Marcin ‘Joker’ Mierzejski

Konserwatyzm a rewolucje

Jedną z podstawowych cech wyróżniających konserwatyzm na tle innych, przechodnich
ideologii jest polityczny realizm. Realizm - nie zaś indywidualistyczny racjonalizm tworzący
mit człowieka-twórcy, człowieka-pantokratora. Realizm ów nakazywał pierwszym
myślicielom chrześcijańskim i zachowawczym (jak św. Tomasz czy św. Augustyn) bronić
zastanego porządku

.

Dlaczego? Przecież warunki w których ci myśliciele tworzyli ( średniowieczna Europa) były dalekie
od doskonałości. Ludzie żyli lat kilkadziesiąt lat, często wybuchały epidemie, wojny, zdarzały się
także niepokoje społeczne.

Jednak porządek ów mimo swej niedoskonałości był naturalny. Naturalny, ponieważ opierał się na
podstawowych prawach danych przez Stwórcę, przy których człowiek (poza nielicznymi wyjątkami)
nie ważył się majstrować.

Nie próbowano zastępować Dekalogu tolerancją, dlatego też surowiej karano przestępców - nie
wspominając o popularnej obecnie tezie, iż za zbrodnie jednostki odpowiada społeczeństwo (które
ma np. ponosić koszta resocjalizacji).

Nie zaprzeczano także prawom biologicznym, mówiącym o nierówności poszczególnych gatunków
czy jednostek (potrzebę istnienia hierarchii uzasadniał już święty Tomasz w swej „idei
pośrednictwa”). Nie było więc także promocji „małżeństw” homoseksualnych, promocji szkodliwej
z punktu widzenia moralności i przetrwania gatunku.

Starożytność i średniowiecze charakteryzowały się poza nielicznymi wyjątkami silnym wpływem
religii, uświęconą i silną pozycją władzy, a także akceptacją dla nierówności (nawet ateńska
demokracja dopuszczała do udziału w wyborach jedynie 10% mieszkańców polis).

Różne są teorie myślicieli konserwatywnych na temat momentu zastąpienia statycznego, bądź
rozwijającego się ewolucyjnie ładu społeczną inwolucją (przez demokratów nazywaną postępem).

Rene Guenon (1886-1951) twierdził, iż całe dzieje świata to dzieje regresu, a za punkt kulminacyjny
uznał już VI wiek p.n.e. - czas powstania pierwszych systemów filozoficznych w starożytnej Grecji.
Był on wrogiem idei postępu i historycznego rozwoju.

System ten przejął radykalny włoski konserwatysta XX wieku - Julius Evola. Rozwinął on mit
Hiperborei - pierwotnego raju, w którym panowały siły metafizycznie pojmowanej Tradycji i
związane z nią wartości męskie, solarne, hierarchiczne.

Współczesny „postępowy” świat był według niego zaprzeczeniem tych wartości.

Większość myślicieli konserwatywnych nie wychodziła jednak tak daleko w przeszłość w
poszukiwaniu przyczyn „Zmierzchu Zachodu”.

Starożytność i Średniowiecze traktowali niemal z nabożeństwem. Podziwiano religię Egiptu, mądrość
Greków i porządek Rzymian. Choć wielu ludzi potępia, jako wieki ciemne, czasy jakie przyniósł za
sobą upadek Rzymu, to myśl ta obca jest konserwatystom.

Średniowiecze było wspaniałą epoką, w której rozwinęła się kultura łacińska w pełnym tego słowa
znaczeniu. Epoką tradycji, hierarchii, autorytetu, a co ważniejsze panowania honoru i rycerskości.
Wielu myślicieli konserwatywnych roztaczało wizję średniowiecza jako epoki organicyzmu
społecznego, w której każdy człowiek znał swoje miejsce i obowiązki; epoki wspólnoty
niewymuszonej, ukształtowanej w sposób naturalny i patriarchalny.

Także Julius Evola przyznawał, iż ”Jeśli od końca Starożytności była jeszcze cywilizacja zasługująca
na miano Odrodzenia, to było nią Średniowiecze”. (1)

Choć za „oficjalny” początek konserwatyzmu uznaje się „Rozważania o rewolucji we Francji”
Edmunda Burke’a, a działalność wczesnych konserwatystów bywa spłycana do kontestacji rewolucji,
warto przypomnieć, iż nie tylko Evola ale także bardziej umiarkowani konserwatyści widzieli
przyczyny upadku kultury znacznie wcześniej.

