untitled

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

się między sobą składem, ale ogólnie
można przyjąć, że jest to pokarm o wy-
sokiej zawartości tłuszczu i białka, róż-
niący się znacząco od mleka krowiego
(tab. 2, s. 62). Jeżeli laktacja przebiega
w sposób prawidłowy, szczenię rozwija
się stosunkowo szybko i już w czwartym
tygodniu zaczyna się interesować pokar-
mem innym niż tylko mleko matki. Jeże-
li suka jest karmiona komercyjną karmą
dla szczeniąt, szczenię zaczyna podja-
dać pokarm, który stanie się po odsa-
dzeniu jego standardowym pokarmem,
co znacznie ułatwia odsadzenie. Jeżeli
jednak właściciel pragnie sam przygoto-
wywać pokarm dla szczeniąt przed osa-
dzeniem, zalecane jest wprowadzanie
najpierw karmy o konsystencji papko-
watej (mielone mięso, karma puszkowa
typu pasztet, twaróg), aby przewód po-
karmowy szczeniaka po okresie otrzy-
mywania pokarmu płynnego łagodnie
przeszedł na przyjmowanie pokarmu
o konsystencji miękkiej (papkowatej),
a następnie dopiero pokarmu stałego
(w tym karmy suchej). Taki sposób po-
stępowania zapewnia też prawidłowe
i stopniowe dojrzewanie przewodu po-
karmowego szczeniąt, co ma duże zna-
czenie dla ich późniejszego rozwoju
i wzrostu (1).

Żywienie szczeniąt

po odsadzeniu

Żywienie szczeniąt po odsadzeniu jest
podstawą ich prawidłowego wzrostu
i rozwoju. Generalnie zapotrzebowa-
nie pokarmowe szczeniąt jest zdecy-
dowanie wyższe niż psów dorosłych,
co sprawia, że podawany im pokarm
musi mieć wyższą gęstość energetycz-
ną oraz zawierać więcej składników
pokarmowych w takiej samej objętości

Żywienie szczeniąt to jedno z najwięk-
szych wyzwań w hodowli psów. Każdy
właściciel wie, że prawidłowy wzrost
i rozwój szczeniaka to gwarancja jego
zdrowia w wieku dorosłym, ale jak za-
pewnić ten prawidłowy wzrost i rozwój?
Czym i jak karmić zwierzę, aby rosło
na tyle szybko, by mogło osiągnąć mak-
symalny potencjał wzrostowy, a jedno-
cześnie na tyle wolno, aby nie doszło
do chorób wynikających z zaburzeń
wzrostu, przede wszystkim chorób or-
topedycznych? W przypadku żywienia
szczeniąt ras małych najistotniejszym
problemem jest zagwarantowanie wła-
ściwego stosunku ilości karmy/diety
do zawartości wszystkich niezbędnych
składników odżywczych.

Z punktu widzenia żywienia szcze-

niąt ich okres wzrostu można podzie-
lić na dwa główne etapy – do momentu
odsadzenia i po odsadzeniu.

Żywienie szczeniąt

do momentu odsadzenia

Generalnie żywienie szczeniąt do mo-
mentu odsadzenia to przede wszyst-
kim dokarmianie. Zakładamy bowiem,
że w tym okresie szczenięta są nadal kar-
mione przez sukę, a podawany im po-
karm ma jedynie służyć nauczeniu ich
jedzenia czegoś innego niż tylko mle-
ko. Ponadto wprowadzenie pokarmu
stałego, nawet w niewielkich ilościach,
w znaczący sposób przyspiesza dojrze-
wanie przewodu pokarmowego, dlatego
owo dokarmianie przed odsadzeniem
odgrywa także ważną rolę z punktu wi-
dzenia prawidłowego rozwoju szczenia-
ka. Głównym pokarmem szczeniaka
do momentu odsadzenia jest oczywiście
mleko matki, a bezpośrednio po poro-
dzie – siara. Mleko i siara nieco różnią

