CHOROBY WEWNĘTRZNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

30

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

ratury wynika, że zabieg jest lepiej tole-
rowany przez psy o masie ciała powyżej
10 kg (10).

P

LASTYKA

KRTANI

Najczęściej stosowaną techniką operacyj-
ną jest jednostronna lub obustronna late-
ralizacja chrząstki nalewkowatej. Laterali-
zacja jednostronna jest uważana za metodę
wystarczającą do wyeliminowania klinicz-
nych objawów porażenia krtani. Wyko-
nuje się ją z dojścia brzusznego lub pre-
ferowanego przez większość chirurgów
dojścia bocznego. Pacjenta układa się
w pozycji grzbietowej, lekko skośnie, stro-
ną operowaną zwróconą do chirurga. Cię-
cie skóry wykonuje się doogonowo od wy-
rostka kątowego żuchwy do 2-3 cm tylnie
od krtani, równolegle i brzusznie od ry-
nienki jarzmowej. Należy zwrócić szcze-
gólną uwagę na ostrożne preparowanie
ze względu na przebiegające w tej okolicy
duże naczynia żylne: żyłę szczękową, żyłę
językowo-twarzową i żyłę jarzmową ze-
wnętrzną. Mięsień mostkowo-gnykowy
odsuwa się dobrzusznie, a mostkowo-gło-
wowy dogrzbietowo, aby wyeksponować
boczną część chrząstki tarczowatej i pier-
ścieniowatej. Należy obrócić krtań bocz-
nie, aby wyeksponować mięsień tarczo-
wo-gardłowy, który przecina się wzdłuż
grzbietowo-bocznej krawędzi chrząstki
tarczowatej. Przecina się staw pierścien-
no-tarczowy w celu uzyskania lepszego
dojścia, lecz nie zawsze jest to potrzebne,
zwłaszcza że może prowadzić do zwęże-
nia szpary głośni po odwiedzeniu chrząst-
ki nalewkowatej. Następnie przecinamy
mięsień pierścienno-nalewkowy grzbie-
towy oraz połączenie stawowe pierścien-
no-nalewkowate nożyczkami Metzenbau-
ma. Pozostawiamy więzadło nalewkowe
poprzeczne, ponieważ grzbietowe prze-
mieszczenie chrząstek nalewkowatych
prowadzi do zniekształcenia szpary głośni.
Należy unikać uszkodzenia błony śluzowej
krtani. Chrząstkę nalewkowatą łączymy

Zaburzenia tego odcinka dróg oddecho-
wych ograniczają się w praktyce do dwóch
polietiologicznych jednostek chorobo-
wych: porażenia krtani i zespołu brachy-
cefalicznego.

Chrząstki nalewkowate krtani unerwio-

ne są przez nerwy krtaniowe powrotne:
prawy i lewy. Niekiedy w wyniku uszko-
dzenia tych nerwów dochodzi do upo-
śledzenia ich funkcji. Zmiana ta może
wystąpić w wyniku polineuropatii, sta-
nu zapalnego, bliznowacenia, urazu szyi,
toczącego się w tej okolicy procesu no-
wotworowego, ale najczęściej dysfunkcja
ma charakter idiopatyczny (5). Częstsze
występowanie tego zjawiska obserwuje się
u psów pewnych ras, takich jak: labrado-
ry, owczarki niemieckie, rottweilery oraz
dogi niemieckie (8). U szczeniąt rottweile-
rów i dalmatyńczyków opisano polineuro-
patię, w której porażenie krtani towarzyszy
porażeniu czterokończynowemu (4).

P

ORAŻENIE

KRTANI

U

PSÓW

Porażenie krtani może powstawać u psów
niezależnie od płci i wieku, ale częściej po-
jawia się u samców dużych ras. Objawy
kliniczne tego zaburzenia wynikają zazwy-
czaj z obustronnego upośledzenia czyn-
ności chrząstek nalewkowatych, które
nie rozchylają się prawidłowo. Właścicie-
le najczęściej obserwują duszność, świst
oddechowy, kaszel oraz odruchy wymiot-
ne. W wyniku „zassania” tkanek mięk-
kich do światła tchawicy, które ma zwią-
zek z wysiłkiem fi zycznym, podnieceniem
i wysoką temperaturą otoczenia (5), może
dojść do zaostrzenia się zmian, doprowa-
dzając nawet do śmierci zwierzęcia.

Rozpoznanie choroby nie stanowi pro-

blemu. Pojawiające się objawy kliniczne
są bardzo charakterystyczne i sugerują ko-
nieczność wykonania laryngoskopii.

