ortoptystka 322[05] z1 02 u

,,Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu

połecznego’’

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Michał Szumiński

Stosowanie urządzeń i aparatów w badaniach
okulistycznych i strabologicznych 322[05].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Recenzenci:
prof. dr hab. Bogdan Miśkowiak

dr n. med. Marian Rojek

Opracowanie redakcyjne:

lek. Michał Szumiński

Konsultacja metodyczna:

mgr Maria Żukowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[05].Z1.02
Stosowanie urządzeń i aparatów w badaniach okulistycznych i strabologicznych, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu ortoptystki.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania i zestawy ćwiczeń

4.1. Rodzaje i zastosowanie urządzeń i aparatów do
diagnostycznych badań okulistycznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Rodzaje i zastosowanie urządzeń i aparatów do
ćwiczeń ortoptycznych i pleoptycznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten pomoże Ci w przyswojeniu wiedzy o urządzeniach oraz aparatach,

stosowanych w badaniach okulistycznych i strabologicznych.

Poradnik zawiera:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.

Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń

i zaliczenia sprawdzianów.

Ćwiczenia, które zawierają:

−

opis działań, jakie masz wykonać,

−

wykaz materiałów i narzędzi potrzebnych do ich wykonania.

5. Sprawdzian

postępów.

6. Zestaw zadań testowych sprawdzający poziom przyswojonych wiadomości

i ukształtowanych umiejętności.

7. Wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

Poradnik nie może być traktowany jako wyłączne źródło wiedzy. Wskazane zatem jest

korzystanie z innych dostępnych źródeł informacji.

Mam nadzieję, że poradnik okaże się pomocny. Życzę powodzenia.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

322[05].Z1

Optyka

↓

322[05].Z1.01

Stosowanie pomocy optycznych w leczeniu

zeza i niedowidzenia

↓

322[05].Z1.02

Stosowanie urządzeń i aparatów

w badaniach

okulistycznych i strabologicznych

Schemat układu jednostek modułowych

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska na stanowiskach pracy ortoptystki,

−

rozróżniać funkcje gałki ocznej, układu optycznego oka, oczodołu i narządów ochronnych
oka,

−

charakteryzować drogi wzrokowe i fizjologię widzenia,

−

rozpoznawać zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych,

−

rozróżniać rodzaje zeza i stopnie niedowidzenia,

−

stosować podstawowe pojęcia z zakresu okulistyki,

−

rozróżniać rodzaje chorób narządu wzroku u dzieci,

−

określać przyczyny chorób narządu wzroku u dzieci,

−

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji,

−

korzystać z doświadczeń innych,

−

korzystać z możliwie różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie i zespołowo rozwiązywać problemy.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zidentyfikować urządzenia i sprzęt medyczny stosowany w zachowawczym leczeniu wad
wzroku,

−

rozróżnić narzędzia i aparaty stosowane do badań okulistycznych,

−

rozróżnić urządzenia i sprzęt niezbędny do ćwiczeń ortoptycznych i pleoptycznych,

−

rozpoznać i zapobiec zagrożeniom zdrowia pacjentów w trakcie przeprowadzania badań
i ćwiczeń,

−

interpretować wyniki badań okulistycznych i strabologicznych,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rodzaje i zastosowanie urządzeń i aparatów do

diagnostycznych badań okulistycznych

4.1.1. Materiał nauczania

Tablice Snellena

Tablice Snellena do badania ostrości wzroku służą do jej oceny zarówno przy patrzeniu

w dal (standardowa, najmniejsza odległość badania w Polsce to 5m, choć spotyka się także
tablice Snellena umieszczone w odległości 6 m) jak i do bliży (standardowa odległość to 30cm).
Na tablicy znajduje się zwykle 11 rzędów znaków testowych, zwanych optotypami.
W każdym kolejnym rzędzie zwiększa się liczba znaków, które jednocześnie stają się mniejsze.

Każdy optotyp cechuje szczególna, prosta geometria:

– grubość pojedynczej linii znaku testowego równa jest grubości białych odstępów między

liniami,

– wysokość oraz szerokość optotypu odpowiada grubości 5 pojedynczych linii,

co sprawia, że kąt widzenia każdego z elementów znaku testowego wynosi 1’, a kąt
widzenia całego znaku stanowi 5’.
Znakami testowymi mogą być litery, cyfry, obrazki, haki Pflügera lub pierścienie Landolta.

Dobór tablicy z odpowiednimi optotypami należy uzależnić od wieku badanego (np. dla dzieci
przedszkolnych zwykle używa się optotypów obrazkowych) lub też współistniejących schorzeń,
powodujących upośledzenie rozwoju psychicznego lub możliwości komunikacji słownej.

Tablice do badania ostrości wzroku w dal mogą być prezentowane jako:

– kartonowe tablice z drukowanymi optotypami,
– tablice z białego szkła z możliwością zdalnego podświetlania poszczególnych rzędów lub

też znaków pojedynczych,

– optotypy rzutowane przez projektor na biały, matowy ekran.

Rys 1. Tablice do badania ostrości wzroku do dali.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Po prawej stronie tablicy Snellena przy każdym rzędzie optotypów umieszczono odległość
w metrach z jakiej dany optotypy powinien być przeczytany przy prawidłowej ostrości wzroku.

Badaną ostrość wzroku (V – visus) oznaczamy za pomocą wzoru:

V= d/D

gdzie d odpowiada odległości, z której optotyp jest rozpoznawany, a D – odległości, z której
poszczególne elementy optotypów są widziane pod kątem 1’. Jeśli więc badany rozpoznaje tylko
znak testowy w najwyższym rzędzie, który powinien być postrzegany z odległości 50m to jego
ostrość wzroku wynosi V= 5/50 (lub V= 0.1).
Badanie ostrości wzroku

Przed przystąpieniem do badania należy zapewnić odpowiednie warunki oświetlenia oraz

wystarczającego kontrastu optotypów i tła. Pacjent nie może być badany w pokoju ciemnym,
gdyż rozszerzona powyżej 4 mm źrenica powoduje nieostre widzenie, nie może również być
olśniony przez padające w jego kierunku światło. Zgodnie z British Standards Institution
minimalne oświetlenie dla tablicy oświetlanej zewnętrznie powinno wynosić 480lx (luks –
jednostka natężenia oświetlenia).

Ostrość wzroku u osób dorosłych i dzieci starszych należy zbadać dla każdego oka osobno

bez korekcji (s.c. – sine corectione) oraz gdy istnieje wada refrakcji – z korekcją okularową (c.c.
– cum corectione). Zaczynamy od oka prawego (V o.d. – visus oculi dextri – ostrość wzroku oka
prawego, analogicznie V o.s. – visus oculi sinistri) lub chorego (lub też uważanego przez
pacjenta za oko gorsze) przy starannym zasłonięciu oka niebadanego za pomocą przesłonki.
Należy dopilnować by krawędź przesłonki szczelnie przylegała do boku nosa, co pozwoli
wyeliminować bezwiedne czy też umyślne podglądanie. Należy pokazywać kolejno optotypy od
najwyższego do najniższego rzędu. Gdy osoba badana nie może odczytać największego znaku
testowego należy przybliżyć tablicę do pacjenta lub poprosić o liczenie palców, pokazywanych
przez osobę badającą na kontrastowym tle z odległości mniejszej niż 5m. Jeśli badany
prawidłowo rozpoznaje liczbę palców z odległości np. 3m zapisuje się, iż V= 3/50 (co
odpowiada V = 0.06) lub l.p. z 3m. Jeśli pacjent nie rozpozna liczby palców z badanej odległości
pokazuje się palce tuż przed okiem a pozytywny wynik testu zapisuje się następująco: l.p.p.o
(liczy palce przed okiem). Przy negatywnym wyniku bada się ruchy ręki przed okiem (r.r.p.o).
Jeśli badany nie widzi ruchów ręki przed okiem to bada się poczucie światła w przyciemnionym
pokoju, rzutując na oko wiązkę światła skierowaną kolejno na centralną część siatkówki oraz na
górny, dolny, przyśrodkowy i boczny sektor.
Badanie ostrości wzroku u niemowląt

Należy sprawdzić czy dziecko wodzi wzrokiem za drobnymi przedmiotami lub za światłem

latarki przesuwanym przed okiem. U dzieci powyżej 6mż. można wykorzystać test
preferowanego spojrzenia, umieszczając przed oczami dziecka plansze z różnej wielkości
prążkowaniem (karty Tellera). Dziecko chętniej patrzy na powierzchnię wzorzystą niż gładką.
Badanie ostrości wzroku u dzieci powyżej 2rż.

Można wykorzystać tablice z obrazkami, choć nie spełniają one norm optotypów. Do

dyspozycji są także testy z hakami Pflügera lub pierścieniami Landolta – dziecko układa swoją
rączkę w kierunku ułożenia ramion haka lub zgodnie z kierunkiem przerwy w pierścieniu.

Tabela 1. Zależność między ostrością wzroku a wiekiem.

Niemowlę 3-4mż

Dziecko 2-4rż.

Dziecko ok. 5rż

Dziecko > 6-7rż,
osoba dorosła

Odwraca oczy i
głowę w kierunku
światła latarki

Ostrość wzroku do
dali = 0.3 – 0.4

Ostrość wzroku do
dali = 0.5

Ostrość wzroku do
dali = 1.0

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Tablice Snellena do badania ostrości wzroku z bliska

Zawierają one standardowy tekst pisany literami o wzrastającej wielkości. Zamiast liter

mogą być także użyte optotypy obrazkowe (przydatne zwłaszcza przy badaniu dzieci
przedszkolnych). Prawidłowa ostrość wzroku z bliska oznacza przeczytanie najmniejszych
znaków z odległości 30cm, co zapisuje się jako Sn= D 0.5/30cm.
Testy do badania widzenia barw

Tablice pseudoizochromatyczne Ishihary, składające się z 38 kart (w pełnej wersji) to

najczęściej stosowany test jakościowy do oceny widzenia barwnego. Na każdej karcie znajduje
się cyfra lub inny znak złożony z barwnych kółek, tło stanowią natomiast analogiczne kółka,
lecz o innych specjalnie dobranych barwach. Powoduje to, że przy istnieniu chromatanomalii
znaki te nie kontrastują z tłem. Tablice Ishihary pozwalają więc na określenie typu anomalii, ale
nie oceniają stopnia upośledzenia barw.

Lampa Wilczka pozwala na szybką i prostą ocenę widzenia barw, używanych w sygnalizacji

świetlnej. Urządzenie ma kształt graniastosłupa o podstawie trójkątnej. W kątach podstawy
umieszczone są podświetlane 3 filtry o barwie: czerwonej, żółtej i zielonej, natomiast na
ścianach bocznych – 3 zestawione parami filtry: czerwony i zielony, czerwony i żółty oraz 2
żółte. Kształt lampy umożliwia dowolne ułożenie kolorów. Badanie należy przeprowadzić
w przyciemnionym pomieszczeniu z odległości 4–5m

Test Farnswortha-Munsella 100 hue jest badaniem zarówno jakościowym jak i ilościowym,

gdyż pozwala określić rodzaj a także stopień zaburzenia widzenia barw. Test zawiera szereg
pionków z barwami całego widma o różnym stopniu ich wysycenia. Badanie polega na
odpowiednim ich ułożeniu. Wynik badania przedstawia się w formie graficznej na specjalnych
kartach (rys. 2).

Rys. 2. Możliwe wyniki badania testem Fanswortha-Munsella [3, s. 27].

Autorefraktometr

Autorefraktometr jest urządzeniem komputerowym służącym do obiektywnego pomiaru

wady refrakcji, czasem wyposażonym także w funkcję pomiaru krzywizny rogówki
(autokeratorefraktometr). Przed przystąpieniem do badania należy zakropić do worka

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

spojówkowego obu oczu 1% Tropikamid (u osób dorosłych i młodzieży powyżej 14rż) w celu
porażenia akomodacji. U młodszych dzieci (powyżej 3rż) należy zastosować 1% Atropinę.