dr inż. Jacek Wilczak, dr n. wet. Michał Jank

Katedra Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, SGGW w Warszawie

Feeding of small breed dogs in the growing period

Żywienie psów rosnących
ras małych

Streszczenie

W opracowaniu zestawiono podstawowe
informacje na temat specyﬁ ki żywienia
rosnących psów ras małych. Omówiono
zapotrzebowanie na składniki dostarcza-
jące energię, białko, tłuszcz i składniki
mineralne. Szczególną uwagę zwróco-
no na możliwość wykorzystania karmy
domowej w żywieniu tych psów, wska-
zując na niebezpieczeństwa wynikające
ze stosowania nieprawidłowo zbilanso-
wanej diety.

Słowa kluczowe

psy ras małych, zapotrzebowanie na ener-
gię, białko, tłuszcz, dieta domowa

Abstract

The study oﬀ ers basic information about
nutritional requirements of small breed
dogs in the growing period. A need for
nutritional compounds supplying energy,
protein, fat and minerals are described.
Attention is called to the possibility of gi-
ving these dogs homemade food, with
a simultaneous consideration of dangers
arising from using a diet which is not pro-
perly balanced.

Key words

small breed dogs, need for nutritional
energy, protein, fat, homemade diet

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

niż karma bytowa dla psów dorosłych.
To zaś oznacza, że szczenięta muszą być
żywione specjalnym pokarmem i poda-
wanie im karm dla zwierząt dorosłych
może bez wątpienia spowodować pogor-
szenie tempa wzrostu.

Zapotrzebowanie na energię

Zapotrzebowanie szczeniąt na energię
jest zdecydowanie wyższe niż psów do-
rosłych, ale wraz ze wzrostem zwierzę-
cia stopniowo obniża się. Powszechnie
przyjmuje się, że do momentu osiągnię-
cia 50% końcowej masy ciała zapotrzebo-
wanie energetyczne jest 3-krotnie wyższe
niż wartość spoczynkowego zapotrzebo-
wania energetycznego, następnie stop-
niowo zmniejsza się w taki sposób, aby
po osiągnięciu przez zwierzę 80% do-
celowej masy ciała było ono dwukrot-
nie wyższe. Wyjątkiem tutaj mogą być
szczenięta psów ras dużych czy olbrzy-
mich, u których zapotrzebowanie ener-
getyczne w okresie wzrostu jest o około
25% wyższe niż szczeniąt wszystkich in-
nych ras. Bez względu jednak na wszyst-
ko należy pamiętać, że chociaż rosnący
szczeniak znacznie zwiększa swoją masę
ciała, to jednocześnie spada jego zapo-
trzebowanie energetyczne, przeliczane
na tę masę ciała. Dlatego nie powinno ni-
kogo dziwić, że niekiedy pięciomiesięcz-
ne szczenię ważące 10 kg będzie zjada-
ło dokładnie taką samą objętość karmy
dla szczeniąt, co 20-kilogramowy dorosły
pies żywiony karmą dla psów dorosłych.
W przypadku szczeniąt ras małych ilość
i rodzaj pobieranego pokarmu powinny
być bezwzględnie dopasowane do zapo-
trzebowania energetycznego. Zbyt mała
gęstość energetyczna karmy może skut-
kować zahamowaniem wzrostu (2, 3).

Zapotrzebowanie na białko

Podstawowym składnikiem odżywczym,
który musi być dostarczany wraz z poży-
wieniem, są białka – składniki odpowie-
dzialne za prawidłowy wzrost i rozwój
organizmów młodych, jak i utrzyma-
nie zdrowia osobników dorosłych. Biał-
ka, których podstawowymi elementami
są aminokwasy, stanowią zasadniczy
element budowy wszystkich tkanek or-
ganizmu i wielu czynnych biologicznie
związków, jak enzymy i hormony. Re-
gulują procesy przemiany materii i wie-
le funkcji ustroju, zapewniając jego pra-
widłowy stan oraz przystosowanie się
do zmian środowiska zewnętrznego.

