieszczenia zimne, nie ogrzewane, zaleca się izolację termiczną aby zapobiec tworzeniu
się kondensatu.

4.5. Pokrywa spalin, dostarczana na wyposażeniu, nie może być wyeliminowana, modyfikowana

lub wymieniana na nieoryginalną.

4.6. Prawidłowe podłączenie przewodów kominowych musi być wykonanae przez instalatora

zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami.

5. Podłączenie gazu i regulacje
5.1. Podłączenie gazu do zaworu gazowego (gwint 3/8") musi być przeprowadzone rurami

o odpowiedniej średnicy.

5.2. Zaleca się zamontowanie przed ścieżką gazową, zaworu odcinającego aby w razie

konieczności odciąć podgrzewacz od zasilania gazem.

5.3. Podczas instalowania urządzenia należy zawsze odnosić się do obowiązujących norm

i przepisów dotyczących instalowania urządzeń gazowych.

5.4. Ciśnienia gazu.

Urządzenia są wyregulowane fabrycznie dla ciśnienia zasilania gazem, a więc są

przygotowane do pracy zgodnie z danymi zawartymi na tabliczce znamionowej.

Tab. 3. Gaz GZ50 - ciśnienie zasilania 2,0 kPa [4]

KPa 1,2

Ciśnienie na palniku

mm H

0 123

Ø dysza palnika

1,75

Ø dysza pilota

0,27

Gaz GZ35 – ciśnienie zasilania 1,3 kPa

Kpa 1,0

Ciśnienie na palniku

mm H

0 102

Ø dysza palnika

2,25

Ø dysza pilota

0,27

Gaz PROPAN – ciśnienie zasilania 3,7 kPa

Kpa 3,63

Ciśnienie na palniku

mm H

0 370

Ø dysza palnika

1,0

Ø dysza pilota

0,14

Odczytywanie wartości ciśnienia zasilania gazu należy przeprowadzić wykorzystując

wtyk A, a poprzez wtyk B do odczytania wartości ciśnienia na palniku (rys. 13).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

A- odczyt ciśnienia gazu w instalacji, B- odczyt ciśnienia gazu na palniku, C- śruba regulacyjna ciśnienia gazu

Rys. 13. Regulator ciśnienia gazu [4]

5.5. Regulacja ciśnienia gazu GZ50 i GZ35. - Jeżeli wartość ciśnienia gazu na palniku nie

odpowiada wartościom przedstawionym w tabeli 3 należy przeprowadzić nową regulację.
Przy włączonym urządzeniu regulować śrubokrętem wkręt C regulatora ciśnienia (rys.13) aż
do otrzymania wartości ciśnienia przedstawionej w tabeli 3. Wyłączyć urządzenie i załączyć
ponownie w celu sprawdzenia poprawności regulacji. Po zakończeniu regulacji, zablokować
wkręt C regulatora ciśnienia używając czerwonej farby.

5.6. Regulacja ciśnienia gazu PROPAN. - Jeżeli wartość ciśnienia gazu na palniku nie odpowiada

wartościom przedstawionym w tabeli 3, należy zadziałać na regulator ciśnienia zasilania
zamontowany na instalacji gazowej, ponieważ regulator na zaworze gazowym nie jest
przewidziany do tej funkcji i musi być ustawiony w pozycji całkowitego otwarcia (wkręt C
dokręcony zgodnie z ruchem wskazówek zegara do końca) .

Ważne

Po przeprowadzeniu wszystkich operacji regulowania należy sprawdzić:

1. szczelność ścieżki gazowej,
2. dokręcenie śrub zabezpieczających we wtykach mierzenia ciśnienia,
3. zablokowanie wkrętu C regulatora ciśnienia z wykorzystaniem czerwonej farby,
4. poprawne funkcjonowanie ogólne urządzenia.

6. Przezbrajanie na inny rodzaj gazu.

W celu zmiany rodzaju zasilającego gazu należy wykorzystać tylko i wyłącznie dołączony

na wyposażeniu zestaw przezbrojeniowy dostarczany przez producenta.

6.1. Przezbrajanie gazu z GZ50 na GZ35

Należy wykonać następujące czynności:

1. sprawdzić czy średnica dyszy głównej i dyszy pilota zawartych w zestawie

przezbrojeniowym na gaz GZ35 są zgodne ze średnicami przedstawionymi w tab. 3.

2. zamknąć zawór odcinający gaz.
3. zdjąć osłonę dolną odkręcając dwie śruby mocujące.
4. wymienić dyszę główną używając klucza 13 (rys. 14)
5. wykonać regulację ciśnienia gazu wykonując czynności przedstawione w punkcie 5.5.
6. nakleić na urzadzenie etykietkę, zawartą w zestawie, informującą o przezbrojeniu na gaz

GZ35.

6.2. Przezbrajanie z gazu GZ50 na PROPAN

Należy wykonać następujące czynności:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. sprawdzić czy średnica dyszy głównej i dyszy pilota zawartych w zestawie

przezbrojeniowym na gaz PROPAN są zgodne ze średnicami przedstawionymi w tab. 2.

2. zamknąć zawór odcinający gaz.
3. zdjąć osłonę dolną odkręcając dwie śruby mocujące.
4. dokręcić zgodnie z ruchem zegara śrubę C regulatora ciśnienia do końca (w ten sposób

zostaje wyeliminowana funkcja regulatora i ciśnienie na dyszy głównej jest równe
ciśnieniu zasilania).

5. wymienić dyszę główną używając klucza 13 (rys. 14)
6. wymienić dyszę pilota wykonując następujące czynności: (rys. 15)

- odkręcić nakrętkę E
- obniżyć rurkę F
- wymienić dyszę pilota G
- zamontować rurkę wykonując czynności odwrotne.

7. nakleić na urządzenie etykietkę, zawartą w zestawie, informującą o przezbrojeniu na gaz

PROPAN.

6.3. Przezbrajanie z gazu PROPAN na GZ 50 lub GZ 35

Należy wykonać następujące ezynności:

1. sprawdzić czy średnica dyszy głównej i dyszy pilota zawartych w zestawie

przezbrojeniowym na gaz GZ50 lub GZ35 są zgodne ze średnicami przedstawionymi
w tab. 2

2. zamknąć zawór odcinający gaz.
3. zdjąć osłonę dolną odkręcając dwie śruby mocujące.
4. wymienić dyszę główną używając klucza 13 (rys. 14)
5. wymienić dyszę pilota wykonując następujące czynności: (rys. 15)
-odkręcić nakrętkę E

- obniżyć rurkę F
- wymienić dyszę pilota G
- zamontować rurkę wykonując czynności odwrotne.

6. wykonać regulację ciśnienia gazu wykonując czynności przedstawione w punkcie 5.5.
7. nakleić na urządzenie etykietkę, zawartą w zestawie, informującą o przezbrojeniu na gaz

GZ50 lub GZ35.

Rys. 14. Wymiana dyszy głównej [4]

E- nakretka, F- rurka doprowadzająca gaz, G- dysza pilota

Rys. 15. Wymiana dyszy pilota [4]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Uruchomienie
Przed włączeniem urządzenia należy upewnić się, czy:
− urządzenie jest przystosowane do pracy z gazem występującym w sieci zasilającej

− były przestrzegane obowiązujące normy i przepisy dotyczące instalowania tych urządzeń

a w szególności dotyczące poprawnego podłączenia do przewodu wydalania spalin
i podłączenia gazu

− czy zawory odcinające gaz przy liczniku i urządzeniu są otwarte
− czy podgrzewacz jest napełniony wodą.

8. Instrukcje uruchomienia, regulacji i wyłączenia
8.1. Włączenie palnika pilota
− ustawić pokrętło ze znakiem 0 odpowiednio do znaku "H" osłony dolnej. (rys. 16)

− wcisnąć pokrętło i równocześnie zapalić palnik pilota wciskając przycisk piezzoelektryczny.
− przytrzymać wciśnięte pokrętło przez minimum 30" od momentu pojawienia się płomienia

na palniku pilota. Przy pierwszym uruchomieniu, należy zwrócić uwagę, aby zeszło całe
powietrze znajdujące się w rurach i zaworze gazowym, a więc może być potrzebny dłuższy
czas, zanim nastąpi zapalenie palnika pilota.

− zwolnić delikatnie nacisk pokrętła i sprawdzić, czy pozostał płomień palnika pilota.

W przypadku braku płomienia powtórzyć wyżej opisane operacje włączenia.

8.2. Wlączenie palnika głównego
− przekręcić pokrętło zgodnie z ruchem zegara, aż do pozycji odpowiadającej wartości żądanej

temperatury.

8.3. Regulacja palnika głównego

Temperatura wody w podgrzewaczu może być ustawiona pokrętłem wyboru pomiędzy

minimum odpowiadającemu cyfrze 1, a maksimum cyfrze 7 (rys. 16).

Zaleca się ustawienie pokrętła wyboru na cyfrze 5, która odpowiada wartości temperatury

50÷60°C. Ten zakres temperatury pozwala na otrzymanie optymalnej sprawności urządzenia.

