„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alicja Jadwiga Pasemko

Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka
322[05].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n. med. Irena Białokoz – Kalinowska
lek. med. Nella Żywalewska – Górna







Opracowanie redakcyjne:
mgr Alicja J. Pasemko





Konsultacja:
mgr Maria Żukowska












Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[05].O1.01.
Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka, zawartego w programie nauczania dla
zawodu ortoptystka.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

13

5.1.

Procesy psychiczne człowieka a stan jego zdrowia

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2.

Rozwój człowieka w poszczególnych okresach życia, wychowanie etyczne 15

5.2.1. Ćwiczenia

15

5.3. Trudności wychowawcze

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4.

Postępowanie terapeutyczno-wychowawcze u dziecka z zaburzeniami

emocjonalnymi

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7.

Literatura

33

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie ortoptystka 322[05].

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do nauki tej
jednostki modułowej,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć i w ramach samokształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

metoda przypadków,

−

metoda projektów,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wykład konwersatoryjny,

−

ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej. Zajęcia powinny odbywać się w grupie liczącej
maksymalnie 15 osób z podziałem na 2–3-osobowe zespoły.

W tym opracowaniu podano również:

−

propozycje norm wymagań,

−

plany testów w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,

−

instrukcje dla nauczyciela,

−

instrukcje dla ucznia,

−

zestawy zadań testowych,

−

karty odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[05].O1

Podstawy działalności usługowej

w ochronie zdrowia

322[05].O1.01

Charakteryzowanie

psychicznego

rozwoju człowieka

322[05].O1.02

Prowadzenie profilaktyki

i edukacji zdrowotnej

322[05].O1.03

Stosowanie przepisów bhp,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

322[05].O1.04

Udzielanie pierwszej

pomocy

322[05].O1.05

Stosowanie przepisów prawa

i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

używać komputera,

−

współpracować w zespole terapeutycznym,

−

znać i przestrzegać praw dziecka (Europejska Karta Praw Dziecka w Szpitalu, Konwencja
o Prawach Dziecka),

−

prowadzić działania edukacyjne wobec dzieci i rodziców,

−

udzielać rodzicom i dziecku informacji o działających grupach wsparcia społecznego,

−

być empatycznym,

−

zaspokajać potrzeby psychospołeczne dziecka,

−

wykonywać czynności związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych dziecka
zdrowego i chorego,

−

modyfikować swoje wiadomości i umiejętności do potrzeb dziecka,

−

wykonywać czynności pielęgnacyjne w stosunku do dziecka zdrowego i chorego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować procesy psychiczne człowieka dorosłego oraz dziecka prawidłowo
rozwijającego się i dziecka z zaburzeniami rozwoju,

−

wyjaśnić wpływ oddziaływań terapeutyczno-wychowawczych rodziny na kształtowane
zachowań dziecka i stan jego zdrowia,

−

rozróżnić zaburzenia emocjonalne okresu wczesnego dzieciństwa, okresu szkolnego
i młodzieńczego,

−

określić psychologiczne podstawy komunikowania się z dzieckiem chorym, jego rodziną
i współpracownikami,

−

określić wpływ chorób, w tym zezowej i niedowidzenia na stan psychiczny dzieci,

−

dobrać sposoby i metody postępowania psychologicznego z dzieckiem i jego rodziną,

−

zastosować zasady etyki w działalności zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć dydaktycznych nr 1

Osoba prowadząca………………………………………
Modułowy program nauczania:

Ortoptystka 322[05].

Moduł:

Podstawy działalności usługowej w ochronie zdrowia
322[05].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka
322[05].O1.01

Temat: Dziecko w sytuacji choroby ADHD.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności terapeutycznych u dziecka z zespołem nadpobudliwości

psychoruchowej i zaburzeniami koncentracji uwagi (ADHD).

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

znać jednostkę chorobową ADHD,

−

wyodrębnić problemy pielęgnacyjne,

−

zaplanować działania pielęgnacyjne dla dziecka z ADHD,

−

zaplanować terapię dla dziecka z zespołem ADHD w zależności od objawów.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

praca w zespole,

−

ocena pracy zespołu.

Metody nauczania:

−

metoda przypadku,

−

metoda ćwiczeń,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

wiadomości z rozdziału

−

zeszyt,

−

długopis.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 min.

Uczestnicy: uczniowie szkoły ortoptystek.

Zadanie dla ucznia
Zaplanuj

opiekę nad dzieckiem chorym z zespołem ADHD, ze szczególnym zwróceniem

uwagi na postępowanie terapeutyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy z dzieckiem z ADHD.

4.