Rewolucja Francuska nie wzięła się bowiem z niczego, a w myśl chyba najbardziej „popularnej” w
kręgach konserwatystów koncepcji podwaliny pod nią położyły reformacja i Oświecenie jako całość.
Te wydarzenia i procesy oraz konserwatywną na nie reakcję postaram się w tej pracy pokrótce
omówić.

Reformacja

Zaczęło się od Marcina Lutra i protestanckiego buntu w imię emancypacji człowieka w Kościele,
będącego źródłem trwających do dziś podziałów i wojen religijnych.

Jednym z założeń protestantyzmu było bowiem prawo ludzi to samodzielnego interpretowania Biblii
- w oderwaniu od wspólnoty i autorytetu Kościoła.

Protestantyzm szedł także często w parze ze społecznym radykalizmem (exemplum husytyzm).

Joseph de Maistre ciskał w protestantyzm takie słowa „Od czasów reformacji istnieje w Europie
duch buntu, który w sposób jawny bądź sekretny, lecz w każdym razie rzeczywisty walczy z wszelką
zwierzchnością, zwłaszcza monarchistyczną. To protestantyzm - wielki wróg Europy (...) syn pychy,
ojciec anarchii, czynnik powszechnego rozkładu.

Czym jest protestantyzm? To bunt rozumu indywidualnego przeciwko rozumowi powszechnemu
(...)”.

W innym miejscu wielki ideolog francuskiej kontrrewolucji pisał „Jest (protestantyzm) republikański
w monarchiach i anarchistyczny w republikach” (2).

Także niemiecki (a raczej pruski) konserwatysta Adam Muller krytykował protestantyzm i
przeciwstawiał mu czasy, gdy Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego było ostoją
katolicyzmu.

Autor tezy o śmierci Chrystusa za zbawienie państw - nie ludzi, uznawał protestantyzm za nurt
eksponujący indywidualizm (3).

Protestantyzm dla wielu myślicieli o nastawieniu zachowawczym uznawany był za nurt, który
poprzez kwestionowanie autorytetu Kościoła i promowanie swego rodzaju wolnomyślicielstwa
podłożył podwaliny pod oświeceniową filozofię. Promował także równość (exemplum żądanie
Komunii pod dwiema postaciami dla wszystkich wiernych).

Rewolucja Francuska

Ale na dobre to dopiero jakobini i inni uczestnicy Rewolucji Francuskiej zapragnęli zmienić świat,
skruszyć stare mury. Zburzenie Bastylii zapoczątkowało najgorszy etap w dziejach ludzkości - etap
trwający po dziś dzień. Wystarczyło kilku oderwanych od rzeczywistości ateistycznych filozofów
(Rosseau, Diderot, Voltaire), którzy pociągnęli za sobą motłoch. Tym sposobem 10 lat rewolucyjnej
burzy zniszczyło fundamenty wielowiecznej cywilizacji Zachodu, dziedzictwo "Gilgamesza, Hektora,
Rolanda" - by użyć słów Zbigniewa Herberta.

Konstytucje uchwalano trzy razy przez sześć lat, co podkreślał Joseph de Maistre (w 1789, 1791 i
1795r.). Było to najlepszym dowodem, iż rewolucję tworzą ludzie nie predestynowani do rządzenia
państwem, za to pełni ideologicznego fanatyzmu. Ludzie - jakbyśmy dziś powiedzieli -
niekompetentni i niezdolni do utrzymania władzy.

W ciągu tych 10 lat zginęło więcej ludzi niż podczas wielowiecznej monarchii.

Kontrrewolucyjną legendą stało się chłopskie powstanie w prowincji Wandea, rozpoczęte niedługo
po ścięciu króla Ludwika XVI w 1793r. (zdegradowanego do rangi „Obywatela Kapeta” - nasuwa się
więc analogia z carem Mikołajem II i rewolucją bolszewicką).