8.4. Regulacja w pozycji spoczynku (tylko pilot włączony)

Aby utrzymać wyłączony palnik główny z obecnością płomienia pilota, przestawić pokrętło

wyboru zgodnie z ruchem zegara w pozycji pilota na symbolu Æ.

8.5.Wyłączenie
Ustawić pokrętło wyboru w pozycji z (do końca zgodnie z ruchem zegara).

Rys. 16. Regulator pracy grzejnika [4 ]

Ogranicznik temperatury

Zawór gazowy jest wyposażony w urządzenie zabezpieczające, które interweniuje w każdym

przypadku, kiedy temperatura wody w podgrzewaczu wzrośnie do ok. 97 °C. Urządzenie
zabezpieczające zamyka dopływ gazu zarówno do palnika głównego, jak i do palnika pilota,
powodując całkowite wyłączenie urządzenia.

W przypadku wystąpienia takiej sytuacji, przed ponownym załączeniem urządzenia, należy

zwrócić się do Autoryzowanego Serwisu o sprawdzenie i wyeliminowanie przyczyn, które
spowodowały zadziałanie urządzenia zabezpieczającego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład instalowania przepływowego podgrzewacza wody [4]

Gazowy grzejnik wody przepływowej służy do podgrzewania bieżącej wodociągowej wody

użytkowej (pitnej). Strumień wody przepływowej przez grzejnik jest dostosowany do
zapotrzebowania wody w gospodarstwie domowym: napełnienie wanien, mycie w umywalkach,
zlewozmywakach itp.

Grzejnik jest urządzeniem, które musi być przyłączone do przewodu spalinowego w ścianie

budynku odprowadzającego spaliny ponad dach budynku, pod działaniem ciągu naturalnego
(grawitacyjnego).

Każdy grzejnik jest przystosowany do spalania tylko jednego rodzaju gazu podanego na

tabliczce znamionowej i w karcie gwarancyjnej. Przestawienie na inny rodzaj gazu powinno być
wykonane ze wskazówkami podanymi w instrukcji przestawiania na inny gaz palny.

1. Dane techniczne podgrzewacza

Urządzenie jest gazowym, przepływowym podgrzewaczem wody sanitarnej wyposażonym

w modulację i zapłon automatyczny z jonizacyjną kontrolą płomienia posiadającym generator
hydroelektryczny (dynamo).

Oznaczenie CE umieszczone na produkcie oznacza zgodność z następującymi Dyrektywami

Europejskimi: 90/396 – 93/68-73/23-89/336.

Urządzenie może pracować z następującymi rodzajami gazu: GZ-50, GZ-35, GZ-41,5, LPG.
Instalowanie, konserwacja i przezbrajanie na inny rodzaj gazu muszą być przeprowadzone

przez wykwalifikowany personel posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne z zakresu
eksploatacji przy tego typu pracach.
Uwaga: podczas dłuższego okresu nieużywania podgrzewacza, należy zamknąć zawór gazu przy
urządzeniu lub butli.

Tab. 4. Dane techniczne podgrzewacza JDRA 14DI [ 4 ]

Kcal/h

GZ-

50/41,5/PLG

GZ-35

GZ-

50/41,5/PLG

GZ-35

Moc nominalna

24,4 22,7

20.984

19.522

Moc palnika

28,3 26,4

24.338

22.704

Moc nominalna minimalna

11,2 11,2 9.632

9.632

Moc palnika minimalna

13,0 13,0

11.180

12.180

TYP GAZU

GZ-50

GZ-35

GZ-41,5

PLG

Ciśnienie

zasilania kPa 2,0 1,3 2,0 3,7

Zużycie m

/h 3,00 3,95 3,45 -

Kg/h -

2,22

Ciśnienie na palniku

kPa

1,3

4,0

1,0

3,2

Ø dyszy pilota

0,35

0,22

Ø dyszy palnika

1,15

1,8

1 35

0,71

Dysze stz.

Ø przyłącza gazu

1/2"

½"

1/2"

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WODA

Wydatek wody
Wzrost temperatury
Ciśnienie min.
Ciśnienie max.
Ø przyłącza wody

l/min

MPa
MPa

pokr. min.
od 3,5 do 7

ok. 50

0,06

0,6

1/2”

pokr. max.

od 6,5 do 14

ok. 25

Ø wydalania spalin

110/130

A – 400 mm, B(Ø) – 130 mm, C – 275 mm, D – 135 mm, E – 775 MM

Rys. 17. Wymiary podgrzewacza [ 4 ]

1- Termostat spalin, 2- Pokrywa wydalania spalin, 3- Wymiennik, 4- Elektroda zaplonowa, 5- Palnik,
6- Króciec pomiaru ciśnienia gazu, 7- Generator hydroelektryczny (dynamo), 8- Śruba regulacyjna, 9- Regulator
ciśnienia gazu, 10- Wybór temperatury, 11- Wejście gazu , 12- Zawór hydrauliczny, 13- Moduł elektroniczny,
14- Zawór gazowy , 15- Ekonomizator, 16- Palnik pilota , 17- Rama, 18- Dyfuzor spalin

Rys. 18. Schemat techniczny podgrzewacza [ 4 ]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Instalowanie

Montaż urządzeń gazowych podlega szczegółowym normom i przepisom. Należy je

bezwzględnie przestrzegać podczas każdego instalowania podgrzewacza. Są one zawarte
w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 IV 2002 roku w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75 z dnia
15.04.2002 poz. 690) wraz z późniejszymi zmianami (Dz.U. Nr 109 poz. 1156 z 2004 r.).

2.1. Montaż na ścianie

Nie należy montować urządzenia w pomieszczeniach, w których występują duże zapylenia lub

opary tłuste lub korozyjne.

- Urządzenie powinno być zainstalowane na ścianie gładkiej i w pobliżu przewodu

kominowego.

- Ze względu na czynności konserwacyjne należy pozostawić wokół urządzenia minimalne

odległości pokazane na rys. 19.

Rys. 19. Montaż podgrzewacza na ścianie [ 4 ]

2.2. Umiejscowienie

Podgrzewacz nie może być nigdy zamknięty w meblu, ponieważ niezbędny jest dostęp

powietrza (rys. 19).
- Podgrzewacz nie może być zainstalowany nad kuchenką gazową lub innym urządzeniem do

gotowania w celu zapobieżenia osadzaniu się tłuszczu itp. powodującego złe funkcjonowanie
podgrzewacza.

- Na rys. 20 są pokazane wymiary do montażu na ścianie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

A – wejście zimnej wody
B – wyjście ciepłej wody
C – 313 mm
D – 626 mm
E – 775 mm

Rys. 20. Wymiary do montażu podgrzewacza na ścianie [ 4 ]

2.3. Wentylacja pomieszczeń

W pomieszczeniach, w których instalowane są aparaty gazowe niezbędny jest przepływ

takiej ilości powietrza, która potrzebna jest do prawidłowego spalania gazu i odpowiedniej
wentylacji pomieszczenia.

2.4. Podłączenie elektryczne

Ten typ podgrzewacza jest wyposażon w generator hydroelektryczny, który produkuje

energię potrzebną do jego funkcjonowania i w związku z tym nie ma potrzeby podłączenia do
sieci elektrycznej.

2.5. Podłączenie gazu

Dobrać średnicę rur zgodnie z obowiązującymi przepisami. Przed przystąpieniem do

montażu urządzenia, należy przeczyścić rury gazowe w celu usunięcia ewentualnych
zanieczyszczeń. Połączyć podgrzewacz z instalacją gazową montując przy urządzeniu zawór
odcinający, najlepiej kulowy.

Podgrzewacze zasilane gazem płynnym z butli wyposażonych w urządzenia odcinające

i regulacyjne muszą byś podłączone w sposób gwarantujący warunki bezpieczeństwa dla osób
i otoczenia.

Pierwszego uruchomienia podgrzewacza powinien dokonać Autoryzowany Serwis

wykonując następujące czynności:
- kontrola wewnętrzna i zewnętrzna szczelności instalacji gazowej;
- regulacja przepływu gazu w zależności od mocy urządzenia;
- sprawdzenie, czy urządzenie jest zasilane rodzajem gazu do którego zostało przystosowane;
- sprawdzenie, czy ciśnienie zasilania gazu mieści się w wartościach wskazanych na tabliczce

znamionowej;

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- sprawdzenie, czy instalacja zasilania gazem jest odpowiednia do mocy urządzenia i czy jest

wyposażona we wszystkie zabezpieczenia przewidziane w obowiązujących przepisach.

W przypadku dłuższych nieobecności użytkownika należy zamknąć główny zawór gazowy.
Nie zatykać otworów wentylacyjnych w pomieszczeniu, w którym jest zainstalowane

urządzenie gazowe, aby zapobiec gromadzeniu się niebezpiecznych mieszanek toksycznych
bądź wybuchowych. Nie używać rur gazowych jako uziemienia do urządzeń elektrycznych.

2.5. Podłączenie wody

Podłączyć podgrzewacz do sieci hydraulicznej i zamontować przy urządzeniu zawór

odcinający. Patrząc na urządzenie od przodu wejście zimnej wody znajduje się po prawej stronie,
a wyjście ciepłej po lewej. Upewnić się, czy rury instalacji hydraulicznej nie są wykorzystywane
jako uziemienie do urządzeń elektrycznych.