Podział uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Metoda przypadku.
Uczniowie w grupach odczytują opis przypadku. Oglądają film dydaktyczny.
Opis przypadku.
Marysia ma 9 lat, jest jedynaczką. Trudno jest jej skoncentrować się na szczegółach podczas
zajęć szkolnych i innych czynności. Popełnia błędy wynikające z niedbałości. Ma trudności
z utrzymaniem uwagi na zadaniach czy grach. Wydaje się, że słucha, co się do niej mówi, ma
kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych. Ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub
innych zajęć. Często gubi różne rzeczy, np. przybory szkolne, rękawiczki, czapki, szaliki lub
zabawki. Łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych. Ma często nerwowe
ruchy rąk lub stóp, nie jest w stanie usiedzieć w jednym miejscu, często jest w ruchu, „biega
jak nakręcona”. Często jest nadmiernie gadatliwa.
Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są objawy ADHD?

−

zaburzenia koncentracji,

−

nadruchliwość,

−

impulsywność.

2.

Jak długo mogą utrzymać się objawy ADHD?

3.

Ile, ze znanych grup objawów musi się uzewnętrzniać, aby była mowa o zespole ADHD?

4.

Jakie funkcje upośledzające funkcjonowanie dziecka pojawiły się przed 7 rokiem życia?

Faza II. Planowanie
1.

Ile objawów wystąpi u dziecka?

2.

Czy wystąpią o tej samej porze?

3.

Kiedy dziecko jest nadmiernie pobudzone lub przeładowane nadmiarem bodźców?

4.

Kiedy dziecko jest znudzone, zmęczone?

5.

Czy unika wykonania jakiejś pracy?

6.

Czy stawia na swoim, „dopina swego”?

7.

Czy wprowadza zamieszanie w domu, szkole?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracują w zespołach, proponują metody minimalizacji objawów i napięć
u dziecka.

2.

Uczniowie zastanawiają się nad doborem odpowiednich metod postępowania z dzieckiem
z ADHD.

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność wybranych środków i metod pracy
z dzieckiem z ADHD

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie opisują wybrane metody pracy i minimalizacji napięć u dziecka z zespołem
ADHD.

2.

Uczniowie dobierają metody do konkretnego przypadku.

3.

Uczniowie piszą plan terapii dla Marysi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność napisanego planu terapii dla Marysi.
Nauczyciel sprawdza poprawność planu.

2.

Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela dyskutują nad planem każdej grupy.

3.

Uczniowie oceniają swoje plany.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które elementy terapii sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenia, wskazuje, jakie umiejętności należy
poćwiczyć, aby uniknąć niepowodzeń w przyszłości.
Praca domowa
Uczniowie utrwalą sobie wiadomości na temat zespołu ADHD przez przeczytanie
wskazanego przez nauczyciela rozdziału w Materiale nauczania. Napiszą objawy zespołu
ADHD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć dydaktycznych nr 2

Osoba prowadząca………………………………………..
Modułowy program nauczania:

Ortoptystka 322[05].

Moduł:

Podstawy działalności usługowej w ochronie zdrowia
322[05].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka
322[05].O1.01

Temat: Agresja jako skłonność do zachowania czynnego lub werbalnego skierowana

przeciwko komuś lub czemuś.

Cel ogólny: Nauczenie dzieci akceptowanych form okazywania emocji.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:

−

znać określenie agresji,

−

określić podstawowe rodzaje agresji,

−

podać charakterystykę poszczególnych rodzajów agresji,

−

zaplanować metody pracy z dzieckiem agresywnym.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

Metody nauczania:

−

metoda przypadku,

−

metoda ćwiczeń,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

wiadomości z rozdziału Materiał nauczania,

−

zeszyt,

−

długopis.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2 – 4 osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 min.

Uczestnicy: uczniowie szkoły dla ortoptystek.

Zadanie dla ucznia:

Zaplanuj naukę dzieci akceptowanych form okazywania emocji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy z dziećmi z objawami agresji.

4.

Podział uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Uczniowie w grupach odczytują opis przypadku. Oglądają film dydaktyczny.
Opis przypadku.
Michał ma 11 lat, ma młodsze rodzeństwo: 9 letnią siostrę Anię i 7 letniego brata Grzesia.
Michał jest przywódcą w klasie. Jest większy niż pozostali uczniowie w klasie. Jest silny
i władczy. Lubi wyśmiewać się z innych uczniów, obrzuca wyzwiskami, kopie i popycha
słabszych. Wymusza od innych uczniów jedzenie (kanapki, słodycze). Zabiera też pieniądze.
Rodzice rzadko kontaktują się ze szkołą, na zebrania rodziców do szkoły nie przychodzą. Są
wielokrotnie wzywani do szkoły przez wychowawcę oraz pedagoga szkolnego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jak określamy agresję?