Rasa

Masa ciała (kg)

Wysokość w kłębie (cm)

Suka

Pies

Suka

Pies

Beagle

32,5

Border terrier

5-6,4

6-7

Buldog francuski

Bull terrier miniatura

4,5

Chihuahua

2,5

Jamnik miniatura

4,5

Jamnik standard

Foksterier

6-7

7-8

Terier irlandzki

Chin japoński

1,8

3,2

27,5

Pudel miniatura

37,5

Sznaucer miniatura

6,8

Terier szkocki

8-9,5

8,5-10

Shih Tzu

22,5

West white terrier

27,5

Yorkshire terrier

3,5

22,5

Tab. 1. Masa ciała i wysokość w kłębie wybranych gatunków psów ras małych (osobniki dorosłe) (6)

Składnik

Mleko suki

Mleko krowie

Woda (%)

78,0

87,5

Sucha masa (%)

22,0

12,5

Białko (%)

8,2

3,5

Tłuszcz (%)

9,2

3,6

Laktoza (%)

3,4

4,7

Popiół (%)

1,2

0,7

Wapń (%)

0,28

0,12

Fosfor (%)

0,22

0,10

Energia (kcal/100 g)

155

Tab. 2. Porównanie składu mleka suki i mleka krowy (1)

Miesiąc życia

szczeniaka

Aktualna masa ciała

(kg)

Masa ciała psa

dorosłego (kg)

Zapotrzebowanie

energetyczne (kcal/

dobę)

0,9

178

2,3

324

536

1,6

229

441

7,5

730

8.-12.

222

441

9,5

748

Tab. 3. Dobowe zapotrzebowanie energetyczne szczeniąt (1)

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Prawidłowa ilość białka w płynach ustro-
jowych zapewnia utrzymanie prawidło-
wej homeostazy organizmu, odpowiada
za utrzymanie bilansu wodnego; dzię-
ki właściwościom buforującym białka
współuczestniczą w utrzymywaniu rów-
nowagi kwasowo-zasadowej ustroju.

Wśród wszystkich 22 aminokwasów

budujących białka 11 z nich musi być
podawane wraz z pożywieniem, ponie-
waż zarówno pies, jak i kot nie są w sta-
nie ich syntetyzować – wyjątkiem jest
tauryna, która musi być dodawana tylko
do pożywienia kotów. Wśród wszystkich
surowców wykorzystywanych w pro-
dukcji karm dla zwierząt, zarówno
karm mokrych, jak i suchych, zawartość
wszystkich niezbędnych aminokwasów
egzogennych jest bardzo różna i najczę-
ściej jeden surowiec nie jest w stanie za-
gwarantować wystarczającej ilości ami-
nokwasów. Dlatego w celu prawidłowego
skomponowania diety dla psa lub kota
należy stosować różne składniki będące
źródłem białka w różnych proporcjach.

O jakości białka bądź surowca będące-

go jego głównym źródłem świadczą na-
stępujące parametry:

− zawartość aminokwasów egzogennych

i endogennych;

− wzajemne proporcje poszczególnych

aminokwasów egzogennych, które
powinny być zbliżone do proporcji
występującej w białkach ustrojowych;

− odpowiednia ilość energii niezbędnej

do procesów syntezy białka ustrojowe-
go ze źródeł pozabiałkowych;

− strawność produktów białkowych.

Szczególnie ten ostatni parametr jest

istotny – nawet najbardziej wartościowe
białko nie zostanie wykorzystane przez
ustrój, jeżeli nie ulegnie całkowitemu
strawieniu, a uwolnione aminokwasy
nie zostaną wchłonięte w jelicie cienkim.
Ma to szczególne znaczenie przy ocenie
jakości karm, będących mieszaniną róż-
nych przetworzonych produktów żywno-
ściowych. Proces obróbki w bezpośred-
ni sposób wpływa na strawność białka
– im jest on bardziej ingerujący w struk-
turę trzeciorzędową białka, tym bardziej
zmniejsza się współczynnik strawności,
co z kolei ma bezpośrednie przełożenie
na parametry zdrowia zwierząt (1, 5).

