powstanie filozofii w kręgu europejskim - 6/7w.p.n.e w starożytenj Grecji-Milet
filozofia - fileo-miłuję, sofia-mądrość

Podział filozofii:

1 Ontologia (nauka o bycie)
-filozofia przyrody (fizyka jest tu bytem)
-kosmologia (kosmos jako byt)
-metafizyka- byt niematerialny
2. Teoria poznania
- gruzeologia-nauka o metodach poznania
-epistemologia- nauka o wiedzj
, jest rezulatatem procesu poznania
3. Aksjologia (nauka o wartościach)
-etyka, dzielimy na normatywną i
opisową (ustalają normy moralne)
-estetyka, dzielimy na normatywną i
opisową (ustalają normy estetyczne)
4. Filozofia człowieka
-antropologia filozoficzna
-filozofia człowieka

Periodyzacja filozofii

1. Filozofia starozytna (przełom 6 i 7 w.p.n.e.)
- filozofia przyrody
-filozofia humanistyczna
-hellenizm
-filozofia łacińska okresy republiki rzymskiej
2. Filozofia średniowiecza
a) petrystyka, 4 wiek.
-filozofia wschodu
-filozofia zachodu (system Aureliusza Augustyna)
b)Scholastyka, 9-14 wiek
3. Filozofia nowożytna (od 15w. do 1830r.)
-odrodzenie włoskie, 15-16wIEK
-filozofia wielkich systemów (Baykon, Spinoza, kartezjusz)
-filozofia oswiecenia, 18wiek (Wolter, Rousseau)
-niemiecka filozofia klasyczna, 18wiek (Kant, Hewel)
4. Filozofia wspólczesna

-filozofia 19wiek trwa 70 lat
-filozofia 20 wieku

Zawężanie się filozofii

ok. 5 w.p.n.e. pierwsza nauka szczegółowa - matematyka
pierwszy matematyk- Empedokles
Przedmiotem badań filozofii są:
- prawo jedności-walki przeciwieństw
-prawo negacji-negacji
-prawo przemiany ilości w jakość

PROBLEM BYTU I JEGO NATURY

1. GRUPA STANOWISK IDEALIZTYCZNYCH - IDEALIZM

byt, jest bytem o naturze idealnej np. Bóg, dusza, nie ma bytu materialistycznego



MONIZM

- jest 1 byt i naura tego bytu jest idealna

a) panteizm, 9 wiek
Euriogena uważał, że osrodkiem rozważań jest Bóg rozumiany jako istota dynamiczna, na jego
zasadzie rozwija się wszystko co istnieje

b) spirytualzm, Berkley 17 wiek
Używał pojęć duchów rozumnych, odbierają one wrażnenia i mogą czuć, lecz nie mają ciała

c) monizm Hegla, początek 19 wieku
1 byt- idealna natura bytu, jest to idea, a rzeczy są jej wytworami
byt=myśl=idea. Ważny jest byt jako całośc, jako całośc, jest logiczny, a więc podlega prawom
dialektyki. BYT-LOGICZNY-ROUMNY-KONIECZNY jeżeli coś rozwija się według praw logiki to
rozwija się wg. praw dialektyki.
Schemat rozwoju: teza - natyteza - synteza. Byt rozwiją się u Hegla w sposób tradycyjny.
- istnieje duch subiektywny ---teza
objawia się pod postacią: antropologii, fenomenologii, psychologii
-duch obiektywny --antyteza
objawia się pod postacią: prawa, moralności, etyki
- duch absolutny--synteza
objawia się pod postacią: sztuki, filozfii, religii

d) woluntaryzm, A. Schopenhauer 19wiek
jest równiz monizmem, 1 byt o naturze idealnej, Schopenhauer głosił, że tym bytem jest wola.

Wola jest zasadą irracjonalną.
Schopenhauer uznał że:
-wola jest partykularna - dzieli się
-cały świat jest przejawem woli, dlatego jest zły,
ponieważ wola zwlacza siebie nawzajem.
-świat wielu woli jest wzajemnie sprzeczny
- istnieje zło totalne, którego nie można naprawić



DUALIZM

istnieją 2 byty, idealny i materialny.
Idealny jest pierwszorzędny.
Przedstawiciele:

1. Paton, 5 w.p.n.e.
dualizm bytu czyli Idei i materii
Uporządkowanie rzeczywistości:
- teologia=celowość
-determinizm=przyczynowość
Hierarchia Ideii:
-idea dobra - absolut
- idea jakości, piękna, sprawiedliwości
-idea stosunków, relacji
-idea organizmów żywch
-idea zjawisk procesów fizycznych
-przedmioty rzemiślniczne

2. Aureliusz Augustyn 4 wiek,
BÓg jako absolut i najwyzsze dobro, następnie są Idee, rzeczy i materia.
Śwat jest podporządkowany woli Boga, nie jest wolny.
Jest dobro i zło, a Bóg stworzył swiat kierowany dobrocią. Adam jest winny wszelkiemu złu, a
nie Bóg.