Po włączeniu urządzenia należy dostosować wysokość stolika, podpórki pod brodę i czoło

do wzrostu pacjenta. Należy poprosić osobę badaną, by przez czas badania nie ruszała się, starała
się nie mrugać oraz by patrzyła na środek obrazka. Następnie przemieszczając joystick
(umieszczony na panelu sterującym) w górę – dół ustawiamy obraz tak, by na ekranie widoczna
była źrenica badanego oka. Potem przesuwamy joystick od siebie-do siebie, by ustawić ostrość,
pilnując by widoczny celownik był dokładnie na źrenicy badanego oka. Po ustawieniu
odpowiedniej ostrości urządzenie dokona pomiaru samoczynnie (w trybie auto) lub też możemy
go dokonać sami, naciskając przycisk na górze joysticka (w trybie manual).

Po wykonaniu co najmniej trzech pomiarów dla każdego oka wynik badania otrzymujemy

w formie wydruku, w którym:
– VD oznacza odległość wierzchołkową między rogówką a tylną powierzchnią soczewki

korekcyjnej (średnio VD = 12mm dla korekcji okularowej)

– <R> oznacza refrakcję oka prawego,
– <L> oznacza refrakcję oka lewego,
– S oznacza wartość wady refrakcji w dioptriach sferycznych,
– C oznacza wartość wady refrakcji w dioptriach cylindrycznych,
– A oznacza oś astygmatyzmu,
– * oznacza średnią wartość pomiaru,
– PD oznacza rozstaw źrenic w mm.

Należy pamiętać, że wynik badania autorefraktometrem powinien być zawsze sprawdzony

metodą subiektywną. Poza tym na wynik pomiaru mają wpływ takie czynniki jak:
– niecałkowite wyłączenie akomodacji u osób młodych i dzieci,
– zachowanie pacjenta podczas badania (np. dziecko niespokojne, osoba z zaburzeniami

psychicznymi),

– choroby oczu (np. zaćma, stożek rogówki i inne).

Rys. 3. Autorefraktometr [7].

Obok wynik badania autorefraktometrem. [www.optopol.com.pl]

2006. 04. 15 11 : 45

VD=12.00

<R> S C A
- 4.75 - 0.25 12

- 4.75 - 0.25 11

- 4.75 - 0.25 12

<L> S C A

- 3.75 - 1.25 94

- 3.75 - 1.25 94
- 3.75 - 1.25 94

- 3.75 - 1.25 94

PD=63

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Kaseta okulistyczna
Kaseta okulistyczna jest skrzynką, zawierającą zestaw soczewek okularowych w obudowie
plastikowej, służący razem z oprawką próbną do doboru szkieł korekcyjnych. Podstawowy
zestaw obejmuje:
– 35 par soczewek sferycznych rozpraszających (ujemnych) w obudowie czerwonej o mocy

od 0.12 do 20D,

– 35 par soczewek sferycznych skupiających (dodatnich) w obudowie czarnej o mocy od 0.12

do 20D,

– 18 par soczewek cylindrycznych ujemnych w obudowie czerwonej z białym prążkiem

o mocy od 0.25 do 6D,

– 18 soczewek pryzmatycznych o mocy od 0.5 do 10Dpryzm.,
– 2 soczewki planum,
– zasłonkę w obudowie plastikowej,
– 2 zasłonki z otworkiem stenopenicznym (o średnicy otworka 1.5 i 3mm) w obudowie

plastikowej,

– 2 filtry: czerwony i zielony,
– pałeczkę Maddoxa.

Odpowiednią soczewkę zgodnie z zaleceniem lekarza okulisty należy włożyć do oprawki

próbnej, którą należy dostosować indywidualnie do każdego pacjenta. Należy ustawić za pomocą
pokręteł odpowiednią odległość źrenic, a także dopasować zauszniki.
Foropter

Foropter jest urządzeniem mechanicznym lub sprzężonym z komputerem, służącym

(w połączeniu z rzutnikiem optotypów) do dokładnego subiektywnego określania refrakcji do
dali i bliży. Zawiera dwa magazyny (odpowiednio dla oka prawego i lewego) soczewek
sferycznych, cylindrycznych oraz pryzmatycznych, które można ustawić przed badanym okiem
w dowolnym zestawieniu.
Pupilometr

Do pomiaru rozstawu źrenic służy pupilometr linijkowy lub elektroniczny.

Pupilometr linijkowy zbudowany jest z miarki z zaznaczoną skalą w milimetrach oraz z dwóch
przeźroczystych plastikowych szkiełek z wyznaczonym za pomocą krzyża środkiem.
Sposób przeprowadzenia badania.

Należy poprosić osobę badaną by patrzyła albo na tablicę Snellena (rozstaw źrenic do dali)

lub ufiksowała wzrok w odległości ok. 30cm (rozstaw źrenic do bliży). Następnie należy
zamknąć swoje prawe oko i ustawić środek plastikowego szkiełka na środek lub brzeg źrenicy
oka prawego pacjenta. Następnie należy zamknąć swoje lewe oko i odpowiednio przesunąć
drugie szkiełko na środek lub odpowiedni brzeg źrenicy oka lewego osoby badanej. W ten
sposób otrzymamy wynik pomiaru w mm.

Pupilometr elektroniczny jest aparatem posiadającym funkcję ustawienia odległości pomiaru

(patrz rys.4) w zakresie od 30cm do nieskończoności (do wyboru kilka ustawień). Pomiaru
odległości źrenic można dokonać dla obu oczu jednocześnie (odległość międzyźrenicza) lub też
dla każdego oka oddzielnie (odległość między źrenicą a środkiem nosa) – drugi sposób pomiaru
pozwala wykryć nie tak rzadko spotykaną asymetrię w ustawieniu gałek ocznych względem linii
pośrodkowej ciała.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Przełącznik zasłony

Pokrętło wyboru

oka (prawe/lewe/oba)

odległości pomiaru

Przycisk odczytu
wyniku pomiaru Przyciski pomiaru

rozstawu źrenic PD

Wyświetlacz

Przystawka do nosa

Rys. 4 Pupilometr elektroniczny [www.optopol.com.pl]

Po włączeniu urządzenia należy ustawić za pomocą pokrętła odległość, dla której będziemy

mierzyć rozstaw źrenic. Następnie należy określić za pomocą przełącznika zasłony które oko
badamy, pamiętając jednocześnie o tym, że na oko prawe pacjenta patrzymy naszym lewym
okiem. Następnie za pomocą przycisku pomiarowego nastawiamy widoczną czarną pionową
linię na środek źrenicy. To samo badanie powtarzamy dla oka lewego. Po naciśnięciu przycisku
odczytu pomiaru możemy odczytać wartość rozstawu źrenic, podaną w minimetrach.

Na wyświetlaczu LCD można odczytać następujące dane:

– wynik pomiaru rozstawu źrenic (PD),
– wybraną odległość pomiaru,
– ustawienie trybu pomiaru (PD dla obu oczu, dla oka prawego, lewego).
Oftalmometr Javala

Oftalmometr Javala (rys.5) służy do oznaczenia krzywizny rogówki w jej głównych

południkach poprzez odbite od jej powierzchni obrazki – jeden przedstawia czerwony kwadrat,
drugi zieloną figurę schodkową. Odbite obrazki są zdwojone przez zastosowany w urządzeniu
pryzmat Wollastona, dzięki któremu obrazki są ustawione są w szeregu i poruszają się w tym
samym kierunku i z takim samym powiększeniem. Wielkość schodków jest tak dobrana, że
jeden schodek odpowiada 1.0D, a cała figura 6.0D.

W pierwszym położeniu doprowadza się do zetknięcia obu figur, następnie po przestawieniu

ramienia urządzenia o 90 stopni obserwuje się położenie obrazków względem siebie. Jeśli nadal
stykają się a kreski znajdują się na jednej linii oznacza to, że krzywizny rogówki są jednakowe.
Gdy po obrocie aparatu o 90º okaże się, że figury zachodzą na siebie lub są oddalone, oznacza
to, że oko jest niezborne. Z liczby zachodzących schodków można obliczyć różnicę mocy w tych
dwóch przekrojach. Jednak przy wysokim astygmatyzmie i skośnym ustawieniu osi głównych
wynik badania należy odczytać na zewnętrznej skali oftalmometru, która podaje siłę łamiącą
rogówki w dioptriach w badanym południku głównym wg skali Tabo. Różnica między
poziomami rogówki w 2 głównych osiach jest miarą astygmatyzmu.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Rys. 5. Oftalmometr Javala [www.optopol.com.pl]

Frontofokometr (dioptromierz)

Frontofokometr (rys.6) służy do dokładnego określenia mocy soczewek okularowych.

Składa się z:
– podstawy, w której umieszczono źródło światła,
– lunetki z podstawką oporową na badaną soczewkę,
– okularu nastawczego lunetki,
– okularu podziałki dioptryjnej.
Zasada pomiaru.

Po włączeniu zasilania należy za pomocą pierścienia okularu podziałki dioptryjnej ustawić

odpowiednią ostrość. Następnie poprzez obrót okularu nastawczego lunetki należy ustawić
widoczny przezeń test zielonych kropek (w postaci pierścienia), skalę kątową oraz czarne linie
(w postaci krzyża) tak, by były widziane wyraźnie. Potem należy umieścić badaną soczewkę
(tylną powierzchnią w dół) na podstawce oporowej, fiksując ją za pomocą uchwytów
zakończonych gumkami. Ponownie należy uzyskać obraz wyraźnego testu zielonych kropek.

Gdy badana soczewka jest sferyczna obraz testu przedstawia pierścień zielonych kropek –

w tym przypadku można odczytać moc i rodzaj soczewki przez okular podziałki dioptryjnej.

W przypadku soczewki cylindrycznej lub sferocylindrycznej widoczne jest pasmo

równoległych względem siebie zielonych prążków. Wtedy należy ustawić jedno z ramion krzyża
równolegle do prążków, by wyznaczyć oś główną oraz miarę kąta (odczytać w miejscu
przecięcia skali kątowej przez ramię krzyża). Następnie należy odczytać moc i rodzaj soczewki
na podziałce dioptryjnej. Potem należy zmienić za pomocą pokrętła ustawienie pasm testu tak,
by były prostopadłe do poprzedniego ustawienia. W ten sposób określa się oś, kąt, moc i rodzaj
refrakcji w drugim z głównych południków. Moc soczewki sferycznej stanowi niższa wartość
w jednym z południków głównych, podczas gdy moc soczewki cylindrycznej odpowiada różnicy
refrakcji między obydwoma południkami.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Rys. 6. Frontofokometr

Perymetr

Perymetria jest sposobem badania pola widzenia. Wyróżnia się dwa rodzaje perymetrii:

– kinetyczną, w której obiekt testowy porusza się,
– statyczną, w której prezentowane bodźce świetlne są nieruchome.
Perymetria kinetyczna.

Do badania pola widzenia metodą kinetyczną służą urządzenia perymetryczne ze

sterowaniem ręcznym (tj. klasyczny perymetr Goldmanna) lub półautomatycznym (statyczny
perymetr komputerowy z opcją kinetyczną).

Rys. 7 Perymetr Goldmanna [www.zdrowie.med.pl/oczy/badanie/pole.html]

Badanie za pomocą perymetru Goldmanna.

Badanie należy przeprowadzić w ciemni ze źródłem słabego światła, ustawionym za czaszą

perymetru, umożliwiającym obserwację pacjenta podczas badania. Należy pamiętać, że badanie

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

to wymaga bardzo dużej uwagi i ścisłej współpracy ze strony pacjenta, dlatego też należy
zapewnić ciszę i spokój podczas jego przeprowadzania.

