Na dialog – w perspektywie edukacyjnej – można spojrzed dwojako…

DIALOG JAKO PARATECHNICZNE DZIAŁANIE PEDGOGA

Dialog taki składa się z pytania i oczekiwanej odpowiedzi. W tej formie nie istnieje
równy udział stron (NAUCZYCIEL-UCZEO). To pedagog jest stroną dominującą –
uprzywilejowaną, bo:

o określa treśd sposób dialogowania
o zadaje pytania
o oczekuje określonej (wzorcowej) odpowiedzi
o dba o dobór argumentów

DIALOG JAKO FORMUŁA LUDZKIEGO MYŚLENIA

DIALOG jest realnym wątkiem życia społecznego. Pytanie i dialog są naczelna ideą
określającą sposób myślenia o wychowaniu w całości (nie jako o metodzie
dydaktycznej: pytanie-odpowiedź).

o wychowanie jako fakt
o dialog jako współbycie ludzi
o bycie „w relacji” z drugim
o poszukiwanie prawdy „odmieniającej rozmówców”

ŹRÓDŁA DIALOGU:

Majeutyka sokratejska

Sokrates

porównywał się do akuszerki, tyle

tylko, że nie pomagał w

przychodzeniu na świat dzieci, ile w

„rodzeniu się”, ujawnianiu się wiedzy

i poznania.

Postawa dialogiczna

wynika ze świadomości

niewiedzy: „wiem, że nic nie

wiem”.

Stary i Nowy Testament

Bóg nie jawi się jako metafizyczna

zasada rzeczywistości, ale jako

„Naprzeciwko” bytu ludzkiego.

Cała Ewangelia jest dialogiem
z człowiekiem, z pokoleniami,

kulturami, społecznościami, na

nowo odkrywanym.

(„Co chcesz abym ci uczynił?”)

Martin Buber

Do spopularyzowania dialogu

w wychowaniu przyczyniła się tzw.

filozofia dialogu, której

manifestem było opublikowane

w 1923 roku przez Martina Bubera

dzieło „Ja i Ty”

ODMIANY DIALOGU EDUKACYJNEGO:

DIALOG JAKO DROGA DO ZROZUMIENIA…

 To konstytuowanie znaczeo i sensów, ustawiczna wymiana myśli – nie odtwarzanie ustalonych już znaczeo

 To szansa na stworzenie odmiennego punktu widzenia, przebudowania siebie…

 To nieustanny wysiłek dwóch stron (np. nauczyciela i ucznia), pozwala na wytyczenie dróg rozważao nad

wychowaniem bez „powiedzenia ostatniego słowa”.

 NIE! dla „pytania zwieoczonego odpowiedzią”, TAK! dla „pytajności” jako stosunku do świata

Rozmowę czyni rozmową nie to, że doświadczyliśmy w niej czegoś nowego, lecz ze napotkaliśmy coś w drugim
człowieku, czego jeszcze w naszym doświadczeniu świata nie spotkaliśmy. Najważniejsze są wtedy „ich światy” –
dwóch podmiotów dialogu, które stwarzają rodzaj otwartego horyzontu, ciągle na nowo zakreślanego.

Chodzi o to by pojmowad pytanie jako „zjawisko bez kresu” – ciągłą pytajnośd. Często boimy się takiego nastawienia,
broniąc się przed świadomością sytuacji, w której niczego nie będziemy wiedzied do kooca i na pewno.

UKŁAD DIACHRONICZNY
Obejmuje wydarzenia wychowawcze w ich ciągu:
przeszłośd, teraźniejszośd, przyszłośd…
Podmiotami dialogu są: studenci, nauczyciele, historycy oraz wszyscy
ci, którzy kreślą przyszłe wizje, antycypują o przyszłości pedagogiki.
(student zgłębiający teksty źródłowe i studiujące poszczególne
koncepcje będzie dialogował z przeszłością)

UKŁAD SYNCHRONICZNY
Obejmuje wielośd relacji zachodzących w wychowaniu:
makroskala, dany system edukacyjny, różnorodne instytucje
Podmioty dialogu: np. instytucje edukacyjne (w makroskali i jako
miejsce życia i pracy jednostek)

„W każdej godzinie ród ludzki się zaczyna, zapominamy o tym, gdyż każde dziecko rodzi się z danymi dyspozycjami
płynącymi z historii. Każde narodziny, to płynąca nieprzerwanie możliwośd, często trwoniona. Czy można wyobrazid
sobie większą troskę, większy problem, niż dowiedzied się, co robid, aby ta siła nowości nie uległa trwonieniu,
zachowała zdolnośd do odnawiania się?”

Martin Buber

Martin Buber, a za nim filozofowie dialogu ukazali, że podstawową sytuacją egzystencjalną człowieka jest bycie
w relacji, innymi słowy: człowieka nie powinno się traktowad jako wyabstrahowanego indywiduum, lecz jako istotę
pozostającą w związku z konkretnymi ludźmi.

NIE DA SIĘ żyd tylko w teraźniejszości, ale można żyd tylko samą przeszłością.

Człowiek nie może żyd bez „ONO”, ale kto żyje tylko nim

NIE JEST CZŁOWIEKIEM!

„SPOTKANIE” to forma „dialogu” lub jego konsekwencja.
Jest jednak niedyskursywne – nie można przekazad treści spotkania.
Spotkania nie można zaplanowad, spowodowad, mied na nie recepty.
To doświadczenie przekraczające poznawcze i emocjonalnie nastawienie
partnerów – to wydarzenie wspaniałe, tajemnicze, niepowtarzalne, wywołujące
we mnie pewne zmiany, na które się godzę.

W spotkaniu z drugim człowiekiem „szybciej dojrzewam”, a więc muszę też byd
bardziej odpowiedzialny. Spotkanie człowieka z człowiekiem niesie ze sobą siłę
perswazji, że zdolne jest zmienid nastawienie do świata, wartości, ukształtowad na
nowo bycie człowieka w świecie, ułożyd nowa hierarchię wartości.

-to doświadczenie przedmiotowe

-”JA” próbuje zawładnąd swoim
„naprzeciwko”

-to doświadczenie „na zewnątrz”

-rzeczy, instytucje

-to doświadczenie osobowe

-”JA” uznaje „TY” za niepowtarzalne

-to co jest wewnątrz, czym się żyje

-stanowi istotę człowieczeostwa