ortoptystka 322[05] o1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alicja Jadwiga Pasemko

Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej
322[05].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Maria Żukowska
dr n. med. Irena Białokoz-Kalinowska

Opracowanie redakcyjne:
Alicja Jadwiga Pasemko

Konsultacja:
mgr inż. Maria Żukowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[05].O1.02
Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej zawartej w modułowym programie dla
zawodu ortoptystka

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1. Profilaktyka, promocja i edukacja zdrowotna

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zasady żywienia i profilaktyka chorób cywilizacyjnych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Epidemiologia, szczepienia ochronne oraz przepisy sanitarne

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Narząd wzroku oraz zapobieganie chorobom oczu

5.4.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie ortoptystka 322[05].

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do nauki tej
jednostki modułowej,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć i w ramach samokształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

metoda przypadków,

−

metoda projektów,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wykład konwersatoryjny,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Zajęcia powinny odbywać się w grupie
liczącej maksymalnie 15 osób z podziałem na 2–3-osobowe zespoły. Wskazane jest
prowadzenie ćwiczeń w szpitalnych oddziałach pediatrycznych.
W tym opracowaniu podano również:

−

propozycje norm wymagań,

−

plany testów w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,

−

instrukcje dla nauczyciela,

−

instrukcje dla ucznia,

−

zestawy zadań testowych,

−

karty odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

322[05].O1

Podstawy działalności usługowej

w ochronie zdrowia

322[05].O1.01

Charakteryzowanie

psychicznego

rozwoju człowieka

322[05].O1.02

Prowadzenie

profilaktyki

i edukacji zdrowotnej

322[05.O1.03

Stosowanie przepisów bhp,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

322[05].O1.04

Udzielanie pierwszej

pomocy

322[05].O1.05

Stosowanie przepisów prawa

i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

używać komputera,

−

współpracować w zespole terapeutycznym,

−

znać i przestrzegać praw dziecka (Europejska Karta Praw Dziecka w Szpitalu, Konwencja
o Prawach Dziecka),

−

znać anatomię i fizjologię człowieka ze szczególnym uwzględnieniem narządu wzroku,

−

udzielać rodzicom i dziecku informacji o działających grupach wsparcia społecznego,

−

być empatycznym,

−

zaspokajać potrzeby psychospołeczne dziecka,

−

wykonywać czynności związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych dziecka
zdrowego i chorego,

−

wykonywać czynności pielęgnacyjne w stosunku do dziecka zdrowego i chorego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się podstawowymi pojęciami z dziedziny profilaktyki i promocji zdrowia,

−

określić wpływ środowiska naturalnego i jego zanieczyszczeń na stan zdrowia człowieka,

−

określić wpływ nieprawidłowego żywienia na stan zdrowia dzieci i dorosłych,

−

dokonać analizy przyczyn i skutków chorób cywilizacyjnych,

−

określić podstawowe czynniki chorobotwórcze i wyjaśnić mechanizm powstawania
chorób zakaźnych oraz metod ich zwalczania,

−

określić wymagania sanitarno-epidemiologiczne, obowiązujące w jednostkach ochrony
zdrowia,

−

wyjaśnić wpływ czynników zewnętrznych: oświetlenia, kolorystyki, miejsca pracy,
odległości przedmiotów, pozycji ciała przy pracy na pracę narządu wzroku,

−

określić wpływ promieniowania ultrafioletowego na narząd wzroku,

−

wyjaśnić zasady stosowania profilaktyki okulistycznej u dzieci w okresie przedszkolnym
i szkolnym oraz u dorosłych,

−

określić warunki pracy przy monitorze,

−

zastosować podstawowe działania profilaktyczne w układzie wzrokowym ze szczególnym
uwzględnieniem zeza i niedowidzenia,

−

przedstawić problematykę uzależnień od alkoholu, narkotyków i tytoniu,

−

zastosować różne metody i formy edukacji zdrowotnej w środowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca………………………………………
Modułowy program nauczania:

Ortoptystka 322[05]

Moduł:

Podstawy działalności usługowej w ochronie zdrowia
322[05].O1

Jednostka

modułowa:

Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej
322[05].O1.02.