Po zaadoptowaniu się oczu pacjenta do warunków panujących w pomieszczeniu, należy

zasłonić przesłonką oko niebadane i poprosić osobę badaną o oparcie podbródka i czoła na
specjalnych podpórkach, znajdujących się przed oświetloną, półkolistą czaszą perymetru
(Rys.7).

Należy wyjaśnić pacjentowi, by przez cały czas badania badane oko było nieruchome

i patrzyło na punkt w środku czaszy, gdyż jest to podstawowy warunek poprawności wykonania
badania. W innym miejscu na czaszy perymetru, w kierunku od obwodu do centrum należy
wyświetlić bodziec świetlny o określonej wielkości i jasności, zaczynając od bodźca
największego i najjaśniejszego. W ten sposób należy kolejno we wszystkich badanych
południkach zaznaczyć punkty, w których osoba badana zauważyła znaczek, przy czym
szybkość przesuwu powinna wynosić 5º/s dla zakresu od 40 do 60º. Połączenie tych punktów
stanowić będzie izopterę, określającą zakres obwodowego pola widzenia. Następnie należy
zmniejszyć wielkość i jasność znaczka testowego i wykreślić kolejne izoptery (zwykle co 15º)
aż do centralnej, badanej najmniejszym bodźcem świetlnym. Granice prawidłowego
obwodowego pola widzenia przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Prawidłowe granice pola widzenia

W odległości 14-18º skroniowo od punktu fiksacji znajduje się fizjologiczny mroczek, tzw.

ślepa plama Mariotte'a (szerokości 7.5º, wysokości 6º), przy czym 1/3 plamy znajduje się
powyżej, a 2/3 poniżej południka 180º. Jest ona odzwierciedleniem tarczy nerwu wzrokowego.

Wielkości znaczków testowych przedstawia tabela 3. Jasność natomiast określana jest za

pomocą liczb arabskich od 1 do 4, przy czym 4 odpowiada jasności maksymalnej 1000asb.

Tabela 3. Oznaczenia wielkości znaczka testowego i ich odpowiedniki w stopniach [4, s.12].

Wielkość znaczka testowego

Wielkość w stopniach

0 0.054º

I 0.108º

II 0.216º

III 0.431º

IV 0.862º

V 1.724º

Możliwe jest także ustawienie filtra przyciemniającego oraz koloru znaczka (biały, czerwony,
niebieski). Standardowo używa się znaczka białego o następujących parametrach: 0-1, I-1, I-2,
I-3, I-4, II-4, III-4, IV-4, V-4 bez filtra.

Wskazania do badania pola widzenia metodą kinetyczną obejmują m.in.:

– zmiany

neurologiczne,

Od góry

55º

Od nosa

60º

Od dołu

70º

Od skroni

90º

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

– trudności z wykonaniem badania metodą statyczną,
– niską ostrość wzroku.
Wady i zalety badania kinetycznego przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Wady i zalety badania pola widzenia metodą kinetyczną [4, s. 13].

Zalety

Wady

Dobrze obrazuje zmiany w obwodowej części pola
widzenia

Mniejsza dokładność i wiarygodność przy
zmianach w centralnym polu widzenia

Większa możliwość dostosowania parametrów
badania w przypadku trudnej współpracy ze strony
pacjenta

Brak możliwości statystycznej analizy
danych

Prosta interpretacja zapisu

Znaczny wpływ sposobu badania na
wynik

Perymetria statyczna komputerowa.

Obecnie dostępne są urządzenia perymetryczne wielu firm, które różnią się między sobą

parametrami i możliwościami technicznymi a także formami wydruku. Jednakże wspólna jest
zasada badania: prezentowane bodźce są nieruchome i pojawiają się w stałych umiejscowieniach
na odpowiednim tle, umożliwiającym rozróżnienie bodźca.

Bodźcem standardowym jest znaczek o wielkości III wg Goldmanna, koloru białego

(możliwość wyboru także światła czerwonego, niebieskiego lub żółtozielonego) o zmiennej,
skalowanej przez perymetr jasności zapisywanej w decybelach, o czasie prezentacji 0.2 lub 0.1
sekundy i odstępie, zależnym od czasu reakcji pacjenta – średnio około 0.5 sekundy. Należy
jednak pamiętać, że wartości decybelowe z różnych perymetrów komputerowych nie
odpowiadają tym samym poziomom czułości siatkówki.
Sposób badania.

Pomieszczenie, w którym umieszczono takie urządzenie powinno cechować się:

– dobrą wentylacją,
– stałym

oświetleniem umożliwiającym obserwację osoby badanej, niezależnym od pory dnia,

umieszczonym za czaszą perymetru.

Po włączeniu urządzenia wpisujemy dane pacjenta: imię, nazwisko, datę urodzenia, zastosowaną
korekcję, dobraną do badanej odległości (z reguły 30-33cm). Wartość naddatku korekcji dla
czaszy perymetru 30-33cm przedstawia tabela 5. Przy korekcji większej od 6 dioptrii, jeśli
istnieje taka możliwość wskazane jest użycie soczewek kontaktowych.

Tabela 5. Zależność naddatku od wieku [4, s. 86].

Naddatek dla czaszy 30 cm

w dioptriach

Wiek w latach

+ 1.0

30-40

+ 1.5

40-45

+ 2.0

45-50

+ 2.5

50-55

+ 3.0

55-60

+ 3.25

> 60

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Maksymalny naddatek (3.0D dla czaszy 33cm) należy stosować także w następujących

przypadkach:
– przy

krótkowzroczności większej od - 3.0D,

–

po operacji zaćmy,

– przy

porażonej akomodacji.

Następnie wybieramy zakres badania (pole widzenia obwodowe 60º, pole widzenia

centralne 30º lub 24º) oraz jego strategię. Wyróżnia się dwie podstawowe strategie:
– progową (threshold) i jej przyspieszoną odmianę (fast threshold),
– nadprogową (screnning) – przesiewową.

Oko niebadane należy zasłonić płytką zasłaniającą mocując jej gumkę nad łukiem

brwiowym. Należy również odpowiednio ustawić wysokość stołka oraz stolika tak, by
umożliwić osobie badanej przybranie prostej pozycji oraz swobodne oparcie brody i czoła.
Należy pamiętać, iż każda zmiana pozycji ciała przez pacjenta w czasie testu powoduje zmianę
umiejscowienia plamy ślepej. Korekcję ustawienia oka badanego ustalić należy na podstawie
podglądu źrenicy pacjenta – powinna znajdować się ona w środku punktów referencyjnych lub
też w oparciu o znaczniki na ramce podbródka. Rozpoczynając test należy poinformować o tym
pacjenta. W trakcie badania ważne jest pilnowanie dobrej fiksacji oraz odpowiedniej pozycji
głowy pacjenta. Należy wyjaśnić osobie badanej, by naciskała odpowiedni przycisk jak tylko
zauważy bodziec świetlny.

Ważnymi wskaźnikami wiarygodności badania są:

–

ubytki fiksacji – fixation losses,

– błędy fałszywie pozytywne – false positive errors,
– błędy fałszywie negatywne – false negative errors,

których nie powinno być więcej niż 15%.

Przykładowy wynik badania przedstawia rys. 8.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Rys. 8. Prawidłowy wynik badania centralnego pola widzenia 30-2 [4, s. 91].

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Polomierze

Polomierz łukowy służy do badania pola spojrzenia, czyli przestrzeni zawierającej wszystkie

punkty, które badane oko jest w stanie zobaczyć przy maksymalnych ruchach gałki ocznej oraz
nieruchomo ustawionej głowie.
Sposób badania.

Badanie należy przeprowadzić w pomieszczeniu przyciemnionym.

Metoda I: Należy ustawić głowę osoby badanej tak, by oko badane znajdowało się na środku
łuku polomierza. Następnie należy stopniowo przesuwać światełko po łuku polecając
pacjentowi, by podążał za nim wzrokiem. Gdy znaczek świetlny przestanie być widoczny należy
zaznaczyć na schemacie perymetrycznym granicę pola spojrzenia. Podobnie bada się granice
pola spojrzenia w pozostałych południkach.
Metoda II: Polega na obserwacji odblasku światła na rogówce. Gdy oko badane podąża za
znakiem świetlnym odblask znajduje się w centrum rogówki. Natomiast granice pola spojrzenia
wyznacza przesunięcie się odblasku rogówkowego ku obwodowi.

Synoptofor

Synoptofor jest aparatem zbudowanym z dwóch tub zagiętych pod kątem 90 stopni,

wewnątrz których umieszczono źródło światła, uchwyt dla obrazka, lusterko (w którym odbija
się obrazek) oraz soczewkę wypukłą o mocy + 6.5Dsph. Tuby synoptoforu można przesuwać za
pomocą ramion w kierunku poziomym (prawo-lewo) oraz pionowym (góra-dół), a także
w kierunku konwergencji i dywergencji. Informacje o aktualnym ustawieniu ramion można
odczytać na wyświetlaczu po włączeniu urządzenia.

Aparat służy do:

– badania wszystkich trzech stopni widzenia obuocznego (jednoczesnej percepcji, fuzji oraz

widzenia stereoskopowego),

– pomiarów

kąta gamma, subiektywnego oraz anomalii w chorobie zezowej,

–

wykrywania nieprawidłowej korespondencji siatkówkowej,

–

ćwiczeń fuzji, stereopsji oraz prawidłowej korespondencji siatkówkowej.
Zarówno do wyżej wymienionych badań oraz do leczenia używane są trzy rodzaje

obrazków, tworzących pary:
–

obrazki do określania jednoczesnej percepcji, do których należą obrazki o różnej wielkości:
paramakularne (kąt widzenia 10°), makularne (kąt widzenia 3–5°), foweolarne (kąt widzenia
1°) (np. klatka-kanarek, żołnierz-budka)

– obrazki do badania fuzji różniące się między sobą szczegółami kontrolnymi (np. królik

z bukietem, ale bez ogona-królik z ogonem, ale bez bukietu kwiatów)

– obrazki do badania stereopsji przedstawiające ten sam przedmiot ale pod nieznacznie

różnymi kątami w celu uzyskania wrażenia widzenia przestrzennego (np. wiadro widziane
trójwymiarowo).

Obsługa synoptoforu.

Po włączeniu aparatu należy włożyć dwa obrazki testowe do każdej z tub tak, by ich

oznaczenie znajdowało się od strony wewnętrznej. Lampy oświetlające obrazki są włączane za
pomocą odpowiednich przycisków. Należy także dokładnie ustawić odległość źrenic badanej
osoby (przycisk PD oraz gałka zmiany wartości odległości źrenic). Ramiona aparatu powinny
być ustawione w kierunku pionowym i poziomym na zero. Następnie przy pomocy gałek należy
ustawić podpórkę na brodę, aby w źrenicach pacjenta było widoczne odbicie światła
emitowanego przez obrazki testowe. Podpórkę pod czoło należy ustawić tak, by oczy były
oddalone od okularów o około 12mm.
Pomiar kąta gamma

Kąt gamma jest miarą odchylenia między osią widzenia (między plamką a fiksowanym

przedmiotem) a optyczną (linią biegnącą przez środek rogówki i źrenicy).

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Do pomiaru kąta gamma należy użyć skali Maddoxa (przy znajomości cyfr) lub specjalnego
obrazka do mierzenia kąta gamma (u małych dzieci). Osoba badana rozpoznaje (rozpoczynając
od cyfry 0) kolejne obrazki do momentu, gdy odbicie obrazka znajdzie się w centrum rogówki
gałki ocznej. Uzyskana liczba odpowiada kątowi gamma, którego wartość w większości
przypadków wynosi około 1 stopnia.
Pomiar kąta obiektywnego

Kąt obiektywny zeza jest zawarty między liniami widzenia obojga oczu.