2.

Jakie są rodzaje agresji?

3.

Jakie czynniki otoczenia mają wpływ na zachowania agresywne?

4.

Jakie są metody zapobiegania agresji?

Faza II. Planowanie
1.

Ile objawów agresywnego zachowania pojawia się u dziecka?

2.

Kiedy te objawy się uzewnętrzniają?

3.

Czy agresja związana jest z konkretnymi sytuacjami, czy osobami?

4.

Czy tak samo zachowuje się w stosunku do wszystkich (uczniów, domowników)?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracują w zespołach, proponują metody terapii, minimalizującej agresję.

2.

Uczniowie zastanawiają się jak nauczyć dziecko akceptowanych emocji.

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność metod terapii oraz wyrobienia
u dziecka akceptowanych form okazywania emocji.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie opisują metody terapii minimalizującej agresją.

2.

Uczniowie dobierają metody nauczania dziecka akceptowanych form okazywania emocji.

3.

Uczniowie oceniają swoje metody.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność napisanych metod terapii i metod
nauczenia akceptowanych form wyrażania emocji.

2.

Po akceptacji nauczyciela, uczniowie dyskutują nad metodami każdej grupy.

3.

Uczniowie oceniają swoje plany.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które elementy terapii sprawiały im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje ćwiczenia, wskazuje, jakie umiejętności należy
poćwiczyć, aby uniknąć w przyszłości niepowodzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Praca domowa
Uczniowie zaplanują i przygotują zabawę ruchową dla dziecka w wybranym wieku
rozwojowym z objawami agresji werbalnej i ruchowej. Na następnych zajęciach przedstawią
tę zabawę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1.

Procesy psychiczne człowieka a stan jego zdrowia

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie czynników wpływających na kształtowanie zachowań dzieci.

Kto szybciej znajdzie różnice (badamy spostrzegawczość)

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić szczególną uwagę na
obserwację dziecka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgłosić się do przedszkola w szpitalu pediatrycznym, Poradni Leczenia Zeza, Poradni
Okulistycznej lub Poradni Ortoptycznej,

2)

ustalić z przedszkolanką temat zabawy,

3)

zdecydować jakiej metody i środków użyje do zbadania spostrzegawczości,

4)

z pomocą przedszkolanki przygotować zabawę,

5)

zorganizować miejsce do zabawy,

6)

poinformować dzieci o rodzaju zabawy,

7)

zachęcić dzieci do uczestnictwa w zabawie,

8)

przyczepić dzieciom kolorowe identyfikatory,

9)

określić czas trwania zabawy,

10)

zorganizować zabawę,

11)

po zakończonej zabawie wymienić zwycięzców, wszystkim uczestnikom zabawy wręczyć
nagrody np. dyplomy,lizaki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

potrzebne przybory do zabawy w spostrzegawczość (klocki, rysunki, plansze itp.),

−

odpowiednio dużo miejsca w pokoju przedszkolnym np. miejsce na dywanie, stoliki,
stoły, krzesła,

−

zegarek,

−

kolorowe identyfikatory z imionami dzieci (kwiatki, zwierzęta, itp.),

−

nagrody dla dzieci,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Analizowanie czynników wpływających na kształtowanie zachowań dorosłych. Badamy

wyobraźnię.
Napisz zakończenie tekstu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

„W kawiarni siedzi samotna dziewczyna ,obserwuje ją mężczyzna siedzący przy barze.

Po chwili podchodzi do dziewczyny i zaprasza ją do baru…………”

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy wiele uwagi poświęcić na
prawidłowe wyciąganie wniosków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgłosić się do szkoły szpitalnej,

2)

ustalić z nauczycielem temat przeprowadzanego badania,

3)

z pomocą nauczyciela przygotować badanie,

4)

zdecydować jakiej metody i środków użyjesz do zbadania wyobraźni,

5)

poinformować młodzież o rodzaju zabawy,

6)

zorganizować miejsce do przeprowadzenia badania,

7)

zachęcić młodzież do uczestnictwa w badaniu,

8)

określić czas trwania badania,

9)

zorganizować zabawę (badanie),

10)

po zakończonym badaniu poprosić o przeczytanie swoich opowieści.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

potrzebne przybory do przeprowadzenia badania /teks napisany na komputerze/,

−

miejsce do pisania (stoliki, krzesła),

−

zegarek,

−

długopisy,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2.