Temat: Żywienie dzieci z chorobą cywilizacyjną.

Cel ogólny: Kształtowanie nawyków żywieniowych i umiejętność planowania posiłków

dzieciom z cukrzycą insulinozależną.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

wymienić produkty zalecane dla diabetyków,

−

wymienić produkty zabronione i przeciwwskazane dla dzieci chorych na cukrzycę,

−

wyjaśnić sens i cel utrzymania diety,

−

ułożyć dzienny jadłospis dla dziecka z cukrzycą insulinozależną.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

praca w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania:

−

metoda ćwiczeń,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

tabele produktów zalecanych dla diabetyków,

−

tabele produktów zabronionych i przeciwwskazanych dla cukrzyków,

−

tabela zamienników,

−

kartki,

−

długopis,

−

zeszyt przedmiotowy,

−

poradnik dla ucznia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa.

Czas trwania zajęć:

−

90 min.

Uczestnicy: uczniowie szkoły ortoptystek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie dla ucznia:
Zaplanuj jadłospis dzienny (z uwzględnieniem norm żywieniowych dla diabetyka) dla
dziecka 8 letniego.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Sprawy organizacyjne.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa

Praca metodą ćwiczeń.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jak jest istota cukrzycy?

Jakie jest zasada układania jadłospisu dla diabetyków?

Jaka jest zasada stosowania zamienników?

Jaka jest norma kaloryczna dla 8 – letniego dziecka (ze zwróceniem uwagi na chorobę
dziecka)?

Jaka jest zależność między spożywaniem posiłków a podawaniem insuliny?

Jak postępować w sytuacji, gdy dziecko nie przestrzega diety?

Jak sprawdza się glikemię?

Jaka jest zasada stosowania glukometru?

Faza II. Planowanie
1.

Ile należy uwzględnić posiłków dziennie u dziecka 8 – letniego chorego na cukrzycę
insulinozależną?

Ile podstawowych składników odżywczych uwzględnić w posiłkach?

Ile dawek insuliny przewidziano w przeciągu doby u człowieka?

Ile wynosi prawidłowy poziom glikemii u dziecka 8 - letniego?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach proponują jadłospisy dziennego wyżywienia.

Uczniowie analizują zaproponowane jadłospisy, szukają błędów.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność zapisanych jadłospisów.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie piszą zaproponowane jadłospisy.

Uczniowie dobierają odpowiednie składniki żywieniowe zalecane dla diabetyków.

Uczniowie przedstawiają jadłospisy za pomocą tabeli dziennego jadłospisu z podziałem
na poszczególne posiłki.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność sporządzonych jadłospisów.

Po uzyskaniu zgody nauczyciela przedstawiają swoje propozycje diety.

Uczniowie analizują poprawność jadłospisu zgodnie z zaleceniami diabetologów.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, jakie elementy pracy( układania jadłospisu)
sprawiły im największą trudność.
Nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazuje, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie błędy
popełnili uczniowie i jak im w przyszłości zapobiegać.
Praca domowa
Na podstawie zdobytych umiejętności i posiadanych wiadomości zaplanuj jadłospis dla
dziecka z cukrzycą oraz z alergią pokarmową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca………………………………………..
Modułowy program nauczania:

Ortoptystka 322[05]

Moduł:

Podstawy działalności usługowej w ochronie zdrowia
322[05].O1.

Jednostka

modułowa:

Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej
322[05].O1.02.

Temat: Profilaktyka zakażeń szpitalnych.

Cel ogólny: Procedura zabezpieczająca personel szpitalny przed zakażeniami HIV.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:

−

efektywnie myć higienicznie ręce,

−

używać środków ochrony osobistej,

−

dobierać środki ochrony osobistej w zależności od sporządzonych procedur medycznych,

−

znać procedury medyczne obowiązujące w danej jednostce służby zdrowia,

−

postępować z materiałem skażonym biologicznie,

−

segregować odpady,

−

postępować po ekspozycji.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

Metody nauczania:

−

metoda ćwiczeń.