1-Pokrywa wydalania spalin, 2-Wymiennik ciepla, 3-Termostat granicznej temperatury, 4-Komora spalania,
5-Palnik, 6-Filtr gazu, 7-Wejście gazu, 8-Moduł elektroniczny, 9-Zawór, 10-Wyjście cieplej wody, 11-Wejście
zimnej wody, 12-Regulator ciśnienia wody, 13-Potencjometr wyboru temperatury, 14-Zwężka Venturiego,
15-Membrana, 16-Generator hydroelektryczny (dynamo), 17-Mikroprzełącznik, 18-Ekonomizator, 19-Zapalnik,
20-Elektroda kontrolna, 21-Elektroda zaplonowa, 22-Palnik pilota, 23-Termostat spalin

Rys. 21. Obieg hydrauliczny [4]

3. Przezbrajanie

Operacja przezbrojenia urządzenia z jednego na inny rodzaj gazu może być przeprowadzona

łatwo, również w podgrzewaczu już zainstalowanym. Należy pamiętać, że czynności

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przezbrajania może dokonać Autoryzowany Serwis lub osoba posiadająca świadectwo
kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji przy urządzeniach i instalacjach gr. 3.
Przed przystąpieniem do przezbrajania należy odłączyć urządzenie od sieci.
Po przeprowadzeniu przezbrojenia urządzenia należy sprawdzić szczelność ścieżki gazowej.

W miejscu widocznym na naklejce, przylepić napis „Urządzenie przezbrojone”, datę

wykonania, nazwisko i podpis „ Przestrojono na gaz : ..............”

4. Wydalanie produktów spalania

Urządzenia gazowe muszą być podłączone bezpośrednio do przewodu kominowego

o odpowiednim ciągu. Podłączenie urządzenia do przewodu kominowego musi się odbywać
poprzez kanały spalinowe. Kanały spalinowe muszą być podłączone do przewodu kominowego
w tym samym pomieszczeniu, w którym jest zainstalowane urządzenie i muszą być wykonane
z materiałów przystosowanych i odpornych na uszkodzenia mechaniczne, wysoką temperaturę
i działanie produktów spalania oraz ewentualny kondensat. W każdym punkcie kanału
spalinowego i przy każdych warunkach zewnętrznych temperatura spalin musi być wyższa od
punktu rosy to jest ok. 50

Urządzenie kontroli wydalania spalin.

Podgrzewacz jest wyposażony fabrycznie w urządzenie kontroli wydalania spalin.
Urządzenie kontroluje prawidłowe wydalanie produktów spalania, czyli przepływ gazów

spalinowych w kierunku kanału spalinowego i przewodu kominowego.

Urządzenie kontroli jest złożone z „termostatu” podłączonego do modułu elektronicznego.

Przekroczenie temperatury spalin powoduje zamknięcie przepływu gazu do palnika głównego
i palnika pilota. Interwencja termostatu może być spowodowana całkowitym lub częściowym
zatkaniem kanału spalinowego lub przewodu kominowego. Zatkanie może być spowodowane
przyczynami zewnętrznymi jak i wewnętrznymi takimi jak:
- złe ukształtowanie kanału spalinowego,
- zredukowanie średnicy kanału spalinowego,
- duże zmiany kierunku (kolanka),
- złe spadki.

Rys. 22. Przycisk odblokowania pracy podgrzewacza [ 4 ].

Interwencja termostatu blokuje działanie urządzenia, nie pozwalając na przedostanie się

gazów spalinowych do wewnątrz pomieszczenia, w którym jest ono zainstalowane. W celu
przywrócenia normalnej pracy podgrzewacza należy wcisnąć przycisk (rys. 22) po odczekaniu
minimum 10 minut. W przypadku awarii termostatu lub jego połączeń elektrycznych, urządzenie
nie może być uruchomione, co gwarantuje bezpieczeństwo. Ze względów bezpieczeństwa
zabrania się naprawy, modyfikacji lub odłączania termostatu spalin, co może spowodować
niebezpieczeństwo zatrucia obsługi. W przypadku konieczności wymiany termostatu należy
używać tylko i wyłącznie oryginalnych części zamiennych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Uruchamianie

Przed uruchomieniem urządzenia należy upewnić się, czy:

− urządzenie jest przystosowane do pracy z gazem występującym w sieci zasilającej,

− były przestrzegane obowiązujące normy i przepisy dotyczące instalowania tych urządzeń,

w szególności dotyczące poprawnego podłączenia do przewodu wydalania spalin

i podłączenia gazu,

− czy zawory odcinające gaz przy liczniku i urządzeniu są otwarte,
− czy podgrzewacz jest napełniony wodą.

A – wziernik kontroli płomienia
B- ekonomizer gazu włączone/wyłączone
C – pokrętło wyboru temperatury wody

Rys. 23. Regulator pracy grzejnika [4]

Działanie

Podgrzewacz jest urządzeniem gazowym przeznaczonym do produkcji ciepłej wody

użytkowej. Pobór ciepłej wody może się odbywać poprzez jeden lub więcej zaworów
czerpalnych.

Przy zapotrzebowaniu na ciepłą wodę podczas otwarcia zaworu zapali się palnik główny

i podgrzewacz ogrzeje przepływającą przez niego wodę. Ten podgrzewacz, w odróżnieniu od
podgrzewaczy tradycyjnych z płomieniem stałym, jest wyposażony w zawór modulujący, który
optymalizuje osiągi podgrzewacza, modulując (płynnie regulując) płomień w zależności od
pobieranej ilości wody, co pozwala na utrzymaniu stabilnej temperatury.

Podgrzewacze są urządzeniami z automatyczną regulacją mocy typu „proporcjonalnego”, co

oznacza, że są w stanie dostosować zużycie gazu (modulacja płomienia) w zależności od ilości
pobieranej wody.

Podgrzewacz ten wyposażony w moduł elektroniczny zasilany z generatora

hydroelektrycznego (dynamo), który poruszony przez przepływ wody generuje napięcie
powodujące zapłon automatyczny płomienia pilota, a następnie palnika głównego, za każdym
razem kiedy pobierana jest woda.

Kontrola zapłonu i obecności płomienia odbywa się w module elektronicznym poprzez

jonizację płomienia.

W tym modelu przy poborach wody od 3,5 do 7 l/min., temperatura wody jest stała i zawiera

się w granicach do 60°C ( w tym przypadku zawór gazowy dostarcza do palnika ilość gazu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

proporcjonalną do ilości pobieranej wody), powyżej 6,5 l/min. do 14 l/min. temperatura zmienia
się od 60°C do 40°C.

Uruchomianie urządzenia (rys. 23.).

- upewnić się, czy zawór gazowy i wszystkie zawory czerpalne są zamknięte,
- otworzyć zawór przy liczniku gazowym lub butli z gazem płynnym otworzyć zawór gazowy

przy podgrzewaczu,

- ustawić pokrętło B w pozycji dużego płomienia (MAX),
- podczas poboru wody urządzenie automatycznego zapłonu zapala palnik pilota, przy

obecności płomienia zapala się również palnik główny,

- po zakończeniu poboru wody (zamknięcie zaworu czerpalnego) palnik główny się wyłącza

i urządzenie jest gotowe do dalszej pracy,

- w przypadku braku zapłonu w przeciagu 60 sek. urządzenie odczytuje brak płomienia

i przerywa dopływ gazu blokując urządzenie. W celu odblokowania należy zamknąć zawór
poboru wody, następnie go otworzyć do momentu ponownego zapłonu automatycznego,

- w przypadku wyłączenia przypadkowego palnika głównego jest przewidziana funkcja

ponownego zapłonu. Jeżeli w ciągu 60 sek. podgrzewacz nie rozpocznie pracy, wejdzie
w stan blokady,

- w przypadku awarii elektrody zapłonowej następuje przerwanie dopływu gazu,
- urządzenie jest skonstruowane do funkcjonowania przy normalnym ciśnieniu wody; ponadto

jest wyposażone w pokrętło wyboru temperatury wyskalowane w

°C.

Z pokrętłem temperatury obróconym całkowicie w lewo otrzymuje się maksymalny

przepływ wody, z pokrętłem obróconym maksymalnie w prawo minimalny przepływ.

Aby wyłączyć podgrzewacz, należy ustawić pokrętło B w pozycji (

• OFF).

W przypadku dłuższego jego nie użytkowania, należy zamknąć zawór gazu.

Aby osiągnąć najlepsze parametry podgrzewacza, zaleca się jego konserwację przeprowadzaną
przynajmniej raz w roku.

Przyczyny zaburzeń w pracy podgrzewacza wody

W celu zagwarantowania prawidłowego działania i największej sprawności podgrzewacza,

należy przynajmniej raz w roku zlecić Autoryzowanemu Serwisowi wykonanie czynności
konserwacyjnych. Normalnie czynności te są następujące:
- usunięcie zanieczyszczeń z palników,
- usunięcie ewentualnych zanieczyszczeń z elektrody zapłonowej,
- czyszczenie komory spalania,
- kontrola zapłonu, wyłączenia i działania urządzenia,
- kontrola szczelności połączeń gazowych i hydraulicznych.

