2012-01-16

1

Ekonomika budownictwa

dr in

ż

. Agata Czarnigowska

Instytut Budownictwa

Zakład In

ż

ynierii Procesów Budowlanych

i Inwestycyjnych

pok. 521, tel. wew.4441

[e-mail]

Podstawowe pojęcia rachunku kosztów

Proces inwestycyjno-budowlany a metody
i podstawy szacowania kosztów

Przetargi, rodzaje wynagrodzeń w
budownictwie, zamówienia publiczne

Rachunek efektywności inwestycji

Tematyka zajęć

umiejętności i kompetencje:

planowania i monitorowania kosztów
realizacyjnych;

szacowania efektywności przedsięwzięć
budowlanych;

sporządzania kosztorysów budowlanych.

Efekty kształcenia

Zajęcia

Wykład 15 h

Laboratorium 15 h

Trzeba będzie popracować w domu!

Literatura

Polskie standardy kosztorysowania robót
budowlanych

. Stowarzyszenie kosztorysantów

budowlanych. WACETOB, 2005

Janik W., Paździor A.:

Zarządzanie finansami spółki

kapitałowej

. PWE, Warszawa 2010

Literatura uzupełniająca

Minasowicz A.:

Efektywność i zarządzanie finansami

w budownictwie

, POLTEXT, Warszawa 2009

Sobańska I. (red.):

Rachunkowość w

przedsiębiorstwie budowlanym

. DIFIN, Warszawa

2006

Werner A.W.:

Proces inwestycyjny dla architektów

.

Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa
2007

2012-01-16

2

Ewangelia wg Św. Łukasza, rozdział 14, 28-30

Któż z was bowiem, chcąc zbudować wieżę,

nie usiądzie najpierw i nie obliczy kosztów,

czy ma na wykończenie,

aby, gdy już położy fundament, a nie może
dokończyć,

wszyscy, którzy by to widzieli, nie zaczęli
naśmiewać się z niego,

mówiąc: ten człowiek zaczął budować, a nie
mógł dokończyć.

KOSZT, NAKŁAD, WYDATEK

Nakład

zużycie czynników produkcji i obrotu

surowce mineralne, wody, lasy, ziemia, ro

ś

liny,

zwierz

ę

ta,

praca człowieka, praca maszyn,

maszyny, budynki, licencje, znaki firmowe,

ś

rodki

pieni

ęż

ne…

Koszt

zużycie czynników produkcji i obrotu
w ekonomicznie uzasadnionej ilości,
wyrażone w jednostkach
pieniężnych

Wydatek

wydatkowanie pieniędzy z rachunku
bankowego lub kasy
(wypływ pieniędzy)

Podejście do kosztu

koszty
utraconych
korzyści

koszty
produk-
cyjne

koszty
nieproduk
-cyjne

marno-
traw-
stwo

straty
losowe

z punktu widzenia
ekonomisty

podejście księgowe

faktyczne zużycie środków

2012-01-16

3

Klasyfikacja kosztów
wg typów działalności

operacyjnej

(k.dz. podstawowej, pomocniczej i

koszty zarządu)

inwestycyjnej

(lokacyjnej)

finansowej

(kredyty, pożyczki, obrót papierami

wartościowymi)

socjalnej

Koszty wg sfer działalności

Koszty zakupu

Koszty produkcji

Koszty sprzedaży

Klasyfikacja kosztów
w układzie rodzajowym

Wartość sprzedanych towarów i materiałów,

Zużycie materiałów i energii,

Usługi obce,

Podatki i opłaty,

Wynagrodzenia,

Świadczenia na rzecz pracowników,

Amortyzacja (koszt zużycia majątku
trwałego),

Pozostałe

Podział na koszty stałe i
zmienne

Klasyfikacja kosztów
w układzie kalkulacyjnym

KMB Inne KB

KRB

KW

KOZ KS

K. bezpo

ś

rednie

K. przerobu

K. po

ś

rednie

TKW

Całkowite koszty produkcji

Koszty własne produkcji sprzedanej

Cena

2012-01-16

4

Cena

to liczba jednostek pieniężnych

jaką płaci nabywca, a dostaje sprzedawca

za jednostkę produktu, usługi lub towaru.

Cena to wartość jednostki produktu, usługi lub
towaru wyrażona w pieniądzu

Cena

Cenę ustala przedsiębiorca w oparciu o analizę:

kosztów (aby różnica między przychodami i
kosztami była dodatnia)

popytu i podaży (ile klienci będą skłonni
zapłacić za towar, produkt, usługę)

działań konkurencji

Proces inwestycyjno-
budowlany

i jego koszty

PROCES INWESTYCYJNO-
BUDOWLANY

Zespół czynności koncepcyjnych,
prawnych, projektowych, technicznych…
zmierzających do osiągnięcia celu:
przekazania do użytkowania przedmiotu
inwestycji – obiektu budowlanego

UTRZYMANIE

REMONTY

WYPOSA

Ż

ENIE

NABYCIE GRUNTU

PROJEKTY

BUDOWA

KOSZTY ZBYCIA

EKSPERTYZY

POZWOLENIA

POMYSŁ

• Faza studiów i analiz:

•

potrzeby i oczekiwania inwestora

•

zestawienie mo

ż

liwych rozwi

ą

za

ń

•

studia opłacalno

ś

ci i analiza

uwarunkowa

ń

lokalnych

•

okre

ś

lenie standardów obiektu i

kosztów (inwestycyjnych i
u

ż

ytkowania)

