METODYKA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

1. Nauczyciele (wykładowcy) prowadzący przedmiot (imię i nazwisko, stopień i tytuł
naukowy):
a. wykłady: prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz, prof. nadzw. dr hab. Tomasz Lisicki
b. ćwiczenia: mgr Halina Nedoszytko, prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz, prof. nadzw.
dr hab. Tomasz Lisicki

2. Wymiar godzin:
a. wykłady: 45
b. ćwiczenia: 45

3. Rok i semestr studiów:
I rok 2 semestr, II rok 3 semestr, II rok 4 semestr, III rok 5 semestr, III rok 6 semestr,
niestacjonarne studia I stopnia, kierunek Wychowanie fizyczne

4. Cel przedmiotu:
Przygotowanie do planowania i ewaluacji procesu wychowania fizycznego

5. Kompetencje: Znajomość podstawy programowej wychowania fizycznego oraz
programów wychowania fizycznego dla szkół podstawowych i gimnazjów. Umiejętność
planowania cyklu zajęć i lekcji wychowania fizycznego zgodnie z podstawą programową
wychowania fizycznego i wybranymi programami wychowania fizycznego z wykorzystaniem
adekwatnych metod i form organizacyjnych oraz zachowując zasady bezpieczeństwa.
Umiejętność zaplanowania lekcji wychowania fizycznego do celów zgodnych z wybranym
programem nauczania z zachowaniem niezbędnego poziomu intensywności lekcji oraz
indywidualizacji oddziaływań edukacyjnych. Umiejętność różnicowania metod i form
organizacyjnych w ramach lekcji wychowania fizycznego w zależności od celów lekcji i
właściwości uczniów. Umiejętność pełnienia roli opiekuna i wychowawcy na placówkach
wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Umiejętność opracowania przedmiotowego systemu
oceny z wychowania fizycznego. Umiejętność organizowania samooceny ucznia.
Umiejętność planowania organizacji wychowania fizycznego w szkole uwzględniając zajęcia
lekcyjne i pozalekcyjne.

6. Tematy wykładów (w formie słów kluczowych):
Dydaktyka jako teoria nauczania-uczenia się. Metodyka przedmiotowa (dydaktyka
szczegółowa) jako technologia nauczania-uczenia się. Regulacja systemu edukacyjnego na
poziomie kraju. Etapy edukacji. Podstawa programowa kształcenia ogólnego (stan w latach
1999-20012). Projekt podstawy programowej kształcenia ogólnego (stan od roku 2009).
Wymagania ogólne i szczegółowe oraz uwagi o realizacji w zakresie wychowania fizycznego
w szkole podstawowej i gimnazjum. Projektowanie procesu wychowania fizycznego.
Programy nauczania, plany pracy, osnowy cyklu zajęć, konspekty, plany i scenariusze lekcji.
Rodzaje programów wychowania fizycznego. Struktura programów wychowania fizycznego.
Plan pracy z klasą z wychowania fizycznego. Źródła wymagań wobec uczniów. Grupowanie
treści kształcenia w cykle zajęć. Formułowanie celów lekcji WF. Wychowanie fizyczne jako
przykład kształcenia wielostronnego – efekty motoryczne, emocjonalne i poznawcze
wychowania fizycznego. Lekcja wychowania fizycznego – struktura, tok i cele w ujęciu
wielostronnym, typy i rodzaje oraz czynności pedagogiczne nauczyciela, organizacja: formy
organizacji aktywności, podziału i uporządkowania uczniów, metody: realizacji zadań
ruchowych, nauczania czynności ruchowych, kształtowania sprawności, rozwijania wiedzy i

wychowania. Efektywność pracy nauczyciela. Cykl sprawnego działania – diagnoza,
prognoza, planowanie, realizacja, ewaluacja. Spirala prakseologiczna. Diagnoza i prognoza w
wychowaniu fizycznym. Autorefleksja nauczyciela. Diagnoza środowiska: społeczno-
kulturowa. Diagnoza szkoły: społeczno-kulturowa. Diagnoza oddziału (klasy szkolnej):
społeczna, fizyczna. Diagnoza ucznia: społeczna, psychiczna, fizyczna. Przewidywanie
rozwoju ucznia, oddziału (klasy szkolnej), szkoły, środowiska. Organizacja wychowania
fizycznego w szkole – lekcje wychowania fizycznego, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne.
Wspieranie rozwoju wiedzy uczniów w wychowaniu fizycznym – wymagania i metody
oddziaływania edukacyjnego. Ocenianie ucznia w szkole. Funkcje oceny. Podstawy prawne.
Obowiązki nauczyciela – prawa ucznia i rodziców. Szkolny system oceniania. Ocenianie z
wychowania fizycznego. Przedmiotowy system oceniania z wychowania fizycznego.
Przedmiot i kryteria oceny ucznia. Samoocena ucznia w wychowaniu fizycznym. Samoocena
sprawności i aktywności fizycznej. Indywidualizacja oddziaływań edukacyjnych w
wychowaniu fizycznym. Edukacyjne konsekwencje zróżnicowania psychofizycznego
uczniów. Intensyfikacja lekcji wychowania fizycznego. Bezpieczeństwo uczniów w trakcie
zajęć wychowania fizycznego. Praktyka pedagogiczna w szkole podstawowej – obserwacja,
asystowanie i prowadzenie zajęć. Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży. Organizacja
zajęć w placówce wypoczynku dzieci i młodzieży.