Tab. 5. Typowe zaburzenia w pracy podgrzewacza wody i sposoby ich usunięcia [ 4 ]

ANOMALIE PRZYCZYNY

SPOSÓB

USUNIĘCIA

Brak iskry

- brak przepływu wody
- odłączony przewód elektrody
- awaria modułu elektronicznego
- niedostateczne ciśnienie wody
- membrana uszkodzona
- śruba powolnego zapłonu

zablokowana w zamknięciu

- uszkodzenie elektrody

- sprawdzić
- przyłączyć
- sprawdzić, wymienić
- sprawdzić instalację, obrócić

pokrętło maksymalnie w prawo

- wymienić
- sprawdzić odkręcić i wyczyścić
- wymienić

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Brak zapłonu pilota przy
obecności iskry

- urządzenie kontroli uszkodzone
- brak zasilania gazu
- powietrze w rurach gazowych

- wymienić
- otworzyć zawór gazu
- odpowietrzyć

Nie wyłącza się palnik po
zakręceniu kranu poboru

- zanieczyszczenia w dławiku

gazu

- zawór wodny zablokowany w

otwarciu

- mikroprzełącznik zablokowany

w otwarciu

- w wersji GPL sprawdzić

ciśnienie zasilania gazu

- sprawdzić, wyczyścić
- zdemontować, wyczyścić

i ewentualnie wymienić

- sprawdzić wyregulować, w razie

konieczności wymienić
regulator przy butli

Płytki wymiennika
zanieczyszczają się w
krótkim czasie

- zły ciąg lub mocno zapylone

pomieszczenie

- żółty płomień
- wysokie zużycie gazu

- sprawdzić przewód kominowy
- sprawdzić rodzaj gazu i

wyczyścić palnik

- sprawdzić i wyregulować

Zapach gazu

- nieszczelność obiegu gazowego,

sprawdzić i znaleźć
nieszczelność

- nie włączać urządzeń

elektrycznych lub innych
powodujących przeskok iskry

Zapach spalin

- zatkanie przewodów

spalinowych

- wysokie zużycie gazu

- sprawdzić przewód kominowy
- sprawdzić i wyregulować

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki akt prawny reguluje kwestie wyboru właściwego miejsca montażu podgrzewacza c.w.u

w pomieszczeniu?

2. Jakie warunki muszą spełniać pomieszczenia, w których są instalowane urządzenia do

podgrzewania c.w.u ?

3. W jaki sposób powinny być odprowadzane spaliny z podgrzewaczy c.w.u ?
4. Jakie są rodzaje grzejników wody użytkowej?
5. Jaka jest zasada działania grzejników wody użytkowej?
6. Jakie zadanie ma zespół armatury wodno-gazowej grzejnika c.w.u ?
7. Z jakich urządzeń regulacyjnych i zabezpieczających składa się ścieżka gazowa zasilająca

podgrzewacz c.w.u w gaz?

8. Jaką rolę w zasilaniu gazem spełnia zawór gazowy?
9. Jaką rolę w zasilaniu gazem spełnia zabezpieczenie przeciwprzepływowe?
10. Jak mocuje się urządzenie gazowe c.w.u na ścianie?
11. Jaką rolę w odprowadzeniu spalin z podgrzewacza c.w.u. spełnia przerywacz ciągu?
12. Jakiego typu narzędzia monterskie powinien mieć pracownik montujący podgrzewacze

c.w.u.?

13. Jak podłącza się podgrzewacz c.w.u. do instalacji wodnej ?
14. Jak podłącza się podgrzewacz c.w.u. do instalacji gazowej ?
15. Jakich materiałów używa się do uszczelniania połączeń instalacji z podgrzewaczem c.w.u.?
16. Jakich materiałów, armatury i złączek używa się do montażu podgrzewaczy c.w.u.?
17. Jak odpowietrzyć czynną instalację gazową przed podłączenie podgrzewacza c.w.u.?
18. Jak sprawdzać szczelność podłączeń zarówno po stronie ścieżki gazowej, jak wodnej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zainstaluj pojemnościowy podgrzewacz wody do stalowej instalacji gazowej i wodnej

według dokumentacji techniczno-ruchowej producenta.

Ćwiczenie wykonaj pod nadzorem osoby

uprawnionej do tego typu prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać ubrania i sprzęt ochrony osobistej,
3) zapoznać się z dokumentacją techniczno- ruchową i instrukcją montażu podgrzewacza c.w.u,
4) dobrać odpowiednie narzędzia i sprzęt monterski,
5) dobrać materiały uszczelniające połączenia,
6) wybrać odpowiednie miejsce usytuowania podgrzewacza zgodnie z aktualnie

obowiązującymi wymaganiami,

7) przygotować przewody instalacji gazowej i wodnej do podłączenia podgrzewacza c.w.u,
8) zamontować przed podgrzewaczami na instalacji gazowej i wodnej kurek kulowy odcinający

o odpowiedniej średnicy,

9) podłączyć podgrzewacz c.w.u. do przygotowanych instalacji wodnej i gazowej,

10) podłączyć podgrzewacz c.w.u. do kanału spalinowego,
11) przeprowadzić próbę szczelności wykonanych podłączeń,
12) uruchomić zamontowany podgrzewacz,
13) uporządkować stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) dokonać poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stół monterski,

− ubranie robocze i sprzęt ochrony indywidualnej,
− narzędzia monterskie,

− gwintownica,

− piłka do metalu,
− materiały podstawowe (zawory odcinające, złączki, kształtki instalacyjne),

− materiały uszczelniające ( włókna czesane konopne, taśmy teflonowe, pasty uszczelniające ),

− aparatura pomiarowa do sprawdzenia szczelności ,
− wykrywacz nieszczelności w aerozolu,

− literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zainstaluj przepływowy podgrzewacz wody do miedzianej instalacji gazowej i wodnej

według dokumentacji techniczno-ruchowej producenta.

Ćwiczenie wykonaj pod nadzorem osoby

uprawnionej do tego typu prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) dobrać ubrania i sprzęt ochrony osobistej,
3) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową i instrukcją montażu wybranego

przepływowego podgrzewacza c.w.u,

4) dobrać odpowiednią armaturę miedzianą i mosiężną (łączniki, zawory, złączki, instalacje),
5) dobrać materiały uszczelniające połączenia,
6) wybrać odpowiednie miejsce usytuowania podgrzewacza zgodnie z aktualnie

obowiązującymi wymaganiami,

7) przygotować przewody instalacji gazowej i wodnej do podłączenia podgrzewacza

przepływowego c.w.u.,

8) wbudować przed podgrzewaczem króćce do podłączenia zaworów odcinających na obu

instalacjach,

9) zamontować kurki kulowe na instalacji gazowej i wodnej,
10) zawiesić podgrzewacz wody na ścianę zgodnie z zaleceniami producenta,

11) podłączyć podgrzewacz c.w.u do kanału spalinowego,
12) podłączyć podgrzewacz do przygotowanych instalacji wodnych i gazowych,
13) przeprowadzić próbę szczelności wykonanych połączeń,
14) uruchomić zamontowany podgrzewacz c.w.u,
15) uporządkować stanowisko pracy,
16) zaprezentować wykonane ćwiczenia, dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stół monterski,
− ubranie robocze i sprzęt ochrony indywidualnej,

− narzędzia monterskie ( obcinarki krążkowe, gratowniki, kalibratory,),

− materiały podstawowe (łączniki, złączki, zawory odcinające rury miedziane),
− materiały uszczelniające ( taśmy teflonowe, pasty uszczelniające)

− palnik propanowo – butanowy,

− butla na gaz płynny 11 kg,
− luty miedziane,

− aparatura pomiarowa do sprawdzania szczelności połączeń,

− wykrywacz nieszczelności,
− literatura z rozdziału 6

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?

2) określić miejsce zainstalowania podgrzewacza c.w.u. w pomieszczeniu?

3) wykonać połączenie gwintowane rur stalowych?

4) wykonać połączenie lutowane rur miedzianych?

5) prawidłowo uszczelnić połączenie rozłączne?

6) zamocować podgrzewacz przepływowy c.w.u. na ścianie?

7) podłączyć podgrzewacz c.w.u. do instalacji gazowej?

8) podłączyć podgrzewacz c.w.u. do instalacji wodnej?

9) sprawdzić szczelność instalacji po wykonaniu podłączenia?

10) podłączyć podgrzewacz do czynnego przewodu spalinowego?

11) uruchomić zamontowane podgrzewacze c.w.u.?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Palniki gazowe stosowane w urządzeniach do przygotowania

ciepłej wody użytkowej

4.3.1. Materiał nauczania

Podstawowym zespołem urządzenia grzewczego gazowego c.w.u. wpływającym

w zasadniczy sposób na jego parametry energetyczne i użytkowe jest palnik, dostarczający
mieszankę paliwowo-powietrzną do komory spalania (paleniska).