Do pomiaru kąta obiektywnego zeza należy użyć małych obrazów (np. mały lew-mała klatka).
Ramiona synoptoforu należy ustawić tak, by refleksy świetlne znajdowały się w środku obu
rogówek. Osobę badaną należy poprosić o fiksowanie prawego obrazka (mały lew), po czym
należy zgasić światło oświetlające ten obrazek i obserwować oko lewe, jednocześnie polecając
by pacjent skupił wzrok na lewym obrazku (mała klatka). Gdy podejmujące fiksację oko lewe
dokona ruchu nastawczego, należy odpowiednio przesunąć ramię synoptoforu. Czynność tą
powtarza się aż do ustania ruchu nastawczego oka lewego. Otrzymane ustawienie ramion
synoptoforu jest miarą kąta obiektywnego przy fiksacji okiem prawym. Następnie należy
zamienić obrazki i powtórzyć całe badanie w celu zmierzenia kąta obiektywnego przy fiksacji
okiem lewym. Po naciśnięciu przycisku DIFF na wyświetlaczu będzie można odczytać różnicę
między obiema pozycjami ustawienia ramion synoptoforu.
Pomiar kąta subiektywnego

Kąt subiektywny zeza jest kątem, w którym osoba badana ma jednoczesną percepcję

(zdolność do równoczesnego widzenia dwóch różnych obrazów powstałych na siatkówce
każdego oka).
Aby zmierzyć kąt subiektywny (zwanym także kątem korespondencji) po ustawieniu ramion
synoptoforu na zero, należy poprosić osobę badaną by przesunęła sama ramię synoptoforu, by
obiekty z obrazków się pokryły (np. lew wszedł do klatki lub żołnierz do strażnicy). Prawidłowo
wartość kąta subiektywnego jest równa wartości kąta obiektywnego, co przy obecności
jednoczesnej percepcji plamkowej świadczy o fiksacji centralnej oraz o prawidłowej
korespondencji siatkówkowej.
Pomiar kąta anomalii

Kąt anomalii jest różnicą między kątem obiektywnym a subiektywnym. Jego istnienie

świadczy o nieprawidłowej korespondencji siatkówkowej, która może być:
– harmonijna,

gdy

wartość kąta anomalii i obiektywnego jest jednakowa,

– nieharmonijna,

gdy

kąt anomalii jest mniejszy od kąta obiektywnego.

Do pomiaru kąta anomalii należy użyć równoważących obrazków Heringa (przedstawiających
poziomą i pionową szczelinę z centralnym czerwonym punktem) oraz ustawić jasność w pozycji
40%. Osoba badana powinna skoncentrować wzrok na centralnym, czerwonym punkcie
obrazów. Następnie należy kolejno oświetlić oczy pacjenta przez około 20 sekund (przy
ustawieniu jasności na nie więcej niż 90%), po czym należy polecić osobie badanej, by zamknęła
naświetlone uprzednio oko. W tym czasie należy dokonać wymiany obrazków na szare, matowe
płytki, po czym polecić pacjentowi otwarcie oczu i włączyć automatyczne migające oświetlenie
obrazków (przycisk AUTO). Następnie należy poprosić osobę badaną o narysowanie pozycji
obrazów równoważących. Aby zmierzyć kąt anomalii, należy wywołać w oku zezującym
powidok pionowy. Oko prowadzące powinno skoncentrować się na pozycji zero skali Maddoxa.
Następnie należy poprosić pacjenta o podanie pozycji obrazu równoważącego na skali.
Badanie jednoczesnej percepcji

Do badania jednoczesnej percepcji należy użyć pary obrazków, przedstawiających figury,

które mogą być wprowadzone jedna w drugą (np. kanarek-klatka). Następnie poleca się osobie
badanej, by wprowadziła np. kanarka do klatki. Jest to więc badanie analogiczne do badania kąta
subiektywnego. Jednoczesna percepcja powstaje w korespondujących miejscach siatkówek obu

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

oczu, więc jeśli istnieje prawidłowa korespondencja to badany nakłada dwa różne obrazki w obu
plamkach, a więc w kącie obiektywnym.
Badanie fuzji i jej zakresu

Fuzja to połączenie obrazów z każdego oka w jeden wspólny obraz obuoczny, zachodzące

przy pobudzeniu korespondujących miejsc siatkówek.
Do badania fuzji i oceny jej zakresu służą obrazki, przedstawiające różniące się szczegółami te
same figury (np. królik bez ogona ale z bukietem-królik z ogonem, ale bez bukietu). Osoba
badana ma za zadanie, poruszając ramionami synoptoforu doprowadzić do nałożenia się tych
dwóch obrazków (prawidłowo widzi ona jednego królika z bukietem i ogonem). Należy zapisać
kąt subiektywny, przy którym nastąpiła fuzja (badany widzi obrazek, przedstawiający jedną
całość). Następnie należy wykonując ramionami synoptoforu ruch dywergencyjny doprowadzić
do przerwania fuzji (tj. do rozdwojenia się obrazków), co będzie stanowiło miarę możliwości
ruchu rozbieżnego oczu. Następnie ponownie należy ustawić ramiona synoptoforu pod kątem
subiektywnym i wykonując ruch konwergencyjny określić granicę ruchu zbieżnego obu oczu.
Prawidłowe wartości zakresu fuzji przedstawia tabela 6.

Tabela 6. Prawidłowy zakres fuzji [2, s. 111].

Zakres fuzji w kierunku
dywergencji

Zakres fuzji w kierunku
konwergencji dla dużych
obrazków (wielkość 8)

Zakres fuzji w kierunku
konwergencji dla małych
obrazków (wielkość 1)

4-6 stopni

Min. 25 stopni

8-12 stopni

Podczas badania fuzji należy obserwować odbicie obrazków w oczach pacjenta, które do

momentu przerwania fuzji powinny się znajdować w centrum obu rogówek oraz czy oczy
pacjenta towarzyszą obrazkom w kierunku ruchów konwergencji i dywergencji.
Badanie widzenia stereoskopowego.

Stereopsja to zdolność postrzegania głębi, wywołana przez fuzję dwóch obrazów

powstałych na nieznacznie dysparatnych (niekorespondujących ze sobą) miejscach siatkówek.
Do badania widzenia stereoskopowego należy użyć obrazków fuzyjnych lekko zdecentrowanych
(np. jeden obrazek przedstawia okrąg wpisany w inny okrąg-drugi obrazek jest podobny, lecz
okręgi są względem siebie nieco przesunięte, tak że ich fuzja umożliwia zobaczenie wiaderka).
Synoptomierz
Synoptomierz jest rodzajem rozbudowanego synoptoforu.
Krzyż i skrzydło Maddoxa

Krzyż Maddoxa składa się z dwóch przecinających się w środku ramion ustawionych

prostopadle względem siebie z centralnie umiejscowionym źródłem światła (odpowiadającym
punktowi zero na skali Maddoxa). Ramię poziome mierzy 1m, co pozwala na mierzenie
odchyleń do 10 stopni z odległości 5 metrów lub do 25 stopni z odległości 2 metrów. Skala
określa wielkość kąta w stopniach dla odpowiedniej odległości badania. Obecna czasami druga
skala określa wielkość odchylenia w dioptriach pryzmatycznych. Krzyż Maddoxa służy do:
– badania

zaburzeń równowagi mięśniowej – zeza ukrytego (heteroforii),

– badania

kąta gamma,

– badania

kąta obiektywnego zeza,

– łącznie z pryzmatem pionowym (10-20Dpryzm.) do badania korespondencji siatkówkowej.
Badanie równowagi mięśniowej.

Badanie należy przeprowadzić w przyciemnionym pokoju z odległości 5 metrów. Należy

osobie badanej założyć przed jedno oko pałeczkę Maddoxa (ciemnoczerwone szkło z kilkoma
czerwonymi pręcikami) celem wyłączenia fuzji i poprosić o patrzenie na punkt świetlny

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

w środku krzyża Maddoxa. Pacjent widzi czerwoną linię prostopadłą do pręcików pałeczki
Maddoxa. Prosimy osobę badaną o umiejscowienie tej linii na skali stycznych. Prawidłowo linia
ta powinna przechodzić przez punkt świetlny. Jeśli występuje heteroforia czerwona linia będzie
przesunięta w zależności od kierunku zbaczania badanego oka. Należy pamiętać by badanie
przeprowadzić w dwóch ustawieniach pałeczki Maddoxa (równoległym i prostopadłym).
Możliwe wyniki badania przedstawia tabela 7.

Tabela 7. Ustawienie oka a położenie czerwonej linii [2, s. 127].

Ustawienie oka

Położenie czerwonej linii

Prawidłowe (orthophoria)

Linia przechodzi przez punkt świetlny

Zbieżne (esophoria)

Linia ustawiona skroniowo od punktu
świetlnego (położenie nieskrzyżowane)

Rozbieżne (exophoria)

Linia ustawiona nosowo od punktu
świetlnego (położenie skrzyżowane)

Ku górze (hyperphoria)

Linia ustawiona ku dołowi od punktu
świetlnego

Ku dołowi (hypophoria)

Linia ustawiona ku górze od punktu
świetlnego

Skręt do wewnątrz (incyclophoria)

Linia ustawiona skośnie na zewnątrz

Skręt na zewnątrz (excyclophoria)

Linia ustawiona skośnie do wewnątrz

Badanie kąta gamma.

Badanie należy przeprowadzić z odległości 1 metra, zakrywając osobie badanej jedno oko

i polecając patrzenie na punkt świetlny w środku skali Maddoxa. Przemieszczenie refleksu
rogówkowego od centrum świadczy o istnieniu kąta gamma, którego wartość wyznacza się przez
przesuwanie wskaźnika po skali do momentu, gdy światło odbije się w centrum rogówki.
Badanie kąta obiektywnego zeza.

Badanie należy przeprowadzić z odległości 1m.

I sposób. Osobę badaną należy poprosić o patrzenie okiem prowadzącym na punkt świetlny
w środku skali. W takim ustawieniu oczu refleks rogówkowy znajduje się obwodowo od
centrum rogówki. Aby wyznaczyć kąt obiektywny zeza wystarczy przesunąć wskaźnik na skali
do momentu, gdy refleks w nieprawidłowo ustawionym oku znajdzie się w środku rogówki.
II sposób. Dotyczy pacjentów z fiksacją centralną. Należy polecić osobie badanej patrzenie
okiem prowadzącym na punkt świetlny a okiem zezującym na wskaźnik, który winien być
przesuwany po skali aż do momentu ustania ruchów nastawczych.
III sposób. Badanie dwojenia prowokowanego. Dotyczy pacjentów z jednoczesną percepcją
i prawidłową korespondencją siatkówkową. Należy założyć przed oko zdrowe ciemnoczerwone
szkło i polecić pacjentowi fiksowanie tym okiem punktu świetlnego. Osoba badana widzi dwa
światła: jedno czerwone, drugie białe. Gdy istnieje zez zbieżny osoba badana widzi światełka
podwójne nieskrzyżowane, natomiast w zezie rozbieżnym – skrzyżowane. W przypadku
odchylenia oka pionowego pacjent zauważa pionowe przesunięcie obrazów podwójnych.
Skrzydło Maddoxa jest złożone:
– ze

skośnie ustawionego skrzydła górnego, które oddziela pole widzenia każdego oka (osoba

badana jednym okiem widzi skalę, drugim – wskazówkę) oraz

–

z pionowego skrzydła dolnego, oddzielającego obraz czerwonej skali od obrazu wskazówki.

Urządzenie to służy do określania rodzaju i stopnia heteroforii do bliży. Odczytana wartość na
skali stanowi moc pryzmatu niezbędnego do korekcji istniejącej heteroforii z bliska.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Listwy pryzmatyczne

Listwy pryzmatyczne służą do badania fuzji, a także do wyznaczania kąta obiektywnego

zeza w pryzmatycznym teście naprzemiennego zasłaniania (polegającym na doborze
odpowiedniej mocy pryzmatu, przy którym ustaje ruch nastawczy gałki ocznej) oraz w szybkim
teście Krimskiego (polegającym na doborze odpowiedniej mocy pryzmatu aż do uzyskania
symetrycznych odbić refleksów świetlnych na rogówkach obu oczu).