„Rebelianci przeciw rebelii” utworzyli Armię Katolicką i Królewską („Armée Catholique et Royale”)
i rozpoczęli działania w duchu religijnego uniesienia. Wkrótce dołączyli do nich szuani - chłopscy
powstańcy z Bretonii i departamentu Mayenne. Rebelia ludu przeciw jego dobroczyńcom została
krwawo stłumiona przez republikańskich dowódców, z których czołową rolę odegrał generał
Turreau. Niektórzy postulowali, by wykorzystać bunt do „rozwiązania problemów ludnościowych
Francji”.

Andrzej Solak pisze „Rewolucjonista Carrier, po utopieniu w Loarze pięciu tysięcy skazańców,
stwierdza z zachwytem: „ Cóż za rewolucyjny potok z tej Loary!(4)”

Prawdziwy okrzyk bojowy rewolucjonistów brzmiał „Liberté, Egalité, Fraternité ou la Mort”.

Przykład Wandei był (jest) bardzo ważny dla konserwatystów (niestety dla „republikanów” już nie -
„ideały republikańskie” są we współczesnej Francji podstawowym argumentem politycznie
poprawnej lewicy, zmuszającej Francuzów do przyjmowania hord arabskich imigrantów) z dwóch
powodów.

Primo - Wandea pokazała, jak daleko jest w stanie się posunąć rząd w swej hipokryzji ( twierdzenie
o„działaniu na rzecz ludu”).

Secundo - powstanie było pierwszym w dziejach Europy zbrojnym ruchem kontrrewolucyjnym, w
dodatku dość nietypowym, bo chłopskim.

Krwawa podczas rewolucji była z resztą nie tylko Wandea - krwawa była także działalność Dantona,
Jean’a Paul’a Marata czy anty-żyrondystowski terror Robespierre’a.

Jakie były przyczyny tych okrucieństw?

Historycy najczęściej wymieniają rozrzutną politykę Ludwika XVI i jego dworu, głód,
dyskryminowanie Stanu Trzeciego i inflację. Trudno te czynniki lekceważyć, jednak pamiętajmy, iż

Francja począwszy od państwa Franków założonego przez Chlodwiga w 481r. była państwem o
charakterze hierarchicznym i katolickim. Porównywalna rewolucja nie miała miejsca podczas innych
trudnych (a może i trudniejszych) chwil - jak np. Wojna Stuletnia.

Dlatego też myśliciele konserwatywni byli (często są nadal) zgodni co do obarczenia winą za
rewolucję filozofii Oświecenia. W końcu to właśnie Jean-Jacques Rousseau upowszechnił teorię
„umowy społecznej” jako źródła władzy, co przeczyło monarchii.

Voltaire zaś poświęcił swe życie krytyce i wyśmiewaniu religii objawionej (czyli chrześcijaństwa) w
imię racjonalizmu. To on zatem był „ojcem” budowy świątyń rozumu, popularnych w I Republice.

Wiarę w Boga zastąpiono wiarą w ludzki Rozum, Hierarchię - Egalitaryzmem, zaś Tradycję -
Emancypacją. Radykalna myśl oświeceniowa zrobiła to w teorii, rewolucja zaś w praktyce.
Oświecenie i Rewolucję można zatem traktować jako całość, gdyż Rewolucja była nieodłącznym
skutkiem „Wieku Świateł”.

Prekursorzy konserwatyzmu krytykowali oświeceniowe idee już w XVII w.

Brytyjczyk Robert Filmer (1588-1653) pisał „ Fantazją i kaprysem zbyt wielu dzisiaj jest zadowalanie
się podążaniem za opiniami filozofów i poetów wyszukujących taką genezę rządu, która
obiecywałaby im roszczenie do wolności, co prowadzi do największego zgorszenia chrześcijaństwa i
rozprzestrzeniania ateizmu - ponieważ naturalna wolność ludzkości nie może być domniemana bez
zaprzeczenia stworzenia Adama”. (5)

To zdanie wypowiedziane przez autora „Patriarchy” może budzić polemikę współczesnego
człowieka, jednak nie chodzi w nim o odmowę człowiekowi wolności jako takiej, lecz raczej krytykę
wolnomyślicielstwa w sprawach fundamentalnych (forsowanego przez ludzi oświecenia). Pasuje to
do późniejszej koncepcji Edmunda Burke’a „wolność zanurzona w Tradycji”.

Inny słynny syn Albionu - David Hume (1711-1776) podjął się natomiast polemiki z racjonalistyczną
koncepcją umowy społecznej.

