ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

59

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

się między sobą składem, ale ogólnie
można przyjąć, że jest to pokarm o wy-
sokiej zawartości tłuszczu i białka, róż-
niący się znacząco od mleka krowiego
(tab. 2, s. 62). Jeżeli laktacja przebiega
w sposób prawidłowy, szczenię rozwija
się stosunkowo szybko i już w czwartym
tygodniu zaczyna się interesować pokar-
mem innym niż tylko mleko matki. Jeże-
li suka jest karmiona komercyjną karmą
dla szczeniąt, szczenię zaczyna podja-
dać pokarm, który stanie się po odsa-
dzeniu jego standardowym pokarmem,
co znacznie ułatwia odsadzenie. Jeżeli
jednak właściciel pragnie sam przygoto-
wywać pokarm dla szczeniąt przed osa-
dzeniem, zalecane jest wprowadzanie
najpierw karmy o konsystencji papko-
watej (mielone mięso, karma puszkowa
typu pasztet, twaróg), aby przewód po-
karmowy szczeniaka po okresie otrzy-
mywania pokarmu płynnego łagodnie
przeszedł na przyjmowanie pokarmu
o konsystencji miękkiej (papkowatej),
a następnie dopiero pokarmu stałego
(w tym karmy suchej). Taki sposób po-
stępowania zapewnia też prawidłowe
i stopniowe dojrzewanie przewodu po-
karmowego szczeniąt, co ma duże zna-
czenie dla ich późniejszego rozwoju
i wzrostu (1).

Żywienie szczeniąt

po odsadzeniu

Żywienie szczeniąt po odsadzeniu jest
podstawą ich prawidłowego wzrostu
i rozwoju. Generalnie zapotrzebowa-
nie pokarmowe szczeniąt jest zdecy-
dowanie wyższe niż psów dorosłych,
co sprawia, że podawany im pokarm
musi mieć wyższą gęstość energetycz-
ną oraz zawierać więcej składników
pokarmowych w takiej samej objętości

Żywienie szczeniąt to jedno z najwięk-
szych wyzwań w hodowli psów. Każdy
właściciel wie, że prawidłowy wzrost
i rozwój szczeniaka to gwarancja jego
zdrowia w wieku dorosłym, ale jak za-
pewnić ten prawidłowy wzrost i rozwój?
Czym i jak karmić zwierzę, aby rosło
na tyle szybko, by mogło osiągnąć mak-
symalny potencjał wzrostowy, a jedno-
cześnie na tyle wolno, aby nie doszło
do chorób wynikających z zaburzeń
wzrostu, przede wszystkim chorób or-
topedycznych? W przypadku żywienia
szczeniąt ras małych najistotniejszym
problemem jest zagwarantowanie wła-
ściwego stosunku ilości karmy/diety
do zawartości wszystkich niezbędnych
składników odżywczych.

Z punktu widzenia żywienia szcze-

niąt ich okres wzrostu można podzie-
lić na dwa główne etapy – do momentu
odsadzenia i po odsadzeniu.

Żywienie szczeniąt

do momentu odsadzenia

Generalnie żywienie szczeniąt do mo-
mentu odsadzenia to przede wszyst-
kim dokarmianie. Zakładamy bowiem,
że w tym okresie szczenięta są nadal kar-
mione przez sukę, a podawany im po-
karm ma jedynie służyć nauczeniu ich
jedzenia czegoś innego niż tylko mle-
ko. Ponadto wprowadzenie pokarmu
stałego, nawet w niewielkich ilościach,
w znaczący sposób przyspiesza dojrze-
wanie przewodu pokarmowego, dlatego
owo dokarmianie przed odsadzeniem
odgrywa także ważną rolę z punktu wi-
dzenia prawidłowego rozwoju szczenia-
ka. Głównym pokarmem szczeniaka
do momentu odsadzenia jest oczywiście
mleko matki, a bezpośrednio po poro-
dzie – siara. Mleko i siara nieco różnią