Rozwój człowieka w poszczególnych okresach życia,
wychowanie etyczne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Analizowanie reakcji emocjonalnych dziecka przebywającego w szpitalu. Na podstawie

przypadku zaplanuj opiekę nad dzieckiem po zabiegu okulistycznym w II dobie po zabiegu.
Dziecko przebywa bez rodziców. Bardzo tęskni do domu i rodziców. Płacze, ma 10 lat.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie powinni bardziej skupić się na emocjach
dziecka,jego obawach i lękach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

korzystając z dostępnej dokumentacji medycznej, zebranego wywiadu od pielęgniarki
opiekującej się dzieckiem zapoznać się z opisem przypadku ,

2)

zapoznać się z dzieckiem (koniecznie przedstaw się pełnym imieniem i nazwiskiem),

3)

przeprowadź rozmowę ukierunkowaną na potrzeby i dolegliwości dziecka,

4)

zebrać wszystkie informacje, uporządkować je,

5)

napisać plan opieki nad dzieckiem w zależności od potrzeb,

6)

zrealizować wszystkie zamierzenia zawarte w planie opieki,

7)

udokumentować wykonaną pracę

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja medyczna,

−

odzież ochronna,

−

termometr elektroniczny do pomiaru temperatury ciała u dziecka,

−

aparat do pomiaru RR i ciśnienia tętniczego krwi,

−

zeszyt,

−

długopis,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Analizowanie reakcji emocjonalnych dziecka przebywającego w szpitalu. Na podstawie

przypadku zaplanuj opiekę nad dzieckiem z urazem oczodołu i kręgosłupa odcinka szyjnego.
Jak dziecko reaguje na zabiegi pielęgniarskie. Dziecko przebywa w szpitalu z matką, ma
9 lat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy szczególną uwagę zwrócić na
współuczestniczenie w opiece nad dzieckiem. Przypomnieć uczniom o empatii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

korzystając z dostępnej dokumentacji medycznej zapoznać się z obecną sytuacją
zdrowotną dziecka oraz jego potrzebami emocjonalnymi,

2)

porozmawiać z pielęgniarką opiekującą się dzieckiem,

3)

zapoznać się z dzieckiem i matką dziecka (koniecznie przedstaw się pełnym imieniem
i nazwiskiem),

4)

przeprowadź rozmowę ukierunkowaną na potrzeby dziecka,

5)

obserwować wnikliwie dziecko i matkę w czasie wykonywania zabiegów pielęgniarskich,

6)

zdiagnozować wszystkie potrzeby dziecka,

7)

wszystkie swoje obserwacje zanotować,

8)

uporządkować notatki, postawić diagnozę potrzeb dziecka (może być potrzeba pomocy
matce która nie radzi sobie ze swoimi emocjami i przenosi je na dziecko),

9)

zrealizować plan opieki,

10)

zapisać w dokumentacji medycznej

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja medyczna,

−

zeszyt,

−

długopis

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Trudności wychowawcze

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj pytania do wywiadu z dziećmi i rodzicami. Dzieci w wieku gimnazjalnym.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy również przypomnieć uczniom zasady
prawidłowego budowanie wywiadu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać literaturę dotyczącą metod, technik i narzędzi badawczych,

2)

określić grupę wiekową dzieci,

3)

wybrać typ wywiadu,

4)

wybrać narzędzia badawcze,

5)

określić, jakie informacje chcesz uzyskać,

6)

przygotować pytania.

Przykład ankiety przeprowadzonej w celu zbadania agresji.
Pytania do młodzieży.
Celem niniejszych badań jest uzyskanie informacji na temat wpływu czynników
zewnętrznych na agresję u młodzieży. Wyniki badań zostaną wykorzystane do pracy
magisterskiej. Twoja rola polega na zaznaczeniu wybranych twierdzeń. Kwestionariusz
ankiety jest anonimowy. Dziękuję za udział i pomoc w badaniach.
1.

Czy zdarza się, że wracasz do domu po godz. 22.00?
a)

tak, zdarza się ale rzadko,

b)

zdarza się to często,

c)

nie, nie zdarzyło się nigdy.

2.

Czy brałeś kiedyś udział w bójce?
a)

tak, zdarzyło się to tylko raz,

b)

tak, zdarzyło się to kilka razy,

c)

nie, nigdy nie brałam/łem udziału w bójce.

3.

Czy w stosunku do Ciebie rodzice stosują kary fizyczne?
a)

nie, nigdy nie stosowali takich kar,

b)

tak, rzadko, ale się zdarzało,

c)

tak, często się zdarza.

4.

Czy spożywałaś/łeś kiedykolwiek alkohol, narkotyki czy inne środki odurzające?
a)

tak, zdarzyło się to tylko raz,

b)

zdarzyło się to już kilka razy,

c)

nie, nigdy to się nie zdarzyło.

