HIGIENA PROCESU
NAUCZANIA
LOKALIZACJA
Szkoła powinna być
zlokalizowana
na równym,
dobrze nasłonecznionym
terenie, zabezpieczonym od
silnych wiatrów, o gruncie
suchym, przepuszczalnym.
Działka
– ogrodzona,
właściwie oświetlona,
otoczona pasem zieleni.
Plac rekreacyjny -
4m
² / 1ucznia.
Przy sprzyjających warunkach
atmosferycznych uczniowie powinni przebywać w czasie
przerw międzylekcyjnych na świeżym powietrzu
Podwórze gospodarcze
- oddzielone pasem zieleni.
Boiska sportowe
o mało pylącej nawierzchni. Zajęcia
wychowania fizycznego należy prowadzić na świeżym
powietrzu, a tylko przy złych warunkach atmosferycznych
- na sali gimnastycznej.
OTOCZENIE BUDYNKU
WARUNKI BUDYNKU
Budynek
– z łatwym dostępem światła i powietrza
ze wszystkich stron, podzielony na zespoły
funkcjonalne, których organizacja względem
siebie uzależniona jest od organizacji pracy
i nauki.
Umożliwienie prawidłowego
rozwiązania:
akustyki,
oświetlenia naturalnego,
sposobu nasłonecznienia,
organizacji przerw i rekreacji,
dożywiania itp.
WNĘTRZA – SALE LEKCYJNE
W sali lekcyjnej powinno przypadać na 1 ucznia:
>1,25 m
² podłogi w klasach młodszych
>1,5 m
² w klasach starszych
4,0-4,5 m
³ powietrza z zachowaniem wysokości co najmniej 3,2 m.
Maksymalna szerokość
klasy uzależniona jest od wysokości okien
(kąt padania - min 30º),
maksymalna długość
– od możliwości
odczytywania znaków na tablicy - 8,6 m.
•
Ściany
-
gładkie,
sufity
białe i
podłogi
łatwe
do utrzymania w czystości.
•
Okna
z górnymi wywietrznikami uchylanymi
z poziomu podłogi. Poziom
parapetu
powinien
znajdować się na wysokości blatu stołu i nie
przekraczać 90cm. Filarki między oknami mogą
mieć najwyżej 75cm szerokości. Okna od strony
nasłonecznionej powinny mieć możliwość
ograniczenia operacji słonecznej (np. żaluzje,
podciągane w dni pochmurne). Firanki nie są
wskazane (kurz, ograniczenie oświetlenia
naturalnego).
•
Od wszystkich materiałów wykończeniowych
wymagane są
atesty zdrowotne.
WNĘTRZA – SALE LEKCYJNE
WNĘTRZA – SALE LEKCYJNE
Salę szkolną należy wyposażyć w
ławki
,
szafki
,
regały
i inne
urządzenia specjalistyczne. Ilość drobnego sprzętu
(np. obrazków) trzeba ograniczyć ze względu na gromadzenie
się kurzu, który obok hałasu należy w szkole do
najgroźniejszych czynników szkodliwych dla zdrowia. Każda
klasa powinna mieć własną salę, a każde dziecko dostosowane
do wysokości ciała stanowisko pracy (krzesło i stolik),
spełniające wymogi ergonomii. Przymusowa pozycja
w nieprawidłowej ławce prowadzi do powstawania i utrwalania
się wad postawy.
WNĘTRZA – SALE LEKCYJNE
Istnieje
6 numerów ławek
, zmieniających
się co 14 cm wysokości ciała ucznia - od
98 do 172cm.W prawidłowo dobranej ławce
uczeń siedzący
"głęboko"
na siedzisku
(siedzenie na skraju krzesła nie jest
wskazane) i
wyprostowany ma całe
stopy oparte o podłogę, kolana nieco
uniesione
nad brzeg siedziska (by
uniknąć ucisku tętnicy podkolanowej);
poziom pulpitu znajduje się na wysokości
opuszczonych łokci
. Uczeń siedzący na krześle
powinien być
lekko wsunięty
pod blat stołu.
Zaleca się, by praca odbywała się w pozycji
wyprostowanej zbliżonej
maksymalnie do stojącej (zgięcie stawu
biodrowego >90
º).
O kolejności siedzenia uczniów w ławkach w izbie
lekcyjnej decyduje: wysokość ciała, ostrość słuchu
i wzroku, względy wychowawcze itp.
MIKROKLIMAT
Nieprawidłowości w zakresie
temperatury,
wilgotności,
ruchu powietrza, jego cech
organoleptycznych i stanu zjonizowania
mają niekorzystny wpływ na zdrowie
ucznia i nauczyciela.
Parametry te powinny
spełniać wymagania
określone w Polskiej
Normie i przepisach
sanitarnych.