DECYZJA INWESTORA

• Faza przygotowania

inwestycji

• ogólny bud

ż

et

• pozyskanie

ź

ródeł finansowania

• przyj

ę

cie metody (systemu) realizacji

• projektowanie
• optymalizacja rozwi

ą

za

ń

• pozyskanie wykonawców
• ostateczny plan kosztów

POCZĄTEK PRAC

• Faza realizacji inwestycji

• budowa
• kontrola realizacji umów z

wykonawcami/dostawcami

ZAKOŃCZENIE PRAC

• Rozliczenie inwestycji

• rozliczenia z wykonawcami
• obsługa gwarancji i r

ę

kojmi

• …

POCZĄTEK UŻYTKOWANIA

• Faza u

ż

ytkowania

• Likwidacja

2012-01-16

5

Skumulowane koszty w zwi

ą

zku z inwestycj

ą

PLANO
WANIE

PROJEKTO-

WANIE

BUDOWA

U

Ż

YTKOWANIE

CZAS

Szacowanie a planowanie

?

Szacowanie a planowanie

Szacowanie – na wątłych
podstawach, lecz wynik jest
podstawą decyzji

Planowanie – ustalamy budżet (plan)
i go realizujemy (tak organizujemy i
projektujemy, by został dotrzymany)

JAK OSZACOWAĆ KOSZTY?

 przedsięwzięcia budowlane –

każde jest wyjątkowe

 różne warunki
 różni ludzie
 różna pogoda
 różne przepisy
 różne metody

Oszacowanie powinno być
bliskie temu, co „się okaże”

Niepewność – doliczamy rezerwę

Duża rezerwa - uśpiona czujność

Szacowanie/planowanie
kosztów



Niezależnie od metody, koszty należy
traktować jako wartości losowe



Dokładność rośnie z zaawansowaniem
planów i projektów (coraz więcej wiemy
o tym, czego koszty obliczamy)

2012-01-16

6

Metody szacowania kosztów

Dokładno

ść

oszacowania

Koszt

oszacowania

JAK OSZACOWAĆ KOSZTY?

 ocena ekspercka
 szacowanie poprzez analogię
 modelowanie parametryczne i

nieparametryczne

 kosztorysowanie szczegółowe

Metody szacowania kosztów
Ocena ekspercka

Zapytać kogoś doświadczonego

Pojedynczy ekspert może się bardzo pomylić,
dlatego uśrednia się oceny wielu ekspertów

albo zaprasza się ich do dyskusji i ustalenia
wspólnego stanowiska

Dokładność oszacowania rzędu 15-20%
zapewnia udział około 70 ekspertów*

Metoda droga

*

Ktoś to zbadał doświadczalnie w Anglii, prosząc wielu ekspertów o wycenę tego
samego obiektu

Przez analogię

Weź podobną budowę (lub kilka) o
znanym koszcie

Dopasuj koszty do swojej sytuacji

Wymaga wiedzy o kosztach różnego
typu przedsięwzięć (bazy danych)

Modelowanie parametryczne

Weź dużo podobnych budów o znanych kosztach

Przeprowadź analizy, od czego zależą koszty

Opracuj wzór matematyczny

Wystarczy podstawić do wzoru wartości
odpowiednich zmiennych



np. powierzchnia, kubatura



złożoność projektu, innowacyjność, stopień
zdefiniowania wymogów klienta

Modelowanie
nieparametryczne

Weź dużo budów o znanych kosztach

Zastosuj np. algorytmy sieci neuronowych do
określenia zależności między cechami budowy a
jej kosztem

Gotową, przetestowaną sieć używaj do
szacowania kosztu nowych budów

2012-01-16

7

Modele parametryczne i
nieparametryczne



wymagają mnóstwa przedsięwzięć wejściowych



wymagają przetestowania na wielu projektach



zweryfikowane modele są bardzo użyteczne

Kosztorysowanie
szczegółowe

Gdy szczegóły są już znane (projekt, specyfikacje)

Rozłożenie zadania na „najmniejsze składowe” -
roboty

Obliczenie kosztów bezpośrednich

Doliczenie kosztów pośrednich i zysku

Metoda bardzo pracochłonna,

Obliczenia mogą być wykorzystane w przyszłości (w
metodach „przez analogię”)

It is better to be
approximately correct
than to be precisely wrong

Hicks D.T. (1992) Activity-based costing

for small and mid-sized businesses: An

implementation Guide, John Wiley&Sons,

New York

Modele kosztowe

według momentu analizy

i stopnia szczegółowości

(stopnia scalenia)

Modele kosztowe?

Oszacowania kosztowe

Budżety

Kosztorysy

Wstępne oszacowanie
(inwestor)

Zgrubny podział:

Koszt pozyskania działki

Przygotowanie terenu

Budowa obiektów podstawowych

Zagospodarowanie terenu i ob. pomocnicze

Wyposażenie

Przygotowanie, projektowanie, obsługa
inwestorska, rozruch i szkolenia

2012-01-16

8

Koszty budowy w fazie projektowania
(inwestor, projektant)

Podział obiektu na elementy:

Fundamenty

Ściany, stropy, dach (konstr.)

Elewacje

Wykończenie

Instalacje

… (produktowo)

Przed realizacją (wykonawca)

Koszty procesów budowlanych:

Roboty ziemne

Roboty fundamentowe

Pozost. roboty stanu zerowego

Roboty związane w wykonaniem konstrukcji
nadziemia

Itd. – zwykle w podziale na rodzaje robót (murarskie,
montażowe, żeelbetowe, …)

… (procesowo)

PRZERWA