Środki dydaktyczne:

−

procedury i standardy obowiązujące w jednostce ochrony zdrowia,

−

ustawy,

−

Rozporządzenia Ministra Zdrowia,

−

Dyrektywy,

−

Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej,

−

zalecenia zespołu ds. zakażeń zakładowych,

−

Komitet kontroli zakażeń zakładowych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 4 osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 min.

Uczestnicy: uczniowie szkoły dla ortoptystek.
Zadanie dla ucznia:
Opracuj procedurę zabezpieczającą personel przed zakażeniem HIV.
Sporządzając tę procedurę opieraj się na środkach dydaktycznych i najnowszych
rozporządzeniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Podział grupy uczniom na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą ćwiczeń.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jaka jest istota choroby HIV?

Jaka jest zasada postępowania z chorym, ze stwierdzonym nabytym brakiem odporności?

Jak dochodzi do zakażenia wirusem HIV?

Jakie są objawy zakażenia?

Jakiej są inne procedury postępowania ze sprzętem i materiałem skażonym biologicznie?

Jak używać środków ochrony osobistej?

Jaka postępować, aby nie narażać się na niebezpieczeństwo zakażenia?

Jak postępować po ekspozycji?

Faza II. Planowanie
1.

Jakie środki ochrony osobistej są zalecane przez epidemiologów i zespół ds. zakażeń
zakładowych?

Jakie środki dezynfekcyjne (do rąk i powierzchni) zalecane są w danej jednostce służby
zdrowia?

Jak postępować z materiałem skażonym biologicznie?

Jak segregować śmieci i odpady medyczne?

Jak postępować z ostrymi przedmiotami, właściwie dekontaminować i dezynfekować
sprzęt medyczny?

Jak postępować w sytuacji przetrwania ciągłości skóry u pracownika?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracują w zespołach, proponują procedurę zabezpieczającą personel szpitalny
przed zakażeniem HIV.

Uczniowie zastanawiają się nad prawidłowo zapisaną procedurą, opierając się na
rozporządzeniach, zaleceniach Zespołu ds. Zakażeń, Dyrektywach, ustawach.

Uczniowie konsultują z nauczycielem prawidłowość zapisanej procedury.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie zapisują na papierze procedurę.

Uczniowie swoją procedurę sprawdzają z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia,
Dyrektywami.

Uczniowie ostatecznie zapisują procedurę, powołując się na akty prawne.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonywanych zaproponowanej
procedury. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zapisu.

Po uzyskaniu zgody nauczyciela uczniowie prezentują swoje procedury.

Uczniowie analizują poprawność procedur, przez siebie zapisanych, z aktami prawnymi.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, jakie błędy znaleziono w zapisanej procedurze.
Wskazują, co sprawiło im największą trudność, jakie mają wątpliwości. Nauczyciel
podsumowuje ćwiczenie, wskazuje, jakie błędy uczniowie popełnili. Wskazuje jak
postępować na przyszłość, aby uniknąć błędów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa
Odnaleźć w internecie, wydrukować i przeczytać następujące ustawy:

−

Ustawę z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz.U. Nr 126,
poz. 1384),

−

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań jakim
powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia
zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 191, poz. 408 z póź. zm.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Profilaktyka, promocja i edukacja zdrowotna

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj wytyczne do programu profilaktycznego dotyczącego wczesnego wykrywania

zaburzeń narządu wzroku u dzieci przedszkolnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

znać inne programy dotyczące profilaktyki narządu wzroku,

znać zaburzenia narządu wzroku u dzieci przedszkolnych,

znać przyczyny zaburzeń narządu wzroku u dzieci,

zapoznać się z literaturą dotyczącą wad wzroku,

opracować wytyczne do programu profilaktycznego.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca zaburzeń narządu wzroku u dzieci,

−

dostępne programy komputerowe o tematyce zaburzeń narządu wzroku u dzieci,

−

komputer,

−

papier,

−

nośniki magnetyczne.