Pytania do rodziców/opiekunów.
1.

Czy sytuacja materialna rodziny ma według Pani/Pana wpływ na sposób wychowania
młodzieży?
a)

tak, ma znaczny wpływ,

b)

tak, ma ale w niewielkim stopniu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

c)

nie ma żadnego wpływu.

2.

Ile czasu dziennie poświęca Pani/Pan swojemu dziecku w rozwiązywaniu problemów?
a)

każdą wolną chwilę w ciągu dnia,

b)

1–2 godziny dziennie,

c)

nie mam na to czasu.

3.

Czy w stosunku do Pani/Pana rodzice stosowali kary fizyczne?
a)

nie, nigdy nie stosowali takich kar,

b)

tak,rzadko, ale to się zdarzało,

c)

tak, często to się zdarzało.

4.

Czy zdarza się, że Pani/Pana dziecko wraca do domu po godzinie 22.00?
a)

tak, ale zdarza się rzadko,

b)

zdarza się często,

c)

nie, nie zdarzyło się nigdy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura metodyczna,

−

papier,

−

długopis,

−

linijka,

−

stół

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź wywiad z dziećmi i rodzicami. Dzieci w wieku gimnazjalnym.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy przypomnieć uczniom zasady poprawnego
budowania wywiadu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przygotować narzędzia badawcze do przeprowadzenia wywiadu z dziećmi,

2)

przygotować narzędzia badawcze do przeprowadzenia wywiadu z rodzicami,

3)

zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzenia badania,

4)

po zakończeniu badania zebrać narzędzie badawcze,

5)

podziękować respondentom za udzielenie odpowiedzi na pytania.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

narzędzie badawcze (odpowiednią ilość),

−

przybory do pisania (odpowiednią ilość),

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Postępowanie terapeutyczno-wychowawcze u dziecka

z zaburzeniami emocjonalnymi

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj konspekt zabawy dla dziecka z wadą wzroku i nadpobudliwego w wieku 8–10

lat.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. przypomnieć również plan pisania konspektu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1)

zapoznać się z fachową literaturą,

2)

ustalić priorytety zabawy,

3)

zaplanować zabawę (czas, miejsce, liczbę dzieci, wiek dzieci),

4)

napisać konspekt zgodnie ze wzorem (temat konspektu, część wstępną, główną, końcową,
tok lekcji zadania i sposób realizacji).

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura fachowa (medyczna, dydaktyczna, pedagogiczna, psychologiczna),

−

kartki papieru A-4,

−

zeszyt,

−

kolorowe długopisy,

−

linijka,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Charakteryzowanie zmian rozwojowych dziecka w kolejnych etapach życia.

Przeprowadź ćwiczenia torem przeponowo- brzusznym. Ćwiczenia oddechowe. Dziewczynka
ma na imię Zosia, ma 11 lat, jąka się.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowość
przeprowadzenia ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

obejrzeć film dydaktyczny na temat technik ćwiczeń oddechowych dotyczących toru
przeponowo- brzusznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

2)

przygotować dziecko do wykonania ćwiczeń (posadzić na krześle z oparciem),

3)

wykonywać ćwiczenia razem z dzieckiem, przypominamy dziecku instrukcję

4)

nadzorować prawidłowość wykonywanych ćwiczeń,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

film dydaktyczny.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja ćwiczeń oddechowych,

−

krzesło,

−

odpowiednia przestrzeń,

−

zapewnienie ciszy i spokoju,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie
psychicznego rozwoju człowieka”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 2, 3, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania: 4, 5, 6, 8, 14, 18 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punk. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. d, 5. b, 6. d, 7. b, 8. b, 9. b, 10. d, 11. c,
12. a, 13. c, 14. c, 15. a, 16. a, 17. b, 18. a, 19. d, 20. c

Plan testu

Nr

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Określić procesy poznawcze

A

P

a

2 Podać rodzaje uwagi

A

P

c

3 Określić młodszy wiek szkolny

B

P

a

4 Określić funkcje mowy

C

PP

d

5 Określić operacje myślowe C PP b

6

Podać, od kiedy trwa rozwój
człowieka

C PP d

7

Podać fazy rozwoju moralnego
J. Piageta

B P b

8

Podać trzy zasadnicze poziomy
rozwoju moralnego
wg L. Kohlberga

C PP b

9

Podać elementy życia
społecznego pojawiające się
w młodszym wieku szkolnym

B P b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

10

Podać rodzaj myślenia
pojawiający się w okresie
dorastania

A P d

11

Podać liczbę słów, które powinno
znać dziecko 7 letnie

A P c

12

Podać, od kiedy zaczyna się
rozwój ontogenetyczny

B P a

13

Podać, od kiedy niemowlę
świadomie dotyka przedmioty

A P c

14 Podać czas zanikania synkinezji

C

PP

c

15

Podać ważny element wiedzy
dziecka o chorobie

A P a

16

Podać szczególną cechę choroby
przewlekłej

B P a

17

Określ, czy matka powinna być
przy dziecku odczuwającym ból

A P b

18

Określić pojęcie interwencji
terapeutycznej

C PP a

19

Podać rodzaje agresji wg
A Kozłowskiej

A P d

20 Podać definicję empatii

A

P

c

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

7.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

8.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są, 4 możliwości
odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