Badanie zakresu fuzji należy wykonać z odległości 5 metrów. Osoba badana jest proszona

patrzenie na punkt świetlny. Należy przesuwać listwę przed okiem aż do momentu

rozdwojenia się punktu świetlnego. Zakres fuzji przy badaniu listwami pryzmatycznymi
przedstawia tabela.

Tabela 8. Zakres fuzji mierzonej pryzmatami z odległości 5m [2, s. 119]

Zakres fuzji poziomej w kierunku

konwergencji

18 – 30Dpryzmat.

Zakres fuzji poziomej w kierunku

dywergencji

8-12Dpryzmat.

Zakres fuzji pionowej

4-6Dpryzmat.

U dzieci można stosować dodatkowo szkła prążkowane Bagoliniego, które umożliwiają kontrolę
odpowiedzi (gdy istnieje prawidłowe widzenie obuoczne osoba badana widzi dwie smugi
świetlne układające się w literę X, której środkiem jest punkt świetlny).
Wizuskop

Wizuskop jest rodzajem wziernika okulistycznego z wbudowanym znaczkiem fiksacyjnym.

Służy do badania fiksacji, której ocena jest niezbędna w każdym przypadku choroby zezowej.
Przy badaniu należy używać słabego oświetlenia i zastosować zielony filtr. Po 15 minutach od
rozszerzenia źrenicy należy poprosić osobę badaną o patrzenie prosto w gwiazdkę wizuskopu
i ocenić czy przez cały czas gwiazdka pokrywa się z plamką siatkówki badanego oka. W ten
sposób można określić w stopniach ewentualną odległość miejsca ekscentrycznej fiksacji.
Możliwe wyniki badania przedstawia tabela.

Tabela 9. Zależność czasu wystąpienia zeza od rodzaju fiksacji [2, s. 74]

Fiksacja centralna, plamkowa

Stan prawidłowy lub zezy o późnym

początku

Fiksacja ekscentryczna (okołodołkowa,

około plamkowa, obwodowa)

Zezy o wczesnym początku

Brak fiksacji

Zezy o bardzo wczesnym początku (bardzo

niska ostrość wzroku)

Testy widzenia obuocznego

Testy widzenia obuocznego dzieli się na testy:

– mocnodysocjujące tj. test Wortha,
– słabodysocjujące tj. próba Bangoliniego i próby polaryzacyjne.

Test Wortha, zwany inaczej próbą czterech świateł stanowi oddzielne urządzenie lub też

może być prezentowany przez rzutnik optotypów. Składa się z 4 kolorowych światełek: górnego-
czerwonego, dolnego-białego, bocznych-zielonych, prezentowanych w kształcie kółek lub
odpowiednio do w/w kolorów – w kształcie kwadratu, kółka i dwóch krzyżyków.
Sposób badania.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Badanie należy przeprowadzić z odległości 5, 1, a także 0.3m. Przed oko prawe pacjenta należy
założyć czerwony filtr, a przed oko lewe-zielony. Prawidłowo osoba badana powinna widzieć
wszystkie 4 kolory bez przemieszczenia znaków świetlnych. Widzenie tylko dwóch świateł
czerwonych świadczy o supresji lewostronnej, trzech świateł zielonych – o supresji
prawostronnej, natomiast widzenie pięciu świateł (3 zielonych, 2 czerwonych) świadczy
o

dwojeniu. Pojawianie się naprzemienne zielonych i czerwonych świateł świadczy

o naprzemiennej supresji.

Próba Bagoliniego polega na zastosowaniu specjalnych bardzo drobno prążkowanych

szkieł, które należy włożyć do oprawki próbnej pod kątem 45º i 135º. Pacjent powinien fiksować
źródło światła. O prawidłowym widzeniu obuocznym lub o zezie z nieprawidłową
korespondencją siatkówkową świadczy widzenie dwóch biegnących ukośnie smug światła,
przecinających się w swoich środkach w kształcie litery X. Obecność dwóch nieprzecinających
się linii świadczy o diplopii. Jeśli widziana jest tylko jedna smuga świetlna to nie ma
jednoczesnej percepcji. Natomiast jeśli w jednej ze smug widziana jest mała przerwa świadczy
to o istnieniu centralnego mroczka supresji.

Próby polaryzacyjne polegają na użyciu ustawionych prostopadle względem siebie filtrów

polaryzacyjnych, umieszczonych w ramce próbnej. Specjalny test z optotypami również należy
oświetlić światłem różnie spolaryzowanym. Dzięki temu pacjent widzi jednym okiem tylko tą
część testu, która ma oświetlenie w tej samej płaszczyźnie co filtr.

Test Schobera jest rodzajem testu polaryzacyjnego, składającym się z centralnego krzyża

oraz dwóch koncentrycznych kół. Gdy filtry polaryzacyjne ustawi się w pozycji V to prawe oko
będzie widziało biały krzyż, natomiast oko lewe – białe koła. Jakiekolwiek odchylenie od
symetrycznego położenia świadczy o heteroforii.

Testy widzenia obuocznego do bliży.

Badanie za pomocą tych testów należy przeprowadzać z odległości około 40 cm.

Test Titmusa składa się z dwóch płytek, na których umieszczono trójwymiarowe,

polaryzacyjne obrazki. Na pierwszej płytce znajduje się obrazek muchy. Służy on do określania
ogólnej stereopsji, zwłaszcza u małych dzieci. Pacjenta należy zachęcić do złapania jednego
skrzydełka muchy. Gdy istnieje widzenie stereoskopowe dziecko będzie chwytało skrzydełko
ponad powierzchnią płytki. Na drugiej płytce umieszczono:

–

9 kwadracików zawierających po 4 kółka, z których jedno przy prawidłowej stereopsji leży
bliżej niż płaszczyzna obrazków,

– zwierzęta w 3 rzędach, po 5 w każdym rzędzie, z których w warunkach jedno wysuwa się

przed pozostałe (w rzędzie A jest to kot, w rzędzie B – królik, w rzędzie C – małpa).

Test TNO jest testem do przesiewowego badania widzenia obuocznego u dzieci

przedszkolnych. Składa się z 7 plansz, na których znajdują się różne figury utworzone z kropek.
Test ten należy przeprowadzać po nałożeniu osobie badanej czerwono-zielonych okularów. Trzy
pierwsze plansze pozwalają na określenie obecności widzenia stereoskopowego, następne służą
do określenia jej stopnia.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy ocenić ostrość wzroku w dal i do bliży u osoby dorosłej i u dziecka?
2. Jakie znasz rodzaje tablic do badania ostrości wzroku?
3. Jakie

są zasady zapisywania ostrości wzroku w dal i do bliży?

4. Jakie znasz testy jakościowe do oceny widzenia barwnego?
5. Jakie

są wady i zalety autorefraktometrii?

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

6. Do czego służy kaseta okulistyczna?
7. W jaki sposób należy zbadać rozstaw źrenic do bliży i do dali?
8. W jaki sposób należy zmierzyć promień krzywizny rogówki?
9. Jakie znasz rodzaje badania pola widzenia? Jakie są ich zalety i wady?
10. Jak można zmierzyć moc soczewki okularowej?
11. Co to jest pole spojrzenia?
12. W jaki sposób można określić granice pola spojrzenia?
12. W jaki sposób za pomocą synoptoforu można określić kąt subiektywny, obiektywny zeza?
13. W jaki sposób należy określić stopnie widzenia obuocznego za pomocą synoptoforu?
14. Jak należy określić kąt obiektywny zeza za pomocą krzyża Maddoxa?
15. Jakie urządzenie służy do określania heteroforii do bliży?
16. Jak należy określić rodzaj fiksacji za pomocą wizuoskopu?
17. Jakie badania można przeprowadzić za pomocą synoptoforu?
18. Jakie wyróżnia się rodzaje obrazków stosowanych przy badaniach na synoptoforze?
19. Do czego służy krzyż i skrzydło Maddoxa?
20. Jakie wyróżnia się rodzaje testów do oceny widzenia obuocznego?
21. Co to jest i do czego służy wizuskop?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj ostrość wzroku w dal bez korekcji oraz z korekcją okularową.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) przygotować zasłonkę oka niebadanego, kartkę papieru, długopis,
3) starannie

zasłonić oko niebadane (lewe) za pomocą oprawki próbnej z zasłonką,

4) zacząć badanie od najwyższego rzędu optotypów, prosząc osobę badaną o przeczytanie

całego rzędu,

5) kolejno pokazywać lub podświetlać następne rzędy znaków testowych, prosząc o ich

odczytanie,

6) zapisać zbadaną ostrość wzroku bez korekcji (dla oka prawego),
7) powtórzyć czynności 3-6 dla drugiego oka (lewego),
8) powtórzyć czynności 3-7 w celu zbadania ostrości wzroku z korekcją okularową.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie o długości co najmniej 5m,

– tablice Snellena do badania ostrości wzroku w dal
– oprawka próbna, zasłonka, kartka papieru, długopis.

Ćwiczenie 2

Zbadaj ostrość wzroku do bliży.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) przygotować zasłonkę na oko niebadane, kartkę papieru, długopis,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

3) starannie

zasłonić oko niebadane,

4) zacząć badanie od najwyższego rzędu optotypów, prosząc osobę badaną o przeczytanie

całego rzędu tekstu,

5) jeśli badany nie jest w stanie przeczytać najwyższego rzędu kolejno pokazywać następne

rzędy znaków testowych lub tekstu do momentu ich rozpoznania,

6) zapisać zbadaną ostrość wzroku,
7) powtórzyć czynności 3-6 dla drugiego oka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

–

tablice Snellena do badania ostrości wzroku do bliży

–

zasłonka, kartka papieru, długopis.

Ćwiczenie 3

Zbadaj zdolność widzenia barwnego za pomocą tablic Ishihary.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) przygotować zasłonkę oka niebadanego, kartkę papieru, długopis,
3) zasłonić oko niebadane,
4) sprawdzać kolejno zdolność odczytania cyfr,
5) zapisać zdolność rozróżniania barw dla badanego oka,
6) powtórzyć czynności 3-5 dla oka drugiego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

–

tablice Ishihary do badania widzenia barwnego,

–

zasłonka, kartka papieru, długopis.

Ćwiczenie 4

Zbadaj wadę refrakcji autorefraktometrem przed i po porażeniu akomodacji.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel badania,
3) włączyć urządzenie,
4) dostosować wysokość stolika oraz oparcia na brodę,
5) wybrać tryb pomiaru (manual lub auto),
6) poruszając joystickiem góra-dół oraz przód-tył ustawić celownik widoczny na ekranie

komputera na środek źrenicy oka prawego osoby badanej,

7) dokonać 3-krotnego pomiaru naciskając górny przycisk joysticka lub pozwolić by pomiar

odbył się automatycznie,

8) powtórzyć czynności 6 i 7 dla oka lewego,
9) wydrukować wynik badania (przycisk PRINT),
10) umieścić dane pacjenta na wydruku,
11) zakropić 1% Tropikamid do worka spojówkowego obu oczu,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

12) powtórzyć czynności 4-10 dla obojga oczu.
13) wyłączyć autorefraktometr,
14) porównać wyniki badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:
–

odpowiednio przyciemnione pomieszczenie,

– autorefraktometr,

długopis.