Jedyną terapią rokującą trwałe wylecze-

nie jest zabieg plastyki krtani. Zabieg ten
przynosi zdecydowaną poprawę w po-
nad 80% przypadków. Z dostępnej lite-

dr n. wet. Piotr Sławuta, dr n. wet. Jakub Nicpoń*, Aleksandra Skalec**

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
*Katedra i Klinika Chirurgii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
**Studentka IV roku Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Abstract

Pharynx and larynx problems in dogs
and cats are represented by two dise-
ases: larynx paralysis and brachyce-
phalic syndrome. Larynx paralysis can
develop in dogs of different sex and
age. Clinical symptoms are the conse-
quence of bilateral impairment of the
larynx cartilages. The only stable and
effective treatment is laryngoplasty
procedure. Brachycephalic syndrome
develops as a result of the specific
head morphology of the brachycepha-
lic breed. Surgery techniques are the
treatment of choice.

Key words

brachycephalic treatment, larynx para-
lysis, dogs, cats

Streszczenie

Choroby gardła oraz krtani u psów
i kotów ograniczają się w praktyce
do dwóch jednostek chorobowych: po-
rażenia krtani i zespołu brachycefalicz-
nego. Porażenie krtani może powsta-
wać u psów niezależnie od płci i wie-
ku. Objawy kliniczne tego zaburzenia
wynikają zazwyczaj z obustronnego
upośledzenia czynności chrząstek.
Jedyną terapią rokującą trwałe wyle-
czenie jest zabieg plastyki krtani. Na-
tomiast zespół brachycefaliczny rozwi-
ja się w wyniku specyfi cznej budowy
głowy psów ras krótkoczaszkowych.
Leczenie zespołu brachycefalicznego
opiera się właściwie na postępowaniu
chirurgicznym.

Słowa kluczowe

zespół brachycefaliczny, porażenie krta-
ni, psy, koty

Choroby gardła

oraz krtani

u psów i kotów

PHARYNX AND LARYNX DISEASES IN DOGS AND CATS

CHOROBY WEWNĘTRZNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

31

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

szwem z częścią doogonowo-dogrzbieto-
wą chrząstki pierścieniowatej. To zapew-
nia odpowiedni przepływ powietrza przy
tylko jednostronnym podwiązaniu. Za-
kładamy szew materacowy pionowy ma-
teriałem niewchłanialnym 2-0 od wyrost-
ka mięśniowego chrząstki nalewkowatej
do doogonowo-dogrzbietowej krawędzi
chrząstki pierścieniowatej w pobliżu li-
nii pośrodkowej grzbietowej i zaciągamy,
co powoduje zrotowanie chrząstki na-
lewkowatej na stronę boczną. Ważne jest,
aby napięcie nici powodowało umiarko-
wane odwiedzenie chrząstki, co śródo-
peracyjnie kontroluje się przez jamę ust-
ną. Przebieg nici powinien odzwierciedlać
fi zjologiczny przebieg mięśnia pierścien-
no-nalewkowego. W przypadku zmine-
ralizowanej chrząstki nalewkowatej na-
leży uprzednio wykonać w niej otwór igłą
do iniekcji (18 G), co powinno zapobiec
jej skruszeniu. Ranę zamyka się poprzez
zszycie mięśnia tarczowo-gardłowego
i rutynowe zbliżenie tkanki podskórnej
i skóry.

Do komplikacji po zabiegu lateralizacji

należą: zachłystowe zapalenie płuc, upor-
czywy kaszel zaostrzający się po piciu
i jedzeniu, dyskomfort podczas połyka-
nia, gromadzenie się płynu surowiczego,
zerwanie szwu i fragmentacja chrząstki
nalewkowatej. Dwa ostatnie powikłania
prowadzą do nawrotu objawów klinicz-
nych porażenia krtani. W takim wypad-
ku należy przeprowadzić zabieg po dru-
giej stronie krtani. Ryzyko wystąpienia
zachłystowego zapalenia płuc jest większe
po obustronnej lateralizacji. Przez 24 go-
dziny po zabiegu nie podajemy wody ani
pokarmu. Po tym okresie możemy po-
dawać drobne, miękkie kęsy i wodę pod
czujną kontrolą. Pacjent przez resztę życia
jest narażony na wystąpienie zachłyśnię-
cia (10). Najnowsze doniesienia wspomi-
nają również o możliwości implantowania
stymulatorów przywracających właściwą
motorykę sparaliżowanej krtani (13). Le-
czenie zachowawcze polega na stosowa-
niu glikokortykosterydów w celu zmniej-
szenia stanu zapalnego i obrzęku krtani.
Należy pamiętać, że w przypadku duszno-
ści zagrażającej życiu należy natychmiast
zmniejszyć niepokój, wysiłek i podciśnie-
nie w górnych drogach oddechowych
przy pomocy acepromazyny lub morfi ny
(tylko u psów), udrożnić drogi oddecho-
we i stosować tlenoterapię (maski, kap-
tury, cewniki, klatki tlenowe) i dopiero
po ustabilizowaniu stanu wykonać pla-
stykę krtani (5).