7. Tematy ćwiczeń (w formie słów kluczowych):
Retrospektywne spojrzenie na wychowanie fizyczne. Podstawa programowa wychowania
fizycznego – cele edukacji, zadania szkoły, treści nauczania i osiągnięcia uczniów szkoły
podstawowej i gimnazjum w dziedzinie wychowania fizycznego, wymagania ogólne i
szczegółowe w szkole podstawowej i gimnazjum. Programy wychowania fizycznego w
szkole podstawowej – analiza porównawcza osiągnięć uczniów. Programy wychowania
fizycznego w gimnazjum – analiza porównawcza osiągnięć uczniów. Opracowanie cyklu
lekcji WF dla klasy na podstawie wybranego programu wychowania fizycznego.
Formułowanie celów lekcji WF na przykładzie cyklu tematycznego. Organizacja lekcji
wychowania fizycznego. Metody stosowane w lekcji wychowania fizycznego. Obserwacja
lekcji wychowania fizycznego. Intelektualizacja zajęć wychowania fizycznego. Konspekt –
planowanie lekcji wychowania fizycznego. Indywidualizacja w zajęciach wychowania
fizycznego. Intensyfikacja zajęć wychowania fizycznego. Ukierunkowana obserwacja lekcji
wychowania fizycznego. Doświadczenia z praktyk pedagogicznych. Samoocena w
wychowaniu fizycznym. Związek oceniania z samooceną. Warunki wdrażania do samooceny.
Karta sprawności i zdrowia oraz Indeks Sprawności Fizycznej. Przedmiotowy system
oceniania z WF – opracowanie do wybranego programu WF. Organizacja wychowania
fizycznego w szkole – zajęcia lekcyjne, pozalekcyjne i pozaszkolne. Wychowanie fizyczne a
edukacja zdrowotna w szkole.

8. Forma zaliczenia (egzamin, zaliczenie na ocenę, zaliczenie): ćwiczenia – zaliczenie na
ocenę, egzamin

9. Status przedmiotu (obligatoryjny, fakultatywny): obligatoryjny

10. Zasady zaliczenia przedmiotu:
a. kryteria uzyskania zaliczenia: Dokonanie analizy podstawy programowej wychowania
fizycznego i wybranego programu wychowania fizycznego. Opracowanie zgodnego z
wybranym programem wychowania fizycznego fragmentu planu pracy z wychowania
fizycznego dla klasy szkoły podstawowej lub gimnazjum. Znajomość metod i form
organizacyjnych stosowanych w ramach zajęć wychowania fizycznego. Pozytywna ocena

sprawdzianu wiadomości. Zaplanowanie lekcji wychowania fizycznego zgodnej z wybranym
programem,