bez uzasadnienia, nie będzie uznane.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Procesy poznawcze to
a)

spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć, myślenie, mowa.

b)

uwaga, mowa, pamięć, myślenie.

c)

spostrzeganie, pamięć, myślenie, mowa.

d)

mowa, pamięć, myślenie, uwaga.

2.

Wyróżniamy następujące rodzaje uwag
a)

wzrokowe, słuchowe.

b)

długotrwałe, krótkotrwałe.

c)

mimowolne, dowolne.

d)

głębokie, płytkie.

3.

Młodszy wiek szkolny zawiera się
a)

między 7 a 11–12 rokiem życia.

b)

między 6 a 12 rokiem życia.

c)

między 8 a 11 rokiem życia.

d)

między 6 a 11 rokiem życia.

4.

Funkcje pełnione przez mowę, to
a)

komunikatywność, ekspresyjność, regularność.

b)

informacyjną, emocjonalną, wychowawczą.

c)

ciągłą, dominującą, kroczącą, rozwijającą

d)

ekspresywną, komunikacyjną, regulacyjną.

5.

Operacje myślowe to
a)

analiza, synteza, porównywanie, zestawianie, abstrakcyjność.

b)

synteza, analiza, porównywanie, abstrahowanie, uogólnianie.

c)

synteza, analiza, abstrakcyjność, ogólniki

d)

synteza, uogólnianie, analiza, abstrahowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6.

Rozwój człowieka trwa od
a)

2 tygodnia ciąży.

b)

chwili porodu.

c)

niemowlęctwa.

d)

momentu poczęcia.

7.

Piaget wyróżnił następujące fazy rozwoju moralnego
a)

samookreślającą się, zróżnicowaną.

b)

heteronomiczną, autonomiczną.

c)

przymusu, zewnętrzności.

d)

czystego obowiązku i jednostronnego szacunku.

8.

Według Kolberga trzy zasadnicze poziomy rozwoju moralnego to
a)

instrumentalne, egoistyczne, „ radarowe’’.

b)

przedkonwencjonalne, konwencjonalne, pokonwencjonalne.

c)

naiwne, logiczne, kroczące.

d)

legalistyczne, obowiązkowe, społeczne.

9.

W młodszym wieku szkolnym jako element życia społecznego pojawia się
a)

zazdrość.

b)

współzawodnictwo.

c)

świadomość społeczna.

d)

życie w grupie.

10.

W okresie dorastania pojawiają się następujące rodzaje myślenia
a)

porównawcze.

b)

uogólnione.

c)

konkretno- obrazowe.

d)

abstrakcyjne.

11.

Zasób słów dziecka siedmioletniego powinien wynosić średnio
a)

500 słów.

b)

1,5 tysiąca słów.

c)

4 tysiące słów.

d)

3 tysiące słów.

12.

Rozwój ontogenetyczny zaczyna się od
a)

chwili zapłodnienia.

b)

3 tygodnia życia.

c)

2 miesiąca życia.

d)

1 tygodnia ciąży.

13.

Niemowlę zaczyna świadomie chwytać przedmioty w
a)

2–3 miesiąc życia.

b)

3–4 miesiąc życia.

c)

4–5 miesiąc życia.

d)

5–6 miesiąc życia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

14.

Synkinezja zaczyna zanikać
a)

w 1 roku życia.

b)

w 2 roku życia.

c)

pod koniec okresu przedszkolnego.

d)

pod koniec okresu szkolnego.

15.

Bardzo ważnym elementem wiedzy dziecka o chorobie jest
a)

nadzieja.

b)

wiedza o chorobie.

c)

nieświadomość choroby.

d)

zachowanie rodziców.

16.

Do szczególnych cech chorób przewlekłych należą.
a)

okresy polepszenia i pogorszenia stanu.

b)

dłuższe okresy polepszenia.

c)

dłuższe okresy pogorszenia.

d)

okresy pogorszenia i polepszenia są równe.

17.