P

ORAŻENIE

KRTANI

U

KOTÓW

U kotów porażenie krtani występuje bar-
dzo rzadko i nie jest związane z rasą ani
płcią. Może stanowić stan zagrożenia

Ryc. 3. Skrócone podniebienie miękkie, widok bezpośrednio po zabiegu

Ryc. 2. Zakładanie szwów cuglowych w czasie korekcji żagielka podniebienia miękkiego

Ryc. 1. Zakładanie szwów cuglowych w czasie korekcji żagielka podniebienia miękkiego

Ry

c. ar

chiwum autor

ów

CHOROBY WEWNĘTRZNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

32

www.weterynaria.elamed.pl

WRZESIEŃ • 9/2010

życia, gdyż zwykle jest obustronne (9, 11).
Najczęstsze objawy kliniczne to: przyspie-
szone oddechy, duszność, jadłowstręt,
utrata masy ciała, kaszel oraz zaburzenia
świadomości. Terapia jest identyczna jak
w przypadku psów.

Z

ESPÓŁ

BRACHYCEFALICZNY

Zespół brachycefaliczny rozwija się w wy-
niku specyfi cznej budowy głowy psów ras
krótkoczaszkowych (boksery, buldogi,
buldożki, pekińczyki, shi tzu i boston ter-
riery), która powoduje przeszkody anato-
miczne w górnych drogach oddechowych.
Do anomalii najczęściej spotykanych
u psów brachycefl icznych należą:
1. zwężenie nozdrzy;
2. przemieszczone dośrodkowo rusztowa-

nie chrzęstne nozdrzy zewnętrznych;

3. zwężenie kanałów nosowych;
4. wydłużone podniebienie miękkie;
5. wynicowane kieszonki krtaniowe;
6. zapadnięcie krtani;
7. niedorozwój tchawicy występujący

u buldogów angielskich.
U osobnika brachycefalicznego może

pojawić się pojedyncza wada lub ich do-
wolna kombinacja (nawet wszystkie, dając
tak zwany „pełny zespół brachycefalicz-
ny”) (3). Najczęściej występują wydłużo-
ne podniebienie miękkie – nawet do 90%
osobników i zwężone nozdrza zewnętrzne
– 80% psów. Objawy zespołu brachycefa-
licznego rozwijają się z wiekiem i począt-
kowo pojawiają się tylko w czasie wysił-
ku, później również w spoczynku oraz
podczas snu. Dominuje duszność wde-
chowa z charczeniem, chrapaniem, świ-
stami, zmniejszoną tolerancją wysiłku,
a w cięższych przypadkach sinicą i zapa-
ścią (12). Psy o takim typie czaszki są pre-
dysponowane do śmierci w wyniku uda-
ru cieplnego (2) oraz epizodów bezdechu
w trakcie snu (1).

T

ERAPIA

ZESPOŁU

BRACHYCEFALICZNEGO

Leczenie zespołu brachycefalicznego
opiera się właściwie na postępowaniu chi-
rurgicznym (6, 7). Rokowanie jest dobre,
gdyż najczęściej występujące wady nada-
ją się do korekcji chirurgicznej. W przy-
padku usunięcia nadmiaru podniebienia
miękkiego należy brać pod uwagę do-
świadczenie operatora, gdyż nie można
usunąć zbyt dużej części „żagielka” pod-
niebienia, ponieważ spowoduje to groźbę
aspiracji treści pokarmowej do dróg od-
dechowych. Do zabiegu operacyjnego psa
układa się w pozycji mostkowej i rozwie-
ra się jamę ustną przy użyciu taśm prze-
łożonych za kłami. Miejsce planowanego
cięcia wyznacza przylegający do brzusz-
nej strony podniebienia miękkiego szczyt
nagłośni oraz środkowy punkt w mig-
dałkach gardłowych. Należy je zaznaczyć
za pomocą noża elektrycznego. Następ-
nie wprowadza się rurkę dotchawiczą.
Zakłada się szwy cuglowe we wcześniej
zaznaczonych miejscach i odcina nadda-
tek podniebienia miękkiego. Ranę zespa-
la się za pomocą materiału wchłanianego
o grubości 4-0 szwem ciągłym. Najlepsze
efekty obserwuje się po wykonaniu za-
biegu u zwierząt młodych. U osobników
starszych często dochodzi do równocze-
snego zapadania się chrząstek krtani,
co w znaczny sposób obniża skutecz-
ność zabiegu.