Ćwiczenie 2

Wykonaj gazetkę o treści: „Wpływ promieni słonecznych na narząd wzroku”. Gazetka

znajdować się będzie w klinice okulistyki dziecięcej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zebrać informacje na temat wpływu promieni słonecznych na narząd wzroku z różnych
źródeł,

przygotować zebrane materiały tak, aby były atrakcyjne dla czytających (kolorowe,
rzucające się w oczy, zwracające uwagę ),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przygotować tablicę korkową, na której umieścisz przygotowane informacje,

przygotować pinezki,

przygotować kolorowy tytuł gazetki,

powiesić gazetkę w widocznym miejscu,

zachęcić dzieci do przeczytania.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

zebrane materiały,

−

kartki papieru różnej wielkości i różnym kolorze,

−

długopis, mazak,

−

ołówek,

−

linijka,

−

tablica korkowa,

−

pinezki,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zasady żywienia i profilaktyka chorób cywilizacyjnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż plan posiłków dla dziecka ośmioletniego. Przedstaw to za pomocą tabeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

znać dobowe zapotrzebowanie kaloryczne poszczególnych grup wiekowych,

zaplanować rodzaj produktów,

rozplanować posiłki w ciągu dnia,

narysować tabelę,

w tabeli przedstawić propozycje.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tabele dobowego zapotrzebowania kalorycznego dla dzieci,

−

karton,

−

linijkę,

−

długopis,

−

kolorowe mazaki,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź pogadankę na temat narkomanii dla dzieci w wieku 10–15 lat.

Dzieci przebywają w szpitalu dziecięcym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)

ustalić z kierownikiem(oddziałową) temat pogadanki,

ustalić termin pogadanki (zwróć uwagę na zwyczaje panujące w danym oddziale i na plan
dnia oddziału),

przygotować w formie multimedialnej swoją pogadankę (wykorzystaj fotosy, filmy,
plansze, zestawienia, dane policji i oddziałów urazowych i SOR),

zaproponować udział w prezentacji rodzicom, przebywającym w oddziale z dziećmi,

przygotować ulotki i informatory,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przygotować odpowiednio pomieszczenie i miejsca do siedzenia (możesz wykorzystać
świetlicę salę seminaryjną – wcześniej uzgodnij to z kierownikiem kliniki),

przedstawić prezentację,

zaproponować dyskusję po obejrzeniu prezentacji,

rozdać ulotki i informatory,

10)

podziękować za uczestnictwo.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

prezentacja,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

broszury, ulotki, informatory,

−

prezentacja,

−

stoły,

−

siedzenia,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Epidemiologia, szczepienia ochronne oraz przepisy sanitarne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Za pomocą planszy przedstaw plan szczepień dla dzieci w pierwszym roku życia.

Podstawą prawną jest instrukcja M.Z. z dnia 21 czerwca 2000r ( Dz. U. Nr 55, poz. 664 )

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania oraz odpowiednie akty normatywne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przypomnieć sobie kalendarz szczepień ochronnych,

przygotować i wyposażyć stanowisko pracy w przybory potrzebne do wykonania planszy,

przygotować tabelę, która będzie zawierała:

−

kolumny pionowe z treścią,

−

kolumny poziome z treścią,

porównać swój wpis z instrukcją M. Z. z dnia 21 czerwca 2000 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 664).

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

brulion,

−

linijka,

−

kolorowe pisaki i mazaki,

−

kolorowe długopisy,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przygotuj dziesięcioletnią dziewczynkę do szczepienia przeciwko tężcowi, która znajduje

się w szpitalu. Dziewczynka przebiła stopę zardzewiałym gwoździem. Bardzo boi się iniekcji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przypomnieć plan szczepień osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia,

przypomnieć drogę podawania szczepień p/tężcowych,

porozmawiać z dziewczynką, przygotować ją psychicznie do iniekcji,

w czasie iniekcji odwrócić uwagę dziewczynki,

dziewczynkę nagrodzić „dyplomem”, naklejką, „medalem”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

plansze na temat szczepień (można pokazać je dziecku),

−

fotel zabiegowy,

−

nagrody dla dziecka,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Narząd wzroku oraz zapobieganie chorobom oczu

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj stanowisko (miejsce) do czytania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

znać zasady wyposażenia odpowiedniego miejsca do czytania,

przygotować stół, biurko, egzemplarz do czytania, oświetlenie, krzesło, fotel,

posadzić dziecko w odpowiedniej odległości od tekstu, pamiętając o kontach nachylenia
do biurka i tekstu,

ustawić oświetlenie,

zachęcać dziecko do utrzymania prawidłowej pozycji przy czytaniu.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

stół,

−

krzesło ewentualnie fotel na kółkach i z oparciem dla przedramion,

−

tekst do czytania,

−

źródło światła.