Ćwiczenie 5

Zbadaj rozstaw źrenic do bliży i do dali.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) przygotować pupilometr elektroniczny lub linijkowy,
3) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel badania,
4) zacząć badanie od oka prawego pacjenta,
5) ustawić początek skali pupilometru na brzegu skroniowym lub środku źrenicy oka prawego,

zamykając swoje oko lewe,

6) ustawić koniec skali pupilometru na odpowiednio brzegu skroniowym lub środku źrenicy

oka lewego, zamykając własne oko prawe

7) odczytać wynik (w pupilometrze elektronicznym nacisnąć przycisk READ) i zapisać

w karcie badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– pupilometr linijkowy lub elektroniczny,
–

karta badania, długopis.

Ćwiczenie 6

Wyznacz promienie krzywizny rogówki w dwóch głównych południkach.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel badania,
3) odpowiednio

ustawić podpórkę pod brodę pacjenta i wyregulować stolik urządzenia,

4) zacząć badanie od oka prawego, ustawiając ramię oftalmometru pionowo,
5) wyregulować za pomocą joysticka ostrość,
6) określić czy widziane figury stykają się ze sobą, jeśli nie – to odpowiednio przesunąć

pokrętło aż do zetknięcia się figur,

7) obrócić ramię oftalmometru o 90º i ponownie sprawdzić czy figury stykają się ze sobą,
8) zapisać wynik pomiaru promieni krzywizny rogówki w dwóch południkach głównych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

odpowiednio przyciemnione pomieszczenie,

– oftalmometr

Javala,

–

karta badania, długopis.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Ćwiczenie 7

Określ moc soczewek okularowych.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) po włączeniu zasilania za pomocą pierścienia okularu podziałki dioptryjnej ustawić

odpowiednią ostrość,

3) ustawić poprzez obrót okularu nastawczego lunetki widoczny przezeń test zielonych kropek,

skalę kątową oraz czarne linie w postaci krzyża,

4) umieścić badaną soczewkę (tylną powierzchnią w dół) na podstawce oporowej, fiksując ją

za pomocą uchwytów zakończonych gumkami,

5) uzyskać obraz wyraźnego testu zielonych kropek,
6) odczytać i zapisać moc i rodzaj soczewki przez okular podziałki dioptryjnej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– frontofokometr,
–

karta badania, długopis.

Ćwiczenie 8

Zbadaj obwodowe i centralne pole widzenia metodą perymetrii statycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić sposób i cel przeprowadzenia badania,
3) włączyć urządzenie i wpisać dane pacjenta, zastosowaną korekcję,
4) wybrać zakres badania (pole widzenia 60º, 30º) i strategię (np. fast threshold),
5) zasłonić oko niebadane płytką zasłaniającą mocując jej gumkę nad łukiem brwiowym,
6) odpowiednio

ustawić wysokość stołka oraz stolika,

7) pilnować dobrej fiksacji oraz odpowiedniej pozycji głowy pacjenta,
8) po

zakończeniu testu wydrukować wynik,

9) czynności 5-8 powtórzyć dla drugiego oka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– perymetr

komputerowy,

– drukarka,
– zasłonka.

Ćwiczenie 9

Określ kąt obiektywny zeza za pomocą synoptoforu.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia badania,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

3) włożyć zestaw małych obrazków (np. kanarek-klatka) i uruchomić synoptofor,
4) ustawić ramiona synoptoforu należy ustawić tak, by refleksy świetlne znajdowały się

w środku obu rogówek,

5) poprosić osobę badaną o fiksowanie prawego obrazka (kanarek), po czym zgasić światło

oświetlające ten obrazek i obserwować oko lewe, jednocześnie polecając by pacjent skupił
wzrok na lewym obrazku (mała klatka)

6) przesunąć ramię synoptoforu odpowiednio do ruchu nastawczego,
7) zamienić obrazki i powtórzyć całe badanie w celu zmierzenia kąta obiektywnego przy

fiksacji okiem lewym,

8) nacisnąć przycisk DIFF i odczytać różnicę między obiema pozycjami ustawienia ramion

synoptoforu,

9) zapisać wynik w karcie badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

–

synoptofor z zestawem obrazków,

–

karta badania, długopis.

Ćwiczenie 10

Określ kąt subiektywny zeza za pomocą synoptoforu.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia badania,
3) włożyć odpowiedni zestaw obrazków (np. żołnierz-strażnica) i włączyć synoptofor,
4) ustawić ramiona synoptoforu na zero,
5) poprosić osobę badaną by przesunęła sama ramię synoptoforu, by obiekty z obrazków się

pokryły (np. żołnierz wszedł do strażnicy),

6) zapisać wynik w karcie badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

–

zestaw obrazków do badania,

– synoptofor,
–

karta badania, długopis.

Ćwiczenie 11

Zbadaj widzenie obuoczne za pomocą testu Wortha.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia badania,
3) nałożyć pacjentowi okulary czerwono-zielone,
4) włączyć urządzenie lub projektor z testem Wortha,
5) poprosić osobę badaną o powiedzenie ile świateł widzi i jakiego są koloru,
6) odnotować wynik w karcie badania.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

– urządzenie z testem Wortha,
–

karta badania, długopis.

Ćwiczenie 12

Określ równowagę mięśni gałkoruchowych za pomocą krzyża i pałeczki Maddoxa.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia badania,
3) przeprowadzić badanie w przyciemnionym pokoju z odległości 5 metrów,
4) osobie badanej założyć przed jedno oko pałeczkę Maddoxa,
5) poprosić o patrzenie na punkt świetlny i umiejscowienie linii świetlnej na skali stycznych

krzyża Maddoxa,

6) przeprowadzić badanie w dwóch ustawieniach pałeczki Maddoxa (równoległym

i prostopadłym),

7) zapisać wynik w karcie badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednie

pomieszczenie,

– krzyż i pałeczka Maddoxa,
– oprawka

próbna,

–

karta badania, długopis.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

zbadać ostrość wzroku do dali?

zbadać ostrość wzroku do bliży?

zbadać zdolność widzenia barwnego?

zbadać wadę refrakcji autorefraktometrem?

zbadać rozstaw źrenic do bliży i do dali?

określić promienie krzywizny rogówki?

określić moc soczewek okularowych?

zbadać obwodowe i centralne pole widzenia?

określić kąty zeza za pomocą synoptoforu?

10)

zbadać stopnie widzenia obuocznego za pomocą synoptoforu?

11)

zbadać widzenie obuoczne za pomocą testu Wortha?

12)

zbadać równowagę mięśni gałkoruchowych za pomocą krzyża i pałeczki
Maddoxa?

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

4.2. Rodzaje i zastosowanie urządzeń i aparatów do ćwiczeń

ortoptycznych i pleoptycznych

4.2.1. Materiał nauczania

Aparaty i urządzenia do ćwiczeń ortoptycznych

Aparat do ćwiczeń ruchomości mięśni

Aparat do ćwiczeń ruchomości mięśni służy do ćwiczeń mięśni zewnątrzgałkowych oczu.

Zbudowany jest z wklęsłej czaszy ze źródłem światła oraz konsoli regulującej takie parametry
jak:
– czas

opóźnienia,

– rodzaj sekwencji wyświetlanych bodźców świetlnych (zgodna z kierunkiem zegara,

przeciwna, zygzakowa, losowa, wg własnego wzoru).

Sposób przeprowadzania ćwiczeń.

Po ustawieniu tych parametrów należy odpowiednio ustawić podpórkę brody i czoła.

Pacjent ma za zadanie poruszanie oczami tak, by fiksować pojawiające się sekwencyjnie bodźce
świetlne.
Stereoskop

Stereoskop jest aparatem służącym do ćwiczeń widzenia stereoskopowego poprzez

wzmocnienie fuzji, przeciwdziałanie supresji oraz rozdzielenie akomodacji i konwergencji. Do
ćwiczeń stereopsji służą specjalne karty z różnymi obrazkami.
Sposób przeprowadzenia ćwiczeń.

Pacjent powinien połączyć dwa obrazki i zbliżać je do siebie do momentu ich rozdzielenia.

Następnie powinien ponownie złączyć obrazki i ćwiczyć zakres fuzji w kierunku dywergencji.
Należy odnotować kąt i zakres fuzji.
Karty stereogramowe

Karty stereogramowe są przejrzystymi płytkami z naniesionymi na nie obrazkami tego

samego przedmiotu, ale o nieznacznie zmienionych szczegółach. Służą do ćwiczenia
fizjologicznego dwojenia, które ma na celu poprawę kontrolowania ustawienia oczu.
Cheiroskop

Cheiroskop jest aparatem służącym do ćwiczeń, które poprzez wzmocnienie fuzji powodują

usunięcie tłumienia.

Rys. 9 Dziecko ćwiczące na cheiroskopie [www.childrensvision.com/photos.html].

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Sposób przeprowadzania ćwiczeń.

Na początku należy umieścić w uchwycie bocznym obrazek z zaznaczonymi konturami

jakiegoś przedmiotu czy postaci (np. domek, kurczak) a na podstawie – pustą kartkę papieru.
Należy polecić dziecku, by patrząc przez otworki (z soczewkami wypukłymi) przerysowało
widziany obrazek na kartkę. W trakcie tego ćwiczenia jedno oko fiksuje odbity przez ukośne
lusterko obrazek, drugie natomiast patrzy na kartkę. Pacjenci z niedawno rozwiniętą współpracą
obu oczu mają trudności z równoczesnym widzeniem obrazka i ołówka, którym rysują. Nie
należy więc dopuszczać do naprzemiennego patrzenia, które stwierdza się, gdy rysunek jest
mniejszy lub większy od oryginalnego obrazka.
Pryzmaty

Pryzmaty są zbudowane z dwóch przejrzystych ścian, tworzących ze sobą kąt ε

i kończących się krawędzią oraz z podstawy, na której w pobliżu znaku B znajduje się cyfra
odpowiadająca mocy pryzmatu. Służą one do:
–

wyrównania heteroforii z wyjątkiem cykloforii,

– umożliwienia widzenia dwuplamkowego w zezie jawnym przy braku supresji,

niedowidzenia i obecności prawidłowej korespondencji siatkówkowej,

– wyrównania

kąta resztkowego po operacjach zeza,

– usunięcia diplopii i wyrównawczego ustawienia głowy w zezach porażennych,
– badań przed planowaną operacją zeza,
– leczenia

nieprawidłowej

korespondencji siatkówkowej (hiperkorekcja pryzmatyczna).

Zasada działania pryzmatów.

Promienie świetlne przechodząc przez pryzmat są załamywane dwukrotnie, zarówno przy

wejściu jak i wyjściu z pryzmatu. Kąt odchylenia pryzmatu delta określa stopień tego
odchylenia. Zależność między kątem odchylenia a łamiącym pryzmatu przedstawia wzór:

Delta= (n-1) Epsilon,

gdzie n to współczynnik załamania światła (dla soczewki okularowej równy 1.52).

Pryzmat przesuwa obraz, który się ogląda w kierunku swojej krawędzi. Moc pryzmatu

określa się za pomocą kąta łamiącego w stopniach lub kąta odchylenia w stopniach lub
dioptriach pryzmatycznych. Moc pryzmatu równa jest 1 dioptrii pryzmatycznej, jeżeli
w odległości 1m od niego promień odchyla się o 1cm w kierunku prostopadłym do przedłużenia
promienia padającego.

Siłę pryzmatu w zależności od kąta łamiącego i odchylenia przedstawia tabela 10.

Tabela 10. Zależność między kątem łamiącym a odchyleniem delta oraz między mocą pryzmatu w dptr pryzm.

a odchyleniem epsilon [2, s. 213].

Kąt łamiący
pryzmatu epsilon

Odchylenie delta

Moc w dptr pryzm.

