Tkanka mięśniowa textus muscularis

Pochodzenie: mezenchyma (mięśnie gładkie); mezoderma (mięśnie poprzecznie prążkowane)
Funkcje: wszelkie funkcje związane z czynnościami motorycznymi i ruchowymi w organizmie
Cechy charakterystyczne:

•

włókna wyspecjalizowane do kurczenia (aktywnego) i rozciągania

miofilamenty, miofibryle

•

brak własnej substancji międzykomórkowej

Rodzaje włókien mięśniowych:

•

gładkie

•

poprzecznie prążkowane: szkieletowe, sercowe

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana
Mięśnie szkieletowe

o

zależne od woli

o

równolegle ułożone komórki (włókna)

o

komórki wielojądrzaste (syncytia)

o

jądra komórkowe obwodowo

o

każda komórka długości mięśnia

o

mięśnie:

•

białe – szybko nużące się, szybkie skurcze, dużo miofibryli i ATP (np. mięśnie kończyn)

•

czerwone – odporne na znużenie, wolne skurcze, dużo sarkoplazmy z mioglobiną (np. mięśnie
grzbietu)

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana
Mięsień sercowy

o

niezależne od woli

o

komórki rozgałęzione

o 1–2 jądra komórkowe centralnie
o

wstawki interkalarne (połączenia komórek)

o

małe zdolności regeneracyjne

Tkanka mięśniowa gładka
Mięśnie gładkie (wisceralne)

o

niezależne od woli

o

komórki długie, wrzecionowate

o

zorganizowane w blaszki mięśniowe
(pęczki, błony)

o

1 jądro komórkowe

o

miofilamenty tworzą
nieregularny, sieciowy
układ przestrzenny

Tkanka nerwowa textus nervosus
Pochodzenie: ektoderma (płytka nerwowa, grzebienie nerwowe)

Funkcje:
odbieranie i przewodzenie bodźców z otoczenia i z wnętrza organizmu
Cechy charakterystyczne:

•

swoiste elementy strukturalne:

o komórki (neurocyty = neurony)
o włókna nerwowe (= wypustki neuronów)
tigroidy (ciałka Nissla)
neurofibryle (neurotubule, neurofilamenty)

Rodzaje neuronów
Neuron wielobiegunowy
Neuron dwubiegunowy
Neuron pseudojednobiegunowy (sensoryczny)

Cechy charakterystyczne:

•

swoiste elementy strukturalne:

o komórki (= neurocyty = neurony)
o włókna nerwowe (= wypustki neuronów)
o tkanka glejowa (nie przewodzi bodźców):

makroglej – astrocyty (funkcja podporowa, odżywcza, izolacyjna)

oligodendroglej – oligodendrocyty/komórki Schwanna

(izolacja elektryczna neuronów – osłonka mielinowa)

mikroglej (fagocytoza produktów rozpadu tkanki nerwowej)

nabłonek ependymalny (wyścieła komory mózgu, kanał rdzenia kręgowego)

Gruczoły glandulae

•

przekształcone komórki naskórka

•

mogą pozostawać w warstwie naskórkowej (endoepitelialne - minóg, ryby) lub przemieszczać się do
warstw położonych głębiej (egzoepitelialne)

Klasyfikacja wg różnych kryteriów:

•

wg komplikacji budowy

o jednokomórkowe (najczęściej śluzowe)
o wielokomórkowe (np. w błonie śluzowej jamy nosowej)
•

wg ilości warstw tworzących ścianę gruczołu

o monoptychiczne
o poliptychiczne

•

wg kształtu

•

wg sposobu usuwania wydzieliny:

o merokrynowe – wydzielina usuwana bez szkody dla komórki (większość gruczołów)
o apokrynowe – szczytowa partia komórki usuwana wraz z wydzieliną (np. gruczoł mleczny)
o holokrynowe – cała komórka usuwana wraz z wydzieliną (np. gruczoł łojowy)
•

wg docelowego obszaru usuwania wydzieliny

o egzokrynowe – otwarte glandulae apertae
o endokrynowe (dokrewne) – zamknięte glandulae clausae

•

wg rodzaju produkowanej wydzieliny:

o homokrynowe (wydzielina jednorodna)

- jadowe
- śluzowe
- węchowe

o heterokrynowe (wydzielina mieszana)

- łojowe
- potowe
- zapachowe
- mleczne (z potowych)

Pochodzenie: ektoderma (przysadka, szyszynka), endoderma (tarczyca, przytarczyce), mezoderma (nadnercze)
Funkcje: produkcja hormonów o bardzo zróżnicowanym działaniu
Cechy charakterystyczne:

•

brak przewodów wyprowadzjących (wydzielina usuwana do krwiobiegu)

•

ścisły kontakt z układem krwionośnym

•

podporządkowanie działania OUN

Klasyfikacja gruczołów:

o grupa skrzelopochodna (tarczyca, przytarczyce)
o

przydatki mózgowe (szyszynka, przysadka)

o

grupa nadnercza (nadnercze, ciałka przyzwojowe, wyspy trzustki)

o gonady

Przysadka mózgowa hypophysis cerebri
PŁAT PRZEDNI PRZYSADKI

o przysadka gruczołowa (75% masy całkowitej przysadki)
o

część dystalna (GH, PRL, FSH, LH)

o

część pośrednia (ACTH, TSH, FSH, LH)

o

część guzowa (TSH, FSH, LH)

CZĘŚĆ POŚREDNIA

o - szczątkowa – ok. 1% masy przysadki,

większa w okresie życia płodowego i u niższych kręgowców, tam produkuje melanotropinę (MSH) –
hormon stymulujący produkcję melanocytów (kolor skóry)

PŁAT TYLNY
- przysadka nerwowa, bezpośrednio związana z podwzgórzem

o

zakończenia neuronów jąder podwzgórza

o nerwy
o

pituicyty (glejowe komórki niesekrecyjne)

o kapilary
o wazopresyna i oksytocyna (wytwarzane w podwzgórzu)

Tarczyca glandula thyreoidea

•

otoczona torebką łącznotkankową, pasma i naczynia wnikają do środka → płaciki → pęcherzyki

•

duże zdolności regeneracyjne

•

wpływ na przemianę materii, układ nerwowy, wzrost i rozwój, poziom jodu i wapnia we krwi

Nadnercze (glandula adrenalis)
Pochodzenie: mezoderma (kora), ektoderma (rdzeń)
Budowa:

•

torebka łącznotkankowa od zewnątrz

•

kora i rdzeń

•

pasma łącznotkankowe

Kora cortex
minelarokortykoidy (aldosteron)
glukokotykosteroidy (kortykosteron, kortyzol), hormony płciowe
glukortykosteroidy, hormony płciowe

Rdzeń medulla
katecholaminy (adrenalina, noradrenalina)