Ćwiczenie 2

Napisz instrukcję (może zawierać schemat) pracy przy komputerze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania, przypomnieć zasady pracy
z urządzeniami emitującymi fale elektromagnetyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przygotować źródło światła miejscowego,

przygotować podstawową powierzchnię pracy,

przygotować miejsce dla ucznia (obsługującego komputer),

przygotować ekran monitora,

pamiętać o przerwach przy pracy ( przypominać o tym uczniowi ),

zastosować uziemioną osłonę elektrostatyczną (jeżeli nie ma osłony, zastosować tzw.
dotknięcie kaloryfera),

wyłączyć komputer po zakończonej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

komputer (z wyposażeniem),

−

biurko,

−

krzesło lub fotel na kółkach z oparciem dla pleców i oparciem dla przedramion,

−

osłona elektrostatyczna na ekran.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Prowadzenie profilaktyki
i edukacji zdrowotnej”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 2, 4, 6, 7, 8, 10, 12, 13, 15, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania: 3, 5, 9, 11, 14, 16 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punk. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. b, 4. d, 5. c, 6. d, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. d,
12. d, 13. d, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. d, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr zad

ani

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

goria

cel

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowied

Podać co to jest zdrowie (wg. Światowej Organizacji
Zdrowia).

A P b

2. Określić promocję zdrowia.

3. Podać zadania jakie mają badania skriningowe.

4. Wymienić kierunki wpływu człowieka na ekosystem.

Podać najniebezpieczniejsze zanieczyszczenia
powietrza.

C PP c

Określić jak długo niemowlę należy tylko karmić
piersią.

A P d

7. Scharakteryzować uzależnienie. B

8. Podać najczęściej spotykane choroby cywilizacyjne.

9. Określić otyłość bezwzględną. C

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Podać definicję choroby wrzodowej.

11.

Podać kto do terminologii medycznej. wprowadził
słowo „alergia”.

C PP d

12. Określić grupę chorób do której zalicza się cukrzycę. B P d
13. Podać definicję choroby.

14.

Wymienić choroby, które mogą być użyte jako broń
terrorystów.

C PP a

15. Podać mechanizmy odporności. A

16.

Wymienić szczepionkę jaką podaje się dziewczynkom
w dwunastym roku życia.

C PP b

17. Podać fotoreceptory znajdujące się w siatkówce.

18.

Określić kiedy powstaje astygmatyzm.

19.

Podać przeciętną odległość przy czytaniu.

20. Określić konwergencję.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości
odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Zdrowie wg Światowej Organizacji Zdrowia to
a)

błogostan bio-psycho-społeczny i brak zaburzeń ze strony narządów i układów
człowieka.

całkowity fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak
choroby lub niedomagania.

równowaga bio-psycho-społeczna bez ingerencji z zewnątrz, błogostan, brak choroby.

całkowita równowaga bio-psycho-społeczna oraz brak choroby i zaburzeń ze strony
układów i narządów.

Promocja zdrowia jest to
a)

proces polegający na ciągłym wzroście kontroli nad własnym zdrowiem, jego
poprawę i utrzymanie.

proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego
poprawę i utrzymanie.

proces kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawę i utrzymanie.

proces polegający na czuwaniu nad własnym zdrowiem, poprawą zdrowia oraz brak
zachwiania równowagi między tymi elementami.

Główny cel badań skriningowych to
a)

szczepienia ochronne.

wykrycie osób chorych.

zahamowanie postępu choroby.

kontrolowanie czynnika ryzyka.

Wpływ człowieka na ekosystem należy rozpatrywać jako
a)

ochronę ekosystemu otaczającego człowieka.

ochronę wód, powietrza i gleby.

zanieczyszczenie wód, powietrza i gleby.

zanieczyszczenie i ochrona wód, zanieczyszczenie i ochrona powietrza,
zanieczyszczenie i ochrona gleby.