Dobrze skonstruowany palnik powinien zapewnić:

− poprawną i stabilną pracę bez odrywania i cofania płomienia,

− wysoką czystość spalania, charakteryzującą się minimalnymi stężeniami gazów szkodliwych

z ekologicznego punktu widzenia (tlenek węgla, tlenki azotu), przy możliwie najmniejszym
nadmiarze powietrza,

− dużą trwałość i stabilność parametrów cieplnych i eksploatacyjnych,
− niski poziom hałasu,

Nowoczese urzadzenie na gaz uzyskuje optymalne parametry spalania tylko wówczas, gdy

jest wyposażone w odpowiedni palnik. Palnik ten winien być dobrany do mocy i rodzaju
urzadzenia. W urządzeniach grzewczych do przygotowania ciepłej wody użytkowej są
stosowane zasadniczo tylko – palniki inżektorowe niskiego ciśnienia (atmosferyczne).

W każdym wypadku instalacja gazowa doprowadzająca gaz do urządzenia c.w.u. powinna

być przeznaczona tylko do zasilania palników gazowych i musi zapewnić możliwość odcięcia:

- dopływu gazu do każdego urządzenia gazowego c.w.u.,
- wewnątrz budynku wspólnego dopływu gazu do wszystkich urządzeń gazowych,
- z zewnątrz budynku.

Powinna być możliwa ręczna obsługa wspólnych odcięć gazu wewnątrz i na zewnątrz

budynku.

Palniki atmosferyczne

Są to typy palników realizujących proces spalania w sposób kinetyczno-dyfuzyjny. Pracują

one z samoczynnym zasysaniem powietrza. Wygląda to w ten sposób, że paliwo gazowe jest
doprowadzone do dyszy palnika z nadciśnieniem nie przekraczającym 5 kPa.

Strumień gazu wypływający z dyszy ze znaczną prędkością, wytwarza w swojej strefie

działania podciśnienie powodujące zasysanie (porywanie) powietrza z otoczenia, miesza się
z gazem i wytwarza mieszaninę paliwowo-powietrzną (rys. 24).

Powietrze to, zwane także „powietrzem pierwotnym”, dzięki budowie palnika otrzymuje

energię kinetyczną (ruchu) i ulega spaleniu w komorze spalania kotła. Ilość powietrza
pierwotnego jest z reguły mniejsza od ilości, jaka jest potrzebna do zrealizowania spalania
zupełnego (bez emisji tlenku węgla i śladów sadzy) i wynosi w zależności od rodzaju gazu
40÷50% teoretycznego zapotrzebowania powietrza (współczynnik nadmiaru powietrza λ < 1,0).

Reszta powietrza, zwana „powietrzem wtórnym” drogą dyfuzji (przenikanie) wnika do

płomienia z otaczającej palnik atmosfery.

W palniku atmosferycznym, powinien być zapewniony stały dopływ dla powietrza wtórnego

w odpowiednich ilościach, w odpowiedni sposób i przez specjalne w tym celu wykonane otwory
w obudowie podgrzewacza ciepłej wody użytkowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Budowa i zasada działania palnika inżektorowego [8, s. 40]

W palniku inżektorowym występuje samoczynna regulacja dopływu powietrza. Silniejszy

dopływ gazu powoduje intensywniejsze zasysanie powietrza i odwrotnie. Jednak nadmierne
zmniejszenie dopływu gazu może się stać przyczyną cofnięcia płomienia do palnika, zaś znaczny
wzrost ilości wypływającego gazu może spowodować oderwanie się płomienia. Zbyt duże
prędkości wypływu gazu z otworków palnika mogą naruszyć stabilność płomienia, gdyż
prędkość wypływu mieszanki palnej dla zachowania stabilności płomienia powinna być
w przybliżeniu równa prędkości rozchodzenia się płomienia w mieszance powietrzno-gazowej,
czyli być równa szybkości spalania tej mieszanki.

Szybkością spalania gazu nazywamy szybkość rozprzestrzeniania się płomienia

w mieszaninie gazowo – powietrznej i jest mierzona w cm/s. Jest to jedna z najważniejszych
własności paliwa gazowego, która wpływa w zasadniczy sposób na pracę palnika gazowego.

Nieodpowiednio dobrana szybkość wypływu strumienia mieszanki palnej w stosunku do jej

szybkości spalania powoduje zakłócenie normalnej pracy palnika charakteryzujące się
następującymi nieprawidłowościami :
- cofanie się płomienia do środka palnika,
- odrywanie się płomienia od palnika,
- gaśnięcie płomienia na palniku,
- niepełne spalanie się paliwa gazowego,
- obniżanie wydajności cieplnej palnika.

Z paliw gazowych stosowanych w gospodarce komunalnej największą szybkość wykazują

gazy zawierające w swoim składzie wodór (np. gaz miejski), najmniejszą te, które wodoru nie
posiadają (np. gaz ziemny wysokometanowy).

Przestawienie palnika na inny rodzaj gazu wymaga wymiany dyszy paliwowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Schemat palnika inżektorowego z wymienioną dyszą paliwową w zależności od rodzaju spalanego gazu

[7, s. 790]

W urządzeniach c.w.u. stosuje się najczęściej dwa rodzaje palników atmosferycznych:
- palniki rurowe lub rurowe w układzie grzebieniowym,
- palniki stojące montowane na wspólnym kolektorze gazowym.

Palniki rurowe wykonuje się w postaci zblokowanej z kolektorem gazowym i zespołem

regulacyjno-zabezpieczającym. Zespół kolektorów tworzy kształt grzebienia wypełniającego
powierzchnię komory palnikowej kotła. Inżektory palnika są często wyprowadzone na zewnątrz
palnika przed ścianę przednią kotła (przed komorę paleniskową), co eliminuje całkowicie wpływ
ciśnienia w komorze paleniskowej na warunki iniekcji (zassania) powietrza pierwotnego do
komory spalania urządzenia gazowego.

1 – Pręty z otworkami płomieniowymi 2 – Reduktor, stabilizator gazu 3 – Zespół kontroli ciśnienia gazu

4 – Elektromagnetyczne zawory gazu

Rys. 26. Palnik rurowy [ 4 ]

Palniki stojące - stanowią grupę palników montowanych na wspólnym kolektorze gazowym.
Każdy indywidualny palnik ma moc rządu 3÷4 kW, a całkowita moc zespołu jest zależna od

liczby zastosowanych palników jednostkowych.

Zaletą tych palników jest wygodny sposób kształtowania wymiarów geometrycznych

zbliżonych do kształtów komory spalania i stopniowania mocy cieplnej urządzenia gazowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1 – głowica 1

głowica

2 – tuleja mieszalnika 2 – korpus mieszalnika
3 – tuleja powietrza pierwotnego 3 – otwory powietrza pierwotnego
4 – dysza 4 - dysza
5 – podstawa palnika
Rys. 27. Palnik stojący do gazu ziemnego [10, s. 289] Rys. 28. Palnik stojący do gazu miejskiego [10, s. 289]

Palniki różnią się głównie sposobem doprowadzania powietrza pierwotnego do komory

mieszania, w której zachodzi mieszanie się powietrza i gazu przed zapaleniem.

Należy zaznaczyć, że precyzyjne wyregulowanie palnika jest możliwe jedynie za pomocą

analizatora spalin.

Dokonuje on pomiaru składników spalin, w tym również obliczeń stosunku nadmiaru

powietrza (λ), temperatury spalin i straty wylotowej oraz sprawności paleniska w procentach.

Eksploatacja palnika

Krótko przed uruchomieniem i eksploatacją palnika gazowego należy sprawdzić, czy

w instalacji gazowej jest wystarczające ciśnienie gazu, czy instalacja grzewcza napełniona jest
wodą, czy wszystkie zawory zamykające w przewodzie paliwa gazowego są otwarte i czy jest
wystarczający dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia.

Uruchomienie palnika następuje poprzez włączenie głównego wyłącznika energii

elektrycznej.

Termostat regulacyjny (programowanie temperatury urządzenia c.w.u) znajdujący się

w podgrzewaczu c.w.u należy nastawić na żądaną temperaturę.

Termostatu bezpieczeństwa nie należy przestawiać. Jeśli palnik ma być wyłączony tylko na

krótki okres, wówczas należy jedynie obniżyć wartość w termostacie regulacyjnym.

W razie dłuższych przerw należy wyłączyć główny wyłącznik (dopływ prądu).
Eksploatacja palnika gazowego sprowadza się do obserwacji pracy palnika i reagowania

w przypadku zakłóceń w pracy palnika. Obserwując pracę palnika zwrócić należy szczególną
uwagę na jakość płomienia przez wziernik w urządzeniu oraz jakość spalin wydobywających się
z przewodu spalinowego.

Układ sterujący palników gazowych powinien zapewnić bezpieczny i niezawodny rozruch

według programu, przejście w stan roboczy, sterowanie i kontrolę pracy oraz wyłączenie.

