ABC interpunkcji...

Kropkę stawiamy na końcu zdania, równoważnika zdania, jako znak skrócenia
wyrazu oraz po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe.

Zaczął lekturę od 2. tomu. = Zaczął lekturę od drugiego tomu.

On mieszka na 5. piętrze.

To było II Liceum Ogólnokształcące. = To było 2. Liceum Ogólnokształcące.

Kropkę stawiamy po inicjałach oraz po liczbie lub literze wprowadzających części
składowe wyliczenia (podpunkty).

Po tytule rozdziału, ustępu, paragrafu, można postawić (można też pominąć)
kropkę, jeżeli tytuł napisany jest wielką literą.

Nie stawiamy kropki po: tytułach, skrótach miar i wag, po skrótach, których ostatnia
litera jest ostatnią literą skracanego wyrazu, np. mgr, dr itp.

Więcej o.............. pisowni skrótów

Nie stawiamy kropki po tytułach artykułów w gazetach i czasopismach

Nie stawiamy kropki po napisach o charakterze hasłowym na afiszach,
transparentach oraz na szyldach.

Żądamy lepszych warunków pracy

Fryzjer damski i męski

Nie stawiamy kropki po tytule, imieniu i nazwisku w podpisach, na wizytówkach i
wywieszkach.

doktor Jan Nowak

Skład zniszczonych książek

Dyrektor Instytutu Języka Polskiego

Przecinkiem rozdzielamy:

1. Zdania współrzędne i równoważniki zdań nie połączone spójnikami: i, oraz, lub,
bądź, czy, ani, ni.

( Pójdę do kina lub odwiedzę babcię. / Poszedłbym na spacer, ale pada deszcz.)

2. Zdania nadrzędne od podrzędnych. ( Kiedy zaświeciło słońce, poszliśmy do
parku.)

3. Jednakowe części zdania nie połączone spójnikami ... ( patrz - 1 ). ( Lubię ciastka,
lody, cukierki i czekoladę. )

4. Części zdania połączone spójnikami i wyrażeniami: ale, a jednak, a nawet, a
przecież, lecz...

5. Wyrazy i wyrażenia powtórzone oraz wtrącone: krótko mówiąc, jednym słowem,
być może, istotnie...

Przecinek umieszczamy:

1. Przed powtórzonymi spójnikami: i, oraz, lub, bądź, czy, ani, ni. ( Nie kupiłem ani
ziemniaków, ani fasoli. )

2. Przed wyrazami: jak, jakby, niby, niż - wtedy, gdy poprzedzają porównania
wtrącone lub mające formę zdań albo równoważników zdań. ( Janek uciekał,
jakby go goniło stado wilków.)

3. Przed wyrażeniami: i to, albo raczej, albo lepiej, na przykład, to jest, to znaczy,
ale tylko wtedy, gdy wprowadzają szczegół zapowiedziany we wcześniejszej części
zdania. ( Napiszę do Janka, albo lepiej go odwiedzę.)

4. Przed spójnikiem a rozpoczynającym zdanie składowe w ramach zdania
złożonego.

(Szukaliśmy Janka w ogrodzie, a on pobiegł do parku. )

5. Przecinek stawiamy zawsze wtedy, gdy jego brak mógłby powodować
dwuznaczność wypowiedzi.

Więcej o........ zasadach interpunkcyujnych

Średnik stosujemy zamiast kropki lub przecinka tam, gdzie kropka oddzielałaby zdanie za
silnie, przecinek zaś byłby zbyt słabym znakiem dla znacznej odrębności.Najczęściej jest
używany między zdaniami pojedynczymi, tworzącymi całość myślowo - pojęciową.

( Noc zapadła; niebiosa jasne i pogodne błyszczą się jak jeziora.)

Dwukropek stosujemy przed przytoczeniem cudzej wypowiedzi ( rozpoczynamy ją wielką
literą ) oraz przed wyliczeniami, zapowiedziami i wyjaśnieniami.

Nauczyciel słusznie zauważył: "tak dalej być nie może".

Dwukropek stawia się wymieniając tytuły dzieł, nazwy, terminy, jeśli nie są w tekście w inny
sposób wyróżnione (np. kursywą czy cudzysłowem).

Z powieści Sienkiewicza czytałem tylko: Potop, Ogniem i mieczem, Bez dogmatu.

Dwukropek stawia się prze wyrazami lub zdaniami współrzędnymi mówiącymi o wyniku,
uzasadnieniu.

Miałem w tym tygodniu wyjątkowe szczęście: dostałem piątkę.

Dwukropek można postawić po zapowiedziach będących wyrażeniami: innymi słowy, inaczej
mówiąc, a mianowicie, jak, jak np.

Trzeba przynieść konkretne dokumenty, jak np.: metrykę urodzenia, świadectwo dojrzałości
oraz zaświadczenie lekarskie.

Pauzy (myślnika) używamy:

1. W celu oddzielenia tekstu autorskiego od mowy potocznej.

"Chłop potęgą jest i basta" - pisał Wyspiański.

2. Do zaznaczania członów wtrąconych.

Twoje słowa - wybacz - świadczą o twojej głupocie.

3. W miejscu domyślnego członu zdania.

Opanować interpunkcję - to sprawa bardzo trudna.

4. Przed wyrażeniem uogólniającym lub podsumowującym treść poprzedniej części zdania.

Komputer, drukarka i program- wszystko to w przyszłości zastąpi zeszyt i długopis.

5. Przed wyrazami niespodziewanymi, zaskakującymi, chcąc wzmocić ekspresję wypowiedzi.

Podbiegł niespodziewanie do grupki młodych ludzi i nagle - wystrzelił z korkowca.