dr inż. Jacek Wilczak, dr n. wet. Michał Jank

Katedra Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, SGGW w Warszawie

Feeding of small breed dogs in the growing period

Żywienie psów rosnących
ras małych

Streszczenie

W opracowaniu zestawiono podstawowe
informacje na temat specyfi ki żywienia
rosnących psów ras małych. Omówiono
zapotrzebowanie na składniki dostarcza-
jące energię, białko, tłuszcz i składniki
mineralne. Szczególną uwagę zwróco-
no na możliwość wykorzystania karmy
domowej w żywieniu tych psów, wska-
zując na niebezpieczeństwa wynikające
ze stosowania nieprawidłowo zbilanso-
wanej diety.

Słowa kluczowe

psy ras małych, zapotrzebowanie na ener-
gię, białko, tłuszcz, dieta domowa

Abstract

The study off ers basic information about
nutritional requirements of small breed
dogs in the growing period. A need for
nutritional compounds supplying energy,
protein, fat and minerals are described.
Attention is called to the possibility of gi-
ving these dogs homemade food, with
a simultaneous consideration of dangers
arising from using a diet which is not pro-
perly balanced.

Key words

small breed dogs, need for nutritional
energy, protein, fat, homemade diet

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

62

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

niż karma bytowa dla psów dorosłych.
To zaś oznacza, że szczenięta muszą być
żywione specjalnym pokarmem i poda-
wanie im karm dla zwierząt dorosłych
może bez wątpienia spowodować pogor-
szenie tempa wzrostu.

Zapotrzebowanie na energię

Zapotrzebowanie szczeniąt na energię
jest zdecydowanie wyższe niż psów do-
rosłych, ale wraz ze wzrostem zwierzę-
cia stopniowo obniża się. Powszechnie
przyjmuje się, że do momentu osiągnię-
cia 50% końcowej masy ciała zapotrzebo-
wanie energetyczne jest 3-krotnie wyższe
niż wartość spoczynkowego zapotrzebo-
wania energetycznego, następnie stop-
niowo zmniejsza się w taki sposób, aby
po osiągnięciu przez zwierzę 80% do-
celowej masy ciała było ono dwukrot-
nie wyższe. Wyjątkiem tutaj mogą być
szczenięta psów ras dużych czy olbrzy-
mich, u których zapotrzebowanie ener-
getyczne w okresie wzrostu jest o około
25% wyższe niż szczeniąt wszystkich in-
nych ras. Bez względu jednak na wszyst-
ko należy pamiętać, że chociaż rosnący
szczeniak znacznie zwiększa swoją masę
ciała, to jednocześnie spada jego zapo-
trzebowanie energetyczne, przeliczane
na tę masę ciała. Dlatego nie powinno ni-
kogo dziwić, że niekiedy pięciomiesięcz-
ne szczenię ważące 10 kg będzie zjada-
ło dokładnie taką samą objętość karmy
dla szczeniąt, co 20-kilogramowy dorosły
pies żywiony karmą dla psów dorosłych.
W przypadku szczeniąt ras małych ilość
i rodzaj pobieranego pokarmu powinny
być bezwzględnie dopasowane do zapo-
trzebowania energetycznego. Zbyt mała
gęstość energetyczna karmy może skut-
kować zahamowaniem wzrostu (2, 3).

Zapotrzebowanie na białko

Podstawowym składnikiem odżywczym,
który musi być dostarczany wraz z poży-
wieniem, są białka – składniki odpowie-
dzialne za prawidłowy wzrost i rozwój
organizmów młodych, jak i utrzyma-
nie zdrowia osobników dorosłych. Biał-
ka, których podstawowymi elementami
są aminokwasy, stanowią zasadniczy
element budowy wszystkich tkanek or-
ganizmu i wielu czynnych biologicznie
związków, jak enzymy i hormony. Re-
gulują procesy przemiany materii i wie-
le funkcji ustroju, zapewniając jego pra-
widłowy stan oraz przystosowanie się
do zmian środowiska zewnętrznego.