W palnikach półautomatycznych powinno być zapewnione automatyczne wyłączenie

palnika w razie zaniku płomienia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozruch palników automatycznych powinien być niemożliwy, gdy:
a) nie ma dopływu energii elektrycznej do palnika,
b) ciśnienie paliwa przed pierwszym (zgodne z kierunkiem przepływu paliwa), automatycznym

zaworem spadnie poniżej wartości zadanej, (dla paliwa gazowego),

c) kontrolowane parametry technologiczne kotła (urządzenia grzewczego) przekraczają

wartość graniczną,

d) istnieje niedostatek powietrza przeznaczonego do spalania,
e) urządzenie kontroli szczelności automatycznych zaworów gazowych odcinających

sygnalizuje ich nieszczelność.

Awaryjne wyłączenie automatycznego palnika powinno nastąpić, co najmniej

w następujących wypadkach:

zgaśnięcia kontrolowanego płomienia,

braku powietrza do spalania,

przekroczenia granicznych kontrolowanych parametrów technologicznych (urządzenia

grzewczego),

zaniku dopływu prądu elektrycznego (dopuszcza się wyłączenie robocze, tylko gdy

programator pracy palnika wyposażony jest w układ samouruchomienia),

braku płomienia przy zapalaniu palnika,

niesprawności w działaniu układu sterowania palnika,

gdy nie dotrzymane są warunki zapewniające właściwe ciśnienie gazu w instalacji.

Urządzenie kontroli płomienia powinno reagować tylko na płomień palnika

kontrolowanego. W wypadku wystąpienia pozornego płomienia, urządzenie kontroli płomienia
powinno zapobiec rozruchowi palnika, albo spowodować awaryjne wyłączenie palnika. Czas
zadziałania urządzenia kontroli płomienia powinien być zgodny z wymaganiami norm
i warunków Urzędu Dozoru Technicznego.

W wypadku zwarcia lub przerwy w czujniku płomienia i obwodach łączących czujnik,

urządzenie kontroli płomienia powinno spowodować odcięcie dopływu paliwa i sygnalizować
brak płomienia.

Eksploatację palnika gazowego należy prowadzić ściśle według instrukcji obsługi

załączonej przez producenta palnika.

Typowe zaburzenia w pracy palników gazowych i sposoby ich usuwania

W celu ustalenia przyczyny w zakłóceniu, w pracy palnika gazowego musimy dokonać

przedtem sprawdzenia, czy są spełnione podstawowe warunki niezbędne dla prawidłowego
działania tego palnika a więc: .
- czy jest napięcie w sieci,
- czy wszystkie urządzenia regulacyjne w urządzeniu gazowym są prawidłowo nastawione,
- czy wartość ciśnienia gazu w instalacji zasilającej jest właściwa,
- czy zawory odcinające dopływ gazu są otwarte,
- czy zmieniło się zużycie gazu i ilość spalonego powietrza.

Po stwierdzeniu, że przyczyna usterki nie leży w powyższych warunkach, należy przystąpić

do sprawdzenia funkcjonowania poszczególnych elementów palnika bacznie obserwując rozruch
wg programu i przejście palnika w stan roboczy. W przypadku zablokowania palnika ponowne
uruchomienie możliwe jest tylko przez naciśnięcie przycisku odblokowującego. Próby
ponownego załączenia mogą być ponawiane nie więcej jak dwukrotnie, trzeba jednak
przestrzegać 3÷4 minutowych odstępów czasowych pomiędzy załączeniami palnika. Jeżeli
uruchomienie odblokowującego przycisku nie prowadzi do usunięcia zakłócenia, należy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

powiadomić serwis posiadający uprawnienia - świadectwo kwalifikacyjne „E" w zakresie
konserwacji i naprawy palników gazowych.

Tab. 6. Typowe zaburzenia w pracy palników inżektorowych [1, s. 414]

Typowe zaburzenia

usterki

Ewentualna przyczyna

Sposób usuwania

Palnik dyżurny nie
pali się

• zamknięty zawór dopływu gazu

• uszkodzony zapalacz lub elektroda

zapalająca

• zapowietrzona instalacji gazowa

• zanieczyszczony palnik dyżurny

− otworzyć zawór

− wymienić uszkodzony element

− przytrzymać dłużej przycisk zapalania

− wyczyścić dyszę palnika

Palnik dyżurny zapala
się na krótko, a
następnie gaśnie

• niedostatecznie nagrzany

termoelement

•

zanieczyszczenie dyszy

palnika lub niewłaściwe
ustawienie w stosunku do
termostatu

• uszkodzony termoelement lub

zawór elektromagnetyczny

•

nagrzany czujnik blokady

− przytrzymać dłużej przycisk zapalania

− wyczyścić palnik dyżurny i ustawić we

właściwym położeniu

− wymienić uszkodzony element

− odczekać kilkanaście minut

Palnik główny nie
zapala się

• brak napięcia zasilania lub nie

włączony główny wyłącznik

• temperatura w kotle wyższa niż

nastawiona na regulatorze
temperatury

• uszkodzony elektromagnetyczny

zawór gazowy

− sprawdzić napięcie i ewentualnie włączyć

główny włącznik

− sprawdzić położenie pokrętła regulatora,

odczekać aż temperatura wody obniży się

− wymienić zawór

Głośne zapalanie
palnika głównego lub
przeskok płomienia

• wadliwa regulacja ciśnienia gazu

w momencie zapalania

• uszkodzony regulator ciśnienia

gazu

− wyregulować właściwie

− sprawdzić działanie regulatora, a w razie

potrzeby wymienić

Palnik główny pali się
dużym żółtym
płomieniem

• za wysokie ciśnienie gazu lub

niewłaściwe dysze palnikowe

− sprawdzić ciśnienie i ewentualnie wymienić

dysze

Urządzenia zabezpieczajace i regulacyjne palników i odbiorników gazowych

Stosowanie paliw gazowych staje się coraz powszechniejsze. Walory paliw gazowych są

duże, ale równocześnie paliwa te mają wiele ujemnych cech, jak zagrożenia wybuchowe
i toksyczne, zmuszające do stałego udoskonalania konstrukcji odbiorników paliw gazowych ze
szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa ich eksploatacji. Bezpieczeństwo osiąga się
głównie przez wprowadzenie automatyzacji procesu spalania oraz zwiększenie możliwości
regulacji różnych parametrów i czynności całego kompleksu urządzeń, jakie wchodzą w skład
odbiorników gazowych.

Zadaniem automatycznych urządzeń zabezpieczających jest odcięcie dopływu gazu do

palników, gdy dalsza praca urządzenia zagraża bezpieczeństwu.

Urządzenia zabezpieczające mogą być łączone z urządzeniami regulującymi na przykład

ciśnienie gazu przed przyborami, czy też temperaturę wody w instalacji c.w.u.

W nowocześniejszych rozwiązaniach, przy każdym palniku instalowane jest urządzenie

przeciwwypływowe z termoparą i elektromagnesem, zamykające wypływ gazu, gdy nastąpi
przypadkowe zgaszenie płomienia palnika.

Stosowane zabezpieczenia przeciwwypływowe mają na celu niedopuszczenie do wypływu

gazu z palnika głównego, jeżeli nie może on być zapalony od palnika zapalającego (pilota,
świeczki) lub urządzenia zapalającego, wytwarzającego iskry [10, s. 305].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabezpieczenie przeciwwypływowe z bimetalem

W starych konstrukcjach stosowano zawory otwierane ogrzewanym bimetalem (rys.29).

Bimetal jest to blaszka składająca się z 2 warstw metali o różnych współczynnikach
rozszerzalności cieplnej. Przy ogrzewaniu blaszka ta zakrzywia się. W zabezpieczeniu tym
palnik zapalający podgrzewa bimetal, który przeginając się w dół powoduje otwarcie zaworu
doprowadzającego gaz do palnika głównego. Wzajemne usytuowanie palnika zapalającego
i głównego jest takie, że jeżeli przez otworki płomieniowe palnika głównego wypływa gaz, to
zapala się on od palnika zapalającego. Gdy palnik zapalający zgaśnie, bimetal podnosi się do
góry i zamyka zawór doprowadzający gaz do palnika głównego. Wadą tego zabezpieczenia jest
brak odcięcia dopływu gazu do palnika pomocniczego w przypadku jego zgaśnięcia, jak również
brak możliwości wyłączenia dopływu gazu w przypadku wystąpienia innych nieprawidłowości
w pracy urządzenia, jak np: brak odpływu spalin do komina czy przegrzanie wody.

Rys. 29. Zabezpieczenie przeciwwypływowe z bimetalu [10, s. 305]

Aktualnie, najczęściej spotykanym zabezpieczeniem przeciwwypływowym jest termopara

z elektromagnesem podtrzymującym zawór doprowadzający gaz do palnika głównego (rys. 30).
Zabezpieczenie to składa się z termopary, palnika zapalającego, elektromagnesu zasilanego
przez termoparę oraz dwóch zaworów z przyciskiem. W stanie spoczynku zawór (1) zamyka
dopływ gazu zarówno do palnika zapalającego jak i głównego (pozycja a). Jeśli naciśniety
zostanie przycisk otwiera się zawór (1) i jednocześnie zamyka zawór (2) W tym momencie
płytka związana z zaworem (1) przylega do elektromagnesu, a gaz dopływa do palnika
zapalajacego. Jeśli zapalony zostanie palnik zapalający i jego płomień podgrzeje końcówkę
termopary, w obwodzie termopary oraz przez uzwojenie elektromagnesu popłynie prąd
powodując podtrzymanie zaworu (1) w stanie otwarcia.