3.Tomasz z Akwinu 8 wiek,
Bóg stworzył śwat z niczego i nadał mu zwględną samodzielność. Świat rozwija się w sposób
samodzielny, dlatego jest na nim zło. Bóg stworzył świat go obserwuje. BYT IDEALNY JEST
WAŻNIEJSZY OD IDEII I ŚWIATA

4. Kartezjusz 12 wiek.

Cały byt (rzeczywistośc) dzieli się na 2 rodzaje substancji:
1. Substancja myśląca i nierozciągliwa -->byt niematerialny
2. Substancja niemyślaca i rozciągliwa --> byt materialny, rzeczy
RZzeczy nie rozpadają się, ponieważ istnieje ruch.
Te 2 rodzaje substancji nigdy się nie połaczą za wyjątkiem człowieka. Człowiek i dusza to
substancje równoważne.



PLURALIZM

zakłada, że istnieje wielkośc bytów, wszystkie natury idealnej
Leibniiz 17 wiek.- twierdził, że wszystko co istnieje rozpada się na nieskończoną ilość
substancji - MONADY.
MONADY TO: elemenatrne, niepodzielne proste byty. Nierozciągliwe, czyli są bytem
niematerialnym.
Na szczycie hierarhi stoi monada, która posiada wolę. Przykład: stół - zewznętrzna postać
monady. JEST TO ŚWIAT NAJLEPSZY Z MOZLIWYCH - WOLA BOSKA.

2. GRUPA STANOWISK REALISTYCZNYCH - REALIZM

realizm umiarkowany-reprezentuje umiarkowanie
stanowisko zakłada, że byt ma naturę materialną, ale dopuszcza fakt istnienia innego poziomu
bytowego np. duchowego
Przedstawiciele: Arystoteles 4 w. p.n.e -TWIERDZIŁ, że nie ma dwóch swer bytowych. Istnieją
konkretne rzeczy tzw. substancje. Rzeczywistośc składa się z mnogości substancji np. kula
spiżowa. Forma:kula, Materiał:spiż.
Materia spizu od amteri pomnika nie różni się niczym, jest identyczn,a ponieważ jest tylko
nieruchomym budulcem.

3. GRUPA STANOWISK MATERIALISTYCZNYCH - MATERIALZIM

zakłada, że byt jest o naturze materialnej, nie ma bytu idealnego, a jeżeli się pojawia to tylko
jako wytwór materii



MONIZM

stanowisko, które poszukuje jednej przyczyny źródła bytu materialnego. Odnajduje go w
czynniku przyrodniczym np. woda, ogień.
Przedstawiciele:
Tales - świat powstał z wody. Arche to woda. Wszystko co zyje w wodzie i dzięki wodzie.
Woda jest pierwiastkeim genetycznym
Anaksymander - uczeń Talesa. Po raz pierwszy uzył terminu ZASADA SWIATA oraz twierdził,
że świat powstał z czegoś, co jest nie określone - APEIRON - z niego powstało woda, powietrze,
ziemia i ogień, apotrm reszta świata.

Anksymenes - świat powstał z pierwiastka określonego, czyli z powietrza. Powietrze jest zasadą
wszelkich przemian np. zagęszczenie tworzy kamienie, a rozrzedzanie tworzy ogień.



PLURALIZM

poszukuje wielu przyczyn źródła bytu materialnego.
- atomizm 18 wiek, Holbach, stworzył definicję materii
MATERIA- to wszystko, co oddziałowywuje na nasze organy zmysłów. Materia nie istnieje jako
"rzecz" , jedynie oddziałowywuje na nasze organizmy.

Przedstawiciele
Empeddokles-5 w.p.n.e isteniją 4 pierwiastki, korzeni wszechwiedzy, z krórych powstała
rzeczywistośc: ziemia, powietrze, woda i ogień.
Wprowadził 2 siły zewnętrzne: koustrukcji ( miłosć), dekoustrukcji (nienawiść)
Anaksagoras, 5 w.p.n.e- istnieje nieskończona ilośc maleńkich elementów (zarodków) z których
zbudowana jest cała rzeczywistośc otaczającego nas świata. "we wszystkim jest wszystko"



MATERIALIZM MECHANISTYCZNY

Le Metlsi18 wiek, sprowadza rzeczywistośc do ruchów mechaniki. Człowiek jest
mechanizmem, szczególnego rodzaju materią, ma duszę jako wydzielinę mózgu. Dusz umiera
wraz z człowiekiem.



MATERIALIZM DIALEKTYCZNY- 19 wiek.

posługuje się prawami logiki (prawa dialektyczne) jak u Hegla.
Engels "dialektyka przyrody" ---> 1.Prawo negacji. 2. prawo przemiany ilości w jakość. 3.
Prawo jedności i walki przeciwiństw.



MATERIALIM HISTORYCZNY

- 19 wiek, Marks i Engels. Interpretowanie histori, dziejów

ludzkości. Historia istnieje dlatego, że istnieją ludzie, którzy ją tworzą.



MATERIALIZM XX WIEKU