Obecność matki przy dziecku odczuwającym ból jest potrzebna, gdyż
a)

zmniejszy bólu.

b)

przerwie „koło bólu”.

c)

obniży próg bólowy u dziecka.

d)

zmniejszy się percepcja bólu.

18.

Interwencja terapeutyczna to
a)

psychoterapia.

b)

pomoc psychologiczna.

c)

pomoc psychiatryczna.

d)

terapia zajęciowa.

19.

Rodzaje agresji według Kozłowskiej to
a)

frustracyjna, emocjonalna.

b)

fizyczna, psychiczna.

c)

słowna, pozasłowna.

d)

fizyczna, werbalna.

20.

Tworzenie trafnych wyobrażeń na temat tego, co dzieje się w drugiej osobie (co ona
przeżywa) nazywamy
a)

ciepłem emocjonalnym.

b)

sympatią.

c)

empatią.

d)

akceptacją drugiego człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko……………………………………………………………..

Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka

Zakreśl prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

Nr

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

TEST 2
Test jest dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie
psychicznego rozwoju człowieka”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19 są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 6, 8, 11, 18, 20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne;

−

dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. d, 4. c, 5. c, 6. d, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. b,
12. a, 13. b, 14. b, 15. c, 16. c, 17. b, 18. a, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać definicję dobrej
komunikacji

A P a

2

Podać, co składa się na obraz
jąkania

B P a

3

Podać, kiedy występuje
„nerwicowy brak apetytu”

C PP d

4

Podać inną nazwę metody
wizualizacji

B P c

5

Podać, jakie objawy powodują
brak informacji o stanie własnego
zdrowia

A P c

6

Podać,co może spowodować brak
kontaktu z matką u dziecka w
czasie leczenia

C PP d

7 Określić zjawisko indukcji lęku B

P

a

8

Podać, kiedy mamy do czynienia
z agresją instrumentalną

C PP d

9

Podać koncepcję przezwyciężenia
agresji

A P b

10 Podać definicję etyki

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

11 Podać definicję anomii moralnej

C

PP

b

12

Podać nazwę rozwoju
psychicznego człowieka
podzielony na okresy

B P a

13

Podać określenie okresu
dorastania

A P b

14

Podać inną nazwę zabaw
tematycznych

A P b

15

Podać zasady opiekuna
spolegliwego wg.
T. Kotarbińskiego

B P c

16

Podać okres niemowlęctwa wg.
Żebrowskiego

A P c

17 Podać najważniejsze cechy uwagi

A

P

b

18

Podać, na czym polega
dynamizm funkcjonowania
osobowości wg. Freuda

C PP a

19 Podać style komunikowania się A

P

a

20

Podać nazwisko autora
poniższego cytatu; „Małe dziecko
stanowi integralną część matki, a
matka jest jednostką
niekompletną bez dziecka”

C PP d

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

7.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

8.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości
odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Dobra komunikacja to
a)

porozumiewanie się.

b)

mowa ciała.

c)

werbalizacja.

d)

metody pozawerbalne.

2.

Na obraz jąkania składają się
a)

objawy kliniczne, objawy toniczne.

b)

objawy wegetatywne, objawy somatyczne.

c)

objawy nadpobudliwości, objawy izolacji.

d)

objawy asteniczne, objawy steniczne.

3.

Symptom „nerwicowego braku apetytu najczęściej występuje u
a) 2/3 dzieci do 4 roku życia.
b)

3/4 dzieci od 1–4 roku życia.

c)

2/3 dzieci od 2–4 roku życia.

d)

2/3 dzieci od 2–5 roku życia.

4.

Metoda wizualizacji inaczej nazywa się
a) myśleniem obrazowym.
b) relaksacją.
c)

techniką wizualną.

d)

myśleniem abstrakcyjnym.

5.

Brak odpowiednich informacji o stanie własnego zdrowia powoduje
a)

lęki i niepokój.

b)

bezsenność, brak łaknienia.

c)

dyskomfort emocjonalny.

d)

różnorakie domysły.

6.

Brak kontaktu emocjonalnego z matką w sytuacji leczenia dziecka w szpitalu może
prowadzić do
a)

lęków nocnych.

b)

moczenia nocnego i dziennego.

c)

apatii, hospitalizmu.

d)

choroby organicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7.

Zjawisko indukcji lęku polega na
a)

„zarażanie” się lękiem.

b)

„zarażanie” innych lękiem.

c)

„zarażanie” ciągłe lękiem.

d)

„zarażanie” opiekunów swoim lękiem.

8.

Do czynienia z agresją instrumentalną mamy, gdy
a)

agresor chce wywołać lęk i obawy.

b)

agresor chce osiągnąć jakiś cel.

c)

agresor chce coś zdobyć.

d)

agresor chce osiągnąć jakiś cel lub coś zdobyć.