Najniebezpieczniejszymi zanieczyszczeniami powietrza są
a)

kwaśne deszcze, tlenki azotu, tlenki siarki.

metale ciężkie, dwutlenek węgla, tlenki.

dwutlenek siarki, tlenki azotu, pyły.

dwutlenek węgla, kwaśne deszcze, pyły.

Niemowlę należy karmić tylko piersią do
a)

4–10 miesięcy.

4–5 miesięcy.

4–8 miesięcy.

4–6 miesięcy.

Uzależnienie jest
a)

nabytą, silną potrzebą wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś
substancji.

nabytą potrzebą wykonywania czynności lub zażywania substancji.

nabytą, silną potrzebą zażywania licznych substancji.

nabytą, silną potrzebą wykonywania jakiejś czynności bez zważania na jej efekty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Najczęściej spotykane choroby cywilizacyjne to
a)

schorzenia układu odpornościowego, krążenia, uczulenia, nowotwory, białaczka,
AIDS, choroby psychiczne.

schorzenia układu oddechowego, krążenia, uczulenia, nowotwory, AIDS, choroba
Alzheimera, „zespół ucieczki”.

schorzenie układu nerwowego, krążenia, uczulenia, nowotwory, HIV, „zespół
ucieczki”.

schorzenia układu krążenia, oddechowego, nowotwory, AIDS, choroba Alzheimera.

Otyłość bezwzględną uznaje się w przypadku
a)

przekroczenia o 15 % wagi należnej dla wieku, płci i wzrostu.

przekroczenia o 25 % wagi należnej dla wieku, płci i wzrostu.

przekroczenia o 20 % wagi należnej dla wieku, płci i wzrostu.

przekroczenia o 30 % wagi należnej dla wieku, płci i wzrostu.

10.

Chorobą wrzodową nazywamy
a)

przewlekłe schorzenie polegające na powstaniu owrzodzeń.

przewlekłe schorzenie polegające na powstaniu owrzodzeń żołądka lub dwunastnicy.

przewlekłe schorzenie polegające na powstaniu owrzodzeń w całym organizmie.

przewlekłe, nabyte schorzenie żołądka lub dwunastnicy.

11.

Do terminologii medycznej słowo „alergia” wprowadził
a)

W. Dziak.

J. Mikulicz.

K. Leśniewski.

C. von Piruet, B. Shick.

12.

Cukrzycę zalicza się do chorób grupy
a)

pokarmowych.

ogólnoustrojowych.

metabolicznych.

hormonalnej.

13.

Choroba to
a)

odstępstwo od określonych norm.

stan utraty równowagi bio – psycho - społecznej.

zaburzenie równowagi w organizmie.

odstępstwo od stanu określonego jako pełnia zdrowia organizmu.

14.

Przez terrorystów, jako broń, mogą być użyte takie choroby zakaźne jak
a)

wąglik, dżuma, botulizm, ospa wietrzna.

ospa prawdziwa, dżuma, wąglik, botulizm.

dżuma, malaria, ospa, botulizm.

ospa wietrzna, ospa prawdziwa, malaria, dżuma, wąglik.

15.

Mechanizmy odporności są
a)

wrodzone, nabyte.

swoiste, nabyte.

nieswoiste, wrodzone.

biologiczne, poszczepienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

W 12 roku życia, tylko dziewczynkom, nie szczepionym w 10 lub 11 roku życia podaje
się
a)

szczepionkę przeciw gruźlicy.

szczepionkę przeciw różyczce, odrze, śwince.

szczepionkę przeciw poliomyelitis.

szczepionkę przeciw odrze.

17.

W siatkówce znajdują się następujące fotoreceptory
a)

źrenica, rogówka.

naczyniówka, błona naczyniowa.

pręciki i czopki.

rogówka, soczewka.

18.

Astygmatyzm powstaje gdy
a)

promienie świetlne skupiają się przed siatkówką.

promienie świetlne skupiają się poza siatkówką.

dochodzi do zmętnienia soczewki.

na siatkówce ogniskują się równoległe promienie o dwóch różnych punktach przed
lub za siatkówką.

19.

Przeciętna odległość przy czytaniu wynosi średnio
a)

40–50 cm.

od 25–50 cm.

40–45 cm.

35–45 cm.