Rasa

Masa ciała (kg)

Wysokość w kłębie (cm)

Suka

Pies

Suka

Pies

Beagle

12

14

32,5

38

Border terrier

5-6,4

6-7

25

25

Buldog francuski

8

13

30

30

Bull terrier miniatura

4,5

18

25

35

Chihuahua

2,5

2,5

16

20

Jamnik miniatura

4,5

4,5

Jamnik standard

9

12

Foksterier

6-7

7-8

39

39

Terier irlandzki

11

12

45

45

Chin japoński

1,8

3,2

20

27,5

Pudel miniatura

5

5

25

37,5

Sznaucer miniatura

5

6,8

30

35

Terier szkocki

8-9,5

8,5-10

25

25

Shih Tzu

4

8

22,5

26

West white terrier

7

10

25

27,5

Yorkshire terrier

3,5

3,5

22,5

22,5

Tab. 1. Masa ciała i wysokość w kłębie wybranych gatunków psów ras małych (osobniki dorosłe) (6)

Składnik

Mleko suki

Mleko krowie

Woda (%)

78,0

87,5

Sucha masa (%)

22,0

12,5

Białko (%)

8,2

3,5

Tłuszcz (%)

9,2

3,6

Laktoza (%)

3,4

4,7

Popiół (%)

1,2

0,7

Wapń (%)

0,28

0,12

Fosfor (%)

0,22

0,10

Energia (kcal/100 g)

155

74

Tab. 2. Porównanie składu mleka suki i mleka krowy (1)

Miesiąc życia

szczeniaka

Aktualna masa ciała

(kg)

Masa ciała psa

dorosłego (kg)

Zapotrzebowanie

energetyczne (kcal/

dobę)

3.

0,9

2

178

2,3

5

324

4

10

536

6.

1,6

2

229

4

5

441

7,5

10

730

8.-12.

2

2

222

5

5

441

9,5

10

748

Tab. 3. Dobowe zapotrzebowanie energetyczne szczeniąt (1)

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

63

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Prawidłowa ilość białka w płynach ustro-
jowych zapewnia utrzymanie prawidło-
wej homeostazy organizmu, odpowiada
za utrzymanie bilansu wodnego; dzię-
ki właściwościom buforującym białka
współuczestniczą w utrzymywaniu rów-
nowagi kwasowo-zasadowej ustroju.

Wśród wszystkich 22 aminokwasów

budujących białka 11 z nich musi być
podawane wraz z pożywieniem, ponie-
waż zarówno pies, jak i kot nie są w sta-
nie ich syntetyzować – wyjątkiem jest
tauryna, która musi być dodawana tylko
do pożywienia kotów. Wśród wszystkich
surowców wykorzystywanych w pro-
dukcji karm dla zwierząt, zarówno
karm mokrych, jak i suchych, zawartość
wszystkich niezbędnych aminokwasów
egzogennych jest bardzo różna i najczę-
ściej jeden surowiec nie jest w stanie za-
gwarantować wystarczającej ilości ami-
nokwasów. Dlatego w celu prawidłowego
skomponowania diety dla psa lub kota
należy stosować różne składniki będące
źródłem białka w różnych proporcjach.

O jakości białka bądź surowca będące-

go jego głównym źródłem świadczą na-
stępujące parametry:

− zawartość aminokwasów egzogennych

i endogennych;

− wzajemne proporcje poszczególnych

aminokwasów egzogennych, które
powinny być zbliżone do proporcji
występującej w białkach ustrojowych;

− odpowiednia ilość energii niezbędnej

do procesów syntezy białka ustrojowe-
go ze źródeł pozabiałkowych;

− strawność produktów białkowych.