Gdy puszczony zostanie przycisk, otworzy się zawór (2) i gaz będzie dopływał do palnika

głównego. Wypływający z palnika głównego, gaz zapala się od palnika zapalającego.
W obwodzie termopary można umieszczać wyłączniki; normalnie zamknięte, przerywające
obwód, gdy np. woda w kotle zostanie podgrzana powyżej 95 °C lub wystąpi brak ciągu
kominowego.

Zadziałanie wyłącznika powoduje zwolnienie podtrzymywanego przez elektromagnes

zaworu (1) i całkowite odcięcie dopływu gazu również do palnika zapalającego. Termopara
wytwarza bardzo niskie napięcie rzędu 20÷30 mV (ważne jest, aby wszelkie styki i połączenia
były czyste). Niewielkie zanieczyszczenie styków powoduje spadek natężenia prądu płynącego
przez elektromagnes, co może być przyczyną wyłączenia dopływu gazu. Ważne również jest to,
aby płomyk palnika zapalającego dobrze ogrzewał końcówkę termopary. Bywają przypadki, iż
wskutek nagromadzenia się pyłu w dyszy palnika zapalającego płomień jest krótszy i słabiej
podgrzewa końcówkę termopary. Prowadzi to również do odcięcia dopływu gazu. W przypadku

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wystąpienia nieprawidłowości, zabezpieczenie przeciwwypływowe powinno zadziałać w ciągu
do 30 s przy palnikach o mocy do 90 kW i 15 s przy palnikach o mocy 90 do 350 kW.

[10, s. 306]

Rys. 30. Działanie zabezpieczenia przeciwwypływowego z termoparą [10, s. 307]

W najnowszych rozwiązaniach zabezpieczenia przeciwwypływowego, zrezygnowano

z palnika zapalającego. Zapalanie gazu w palniku głównym odbywa się przy pomocy iskrownika
zasilanego z cewki lub transformatora wysokiego napięcia. Iskrownik działa jednocześnie
z otwarciem zaworu doprowadzającego gaz, a skutek zapalania jest kontrolowany przez
jonizacyjny czujnik płomienia. Jeżeli palnik zostanie zapalony, sygnał z czujnika jonizacyjnego
powoduje utrzymanie zaworu doprowadzającego gaz w stanie otwartym.

Jeżeli zapalenie nie zostało dokonane próba powtarzana jest kilkakrotnie. Po kolejnych

nieudanych próbach specjalne urządzenie elektroniczne sygnalizuje stan awarii, a dopływ gazu
pozostaje odcięty. Cały cykl pracy palników kontrolowany jest przy pomocy elektronicznego
urządzenia sterującego [10, s. 310].

Reduktory

W instalacjach gazowych o dużej liczbie odbiorców występują okresowo wahania ciśnienia

spowodowane zwiększonym poborem gazu przez odbiorców. Obniżenie ciśnienia gazu poniżej
określonej wartości jest przyczyną zakłóceń w funkcjonowaniu urządzeń gazowych. W celu
uniknięcia zakłóceń aparaty gazowe wyposażone są w dodatkowe reduktory, zwane też
regulatorami ciśnienia bezpośredniego działania. Stabilizują one pracę palników gazowych
poniżej nominalnego ciśnienia roboczego instalacji gazowej.

Schemat reduktora przedstawiono na rys. 31. Gaz przepływa przez zawór redukujący

ciśnienie. Rozmiary szczeliny między grzybkiem i gniazdem zaworu określają ciśnienie na
wylocie.

Wielkość tej szczeliny zależy od położenia grzybka.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 31. Reduktor [10, s. 312]

Na położenie grzybka zaworu wpływa siła napięcia sprężyny, którą możemy regulować

śrubą oraz różnica ciśnienia gazu pod i nad membraną. Od góry na membranę działa ciśnienie
atmosferyczne, od dołu ciśnienie gazu. Jeżeli ciśnienie to po zredukowaniu wzrośnie, to różnica
ciśnień działająca na membranę spowoduje jej podniesienie i grzybek zaworu przymknie
szczelinę w zaworze. Nastąpi zatem obniżenie ciśnienia za zaworem. Jeżeli ciśnienie będzie za
niskie, membrana spowoduje otwarcie zaworu. Reduktor utrzymuje więc stałe ciśnienie
w granicach przewidzianych konstrukcyjnie, niezależnie od przepływu gazu. Często reduktory
występują nie jako oddzielny podzespół, ale w jednym korpusie z innymi elementami aparatury
kontrolno-sterajacej [10, s. 312].

Zawór gazowy

Jednym z najistotniejszych elementów aparatury kontrolno-sterującej jest zawór gazowy.

Spotyka się trzy sposoby sterowania tego typu zaworami:

- mechaniczne,
- pneumatyczne,
- elektromagnetyczne.

Zawory sterowane mechanicznie sa stosowane przeważnie w grzejnikach wody

przepływowej. Zawór jest otwierany przez popychacz od armatury wodnej, a zamykany
sprężyną dociskową. Jest on otwarty jedynie w czasie przepływu wody. Obok takiego zaworu
w połaczeniu szeregowym znajduje sie inny zawór ograniczający przepływ gazu, służący do
regulowania mocy palnika.

Termometry i termostaty

Czujniki temperatury są szeroko wykorzystywane do sterowania pracą kotłów

i nowoczesnych grzejników wody przepływowej jak również do zabezpieczeń i wskazań
temperatury. Istnieje wiele konstrukcji czujników termometrycznych, lecz w urządzeniach
gazowych stosowane są najczęściej:

a) cieczowe, wykorzystujące zjawisko rozszerzalności cieczy wraz ze wzrostem

temperatury,

b) dylatacyjne, wykorzystujące różną cieplną rozszerzalność liniową dwu materiałów,
c) bimetaliczne, wykorzystujące również różnice cieplnej rozszerzalności dwu metali, ale

różniące się konstrukcją od dylatacyjnych,

d) termopary.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Urzadzenia termoregulacyjne

Praca urządzeń termoregulacyjnych polega na regulowaniu ilości gazu przepływającego do

palnika lub grupy palników dla utrzymania stałej, żądanej temperatury. Do podstawowych części
składowych należy termostat i zawór termoregulacyjny. Termostaty działają na zasadzie
istniejących znacznych różnic w rozszerzalności cieplnej niektórych metali. Są to termostaty
dylatacyjne lub płynowe. W tych ostatnich ciecz podgrzewana powiększa swoją objętość więcej
lub mniej, w zależności od stopnia jej podgrzania.

Zawory termoregulacyjne są najczęściej wykonywane jako membranowe, mieszkowe lub

elektromagnetyczne.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie palniki stosuje się w gazowych podgrzewaczach wody?
2. Na jakiej zasadzie pracują palniki inżektorowe?
3. Jak reguluje się palniki gazowe atmosferyczne?
4. Jakie rodzaje palników inżektorowych stosuje się w podgrzewaczach c.w.u.?
5. Jakie czynności wykonuje się przy przejściu palnika inżektorowego na inny gaz?
6. Z jakich urządzeń składa się ścieżka gazowa ?
7. Jakim urządzeniem wykonuje się analizę spalin, uchodzących z palnika gazowego?
8. Dlaczego wykonuje się analizę spalin uchodzących do komina?
9. W jaki sposób uruchamia się palnik gazowy?
10. W jakich przypadkach palnik powinien się zablokować?
11. W jakich przypadkach rozruch palnika powinien być niemożliwy?
12. Jakie są typowe zaburzenia w pracy palników inżektorowych i sposoby ich usuwania?
13. Kto może wykonywać prace monterskie przy palnikach gazowych?
14. Po co stosuje się w palnikach zabezpieczenia przeciwwypływowe?
15. Jaką rolę w instalacji doprowadzającej gaz do palnika, spełnia regulator ciśnienia

bezpośredniego działania?