Odchylenie epsilon

1 0.52 1 0.57

2 1.04 2 1.15

3 1.56 3 1.72

4 2.09 4 2.29

5 2.61 5 2.86

6 3.14 6 3.43

7 3.63 7 4.00

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

8 4.21 8 4.57

9 4.75 9 5.14

10 5.30 10 5.71

11 5.87 11 6.28

12 6.42 12 6.84

13 6.99 13 7.41

14 7.57 14 7.97

15 8.16 15 8.53

16 8.76 16 9.09

17 9.38 17 9.65

18 10.01 18 10.20

19 10.65 19 10.31

20 11.32 20 10.76

Przy doborze pryzmatów (po wyrównaniu wady refrakcji) odchylenie oka należy określić na
krzyżu Maddoxa za pomocą pałeczki Maddoxa. Odległość badania zależy od dystansu, dla
jakiego ma być dobrany pryzmat. Krawędź pryzmatu należy ustawić w kierunku odchylenia oka.
W przypadku odchylenia zbieżnego należy ustawić pryzmaty krawędziami ku sobie, natomiast
w zezie rozbieżnym podstawami ku sobie. W przypadku odchylenia skośnego moc i kierunek
pryzmatu należy wyznaczyć metodą wektorową po określeniu odchylenia poziomego
i pionowego badanego oka.

Aparaty i urządzenia do ćwiczeń pleoptycznych

Pleoptofor

Pleoptofor jest aparatem złożonym z:

– części dolnej, czyli podstawy zawierającej tablicę z przełącznikami,
– części środkowej, zawierającej osłonę, źródło światła, uchwyty dla filtrów i szablonów,
– części górnej, służącym do oglądania dna oka.
Służy on do ćwiczeń pleoptycznych, które mają na celu przywrócenie plamce oka
niedowidzącego dominacji nad obwodem siatkówki, a tym samym usunięcie mroczka
środkowego. Dzięki odpowiednim szablonom, złożonym z przesłony do osłonięcia plamki oraz
otworka otoczonego czarnym pierścieniem unika się oślepienia okolicy plamki.

Leczenie ekscentrycznej fiksacji bądź jej braku należy realizować w dwóch etapach.

Etap I. Olśniewanie tylnego bieguna gałki ocznej dookoła plamki z zastosowaniem
odpowiedniego szablonu – im bliżej plamki znajduje się punkt fiksacji ekscentrycznej tym
mniejsza musi być przesłona plamki oraz otworek stosowany przy pobudzaniu, a tym większe
musi być pole olśniewane.
Etap II. Pobudzanie plamki przez około 1 minutę celowanymi, przerywanymi bodźcami
świetlnymi.
Lokalizatory świetlne i akustyczne

Lokalizator świetlny jest aparatem o kształcie płaskiej skrzyneczki o pokrywie z okrągłymi

otworkami. Służy do ćwiczenia koordynacji oko-ręka, jest więc uzupełnieniem leczenia
pleoptoforem lub eutyskopem.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Sposób przeprowadzania ćwiczeń.

Ćwiczenia na lokalizatorze powinny być wykonywane w przyciemnionym pokoju i trwać

około 15 minut. Odległość między aparatem a pacjentem powinna wynosić około 30cm. Na
początku należy sprawdzić położenie refleksu rogówkowego w oku prowadzącym, po czym
należy je zasłonić. Następnie należy zapalić światełko w górnym szeregu i polecić pacjentowi
jego fiksowanie okiem niedowidzącym. Potem należy zakryć palcem wskazującym światełko
i polecić osobie leczonej fiksowanie tego palca. Następnie należy przesunąć w bok wskaziciel
tak, by refleks rogówkowy oka niedowidzącego odpowiadał refleksowi oka zdrowego. W ten
sposób zmusza się pacjenta do popatrzenia plamką w światło, które stanowi dla niej subtelny
dodatkowy bodziec. Następnie poleca się osobie leczonej wskazać palcem światełko. Pacjent
powinien zlokalizować je właściwie bez sprawdzania dotykiem lokalizacji otworka.

Po około 10 minutach ćwiczenia osoba leczona może przeprowadzać ćwiczenie

samodzielnie, ale należy kontrolować czy prawidłowo ustawia oko. Gdy pacjent nabierze
wprawy należy stopniowo zwiększać stopień trudności. Na początku należy wyłączyć zmysł
dotyku przez zasłonięcie otworków plastikową płytką – wtedy oko niedowidzące musi samo
dobrze lokalizować. Następnie należy poprosić pacjenta by do lokalizacji światełka użył rylca,
co wymaga jeszcze większej precyzji w jego lokalizowaniu.

W lokalizatorze akustycznym ćwiczenia właściwej lokalizacji plamką ułatwia słuch.

Separator

Separator jest aparatem służącym do ćwiczeń, mających na celu zniwelowanie trudności

w oddzielaniu gęsto ułożonych znaków.
Sposób przeprowadzania ćwiczeń.

Należy zakryć oko prowadzące za pomocą przesłonki. Odległość badania uzależniona jest

od zdolności rozpoznania optotypów przez osobę badaną. Następnie należy stopniowo
zmniejszyć odległość między optotypami, polecając każdorazowo pacjentowi by je spróbował
rozpoznać. Ćwiczyć należy przez 10-20 minut.
Eutyskop

Eutyskop jest rodzajem wziernika okulistycznego, w którym intensywność oświetlenia może

być znacznie bardziej zwiększona niż w pozostałych wziernikach okulistycznych. Służy do
wywoływania powidoków w celu osłabienia miejsca fiksacji ekscentrycznej i wzmocnienia
fiksacji plamkowej.
Sposób przeprowadzania ćwiczeń.

Po włączeniu aparatu należy ustawić odpowiednie pole oświetlania – dostępne jest pole

duże o zakresie 30º lub pole małe 7º. Następnie należy zasłonić oko prowadzące z wyjątkiem
pacjentów z dużym zezem i utrwaloną fiksacją ekscentryczną. Potem należy olśnić przez około
20 sekund siatkówkę obwodową oka nieprawidłowo fiksującego (odpowiednia przesłona
o wielkości 5º lub 3º albo 1.1º zapewnia ochronę plamki), wywołując powidok w kształcie
pierścienia, w którym jasny krążek odpowiada plamce. W ten sposób zmusza się oko
niedowidzące do widzenia plamką, co sprzyja poprawie ostrości wzroku.

Po naświetlaniu eutyskopem należy ustawić pacjenta przed białym ekranem i włączyć

migające oświetlenie, stopniowo skracając czas trwania fazy ciemnej. Ułatwia to przejście
powidoku pozytywnego w negatywny, który powinien utrzymywać się jak najdłużej, gdyż
świadczy on o przezwyciężeniu hamowania.
Koordynator

Koordynator jest aparatem służącym do utrwalania fiksacji centralnej oraz lokalizacji

plamkowej a także ćwiczeń koordynacji ręka-oko. Zasada działania opiera się na zjawisku
Haidingera, które wytwarzane jest przez wirujący polaryzacyjny krążek obserwowany przez filtr
o barwie błękitu kobaltowego – pacjent obserwuje wtedy kręcące się śmigło samolotu.
Sposób przeprowadzenia ćwiczeń.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Należy zasłonić pacjentowi lepsze oko, a następnie umieścić w koordynatorze płytkę oraz

kartę z małą aperturą przed nią. Otrzymamy pojedynczą czarną kropkę na niebieskim tle.
Następnie należy polecić, by pacjent patrzył wprost na czarną kropkę i ustalił pozycję śmigiełka.
I tak, na przykład, jeśli pacjent ma zasłonięte lewe oko, a śmigiełko (miotełka) wiruje wokół
punktu oddalonego o 2mm na prawo od kropki („na godzinie trzeciej”), świadczy to
o fiksowaniu przez pacjenta kropki punktem siatkówki położonym ekscentrycznie (skroniowo)
w stosunku do dołka. Wtedy należy umieścić czerwony wskaźnik na błękitnym tle mniej więcej
w tej samej odległości, w tym przypadku 2mm na lewo od kropki („na godzinie dziewiątej”)
i poprosić pacjenta o patrzenie dokładnie na czubek wskaźnika. W ten sposób śmigiełko
powinno również przemieścić się w lewo o 2mm, nachodząc na czarną kropkę.

Następnie należy przesunąć czubek wskaźnika bardzo powoli w kierunku kropki,

jednocześnie instruując pacjenta, by utrzymywał wirujące śmigiełko (miotełkę) dokładnie na
kropce. Będzie to trudne, ponieważ wraz z ruchem wskaźnika śmigiełko będzie miało tendencję
do „ześlizgnięcia się” z kropki. Jeśli tak się stanie to trzeba wskaźnik cofnąć o taką odległość,
dzięki której wróci ona na kropkę, a następnie rozpocząć ponownie.

Poszczególnym pacjentom opanowanie tego ćwiczenia może zająć bardzo różną ilość czasu.

Sesje treningowe powinny trwać około 10 minut i powinny być wykonywane co najmniej 2 razy
dziennie. Aby osłabić siłę, wiążącą punkt ekscentryczny z fiksacją i mechanizmem
korespondencji, może być z początku konieczne zastosowanie odwrotnej okluzji (przysłonięcie
oka fiksującego ekscentrycznie). Prawidłowa fiksacja zostaje osiągnięta, jeśli wskaźnik, czarna
kropka oraz śmigiełko znajdują się w tym samym czasie w tym samym punkcie.
Synoptofor

Synoptofor służy także do ćwiczeń fuzji za pomocą małych obrazków, rzutowanych na

plamkę.
Sposób prowadzenia ćwiczeń zakresu fuzji w kierunku konwergencji.

W synoptoforze należy umieścić soczewki wklęsłe w celu zwiększenia akomodacji

i konwergencji. Następnie należy stopniowo zmniejszać moc soczewek celem nauczenia
konwergencji bez szkieł.

W celu pobudzenia konwergencji można polecić pacjentowi patrzenie na koniec nosa,

a następnie na obrazki w synoptoforze.

W czasie ćwiczeń należy stopniowo zmniejszać obrazki w synoptoforze.

Sposób prowadzenia ćwiczeń zakresu fuzji w kierunku dywergencji.

W synoptoforze należy umieścić soczewki wypukłe, co ułatwia zwolnienie akomodacji.

Należy polecić pacjentowi patrzenie w dal, a następnie szybko na obrazki w aparacie. Pacjent
powinien w czasie ćwiczeń starać się widzieć obrazek zamglony.
Stymulator wzrokowy

Stymulator wzrokowy jest aparatem skonstruowanym przez Campbella, służącym do

leczenia niedowidzenia.
Sposób przeprowadzenia ćwiczeń.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy określić za pomocą kart Tellera jakiej szerokości paski

widzi oko niedowidzące. Należy zasłonić oko lepiej widzące. W stymulatorze należy umieścić
test z prążkami o dużym kontraście, który obraca się z prędkością 1 obrót/minutę. Dziecko
powinno skupić uwagę na teście, który pobudza widzenie plamkowe.
Obturatory

Obturatory są rodzajem opatrunków, stosowanych w terapii okluzyjnej celem całkowitego

zasłonięcia jednego oka.
Reduktory ostrości wzroku

Reduktory ostrości wzroku są przesłonkami o różnej przeźroczystości, służącymi do

obniżenia ostrości wzroku oka zdrowego w chorobie zezowej. Wykonane są z folii o różnym
stopniu przyciemnienia, co pozwala obniżyć ostrość wzroku o 0.1, 0.2, 0.3, 0.4 lub 0.5.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Stwarzają lepsze warunki do obuocznego widzenia, a także do łatwiejszego przyzwyczajenia się
dziecka do całkowitej obturacji (co kilka dni należy założyć silniejszy reduktor by w końcu
całkowicie zasłonić oko zdrowe).

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Do czego służy stereoskop?

W jaki sposób należy przeprowadzić ćwiczenia za pomocą cheiroskopu?

Jakie są wskazania do stosowania pryzmatów?

W jakim celu używa się pleoptoforu?

Do czego służy separator?

W jaki sposób należy przeprowadzić ćwiczenia na lokalizatorze świetlnym?

Jaką rolę w leczeniu zeza spełnia eutyskop?

W jaki sposób można zwiększyć zakres fuzji?