wystarczająco

intensywnej

oraz

odpowiednio

zindywidualizowanej,

przewidującej zastosowanie zróżnicowanych metod i form organizacyjnych. Opracowanie
poprawnego formalnie oraz zgodnego z programem wychowania fizycznego przedmiotowego
systemu oceniania z wychowania fizycznego w szkole podstawowej lub gimnazjum.
Zaplanowanie organizacji wychowania fizycznego w szkole podstawowej lub gimnazjum z
uwzględnieniem warunków określonych w projekcie podstawy programowej wychowania
fizycznego. Pozytywna ocena sprawdzianów wiadomości
b. zagadnienia egzaminacyjne: Dydaktyka jako teoria nauczania-uczenia się. Metodyka
przedmiotowa (dydaktyka szczegółowa) jako technologia nauczania-uczenia się. System
edukacji w Polsce. Regulacja systemu edukacyjnego na poziomie kraju. Etapy edukacji.
Koncepcje kształcenia ogólnego w Polsce od 1999 roku i od 2009 roku. Podstawa
programowa wychowania fizycznego (z 1999 roku). Cele, treści kształcenia i osiągnięcia
uczniów w szkole podstawowej i gimnazjum. Liczba godzin wychowania fizycznego w
szkole podstawowej i gimnazjum. Organizacja wychowania fizycznego w szkole: lekcje
wychowania fizycznego, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne. Specyfika czwartej godziny
wychowania fizycznego. Podstawa programowa wychowania fizycznego (z 2009 roku).
Wymagania ogólne i szczegółowe w szkole podstawowej i gimnazjum. Liczba godzin
wychowania fizycznego w szkole podstawowej i gimnazjum. Edukacja zdrowotna.
Wychowanie fizyczne jako przykład kształcenia wielostronnego: efekty motoryczne,
emocjonalne i poznawcze wychowania fizycznego. Efektywność pracy nauczyciela. Cykl
sprawnego działania: diagnoza, prognoza, planowanie, realizacja i ewaluacja procesu
wychowania fizycznego. Spirala prakseologiczna. Diagnoza i prognoza w wychowaniu
fizycznym. Autorefleksja nauczyciela. Diagnoza środowiska – społeczno-kulturowa.
Diagnoza szkoły – społeczno-kulturowa. Diagnoza oddziału (klasy szkolnej): społeczna,
fizyczna. Diagnoza ucznia: społeczna, psychiczna, fizyczna. Projektowanie i planowanie
procesu wychowania fizycznego. Poziomy planowania w ramach wychowania fizycznego.
Programy nauczania, plany pracy, osnowy cyklu zajęć, konspekty, plany i scenariusze lekcji.
Obligatoryjna i fakultatywna dokumentacja pracy nauczyciela wychowania fizycznego.
Rodzaje, struktura i zawartość programów wychowania fizycznego w szkole podstawowej i
gimnazjum. Plan pracy dla klasy z wychowania fizycznego. Planowanie wynikowe i
czynnościowe. Źródła wymagań i treści kształcenia. Grupowanie treści kształcenia w cykle
zajęć. Cele lekcji wychowania fizycznego w ujęciu wielostronnym. Lekcja wychowania
fizycznego: zasady budowy, struktura i tok, typy i rodzaje, pedagogiczne czynności
nauczyciela, elementy organizacji, formy organizacji procesu dydaktycznego, metody
realizacji zadań ruchowych, metody wspierania rozwoju wiedzy. Bezpieczeństwo uczniów w
zajęciach wychowania fizycznego. Regulacje prawne i odpowiedzialność nauczyciela
wychowania fizycznego. Zapobieganie wypadkom w ramach wychowania fizycznego. Ocena
ucznia z wychowania fizycznego. Funkcje oceniania. Ocenianie zewnętrzne i wewnętrzne.
Wewnątrzszkolny system oceniania. Przedmiotowy system oceniania z wychowania
fizycznego. Obowiązki nauczyciela i prawa ucznia w związku z ocenianiem. Przedmiot i
kryteria oceny z wychowania fizycznego. Klasyfikowanie i zwalnianie z wychowania
fizycznego. Ocenianie bieżące i okresowe. Skale i sposoby oceniania. Egzaminy
klasyfikacyjne

i

poprawkowe.

Samoocena

ucznia

w

wychowaniu

fizycznym.

Indywidualizacja, intensyfikacja i intelektualizacja w zajęciach wychowania fizycznego.

11. Literatura:
a. obowiązkowa:
Bronikowski M. (2004). Metodyka wychowania fizycznego w reformowanej szkole, cz. 1.
Poznań: Wydawnictwo eMPi

Bronikowski M. (2005). Metodyka wychowania fizycznego w reformowanej szkole, cz. 2.
Poznań: Wydawnictwo eMPi
Frołowicz T. (red.) (2005). Ocena w wychowaniu fizycznym w nowym systemie edukacji w
aspekcie mierzenia jakości pracy szkoły. Wrocław: Wydawnictwo BK
Frołowicz T., Przysiężna B. (2001). Moja sprawność i zdrowie. Przewodnik metodyczny dla
nauczycieli II etapu edukacji. Gdańsk: Wydawnictwo Fokus
Madejski E, Węglarz J.(2007). Wybrane zagadnienia współczesnej metodyki wychowania
fizycznego. Podręcznik dla nauczycieli i studentów. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Maszczak T. (red.) (2007). Edukacja fizyczna w nowej szkole. Warszawa: Wydawnictwo
AWF
Podstawa programowa kształcenia ogólnego z 1999 roku z późniejszymi zmianami;
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458, z 2003 r. Nr 210, poz. 2041, z 2005 r.
Nr 19, poz. 165, z 2006 r. Nr 228, poz. 1669 oraz z 2007 r. Nr 157, poz. 1100)
Pośpiech J. (2003). Wychowanie fizyczne i sport szkolny w krajach europejskich – wybrane
problemy. Opole: Wydawnictwo Politechniki Opolskiej
Programy wychowania fizycznego dopuszczone do użytku szkolnego w szkołach
podstawowych i gimnazjach
Strzyżewski S. (1996). Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej. Warszawa:
Wydawnictwo WSiP

Tomasz Frołowicz