Szczególnie ten ostatni parametr jest

istotny – nawet najbardziej wartościowe
białko nie zostanie wykorzystane przez
ustrój, jeżeli nie ulegnie całkowitemu
strawieniu, a uwolnione aminokwasy
nie zostaną wchłonięte w jelicie cienkim.
Ma to szczególne znaczenie przy ocenie
jakości karm, będących mieszaniną róż-
nych przetworzonych produktów żywno-
ściowych. Proces obróbki w bezpośred-
ni sposób wpływa na strawność białka
– im jest on bardziej ingerujący w struk-
turę trzeciorzędową białka, tym bardziej
zmniejsza się współczynnik strawności,
co z kolei ma bezpośrednie przełożenie
na parametry zdrowia zwierząt (1, 5).

Zapotrzebowanie szczeniąt na biał-

ko różni się pod względem jakościo-

wym i ilościowym z zapotrzebowaniem
psów dorosłych. W momencie odsadze-
nia zwierzę przechodzi z mleka matki,
które zawiera 33% białka w suchej masie
pokarmu, na pokarm stały, który także
w początkowym okresie po odsadzeniu
powinien zawierać porównywalną ilość
białka. Przyjmuje się, że pies rosnący
powinien otrzymywać co najmniej 25%
białka w suchej masie karmy. Później,
wraz ze wzrostem zwierzęcia, zawartość
białka w pokarmie może się o kilka pro-
cent zmniejszyć. Ważne jest także, aby
pokarm dla szczeniąt miał wysoką za-
wartość argininy, która jest aminokwa-
sem niezbędnym dla psów rosnących,
a warunkowo niezbędnym dla psów do-
rosłych.

Zapotrzebowanie

na składniki tłuszczowe

Składnikiem, który musi się znajdo-
wać w diecie każdego szczeniaka
oraz dorosłego osobnika, są tłuszcze.
Pełnią one w organizmie bardzo waż-
ne funkcje: są najbardziej skoncen-
trowanym źródłem energii, kwasów
tłuszczowych, tych nasyconych i tych

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

64

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Tab. 4. Dobowe zapotrzebowanie psów na poszczególne składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne (wyrażone jako zapotrzebowanie na 1 kg masy metabolicznej (m.m.)
i 1000 kcal energii metabolicznej (EM) karmy) (1)

Składnik

Szczenięta – 4-14 tygodni życia

Szczenięta

powyżej 14 tygodni życia

kg m.m.

kcal

1000 kcal EM

kg m.m.