6. W celu uniknięcia powtórzenia wyrazu w obrębie tego samego zdania.

Dzisiaj płacę tobie, jutro - tylko Markowi.

7. Między liczebnikami oznaczającymi wartości przybliżone.

Po 3 - 4 dniach musimy tam wrócić.

8. Na początku wypowiedzi w patriach dialogowych.

- Zabić złodzieja ! - krzyczał zrozpaczony.

9. Przed myślnikiem pomija się przecinek, zostawia się natomiast kropkę, pytajnik,
wielokropek i wykrzyknik.

A jak przyjdą wilki... - co wtedy zrobimy ?

Natychmiast wyjdź z klasy ! - rozkazał nauczyciel.

Wielokropek umieszczamy:

1. W razie urwania zdania, przerwania wypowiedzi.

2. Przed wyrazami niespodziewanymi, wyrażającymi zawód, ironię, rozczarowanie.

3. Zamiast niecenzuralnych słów.

Jeżeli wielokropek zbiega się z kropką, przecinkiem, średnikiem, to znaki te opuszczamy.

Nawiasu możemy używać zamiast dwu pauz dla zaznaczenia wyrazów, zdań, które przynoszą
dodatkowe uboczne wyjaśnienia nie mieszczace się w zasadniczej wypowiedzi.

Cudzysłów (składa się z dwóch części - otwierającej i zamykającej) używany jest w trzech
rodzajach: ,, " ,<< >> lub >> <<; pierwszy używany jest najczęściej. Ponadto spotyka się dwa
znaki umieszczone u góry: ' ' , które wyróżniają w tekście definicje znaczeniowe wyrazu.

Cudzysłów ma w pisowni polskiej dwie podstawowe funkcje:

wyodrębnienie przytoczonych wyrazów, cudzych słów, fragmentów utworów, tutyłów dzieł
lub ich części;

Józef powiedział tylko jedno słowo: ,,spadaj".

W ,,Gazecie Wyborczej" najlepszy artykuł nosi tytuł ,,Apokalipsa".

wyodrębnienie wyrazów i zwrotów użytych w znaczeniu innym niż znaczenie podstawowe.

Jesteś taki jakiś ,,słoniowaty".

Kilka porad:

Jeżeli przytoczony wyraz lub grupa wyrazowa występują na końcu zdania, to kropkę
umieszczamy zawsze po cudzysłowie.

To była prawdziwa ,,wojna kokosza".

Przy pytajniku stawiamy go przy po cudzysłowie, gdy się odnosi do całego powiedzenia,
przed cudzysłowem, gdy znak zapytania odnosi się tylko do cytowanej grupy wyrazowej.

Czy ta książka to ,,Ogniem i mieczem" ?

Cała klasa zgodnie zapytała: ,,W którym roku ?".

Wyrazy nie będące częścią składową cytatu wydziela się najczęściej myślnikami lub
przecinkami, ale wtedy inaczej stawiamy cudzysłów.

,,W tej klasie - mówi dyrektor - należy zastosować specjalne środki".

,,W tej klasie", mówi dyrektor, ,,należy zastosować specjalne środki".

Cytowane wyrazy lub tytuły dzieł można przytaczać także bez cudzysłowu, jeżeli
występują one po dwukropku, a w druku są wyróżnione inną czcionką.

Mam nadzieję, że już odnalazłaś w słowniku to zawiłe hasło: akwizytor.

Cudzysłów można pominąć w przypadku nazw modeli, typów, gatunków wytworów
przemysłowych.

Janek kupił samochód marki Fiat.

Cudzysłów w cudzysłowie - jako drugi stosuje się cudzysłów ostrokątny.

Nauczyciel zapytał: ,,Od kogo pożyczyłeś <<Ogniem i mieczem>>?".

Znak wykrzyknienia (wykrzyknik) wskazuje na silne zabarwienie uczuciowe
wypowiedzi.

Zamknij okno !

Jeżeli wypowiedzenie ma nadzwyczaj silne zabarwienie uczuciowe, możliwe są dwa,
nawet trzy wykrzykniki na końcu.

Mam już dosyć tego wszystkiego !!!

Jeśli na początku zdania występuje wołacz, wtedy stosuje się dwa rozwiązania.

Anno, podaj mi obiad !

Anno ! Podaj mi obiad !

Dawniej stosowało się jeszcze inną pisownię, ale obecnie wychodzi z użycia i uważa
się ją za niepoprawną.

Anno ! podaj mi obiad !

Znak zapytania (pytajnik) sygnalizuje specjalną intonację wypowiedzi.

Pójdziesz ze mną do kina ?

W wypowiedzeniach złożonych podrzędnie stawiamy na końcu pytajnik tylko wtedy,
gdy zdaniem pytającym jest część nadrzędna ( bez względu na szyk członów).

Czy zrozumiałeś, co masz jutro załatwić ?

Co zrobisz, jeśli dostaniesz jedynkę ?

Dowiecie się, skąd macie to przynieść .

Jak to napisać, nikt nie wiedział.

Jeżeli mamy dwa wypowiedzenia współrzędne, z których drugie jest pytajno -
przeciwstawne, to stawiamy po nich znak zapytania.

Mam wszystko, ale czy to wystarczy ?

Na końcu wypowiedzenia mogą wystąpić różne znaki interpunkcyjne. Silne
zabarwienie uczuciowe.

Gdzie ja to naprawię ?!

Czy mogę jej uwierzyć...?

Jak to odniesiesz, to ...!

Spróbuj tylko to zrobić ! (odrzucił kopertę).

Muszę to pewnie wziąć... (podniósł się z wysiłkiem).