Sądził on, iż istnienie społecznego ładu jest wprawdzie zakorzenione w skłonnościach człowieka do
życia we wspólnocie, jednak państwo nie powstaje w wyniku „umowy” opartej na rozumnych
kalkulacjach. Hume uważał ponadto, iż tylko elity są predysponowane do zajmowania się polityką.
Jakże to różne w porównaniu z wizjami Rousseau, wcielanymi później w życie przez jakobinów.

Żarliwym wrogiem oświeceniowych koncepcji racjonalizmu, ateizmu i egalitaryzmu był niemiecki
myśliciel zachowawczy Justus Moser (w jego przypadku to akurat nic dziwnego-krytykował także
nowy zwyczaj picia kawy, jaki upowszechnił się w jego rodzinnym Osnabruck).

Jeżeli zaś chodzi o Francję, to jej najsłynniejszy myśliciel zachowawczy doby przedrewolucyjnej -
Jacques Benigne Bossuet podkreślał znaczenie Pisma Świętego jako źródła poznania oraz głosił
opartą na grzechu pierworodnym negatywną koncepcję natury człowieka (negowaną później przez
Rousseau).

Niestety konserwatyści przegrali batalię o ludzkie umysły we Francji i po 1789r. musieli zająć się nie
tylko ideami ale i rewolucyjną „empirią” przez te idee spłodzoną.

Rewolucja spowodowała zwiększenie aktywności myślicieli zachowawczych.

W dziele uznanym za „oficjalny” początek konserwatyzmu - „Rozważania o rewolucji we Francji”
(1790r.) Edmund Burke pisał „ Wydaje mi się, że żyjemy w czasach wielkiego kryzysu obejmującego
nie tylko sprawy Francji lecz całej Europy i może nie tylko jej. Wziąwszy pod uwagę wszystkie
okoliczności, rewolucja francuska stanowi najbardziej zdumiewające wydarzenie dotychczasowych
dziejów świata”. Twierdził także „ Wszystko zdaje się zatracać swój właściwy charakter w tym
dziwnym chaosie lekkomyślności i okrucieństwa, mieszaninie wszystkich rodzajów zbrodni z
wszystkimi rodzajami szaleństw”.

Burke zasłynął z negacji koncepcji praw naturalnych i idei suwerenności ludu (dzisiaj uznawanej za
prawdę objawioną). Twierdził, iż działacze rewolucji twierdzą, iż wola większości, ludu (swoją drogą
wątpliwa - vide Wandea) jest wystarczającym powodem do obalenia hierarchicznego ładu.
Tymczasem nie jest to prawda, gdyż ludzie mają zobowiązania wobec społeczeństwa i moralny
obowiązek ich wypełnienia.

Burke krytykował „ducha innowacji” rewolucjonistów, gdyż wywodził się on „zwykle z
samolubnego uwielbienia i ciasnoty umysłu”. Nad ateistyczny fanatyzm oświeceniowych
rewolucjonistów przedkładał przesądy, nawet te z pozoru bezsensowne. (6)

Joseph de Maistre, wierny katolik, przeciwnik reformacji, oświecenia i rewolucji pisał (rewolucja) „nie
przypomina niczego co oglądano w latach minionych - jest szatańska w swojej istocie”. Dotknęła go
ona osobiście - w przeciwieństwie do Burke’a i to prawdopodobnie także zaważyło na jego
radykalizmie.

De Maistre za naturalny porządek uważał katolicką, hierarchiczną monarchię. Jako ultramontanin
wierzył w nieomylność i kluczową rolę papieża (jednak w pisał, iż papież bardziej „powinien być”,
niż „jest” nieomylny). W każdym razie sprzeciw wobec legalnej władzy papieskiej czy królewskiej był
przejawem anarchizmu. (7)

Trzeci wielki kontrrewolucjonista tamtego okresu (omne trinum perfectum) Louis de Bonald
negował wszystko co wiązało się z nowoczesnością - a więc reformację, oświecenie,
uprzemysłowienie, a także idee racjonalizmu i indywidualizmu. Uważał, iż zadaniem człowieka jest
przestrzeganie praw danych mu przez Boga. Twierdził, iż człowiek nie powinien zmieniać zastanego
porządku rzeczy, jak to czynili racjonaliści. Nietrudno więc się domyśleć jakie zdanie miał o
Rewolucji Francuskiej, której zmiany w całości oparte były na racjonalistycznej filozofii buntu wobec
świata zastanego. Był on zwolennikiem rzeczywistości wiecznej bronionej m.in. przez papieża
(podobnie jak De Maistre). Rewolucja zburzyła tę rzeczywistość i „obaliła” Boga w imię kultu
człowieka. (8)