kcal

1000 kcal EM

Białko ogółem

g

15,7

56,3

12,2

43,8

Tłuszcz ogółem

g

5,9

21,3

5,9

21,3

Kwas linolowy

g

0,8

3,3

0,8

3,3

Kwas alfa-linolenowy

g

0,05

0,2

0,05

0,2

Kwas arachidonowy

g

0,022

0,08

0,022

0,08

EPA + DHA

g

0,036

0,13

0,036

0,13

Suma n-kwasów

g

0,908

3,71

0,908

3,71

Składniki mineralne

Ca

mg

680

3000

680

3000

P

mg

680

2500

680

2500

Mg

mg

27,4

100

27,4

100

Na

mg

100

550

100

550

K

mg

300

1100

300

1100

Cl

g

200

720

200

720

Fe

g

6,1

22

6,1

22

Cu

mg

0,76

2,7

0,76

2,7

Zn

mg

6,84

25

6,84

25

Mn

mg

0,38

1,4

0,38

1,4

Se

ug

25,1

87,5

25,1

87,5

I

ug

61

220

61

220

Witaminy

A

ug

105

380

105

380

D

ug

0,96

3,4

0,96

3,4

E

mg

2,1

7,5

2,1

7,5

K

mg

0,11

0,41

0,11

0,41

B

1

– tiamina

mg

0,096

0,34

0,096

0,34

B

2

– rybofl awina

mg

0,37

1,32

0,37

1,32

B

6

– pirydoksyna

mg

0,1

0,375

0,1

0,375

Niacyna

mg

1,18

4,25

1,18

4,25

Kwas pantotenowy

mg

1,04

3,75

1,04

3,75

B

12

ug

2,4

8,75

2,4

8,75

kwas foliowy

ug

18,8

68

18,8

68

cholina

mg

118

425

118

425

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

65

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

niezbędnych wielonienasyconych z ro-
dzin n-3 i n-6, są źródłem witamin roz-
puszczalnych w tłuszczach oraz sta-
nowią substrat w syntezie hormonów
sterydowych i pozostałych związków
kontrolujących wszystkie funkcje życio-
we organizmu. Z żywieniowego punk-
tu widzenia najistotniejsze są wielonie-
nasycone kwasy tłuszczowe z rodzin
n-3 i n-6 – wchodzą one w skład błon
komórkowych, w bezpośredni sposób
decydując o ich funkcji, stanowią pre-
kursory ważnych związków biologicz-
nie czynnych, zaangażowanych m.in.
w procesy przeciwzapalne i kontrolu-
jących procesy krzepnięcia krwi. Kwa-
sy tłuszczowe warunkują rozwój mózgu
i układu nerwowego. Wyniki badań na-
ukowych dokumentują działanie prze-
ciwnowotworowe kwasów tłuszczowych
z rodziny n-3.

Codzienna dieta psa powinna zawie-

rać odpowiednie ilości kwasów tłusz-
czowych, przede wszystkim ze wzglę-
du na to, że ich niedobór przez dłuższy
okres powoduje zaburzenia funkcjo-
nowania komórek tkanki nabłonkowej,
które mogą objawiać się pogorszeniem

i spowolnieniem tempa gojenia się ran,
a najbardziej widoczne objawy to: łusz-
cząca się skóra, matowa sierść, zwiększo-
na łamliwość włosów oraz zwiększona
wrażliwość na różnego rodzaju zakaże-
nia skóry, wynikające z pogorszenia się
bariery ochronnej znajdującej się na po-
wierzchni skóry.

Tłuszcz podawany szczeniętom jest

nie tylko źródłem energii, ale także wie-
lonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Biorąc pod uwagę wartość energetyczną
tłuszczu, pokarm dla psów rosnących po-
winien zawierać co najmniej 10% w su-
chej masie, ale może sięgać nawet 25%,
choć te ostatnie wartości wydają się sto-
sunkowo wysokie. Psy rosnące powin-
ny otrzymywać co najmniej 250 mg/
kg m.c. kwasu linolowego (niezbędny
kwas tłuszczowy omega-6). Zapotrze-
bowanie na kwas dokozaheksaenowy
(DHA – niezbędny kwas tłuszczowy
omega-3) nie zostało dotychczas jed-
noznacznie określone. Istnieje pogląd,
że ilość DHA w diecie powinna wynosić
50 mg/kg masy ciała. Wiadomo, że kwas
ten jest niezbędny, ponieważ wspomaga
rozwój mózgu, wzroku i słuchu u szcze-

niąt. Psy dorosłe są w stanie przekształ-
cać kwas linolenowy w DHA, ale u szcze-
niąt mechanizm ten jest upośledzony,
co sprawia, że DHA jest dla szczeniąt
niezbędnym kwasem tłuszczowym.

Zapotrzebowanie

na wapń i fosfor

Wapń i fosfor to dwa kluczowe z punktu
widzenia wzrostu szczenięcia składniki
mineralne. Szczenięta potrzebują znacz-
nie więcej wapnia i fosforu niż psy do-
rosłe (w przeliczeniu na kg masy ciała).
O poziomie wapnia i fosforu w organi-
zmie szczeniaka decyduje nie tylko za-
wartość w pokarmie, ale także stopień
wchłaniania z przewodu pokarmowe-
go. Początkowo szczenięta wchłaniają
wapń w sposób bierny, więc ilość wap-
nia wchłoniętego jest w pewnym sensie
odzwierciedleniem ilości wapnia w die-
cie. Dlatego nadmiar wapnia w pokar-
mie będzie powodował nadmiar wap-
nia w organizmie. Dopiero od około 10.
miesiąca życia szczeniak jest w stanie
nawet całkowicie zahamować wchłania-
nie wapnia, jeżeli jest go w organizmie
zbyt dużo.