MIKROKLIMAT
– TEMPERATURA I
WILGOTNOŚĆ
pomieszczenie do nauki powinna wynosić 20ºC
sala gimnastyczna, szatnie, korytarze 16
ºC,
ustępach 16-18ºC, natryski 25ºC.
Nie jest wskazane ani przegrzewanie, ani
niedogrzanie pomieszczeń.
Wilgotność względna
powinna wynosić w
salach do nauki przy temperaturze 16-20
ºC 40-
60%, przy temperaturze powyżej 20ºC i poniżej
16
ºC 30-40%.
Powietrze
zbyt suche
nie jest wskazane ze
względu na niekorzystny wpływ na górne drogi
oddechowe. Powietrze
zbyt wilgotne
sprzyja
rozwojowi pleśni.
MIKROKLIMAT
– RUCH POWIETRZA
W pomieszczeniach do nauki
powinien wynosić
0,1m/s
.
Konieczny do wymiany
powietrza zużytego w trakcie
lekcji. Powstaje w wyniku
nieszczelności otworów
i wentylacji grawitacyjnej
(uchylne okna, kanały
wentylacyjne powinny
zapewniać 3-krotną wymianę
powietrza w ciągu 1 godziny).
Razem z temperaturą
i wilgotnością stwarza odczucie
ciepła określane mianem
temperatury efektywnej
.
MIKROKLIMAT
– ŚWIATŁO
Izby szkolne należy oświetlać światłem naturalnym
o parametrach:
współczynnik geometryczny
min 1:5 (na 1m
²
powierzchni świetlnej przypada 5m² podłogi)
kąt padania
minimum 30
º (utworzony przez prostą
poziomą i poprowadzoną z miejsca pracy do górnej
krawędzi okna),
kąt otwarcia
minimum 5
º (utworzony przez proste
łączące punkt płaszczyzny pracy ucznia z górną krawędzią przeciwległego
budynku lub wierzchołkami drzew oraz z górną krawędzią okna),
WON
-
wskaźnik oświetlenia naturalnego - 1,5% (stosunek natężenia
oświetlenia danego miejsca izby do równoczesnego natężenia oświetlenia
płaszczyzny poziomej pod odkrytym niebem).
Wymagane natężenie oświetlenia sztucznego
w pomieszczeniu do nauki
wynosi 300 1x (ma być równomierne, rozproszone, o ciepłej barwie),
w sali gimnastycznej - 200 1x, na korytarzu 100 1x.
MIKROKLIMAT
– HAŁAS
Hałas na terenie zabudowy związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży
nie powinien
przekraczać 50dB
, a
maksymalnie (krótkotrwały) 75dB
.
Dopuszczalny hałas w izbie lekcyjnej to 40dB. Jest on
poważnym czynnikiem szkodliwym w szkole. Nowe rozwiązania
budowlane pozwalają na polepszenie warunków
akustycznych wewnątrz klas.
HIGIENA NAUCZANIA OBEJMUJE:
ZAJĘCIA SZKOLNE:
•
Równomierne rozłożenie zajęć w ciągu tygodnia
•
Stała godzina rozpoczęcia zajęć
•
Właściwe rozłożenie zajęć w stosunku tygodniowym
(najbardziej sprzyjającymi dniami do nauki są
poniedziałek, wtorek, środa, najmniej – piątek)
•
Odpowiednie rozłożenie przedmiotów w ciągu dnia (przedmioty
„trudne” powinny być na 2 i 3 lekcji, „średnio trudne” na 1 i 4, a łatwe
na dalszych lekcjach).
PRACE DOMOWE:
Czas na wykonanie prac domowych
nie powinien przekraczać 0,5 – 3 godz.
-
0,5
– 1 godz. -> klasa
I
-
0,75
– 2 godz. -> klasa
II
– IV
-
2,0
– 2,5 godz. -> klasa
V
– VI
-
3 godz. ->
gimnazjum
HIGIENA NAUCZANIA OBEJMUJE:
SEN:
Normy higieniczne czasu snu ucznia wynoszą:
-
10,5
– 11 godz. -> kl.
I
– III
-
10
– 10,5 godz. -> kl.
IV
-
9
– 10 godz. -> kl.
V
– VI
-
9
– 9,5 godz. -> kl.
I i II gimnazjum
-
8,5
– 9,5 godz. -> kl.
III gimnazjum
-
8
– 8,5 godz. ->
liceum
HIGIENA NAUCZANIA OBEJMUJE:
PRZEMĘCZENIE:
To inaczej przeciążenie, zmęczenie przewlekłe. Jest to stan
wyczerpania umysłowego, w którym zwykły wypoczynek
(spacer, zabawa, sen) nie jest w stanie doprowadzić organizmu
do stanu „normy”. Stan ten charakteryzuje się zmniejszoną
wydajnością pracy, nadpobudliwością, bólami głowy,
zaburzeniami snu, utratą łaknienia, itp…
ZMĘCZENIE:
Jest to stan fizjologiczny towarzyszący każdej pracy, czynności,
który po krótkim odpoczynku zanika.