Mówiąc o słynnych antagonistach Rewolucji Francuskiej powinniśmy pamiętać także o xiędzu
Lammenais (odrzucał on całą historię ludzkości) oraz Niemcach - Friedrichu Schlegelu, Friedrichu
von Hardenbergu (Novalisie) czy Adamie Mullerze. Rewolucja Francuska do dziś w niektórych
kręgach konserwatywnych uważana jest za jedno z najbardziej negatywnych wydarzeń w historii
świata.

Porewolucyjna nie-rzeczywistość

Wprawdzie rewolucja po około 10 latach upadła, ale po wojnach napoleońskich i krótkim okresie
Restauracji (od Kongresu Wiedeńskiego 1815r. do Wiosny Ludów) nastała fala demokracji.
Demokracja doprowadziła zaś do wyborczych zwycięstw nazistów 1932-1933, zaś egalitaryzm i
retoryka rewolucji francuskiej była doskonałym fundamentem pod marksizm-leninizm (i kolejną,
jeszcze krwawszą rewolucję - bolszewicką z 1917r.). Ustanowiła ona około 70-letnie panowanie

komunizmu na ogromnym obszarze świata. Straty ludzkie spowodowane przez komunizm wynoszą
około 100 milionów osób, zaś straty moralne wywołane przez totalne przeoranie świadomości
trudno ocenić.

Obecnie żyjemy w okresie kolejnej wielkiej rewolucji - kontrkulturowej (zapoczątkowanej przez
strajki na paryskiej Sorbonie w 1968r. i działalność goszystów z Sartre’m na czele). Początkowo była
ona głównie przejawem młodzieżowej mody jednak jej ideologowie, wchodzący na europejskie
salony (Joszka Fischer) kontunuują dzieło destrukcji Zachodu ustanawiając i propagując sprzeczne z
naturą prawodastwo. Niszczy się już nie tylko religię, ale i moralność propagując relatywizm. Złoty
cielec tolerancji, demokracji oraz praw człowieka (jakobińskich) stawia się ponad łacińską kulturę i
tradycję. Znajduje to odzwierciedlenie w projekcie konstytucji europejskiej, a także w legalizacji
związków homoseksualnych w Europie Zachodniej, histerycznej obawy przed katolicyzmem (sprawa
Bultiglione) czy raportach parlamentu europejskiego i ONZ-tu w sprawie aborcji.

Media promują najczęściej libertynizm, co powoduje, iż współczesnym ludziom często brakuje
'kompasu' do poruszania się po świecie. Fałszywa koncepcja wolności (bez „zanurzenia w Tradycji”)
jest źródłem wielu nieszczęść tak prywatnych jak i publicznych. To wszystko prowadzi do
kolonizacji Europy przez islam, który gardzi ideami oświecenia przez co zachowuje swą żywotność.

Żyjemy zatem w świecie ruin, świecie Splengerowskiego „Zmierzchu Zachodu” i Evolańskiej
„Epoce Wilka”.

Należy pamiętać, że dzieje się tak w ogromnej mierze „dzięki” reformacji, a nade wszystko rewolucji
francuskiej. Rewolucja bolszewicka czy kontrkulturowa były przede wszystkim uwieńczeniem tych
procesów.

Marcin ‘Joker’ Mierzejski

Przypisy:

1.

Adam Wielomski

http://www.konserwatyzm.pl/pfrel.php?id=436

2.

Józef Trybusiewicz „De Maistre” 188

3.

Adam Wielomski

http://www.konserwatyzm.pl/pfrel.php?id=77

4.

Informacje na temat powstania w Wandei na podstawie artykułu Andrzeja Solaka

http://www.wandea.org.pl/wandea-kontrrewolucja.html

5.

R. Skarzyński „Konserwatyzm”

6.

Poglądy Burke’a na podstawie R. Skarzyński „Konserwatyzm” 92-110

7.

Poglądy De Maistre’a tamże str. 137-147

8.

Poglądy Bonalda tamże 130-134