16. Jaką rolę w aparaturze kontrolno – sterującej spełnia zawór gazowy?
17. Jaką rolę w sterowaniu podgrzewaczy c.w.u. spełniają termostaty i termometry?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj regulację palnika gazowego w pojemnościowym podgrzewaczu c.w.u . Pracę

wykonaj w obecności osoby posiadającej ważne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do
wykonywania tego typu robót.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać ubrania i sprzęt ochrony indywidualnej,
3) dobrać odpowiednie narzędzia i sprzęt monterski,
4) zapoznać się z budową i zasadą działania aparatury regulacyjnej regulowanego palnika

(materiały nauczania pkt. 4.2 i 4.3),

5) sprawdzić ciśnienie gazu w ścieżce gazowej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) wyregulować, gdy ciśnienie odbiega od wymaganego, a regulację wykonać zgodnie

z dokumentacją techniczno – ruchową i montażem danego palnika,

7) wyłączyć urządzenie po uregulowaniu i ponownie załączyć w celu sprawdzenia poprawności

regulacji,

8) sprawdzić szczelność ścieżki gazowej,
9) sprawdzić poprawne funkcjonowanie ogólne urządzenia,
10) przygotować analizator spalin,
11) uruchomić podgrzewacz c.w.u.,
12) wykonać analizę spalin i porównać z wymaganiami z dokumentacji techniczno-ruchowej

podgrzewacza c.w.u.,

13) posługiwać się podczas regulacji instrukcją montażową konkretnego palnika zgodnie

z zaleceniami producenta,

14) uporządkować stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
16) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stół monterski,
− ubranie robocze i sprzęt ochrony indywidualnej,

− narzędzia monterskie,

− dokumentacja techniczno – ruchowa i montażowa palnika gazowego,
− wykrywacz nieszczelności gazu,

− analizator spalin,

− literatura rozdział 6

Ćwiczenie 2

Sporządź wykaz czynności, materiałów, sprzętu i narzędzi oraz środków ochrony osobistej
dla wykonania wymiany palnika gazowego w podgrzewaczu c.w.u. Opracuj kalkulację
cenową tej wymiany.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałami nauczania dotyczącymi rodzajów palników atmosferycznych

stosowanych w podgrzewaczach c.w.u (pkt. 4.3.1),

3) przeanalizować materiał nauczania pod kątem prac związanych z demontażem i montażem

palników gazowych,

4) zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobu wykonywania kalkulacji na prace

remontowe,

5) na arkuszu papieru wykonać niezbędne zestawienia i wykazy,
6) sporządzić kalkulację cenową materiałów podstawowych i pomocniczych użytych do

montaż,

7) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− stolik,

− krzesło,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− ołówek,

− kalkulator,

− zeszyt,
− gumka,

− instrukcja montażu palnika inżektorowego,

− plansze z rodzajami palników inżektorowych,
− KNR prac remontowych,

− literatura rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?

2) opisać budowę palników stosowanych w podgrzewaczach c.w.u.?

3) wyjaśnić zasadę działania palników inżektorowych?

4) regulować palnik gazowy atmosferyczny?

5) wymienić, jaka aparatura regulująca jest na wyposażeniu ścieżki gazowej?

6) wymienić dyszę w palniku atmosferycznym?

7) odblokować zablokowany palnik?

8) ustalić przyczynę zablokowania palnika?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję, zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Przed wykonaniem każdego zadania lub udzieleniem odpowiedzi na pytania przeczytaj

bardzo uważnie polecenia.

5. Test zawiera 21 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: wielokrotnego wyboru .
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając kółeczkiem

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź przekreślić
znakiem X i otoczyć kółkiem prawidłową odpowiedź.

7. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymasz jeden punkt.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – poziom podstawowy
II część – poziom ponadpodstawowy.

9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Wysokość pomieszczenia

w którym instaluje się podgrzewacza c.w.u. powinna wynosić co

najmniej:

a) 2,2 m,
b) 1,9 m,
c) 2,4 m,
d) 2,6 m.

2. Maksymalne obciążenie cieplne dla podgrzewacza c.w.u. na 1 m

kubatury zainstalowanego

w pomieszczeniu niemieszkalnym wynosi:

a) 4000 W,
b) 350 W,
c) 4650 W,
d) 1000 W.

3. Zawór odcinający łączący podgrzewacz c.w.u. z instalacją gazową nie może być

w odległości większej od króćca przyłączeniowego niż:

a) 1,0 m,
b) 1,5 m,
c) 2,0 m,
d) 2,5 m.

4. Grzejniki wody przepływowej należy instalować na ścianach w odległości:

a) 0,5 m,
b) 0,1 m,
c) bezpośrednio na ścianie z izolacji,
d) bezpośrednio na ścianie z izolacją płytą z materiału niepalnego.

5. Zawartość gazu ziemnego działa dusząco już po przekroczeniu w powietrzu:

a) 5%,
b) 10%,
c) 15%,
d) 2%.

6. Wszelkie prace instalacyjne przy montażu podgrzewaczy c.w.u mogą wykonać:

a) monterzy z dyplomem mistrza w zawodzie,
b) monterzy z dyplomem czeladnika w zawodzie wodn-kan, C.O. i gaz.,
c) monterzy ze świadectwem kwalifikacyjnym w zakresie eksploatacji przy urządzeniach

i instalacji grupy 3,

d) technicy budowlani ze specjalnością instalacje sanitarne.

7. Gaz ziemny w stosunku do powietrza jest gazem:

a) o takim samym ciężarze właściwym,
b) lżejszym od powietrza,
c) cięższym od powietrza,
d) około dwukrotnie cięższym od powietrza.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Grzejniki wody przepływowej dużej mocy to :

a) grzejniki do 50 kW,
b) grzejniki do 28 kW,
c) grzejniki do 10 kW,
d) grzejniki do 100 kW.

9. Do gaszenia pożarów grupy C służą gaśnice:

a) pianowe,
b) śniegowe,
c) halonowe,
d) hydronetki.

10. Reduktory przed palnikiem podgrzewacza c.w.u.

a) stabilizują ciśnienie,
b) odcinają gaz w momencie zakłócenia pracy palnika,
c) redukują ciśnienie ze średniego na niskie,
d) redukują gaz poniżej 5 kPa.

11. Na rurze wejścia wody do podgrzewacza c.w.u należy obligatoryjnie zamontować:

a) termometr,
b) zawór bezpieczeństwa,
c) zawór redukcyjne,
d) filtr siatkowy.

12. Celem ułatwienia montażu urządzeń gazowych do istniejących instalacji stosuje się:

a) krótkie gwinty,
b) długie gwinty,
c) złączki,
d) kształtki.

13. Odpowietrzenie instalacji polega na usuwaniu z przewodów:

a) gazu,
b) powietrza,
c) mieszanki gazu palnego z powietrzem,
d) gazu obojętnego.

14. Ciśnienie czynnika próbnego po przeróbce instalacji gazowej wynosi:

a) 0,05 MPa,
b) 0,15 MPa,
c) 0,5 MPa,
d) 0,1 MPa.

15. Kontrola istniejących instalacji gazowych powinna odbywać się co:

a) 2 lata,
b) 1 rok,
c) pół roku,
d) 3 lata.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. W grzejnikach wody przepływowej c.w.u sprawność cieplna nie powinna być mniejsza niż:

a) 82%,
b) 90%,
c) 95%,
d) 75%.

Część II
17. Kubatura pomieszczenia

w którym instaluje się podgrzewacz c.w.u, nie może być mniejsza

od:

a) 10 m

b) 20 m

c) 8 m

d) 5 m

18. Powodem palenia się palnika dużym

żółtym płomieniem jest:

a) za małe ciśnienie gazu w instalacji gazowej,
b) zastosowanie niewłaściwych dysz gazowych,
c) uszkodzony zawór gazowy,
d) zanieczyszczenie dyszy palnika.

19. Zabezpieczeniem palnika przed zgaśnięciem może być:

a) presostat ciśnienia gazu w instalacji,
b) czujnik ciśnienia na ścieżce gazowej,
c) czujnik termoelektromagnetyczny,
d) zawór elektromagnetyczny.

20. Po przestawieniu c.w.u na inny rodzaj gazu

należy w palniku wyregulować:

a) zawartość c.o w spalinach,
b) ilość powietrza pierwotnego,
c) zawartość dwutlenków azotu w spalinach,
d) ilość powietrza wtórnego.

21. Przyczyną cofania się płomienia do palnika inżektorowego jest:

a) za małe ciśnienie gazu w instalacji,
b) zbyt mała szybkość wypływu gazu w stosunku do szybkości spalania gazu,
c) za dużo powietrza wtórnego,
d) za dużo powietrza pierwotnego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Instalowanie urządzeń gazowych do przygotowania ciepłej wody użytkowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

ODPOWIEDŹ

Punktacja

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

21.

a b c d

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. WNT, Warszawa 1996
2. Bąkowski K., Bartuś J., Zajda R.: Projektowanie instalacji gazowych. Arkady, Warszawa

1975

3. Cieślowski S. Krygier K.: Instalacje sanitarne cz 1. WSiP, Warszawa 1998
4. Katalog kotłów gazowych c.o. podgrzewaczy c.w.u.. BERETTA, Oddział Toruń 2006
5. Kowalczyk M.: Ogrzewanie obiektów promiennikami podczerwieni. SOLAREN-BIS,

Gdańsk 1998

6. Mistur L.: Spawanie łukowe w osłonach gazowych według wytycznych krajowych

i europejskich [EWF]. KABE, Krosno 2004

7. Praca zbiorowa: Ogrzewanie i klimatyzacja. EWFE, Gdańsk 1991
8. Praca zbiorowa: Technologia instalacji wodociągowych i gazowych cz.1 i 2. REA,

Warszawa 1998

9. Rozporządzenie Min. Infrastruktury z 12 IV 2002 r. w sprawie warunków technicznych

jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. Nr 75 z 15 VI 2002 r. Poz.
690)

10. Zajda R. Tymiński B.: Instalacje i urządzenia gazowe. OCG-PGNIG, Warszawa 1999