Pomiarowi stanu zmęczenia ucznia służą:
-
test wykreślania liter
-
test zadań arytmetycznych
-
metoda ergograficzna
-
tremometria
-
ocena aktywności ucznia
HIGIENA NAUCZANIA OBEJMUJE:
CZAS AKTYWNEJ UWAGI DZIECKA:
-
15 min. -> 5
– 7 lat
-
20 min. -> 8
– 10 lat
-
25 min. -> 11
– 12 lat
-
30 min. -> 13
– 16 lat
PRZERWY MIĘDZY LEKCJAMI:
Przerwy powinny wynosić 10 min., a po każdej 3 lekcji 20 min.
PRZERWY ŚRÓDLEKCYJNE:
Są zalecane w klasach młodszych i powinny wynosić 3 – 5
min. ćwiczeń fizycznych przy otwartych oknach lub powinna
nastąpić zmiana tematu lekcji. Maksymalna długość lekcji
w klasie I szkoły podstawowej wynosi 35 min.
URZĄDZENIA SANITARNE
Do utrzymania higieny niezbędne są urządzenia sanitarne:
1 miska ustępowa i 1 pisuar na 36 chłopców
2 miski ustępowe na 36 dziewcząt oraz 1 umywalka
na 2 przybory.
Wykonanie techniczne pomieszczeń i sprzętu powinno
umożliwić utrzymanie czystości poprzez mycie i dezynfekcję.
Szkołę powinna też stworzyć warunki techniczne
i organizacyjne do sporządzania posiłków i napojów.
Wielogodzinny pobyt dziecka w szkole bez napoju i pożywienia
(przynajmniej śniadania) ma nieodwracalnie szkodliwy wpływ
na zdrowie.
WYPOSAŻENIE GABINETU
LEKARSKIEGO W SZKOLE
Wyodrębnionym miejscem sprawowania
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
uczniami przez higienistów szkolnych jest
gabinet profilaktyczny w szkole. Powinien
on spełniać warunki określone
w obowiązujących przepisach i posiadać
podane wyposażenie:
Meble:
szafka na leki, kozetka, stolik
zabiegowy, parawan, biurko, dwa krzesła,
taboret obrotowy, szafa na dokumentację,
szafa na ubrania, wieszak na ubrania.
Srzęt i pomoce do wykonywania testów
przesiewowych i interpretacji ich wyników
WYPOSAŻENIE GABINETU
LEKARSKIEGO W SZKOLE
Sprzęt do wykonywania i zabezpieczenia
szczepień ochronnych
w przypadku
wykonywania ich w gabinecie profilaktycznym
w szkole: lodówka z termometrem, torba-termos,
lampa bakteriobójcza, igły i strzykawki
jednorazowego użytku, pojemniki na zużyty sprzęt
jednorazowego użytku, zestaw przeciwwstrząsowy,
program szczepień ochronnych na dany rok kalendarzowy
(ustalony przez Głównego Inspektora Sanitarnego).
Sprzęt i leki do udzielania
pomocy medycznej
: szyny Kramera
(lub pneumatyczne); termometr, nożyczki, miska nerkowa,
kieliszki do leków, kieliszek do płukania oka, woreczki z lodem
w zamrażalniku lodówki; leki, środki do użytku zewnętrznego
i artykuły sanitarne.
WYPOSAŻENIE GABINETU
LEKARSKIEGO W SZKOLE
Środki i sprzęt do nadzorowanej, grupowej profilaktyki próchnicy
zębów
:
W szkołach podstawowych:
-
preparaty fluorkowe do szczotkowania zębów: 1,0% - 2,0 % fluorku
sodowego lub związków aminofluorków w postaci płynu lub żelu,
-
kubki plastikowe lub papierowe jednorazowego użytku,
-
pomoce do demonstracji metody szczotkowania zębów.
W szkołach specjalnych
dodatkowo 0,12 % roztwór glukonianu
chlorheksydyny do płukania jamy ustnej (ewentualnie żel
chlorheksydynowy do aplikacji.
Inny sprzęt i materiały:
umywalka z bieżącą, ciepłą i zimną wodą, mydło
w płynie, koc, jednorazowe ręczniki, dezynfekcyjne
środki, wiadro pedałowe (z workami foliowymi),
czajnik elektryczny, prześcieradła, fartuchy,
łączność telefoniczna.
Dokumentacja medyczna
uczniów i gabinetu
profilaktycznego w szkole