9.

Jedną z koncepcji przezwyciężania agresji jest
a)

urynoterapia.

b)

muzykoterapia.

c)

dogoterapia.

d)

aqaterapia.

10.

Słowo etyka oznacza
a)

moralną wartość czynu.

b)

normatywną wartość czynu.

c)

religijną i laicką wartość czynu.

d)

kryterium moralności.

11.

Stan anomii moralnej jest to
a)

uzewnętrznienie reguł moralnych.

b)

konformizm.

c)

moralność przyzwyczajeń.

d)

brak świadomości reguł.

12.

Rozwój psychiczny człowieka podzielony na okresy nazywany jest
a)

periodyzacją.

b)

rytmem.

c)

cyklem.

d)

tempem.

13.

Okres dorastania zwany inaczej jest
a)

okresem buntu.

b)

okresem dojrzewania.

c)

okresem dominacji.

d)

okresem rywalizacji.

14.

Zabawy tematyczne zwane inaczej są
a)

konkretno – obrazowymi.

b)

iluzyjnymi.

c)

liniowymi.

d)

ruchowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

15.

Zasada opiekuna spolegliwego wg. T. Kotarbińskiego to
a)

bonum honestum.

b)

bonum tiule.

c)

primum non nocere.

d)

historiae vitae magistra.

16.

Według Żebrowskiego niemowlęctwo to
a)

okres między 1 a 7 miesiącem życia.

b)

okres między 9 a 12 miesiącem życia.

c)

pierwszy rok życia.

d)

okres między 7 a 12 miesiącem życia.

17.

Najważniejszymi cechami uwagi są
a)

zakres, trwałość, natężenie, podzielność.

b)

zakres, natężenie, trwałość, podzielność, przerzutność.

c)

zakres, natężenie, trwałość, przerzutność.

d)

natężenie, trwałość, przerzutność, podzielność.

18.

Dynamizm funkcjonowania osobowości wg. Freuda polega na
a)

stałym konflikcie pomiędzy warstwami.

b)

zgodą między ego a superego.

c)

konfliktem między id a ego.

d)

zgodą między warstwami.

19.

Wyróżniamy następujące style komunikowania się
a)

partnerski, niepartnerski.

b)

łagodny, napastliwy.

c)

uległy, zarządzający.

d)

rządzący, przyjmujący.

20.

Zdanie „Małe dziecko stanowi integralna część matki, a matka jest jednostką
niekompletną bez dziecka” powiedział
a)

Van Harrisom.

b)

Formański.

c)

Aleksandrowicz.

d)

Maclay.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko……………………………………………………………..

Charakteryzowanie psychicznego rozwoju człowieka

Zakreśl prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

Nr

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

7. LITERATURA

1.

Formański J.: Psychologia. PZWL, Warszawa 2003

2.

Formański J.: Psychologia środowiskowa. PZWL, Warszawa 2004

3.

Kozłowska A.: Zaburzenia życia uczuciowego dziecka. Problemy rodziny. Jak pomóc
rodzinie i dziecku. Wydawnictwo Akademickie Żak

4.

Lipkowski O.: Pedagogika specjalna. PWN, Warszawa 1977

5.

Namysłowska I.: Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL, Warszawa 2004

6.

Piaget J.: Studia z psychologii dziecka. PWN, Warszawa 1966

7.

Pietrusiński Z.: Rozwój człowieka dorosłego. PW „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1990

8.

Przetacznik- Gierowska M., Makieło - Jarża G.: Psychologia rozwojowa i wychowawcza
wieku dziecięcego. WSiP, Warszawa 2004

9.

Skórzyńska Z.: Psychologia dla rodziców. PWN, Warszawa 1990

10.

Spionek H.: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. PWN, Warszawa 1965

11.

Sujak E.: Rozważania o ludzkim rozwoju. Wydawnictwo „Znak”, Kraków 1978

12.

Wrońska I. (red.): Etyka w pracy pielęgniarskiej. Wydawnictwo Czelej Sp. Z o. o. Lublin
2002

13.

Zahradniczek K. (red.): Pielęgniarstwo. PZWL, Warszawa 2004

Czasopisma:

−

Czechowska J.: Trudności emocjonalne uczniów, Życie szkoły, 7/2001

Literatura metodyczna
1.

Kwiatkowski S. M.: Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy. Instytut
Badań Edukacyjnych, Warszawa 2006

2.

Zjaziuna I. A. (red.): Mistrzostwo pedagogiczne. Wydawnictwo Instytutu Technologii
Eksploatacji – PIB, Radom 2005