20.

Konwergencją nazywamy
a)

jedną z faz ruchu oczu podczas czytania.

jedną z faz ruchu źrenicy podczas czytania.

jedną z faz odbierania okiem koloru czerwonego.

jedną z faz odbierania okiem koloru żółtego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko……………………………………………………………..

Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej

Zakreśl prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Prowadzenie profilaktyki
i dukacji zdrowotnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 3, 4, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 15, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania: 2, 5, 9, 13, 14, 16 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – słuchacz otrzyma następujące
oceny szkolne;

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. b, 6. d, 7. c, 8. b, 9. d, 10. b, 11. c,
12. a, 13. a, 14. d, 15. c, 16. a, 17. b, 18. d, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr zad

ani

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

goria

cel

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowied

Podać od jakich czynników zależy zdrowie wg
Lalonda.

A P c

2. Określić na czym polega medycyna naprawcza.

Podać które, z wymienionych czynników, mają
negatywny wpływ na środowisko.

A P a

Podać ile razy w tygodniu według Światowej
Organizacji Zdrowia dzieci i dorośli powinni jeść ryby
i owoce morza.

B P a

5. Podać w jakiej temperaturze giną pałeczki Salmonelli.

6. Podać jak inaczej nazywa się choroba brudnych rąk. A P d

Podać jak, zamiennie nazywa się zespół
abstynencyjny.

A P c

Określić w jakim czasie dziecko osiąga uzależnienie od
alkoholu.

B P b

9. Podać co to jest „zespół ucieczki”.

10.

Podać inną nazwę nadciśnienia tętniczego. A

11.

Podać co to jest choroba.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Określić rezerwuar zarazków w chorobie zakaźnej.

13. Podać określenie dobierania antybiotyków.

14. Określić reakcję odpornościową naszego organizmu.

15.

Podać definicję zakażeń zakładowych.

16.

Podać wektory transmisji drobnoustrojów.

17.

Podać ile etapów ma higieniczne mycie rąk. A

18.

Określić definicję zawodowej ekspozycji.

19.

Podać chorobę wymagającą izolacji kropelkowej.

20.

Podać budowę gałki ocznej.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są, 4 możliwości
odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Według Lalonda zdrowie zależy od
a)

środowiska zewnętrznego, odżywiana, odpoczynku, stylu życia.

aktywności fizycznej, odżywiana, stosowania używek, radzenia sobie ze stresem.

stylu życia, środowiska fizycznego, czynników genetycznych, opieki zdrowotnej.

zachowań seksualnych, środowiska naturalnego, odżywiania, odpoczynku.

Medycyna naprawcza polega na
a)

tworzeniu programów edukacyjnych.

zapobieganiu i leczeniu.

leczeniu chorych.

leczeniu chorób.

Negatywny wpływ na środowisko mają między innymi
a) rozwój

przemysłu.

zbieractwo, łowiectwo.

budowa kopalń węgla kamiennego.

rozwój rolnictwa.

Według Światowej Organizacji Zdrowia dzieci i dorośli powinni jeść ryby i owoce morza
a) dwa razy w tygodniu.
b) raz w tygodniu.
c)

dwa razy w miesiącu.

trzy razy w miesiącu.

Pałeczki Salmonelli giną w temperaturze
a)

90–95°C.

60– 65°C.

75–80°C.

80–85°C.

Choroba brudnych rąk nazywana jest inaczej
a)

salmonellą.

żółtaczką.

paradurem.

czerwonką.

Zespół abstynencyjny zamiennie nazywa się
a)

zespołem odtrucia.

detoksykacją.

zespołem z odstawienia.

odstawieniem.

Dziecko osiąga uzależnienie od alkoholu w okresie
a)

od 6 miesięcy.

od 6 miesięcy do 3 lat.

od 3 miesięcy do 1 roku.

od 4 miesięcy do 3 lat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Zespół ucieczki” to
a)

narkomania, lekomania, nikotynizm.

alkoholizm, zaburzenia psychiczne, alergie pokarmowe.

AIDS, HIV, alkoholizm.

narkomania, lekomania, alkoholizm, zaburzenia psychiczne.

10.