Zapotrzebowanie szczeniąt na biał-

ko różni się pod względem jakościo-

wym i ilościowym z zapotrzebowaniem
psów dorosłych. W momencie odsadze-
nia zwierzę przechodzi z mleka matki,
które zawiera 33% białka w suchej masie
pokarmu, na pokarm stały, który także
w początkowym okresie po odsadzeniu
powinien zawierać porównywalną ilość
białka. Przyjmuje się, że pies rosnący
powinien otrzymywać co najmniej 25%
białka w suchej masie karmy. Później,
wraz ze wzrostem zwierzęcia, zawartość
białka w pokarmie może się o kilka pro-
cent zmniejszyć. Ważne jest także, aby
pokarm dla szczeniąt miał wysoką za-
wartość argininy, która jest aminokwa-
sem niezbędnym dla psów rosnących,
a warunkowo niezbędnym dla psów do-
rosłych.

Zapotrzebowanie

na składniki tłuszczowe

Składnikiem, który musi się znajdo-
wać w diecie każdego szczeniaka
oraz dorosłego osobnika, są tłuszcze.
Pełnią one w organizmie bardzo waż-
ne funkcje: są najbardziej skoncen-
trowanym źródłem energii, kwasów
tłuszczowych, tych nasyconych i tych

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Tab. 4. Dobowe zapotrzebowanie psów na poszczególne składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne (wyrażone jako zapotrzebowanie na 1 kg masy metabolicznej (m.m.)
i 1000 kcal energii metabolicznej (EM) karmy) (1)

Składnik

Szczenięta – 4-14 tygodni życia

Szczenięta

powyżej 14 tygodni życia

kg m.m.

kcal

1000 kcal EM

kg m.m.

kcal

1000 kcal EM

Białko ogółem

15,7

56,3

12,2

43,8

Tłuszcz ogółem

5,9

21,3

5,9

21,3

Kwas linolowy

0,8

3,3

0,8

3,3

Kwas alfa-linolenowy

0,05

0,2

0,05

0,2

Kwas arachidonowy

0,022

0,08

0,022

0,08

EPA + DHA

0,036

0,13

0,036

0,13

Suma n-kwasów

0,908

3,71

0,908

3,71

Składniki mineralne

680

3000

680

3000

680

2500

680

2500

27,4

100

27,4

100

550

100

550

300

1100

300

1100

200

720

200

720

6,1

0,76

2,7

0,76

2,7

6,84

0,38

1,4

0,38

1,4

25,1

87,5

25,1

87,5

220

Witaminy

105

380

105

380

0,96

3,4

0,96

3,4

2,1

7,5

2,1

7,5

0,11

0,41

0,11

0,41

– tiamina

0,096

0,34

0,096

0,34

– ryboﬂ awina

0,37

1,32

0,37

1,32

– pirydoksyna

0,1

0,375

0,1

0,375

Niacyna

1,18

4,25

1,18

4,25

Kwas pantotenowy

1,04

3,75

1,04

3,75

2,4

8,75

2,4

8,75

kwas foliowy

18,8

cholina

118

425

118

425

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

niezbędnych wielonienasyconych z ro-
dzin n-3 i n-6, są źródłem witamin roz-
puszczalnych w tłuszczach oraz sta-
nowią substrat w syntezie hormonów
sterydowych i pozostałych związków
kontrolujących wszystkie funkcje życio-
we organizmu. Z żywieniowego punk-
tu widzenia najistotniejsze są wielonie-
nasycone kwasy tłuszczowe z rodzin
n-3 i n-6 – wchodzą one w skład błon
komórkowych, w bezpośredni sposób
decydując o ich funkcji, stanowią pre-
kursory ważnych związków biologicz-
nie czynnych, zaangażowanych m.in.
w procesy przeciwzapalne i kontrolu-
jących procesy krzepnięcia krwi. Kwa-
sy tłuszczowe warunkują rozwój mózgu
i układu nerwowego. Wyniki badań na-
ukowych dokumentują działanie prze-
ciwnowotworowe kwasów tłuszczowych
z rodziny n-3.