Leczenie zachowawcze zespołu brachy-

cefalicznego ma dokładnie taki sam prze-
bieg, jak omówione w przypadku poraże-
nia krtani. Terapia nie zawsze przynosi
oczekiwane efekty, co stawia nas często
w dwuznacznej sytuacji wobec właści-
ciela, który po wykonanym zabiegu chi-
rurgicznym oczekuje radykalnej poprawy,
która nie następuje. Dlatego bardzo waż-
ne jest wyjaśnienie, że np. w przebiegu ze-

społu brachycefalicznego, mimo korekcji
nozdrzy i podniebienia, pies może nadal
„chrapać”, ale wykonanie zabiegu wpłynie
znacząco na poprawę jego zdrowia.



Piśmiennictwo
1. Amis T.C., Kurpershoek C.: Pattern of bre-

athing in brachycephalic dogs. „Am. J. Vet.
Res.”, 1986, 47, 2200-4.

2. Bruchim Y., Klement E., Saragusty J., Fin-

keilstein E., Kass P., Aroch I.: Heat stroke
in dogs: A retrospective study of 54 cases (1999-
2004) and analysis of risk factors for death.
„J. Vet. Intern. Med.”, 2006, 20, 38-46.

3. Hendricks J.C.: Brachycephalic airway syn-

drome. „Vet. Clin. North. Am. Small. Anim.
Pract.”, 1992, 22, 1145-53.

4. Mahony O.M., Knowles K.E., Braund K.G.,

Averill D.R. Jr., Frimberger A.E.: Laryngeal
paralysis – polyneuropathy complex in young
Rottweilers. „J. Vet. Intern. Med.”, 1998,
12(5), 330-7.

5. Nelson R.W., Couto C.G.: Choroby we-

wnętrzne małych zwierząt. Elsevier Urban &
Partner, Wrocław 2008.

6. Poncet C.M., Dupre G.P., Freiche V.G., Bo-

uvy B.M.: Long-term results of upper respiratory
syndrome surgery and gastrointestinal tract
medical treatment in 51 brachycephalic dogs.
„J Small. Anim. Pract.”, 2006, 47, 137-42.

7. Poncet C.M., Dupre G.P., Freiche V.G.,

Estrada M.M., Poubanne Y.A., Bouvy
B.M.: Prevalence of gastrointestinal tract lesions
in 73 brachycephalic dogs with upper respiratory
syndrome. „J. Small. Anim. Pract.”, 2005,
46, 273-9.

8. Ridyard A.E., Corcoran B.M., Tasker S., Wil-

lis R., Welsh E.M., Demetriou J.L., Griffi ths
L.G.: Spontaneous laryngeal paralysis in four
white-coated German shepherd dogs. „J. Small.
Anim. Pract.”, 2000, 41(12), 558-61.

9. Schachter S., Norris C.R.: Laryngeal paralysis

in cats: 16 cases (1990-1999). „J. Am. Vet.
Med. Assoc.”, 2000, 216(7), 1100-3.

10. Snelling S.R., Edwards G.A.: A retrospective

study of unilateral arytenoid lateralisation
in the treatment of laryngeal paralysis in 100
dogs (1992-2000). „Aust. Vet. J.”, 2003,
81(8):464-8.

11. Taylor S.S., Harvey A.M., Barr F.J., Moore

A.H., Day M.J.: Laryngeal disease in cats:
a retrospective study of 35 cases. „J. Feline Med.
Surg.”, 2009, 11, 954-962.

12. Wykes P.M.: Brachycephalic airway obstruc-

tive syndrome. „Probl. Vet. Med.”, 1991,
3, 188-97.

13. Zealear D.L., Kunibe I., Nomura K., Bil-

lante C., Singh V., Huang S., Bekeny J.,
Chok si Y., Harabuchi Y., Katada A.: Reha-
bilitation of bilaterally paralyzed canine larynx
with implantable stimulator. „Laryngoscope”,
2009, 119(9), 1737-44.

dr n. wet. Piotr Sławuta

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych

z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47

Ryc. 4. Typowe skrzydełka nosowe psa brachycefalicznego