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

66

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Współcześnie szczenięta otrzymują

w olbrzymiej większości pokarm, któ-
ry sam z siebie spełnia ich zapotrzebo-
wanie na wapń. Większość zaburzeń
szkieletowych związanych z intensyw-
nym wzrostem wynika z nadmiaru ener-
gii i nadmiaru wapnia w diecie. Po-
nieważ problem ten dotyczy przede
wszystkim szczeniąt ras dużych, mają
one znacznie węższy zakres optymal-
nego poziomu wapnia w pokarmie
(od 0,7% do 1,2% w suchej masie pokar-
mu) niż szczenięta ras małych i średnich
(od 0,7% do 1,7% w suchej masie po-
karmu). Oznacza to, że także optymal-
ny stosunek wapnia do fosforu w die-
cie jest dla szczeniąt ras dużych niższy
(maksymalnie 1,5:1) niż dla szczeniąt ras
małych i średnich (1,8:1). Jest to o tyle
istotne, że w powszechnym mniema-
niu przyjęło się, że stosunek wapnia
do fosforu dla szczeniąt ras dużych po-
winien być wyższy niż dla szczeniąt ras
małych, a w rzeczywistości jest zupełnie
odwrotnie.

Karmy dla szczeniąt

Na rynku znajduje się wiele karm komer-
cyjnych przeznaczonych dla psów rosną-
cych. Niektóre z nich są przeznaczone
do podawania wyłącznie w pierwszym
okresie po odsadzeniu, inne są przezna-
czone do żywienia szczeniąt od odsadze-
nia do osiągnięcia wieku dorosłego. Do-
konując wyboru karmy dla swego pupila,
należy pamiętać, że karmy dla szczeniąt
ras dużych różnią się nieco od karm dla
szczeniąt ras małych i średnich. W kar-
mach dla szczeniąt ras dużych jest nieco
mniej wapnia i mniej energii niż w kar-
mach dla szczeniąt ras małych i średnich.
Mniejsza ilość energii ma za zadanie wy-
równanie nieco tempa wzrostu szcze-
niąt ras dużych i rozłożenie go na dłuż-
szy czas. Dzięki temu możliwe będzie
uniknięcie zaburzeń kostno-stawowych,
które mogą wystąpić w momencie, gdy
szybkiemu przyrostowi masy mięśnio-
wej nie towarzyszy równie szybki roz-
wój kości.

Karma domowa?

Karma przygotowywana w domu jest
tą metodą żywienia psa, a szczególnie
szczeniaka, którą właściciele odbiera-
ją jako dobry model żywienia, ale z po-
wodu własnych wątpliwości wahają
się ją stosować. Wątpliwości wynikają
przede wszystkich z obaw związanych

z nieznajomością wymagań żywienio-
wych dotyczących ich podopiecznych
oraz z braku wystarczającej wiedzy na te-
mat poziomów spożycia poszczególnych
składników odżywczych. Dodatkowy
problem stanowią różnice w żywieniu
szczeniąt psów ras małych i olbrzy-
mich. Karma domowa komponowana
jest w oparciu o ogólnie dostępne su-
rowce spożywcze, najczęściej poddane
obróbce termicznej, dzięki czemu jest
bezpieczna i nie stanowi zagrożenia mi-
krobiologicznego dla psa czy kota. Ob-
róbka termiczna co prawda pozbawia
surowce części składników odżywczych
i mineralnych, ale można uwzględnić
te straty w czasie bilansowania dawki po-
karmowej. Z założenia karma domowa
jest sposobem żywienia, który zapewnia
najbardziej urozmaiconą dietę, a skład
końcowy dawki pokarmowej zależy tyl-
ko i wyłącznie od inwencji właściciela.
Część właścicieli decyduje się na żywie-
nie psa karmą domową w obawie przed
stosowaniem monodiety, wynikającej
z modelu żywienia za pomocą suchych
karm komercyjnych.