Codzienna dieta psa powinna zawie-

rać odpowiednie ilości kwasów tłusz-
czowych, przede wszystkim ze wzglę-
du na to, że ich niedobór przez dłuższy
okres powoduje zaburzenia funkcjo-
nowania komórek tkanki nabłonkowej,
które mogą objawiać się pogorszeniem

i spowolnieniem tempa gojenia się ran,
a najbardziej widoczne objawy to: łusz-
cząca się skóra, matowa sierść, zwiększo-
na łamliwość włosów oraz zwiększona
wrażliwość na różnego rodzaju zakaże-
nia skóry, wynikające z pogorszenia się
bariery ochronnej znajdującej się na po-
wierzchni skóry.

Tłuszcz podawany szczeniętom jest

nie tylko źródłem energii, ale także wie-
lonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Biorąc pod uwagę wartość energetyczną
tłuszczu, pokarm dla psów rosnących po-
winien zawierać co najmniej 10% w su-
chej masie, ale może sięgać nawet 25%,
choć te ostatnie wartości wydają się sto-
sunkowo wysokie. Psy rosnące powin-
ny otrzymywać co najmniej 250 mg/
kg m.c. kwasu linolowego (niezbędny
kwas tłuszczowy omega-6). Zapotrze-
bowanie na kwas dokozaheksaenowy
(DHA – niezbędny kwas tłuszczowy
omega-3) nie zostało dotychczas jed-
noznacznie określone. Istnieje pogląd,
że ilość DHA w diecie powinna wynosić
50 mg/kg masy ciała. Wiadomo, że kwas
ten jest niezbędny, ponieważ wspomaga
rozwój mózgu, wzroku i słuchu u szcze-

niąt. Psy dorosłe są w stanie przekształ-
cać kwas linolenowy w DHA, ale u szcze-
niąt mechanizm ten jest upośledzony,
co sprawia, że DHA jest dla szczeniąt
niezbędnym kwasem tłuszczowym.

Zapotrzebowanie

na wapń i fosfor

Wapń i fosfor to dwa kluczowe z punktu
widzenia wzrostu szczenięcia składniki
mineralne. Szczenięta potrzebują znacz-
nie więcej wapnia i fosforu niż psy do-
rosłe (w przeliczeniu na kg masy ciała).
O poziomie wapnia i fosforu w organi-
zmie szczeniaka decyduje nie tylko za-
wartość w pokarmie, ale także stopień
wchłaniania z przewodu pokarmowe-
go. Początkowo szczenięta wchłaniają
wapń w sposób bierny, więc ilość wap-
nia wchłoniętego jest w pewnym sensie
odzwierciedleniem ilości wapnia w die-
cie. Dlatego nadmiar wapnia w pokar-
mie będzie powodował nadmiar wap-
nia w organizmie. Dopiero od około 10.
miesiąca życia szczeniak jest w stanie
nawet całkowicie zahamować wchłania-
nie wapnia, jeżeli jest go w organizmie
zbyt dużo.

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2013

Współcześnie szczenięta otrzymują

w olbrzymiej większości pokarm, któ-
ry sam z siebie spełnia ich zapotrzebo-
wanie na wapń. Większość zaburzeń
szkieletowych związanych z intensyw-
nym wzrostem wynika z nadmiaru ener-
gii i nadmiaru wapnia w diecie. Po-
nieważ problem ten dotyczy przede
wszystkim szczeniąt ras dużych, mają
one znacznie węższy zakres optymal-
nego poziomu wapnia w pokarmie
(od 0,7% do 1,2% w suchej masie pokar-
mu) niż szczenięta ras małych i średnich
(od 0,7% do 1,7% w suchej masie po-
karmu). Oznacza to, że także optymal-
ny stosunek wapnia do fosforu w die-
cie jest dla szczeniąt ras dużych niższy
(maksymalnie 1,5:1) niż dla szczeniąt ras
małych i średnich (1,8:1). Jest to o tyle
istotne, że w powszechnym mniema-
niu przyjęło się, że stosunek wapnia
do fosforu dla szczeniąt ras dużych po-
winien być wyższy niż dla szczeniąt ras
małych, a w rzeczywistości jest zupełnie
odwrotnie.