Co to są reduktory ostrości wzroku?

10.

Do czego służą obturatory?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź ćwiczenia za pomocą stereoskopu.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia ćwiczenia,
3) włożyć odpowiednie obrazki do stereoskopu,
4) polecić pacjentowi, by połączył dwa obrazki i zbliżał je do siebie do momentu ich

rozdzielenia,

5) następnie polecić pacjentowi, by ponownie złączyć obrazki i ćwiczyć zakres fuzji

w kierunku dywergencji,

6) zapisać zakres fuzji w karcie badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– stereoskop,
– karty

ćwiczeń stereoskopowych,

– karta

badania.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź ćwiczenia za pomocą cheiroskopu.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia ćwiczenia,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

3) umieścić w uchwycie bocznym obrazek z zaznaczonymi konturami jakiegoś przedmiotu czy

postaci (np. domek, kurczak) a na podstawie – pustą kartkę papieru,

4) polecić dziecku, by patrząc przez otworki przerysowało widziany obrazek na kartkę,
5) nie

dopuszczać do naprzemiennego patrzenia,

6) ocenić czy rysunek odpowiada obrazkowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– odpowiednio

oświetlone pomieszczenie,

– cheiroskop,
–

obrazki do cheiroskopu.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź ćwiczenia zakresu fuzji w kierunku konwergencji na synoptoforze.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

zmniejszać moc soczewek celem nauczenia konwergencji bez szkieł,

6) w

czasie

ćwiczeń należy stopniowo zmniejszać obrazki w synoptoforze.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– synoptofor,
– zestaw

obrazków,

– soczewki

wklęsłe.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź ćwiczenia zakresu fuzji w kierunku dywergencji na synoptoforze.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia ćwiczenia,
3) włączyć synoptofor i umieścić obrazki w tubach,
4) umieścić soczewki wypukłe celem zwolnienia akomodacji,
5) zbadać zakres fuzji i zapisać w karcie badania
6) polecić pacjentowi patrzenie w dal, a następnie szybko na obrazki w aparacie,
7) upewnić się, że pacjent powinien w czasie ćwiczeń widzi obrazki zamglone.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– synoptofor,
– zestaw

obrazków,

– soczewki

wypukłe.

Ćwiczenie 5

Przeprowadź ćwiczenia na separatorze.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić sposób i cel ćwiczenia pacjentowi,
3) zakryć oko prowadzące za pomocą przesłonki,
4) ustalić odległość badania w zależności od zdolności rozpoznania optotypów przez osobę

badaną,

5) należy stopniowo zmniejszyć odległość między optotypami, polecając każdorazowo

pacjentowi by je spróbował rozpoznać,

6) ćwiczyć należy przez 10-20 minut.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– separator.

Ćwiczenie 6

Przeprowadź ćwiczenia na lokalizatorze świetlnym.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami badania oraz bhp,
2) wyjaśnić osobie badanej sposób i cel przeprowadzenia ćwiczenia,
3) ustalić odległość między aparatem a pacjentem powinna na około 30 cm,
4) sprawdzić położenie refleksu rogówkowego w oku prowadzącym, po czym należy je

zasłonić,

5) zapalić światełko w górnym szeregu i polecić pacjentowi jego fiksowanie okiem

niedowidzącym,

6) zakryć palcem wskazującym światełko i polecić osobie leczonej fiksowanie tego palca,
7) przesunąć w bok wskaziciel tak, by refleks rogówkowy oka niedowidzącego odpowiadał

refleksowi oka zdrowego,

8) polecić osobie leczonej wskazać palcem światełko bez sprawdzania dotykiem lokalizacji

otworka,

9) stopniowo

zwiększać stopień trudności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– lokalizator

świetlny.

4.2.4 Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

przeprowadzić ćwiczenia na stereoskopie?

przeprowadzić ćwiczenia na cheiroskopie?

przeprowadzić ćwiczenia zakresu fuzji na synoptoforze?

przeprowadzić ćwiczenia na lokalizatorze świetlnym?

przeprowadzić ćwiczenia na separatorze?

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań dotyczących podstawowej wiedzy z zakresu stosowania urządzeń
i aparatów w badaniach okulistycznych i strabologicznych.

Wszystkie zadania są zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 7, 9, 15, 17, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia !

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Tablice z hakami Pflügera służą do

oceny ostrości wzroku u niemowląt.

badania widzenia obuocznego.

oceny ostrości wzroku u dzieci powyżej 2rż i osób nieznających cyfr i liter.

badania widzenia barwnego.

2. Testem widzenia barwnego, pozwalającym na określenie rodzaju i stopnia zaburzenia

widzenia barw jest
a)

test Wortha.

test Farnswortha-Munsella.

test z wykorzystaniem tablic Ishihary.

próba Bagoliniego.

3. Kaseta

okulistyczna

jest zestawem soczewek okularowych w obudowie plastikowej.

umożliwia zapis video nieprawidłowej fiksacji oka niedowidzącego.

to zestaw obrazków służących do badania stopni widzenia obuocznego za pomocą
synoptoforu.

umożliwia zapis video zaburzeń ruchomości gałek ocznych.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

Pomiar odległości źrenic za pomocą pupilometru linijkowego przy doborze szkieł
korekcyjnych do dali przeprowadza się, gdy pacjent fiksuje wzrok na
a)

tablicy Snellena w odległości 5m.

osobie badającej.

przedmiocie oddalonym o 33cm od oczu.

przedmiocie oddalonym o 12 cm od oczu, ponieważ taka jest odległość między rogówką
a szkłem korekcyjnym.

Najjaśniejszy i największy znaczek testowy w perymetrii kinetycznej oznaczony jest
symbolem
a)

V-4.

I-1.

I-4.

III-1.

6. O ustawieniu zbieżnym oka badanego za pomocą krzyża i pałeczki Maddoxa świadczy linia

świetlna ustawiona
a)

nosowo od punktu świetlnego.

skroniowo od punktu świetlnego.

ku dołowi od punktu świetlnego.

ku górze od punktu świetlnego.

Obecność 2 smug świetlnych, tworzących literę X z centrum w punkcie świetlnym podczas
próby Bagoliniego jest oznaką
a)

braku jednoczesnej percepcji.

istnienia dwojenia.

obecności centralnego mroczka supresji.

prawidłowego widzenia obuocznego.

8. Widzenie tylko dwóch świateł czerwonych w próbie 4 świateł Wortha świadczy o

lewostronnej supresji.

prawostronnym tłumieniu.

diplopii.

anormalnej korespondencji siatkówkowej.

9. Dobór pryzmatów mających na celu wyrównanie ustawienia oka należy przeprowadzić

przed wyrównaniem wady wzroku.

po wyrównaniu wady wzroku.

po zapuszczeniu kropli rozszerzających źrenicę.

bezpośrednio po olśnieniu miejsca ekscentrycznej fiksacji eutyskopem.

10. Do wykształcenia fizjologicznego dwojenia służą ćwiczenia za pomocą

pleoptoforu.

cheiroskopu.

kart stereogramowych.

eutyskopu.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

11. Lokalizator świetlny służy do

ćwiczeń rozróżniania barw.

ćwiczeń rozdzielania gęsto ułożonych znaków.

wywoływania powidoków.

ćwiczeń koordynacji oko-ręka.

12. Sesja ćwiczeniowa na lokalizatorze świetlnym powinna trwać

15 minut w przyciemnionym pomieszczeniu.

45 minut w pomieszczeniu jasno oświetlonym.

1 minutę w warunkach oświetlenia dziennego.

30 minut niezależnie od warunków oświetlenia w pomieszczeniu.

13. W celu wspomożenia zwiększenia fuzji w kierunku konwergencji w synoptoforze należy

umieścić:
a)

soczewki wypukłe.

soczewki wklęsłe.

soczewki pryzmatyczne.

soczewki kontaktowe.

14. Ćwiczenia na stymulatorze wzrokowym mają na celu pobudzenie

fiksacji ekscentrycznej.

widzenia plamkowego.

miejsca fiksacji pozaplamkowej.

widzenia skotopowego.

15. Eutyskop służy do wywoływania powidoków w celu

redukcji ostrości wzroku oka prowadzącego.

osłabienia miejsca fiksacji ekscentrycznej i pobudzenia fiksacji plamkowej.

wykształcenia fizjologicznej diplopii.

wykształcenia prawidłowego zakresu fuzji.

16. Zakres prawidłowej fuzji badanej synoptoforem wynosi

w kierunku dywergencji 8º, a w kierunku konwergencji 25º dla najmniejszych obrazków
o wielkości 1º.

w kierunku konwergencji 4–6º, a w kierunku dywergencji 25º dla dużych obrazków
o wielkości 8º.

w kierunku dywergencji 1–2º, a w kierunku konwergencji 8–12º dla dużych obrazków
o wielkości 8º.

w kierunku dywergencji 4–6º, a w kierunku konwergencji 25º dla dużych obrazków
o wielkości 8º.

17. Do pomiaru kąta anomalii należy umieścić w tubach synoptoforu obrazki

Heringa.

Haidengera.

różniące się szczegółami kontrolnymi.

różniące się wielkością.

18. Separator służy do

a) rozdzielenia widzenia obuocznego.

ćwiczeń niwelujących trudności w rozdzielaniu gęsto ułożonych znaków.

c) zasłaniania oka prowadzącego w chorobie zezowej.

d) badania widzenia obuocznego.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

19. Test Krimskiego

a) polega na rzutowaniu gwiazdki wizuskopu na dno oka badanego celem oceny fiksacji.
b) polega na obserwacji odbicia światła rzutowanego na wprost na rogówkach obu oczu

w celu wstępnej oceny kąta obiektywnego zeza.

c) polega na zasłonięciu oka zdrowego.
d) jest szybkim badaniem kąta zeza za pomocą listwy pryzmatycznej i rzutowanego

światła.

20. W pryzmatycznym cover-teście (PCT) wyznacza się

a) kąt subiektywny zeza.
b) kąt anomalii zeza.
c) kąt obiektywny zeza przy fiksacji centralnej.
d) refrakcję oka niedowidzącego.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie urządzeń i aparatów w badaniach okulistycznych i strabologicznych.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

1. a

2. a

3. a

4. a

5. a

6. a

7. a

8. a

9. a

10. a

11. a

12. a

13. a

14. a

15. a

16. a

17. a

18. a

19. a

20. a

Razem:

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego’’

6. LITERATURA

Jarzębińska-Vecerowa M., Tuleja D.: Podstawy refrakcji oka i korekcji wad wzroku.
Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005

Krzystkowa K., Pająkowa J., Kubatko-Zielińska A., Nowak-Brygowa H.: Choroba zezowa.
Rozpoznanie i leczenie. PZWL, Warszawa 1997

Niżankowska M.H.: Podstawy okulistyki. Volumed, Wrocław 2000

Tesla P., Szaflik J.: Perymetria. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2002

Zając M.: Optyka okularowa. Dolnośląskie Wyd. Edukacyjne, Wrocław 2003

Adresy stron internetowych

http://www.childrensvision.com/photos.htm

http://www.optopol.com.pl

http://www.zdrowie.med.pl/oczy/badania/pole.html

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ortoptystka 322[05] z1 02 n
ortoptystka 322[05] z4 02 n
ortoptystka 322[05] z5 02 n
ortoptystka 322[05] z3 02 u
ortoptystka 322[05] z4 02 u
ortoptystka 322[05] z5 02 u
ortoptystka 322[05] z1 01 n
ortoptystka 322[05] o1 02 n
ortoptystka 322[05] o1 02 u
ortoptystka 322[05] z3 02 n
ortoptystka 322[05] z1 01 u
ortoptystka 322[05] z2 02 n
ortoptystka 322[05] z3 02 n
ortoptystka 322[05] z5 02 u
ortoptystka 322[05] z4 02 u

więcej podobnych podstron