W skład karmy przygotowywanej

w domu powinny wchodzić produkty
spożywcze gwarantujące dostarczenie
odpowiedniej ilości i jakości wszystkich
składników odżywczych. Źródłami białka
w karmie domowej są przede wszystkim
mięso i surowce pochodzenia zwierzęce-
go: mięso wołowe, drobiowe, konina, cie-
lęcina i inne. Zawierają one największe
ilości łatwo dostępnych aminokwasów.
Chcąc zapewnić wszystkie niezbędne
aminokwasy, należy stosować więcej niż
jeden gatunek mięsa. Cennym źródłem
aminokwasów oraz witamin i mikroele-
mentów są podroby zwierzęce: wątro-
ba, nerki, płuca; wbrew niektórym opi-
niom można je śmiało wykorzystywać,
nie obawiając się przedawkowania wi-
taminy A – oczywiście przy założeniu,
że wątroba nie będzie jedynym źródłem
białka w diecie szczeniaka.

Źródłami węglowodanów są zboża

i warzywa. Dobór produktów spożyw-
czych z tej grupy powinien być uza-
leżniony od potrzeb żywieniowych
szczenięcia. Inne składniki powinny
znaleźć się w misce szczeniaka rasy ma-
łej, a inne u szczeniaka rasy olbrzymiej,
którego dieta wymaga użycia pożywie-
nia o mniejszej gęstości energetycznej
– w pierwszym przypadku proporcja
między węglowodanami łatwostrawnymi

a włóknem pokarmowym będzie wyższa,
w drugim – niższa. W przypadku kom-
ponowania karmy domowej dość istot-
nym problemem może być odpowied-
nia zawartość składników mineralnych,
a szczególnie wapnia. Dieta domowa,
oparta tylko i wyłącznie na surowcach
pochodzenia mięsnego, zbożach i wa-
rzywach, a nawet uwzględniająca nabiał,
może być defi cytowa w wapń – procent
pokrycia rekomendowanego zapotrze-
bowania na wapń wynosi 8-10%. Alter-
natywą są suplementy diety zawierające
związki wapnia – problem polega jed-
nak na tym, że większość suplementów
to wieloskładnikowe mieszanki składni-
ków mineralnych i witaminowych (6).

Podsumowanie

Wybór modelu żywienia szczenięcia
rasy małej musi uwzględniać specy-
ficzne wymagania żywieniowe: wyż-
szą gęstość energetyczną karmy/diety,
większą przyswajalność składników od-
żywczych z diety, prawidłowo zestawio-
ny skład aminokwasowy białka, zmniej-
szoną obecność niewchłanialnych/
niestrawnych węglowodanów, wysokie
zapotrzebowanie na energię pochodzącą
ze składników tłuszczowych oraz zwięk-
szone zapotrzebowanie na składniki mi-
neralne i witaminowe.

‰

Piśmiennictwo
1. Hand M.S.: Small Animal Nutrition.: 5

th

ed.

Mark Morris Institute, Topeka 2010.

2. Linder D.E., Freeman L.M., Morris P.:

Theoretical evaluation of risk for nutritional
defi ciency with caloric restriction in dogs. „Vet.
Q”, 2012, 32(3-4):123-129.

3. Dillitzer N., Becker N., Kienzle E.: Intake

of minerals, trace elements and vitamins
in bone and raw food rations in adult dogs.
„Br. J. Nutr.”, 2011, 53-56.

4. Nap R.C., Hazewinkel H.A.: Growth and

skeletal development in the dog in relation
to nutrition; a review. „Vet. Q”, 1994, Mar;
16(1), 50-59.

5. Hewson-Hughes A.K., Gilham M.S., Upton

S.: The effect of dietary starch level on post-
prandial glucose and insulin concentrations
in cats and dogs. „Br. J. Nutr.”, 2011, Oct;
106, 105-109.

6. Schenck P.: Home-prepared Dogs & Cats

Diets. 2

nd

ed., Wiley-Blackwell, USA 2010.

dr inż. Jacek Wilczak

Katedra Nauk Fizjologicznych

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

SGGW w Warszawie

02-776 Warszawa

ul. Nowoursynowska 159