Nadciśnienie tętnicze to inaczej
a)

hipertonia.

hipertensja.

hiperwentylacja.

hipotensja.

11.

Choroba polega na
a)

uszkodzeniu narządu.

zaburzeniu funkcji narządu.

uszkodzeniu funkcji lub struktury organizmu.

zaburzeniu pracy organizmów.

12.

Rezerwuarem zarazków w chorobie zakaźnej jest
a)

chory organizm.

chory człowiek.

chore zwierzę.

chora roślina.

13.

Dobieranie antybiotyków nazywa się
a)

antybiogramem.

antybiometrem.

antybiotykoterapią.

antybiotykostymulacją.

14.

Reakcję odpornościową naszego organizmu wywołuje
a)

szczepionka poliwalentna.

szczepionka zabita.

szczepionka.

antygen.

15.

Zakażeniami zakładowymi nie są
a)

zakażenia nabyte.

zakażenie noworodka, kolonizacja.

kolonizacja, reakcja zapalna.

działanie czynników nie infekcyjnych.

16.

Wektory transmisji drobnoustrojów to
a)

owady, szczury.

osoby zakaźne.

osoby zarażone.

nosiciele.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Higieniczne mycie rąk zawiera
a)

5 etapów.

2 etapy.

3 etapy.

4 etapy.

18.

Zawodowa ekspozycja dotyczy głównie
a)

ekspozycji przez śluzówki i otarcia na skórze.

ekspozycji płynami ustrojowymi.

ekspozycji skórnej, otwartych zmian skórnych.

ekspozycji przezskórnej, ekspozycji śluzowo-skórnej.

19.

Izolacji kropelkowej wymaga
a)

świnka.

świerzb.

zapalenie płuc.

gronkowiec złocisty.

20.

Gałka oczna składa się z (bez tętnic, żył i nerwów)

ciała szklistego, soczewki, błony włóknistej, komory przedniej, ciał rzęskowych,
kanału Schlemma, rogówki, twardówki.

rogówki, tęczówki, spojówki, komory tylnej, twardówki, naczyniówki, siatkówki,
wiązadełka, ciał rzęskowych, kanału Schlemma, komory przedniej.

błony włóknistej, błony naczyniowej, siatkówki, komory tylnej, tęczówki, spojówki,
twardówki.

soczewki, błony szklistej, błony włóknistej, ciała szklistego, komory przedniej i tylnej,
siatkówki, tęczówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko……………………………………………………………..

Prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej

Zakreśl prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Boratyńska M.,Konieczniak P.: Prawa pacjenta. Delfin, Warszawa 2001

Bulanda M., Heczko P.: Kontrola zakażeń szpitalnych. Polskie Towarzystwo Zakażeń
Szpitalnych, Kraków 1996

Formański J.: Psychologia środowiskowa. PZWL, Warszawa 2004

Futyma A., Prost M. E.: Ocena wybranych funkcji widzenia u osób pracujących
z komputerami. Klinika Oczna. 2002, 104 (3-4)

Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Cz. I i II. PZWL, Warszawa 1998

Wolska A.: Wybór systemu oświetleniowego na stanowisku z komputerami a cechy
użytkowników, Bezpieczeństwo pracy, 7–8, Centralny Instytut Ochrony Pracy,
Warszawa 2003

Literatura metodyczna

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 1999

Niemierko B.: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1991

Ochenduszko J.: Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela (poradnik). Biblioteczka
reformy oświatowej, Bydgoszcz 1997

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Akty prawne

1.

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126,
poz. 1384)

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408)

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z póź. zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku wyposażonym w monitory ekranowe (Dz.
U 98 Nr 148, poz. 973)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie rejestrów zakażeń
zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakażeń (Dz. U. Nr 54, poz. 484)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań,
jakimi powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia
i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, z póź. zm.)

Dyrektywa 93/42/EWG; Dyrektywa Ramowa 89/391/EWG; Dyrektywa 89/656/EWG

Strony internetowe

1.

http://www.lodzkie.pl/lodzkie/zdrowie/profilaktyka/index.html

http://www.atmosphere.mpg.de/enit/2_klimat_obszar_w_zurbanizowanych/-
_Bioklimat_13c.html