Karmy dla szczeniąt

Na rynku znajduje się wiele karm komer-
cyjnych przeznaczonych dla psów rosną-
cych. Niektóre z nich są przeznaczone
do podawania wyłącznie w pierwszym
okresie po odsadzeniu, inne są przezna-
czone do żywienia szczeniąt od odsadze-
nia do osiągnięcia wieku dorosłego. Do-
konując wyboru karmy dla swego pupila,
należy pamiętać, że karmy dla szczeniąt
ras dużych różnią się nieco od karm dla
szczeniąt ras małych i średnich. W kar-
mach dla szczeniąt ras dużych jest nieco
mniej wapnia i mniej energii niż w kar-
mach dla szczeniąt ras małych i średnich.
Mniejsza ilość energii ma za zadanie wy-
równanie nieco tempa wzrostu szcze-
niąt ras dużych i rozłożenie go na dłuż-
szy czas. Dzięki temu możliwe będzie
uniknięcie zaburzeń kostno-stawowych,
które mogą wystąpić w momencie, gdy
szybkiemu przyrostowi masy mięśnio-
wej nie towarzyszy równie szybki roz-
wój kości.

Karma domowa?

Karma przygotowywana w domu jest
tą metodą żywienia psa, a szczególnie
szczeniaka, którą właściciele odbiera-
ją jako dobry model żywienia, ale z po-
wodu własnych wątpliwości wahają
się ją stosować. Wątpliwości wynikają
przede wszystkich z obaw związanych

z nieznajomością wymagań żywienio-
wych dotyczących ich podopiecznych
oraz z braku wystarczającej wiedzy na te-
mat poziomów spożycia poszczególnych
składników odżywczych. Dodatkowy
problem stanowią różnice w żywieniu
szczeniąt psów ras małych i olbrzy-
mich. Karma domowa komponowana
jest w oparciu o ogólnie dostępne su-
rowce spożywcze, najczęściej poddane
obróbce termicznej, dzięki czemu jest
bezpieczna i nie stanowi zagrożenia mi-
krobiologicznego dla psa czy kota. Ob-
róbka termiczna co prawda pozbawia
surowce części składników odżywczych
i mineralnych, ale można uwzględnić
te straty w czasie bilansowania dawki po-
karmowej. Z założenia karma domowa
jest sposobem żywienia, który zapewnia
najbardziej urozmaiconą dietę, a skład
końcowy dawki pokarmowej zależy tyl-
ko i wyłącznie od inwencji właściciela.
Część właścicieli decyduje się na żywie-
nie psa karmą domową w obawie przed
stosowaniem monodiety, wynikającej
z modelu żywienia za pomocą suchych
karm komercyjnych.

W skład karmy przygotowywanej

w domu powinny wchodzić produkty
spożywcze gwarantujące dostarczenie
odpowiedniej ilości i jakości wszystkich
składników odżywczych. Źródłami białka
w karmie domowej są przede wszystkim
mięso i surowce pochodzenia zwierzęce-
go: mięso wołowe, drobiowe, konina, cie-
lęcina i inne. Zawierają one największe
ilości łatwo dostępnych aminokwasów.
Chcąc zapewnić wszystkie niezbędne
aminokwasy, należy stosować więcej niż
jeden gatunek mięsa. Cennym źródłem
aminokwasów oraz witamin i mikroele-
mentów są podroby zwierzęce: wątro-
ba, nerki, płuca; wbrew niektórym opi-
niom można je śmiało wykorzystywać,
nie obawiając się przedawkowania wi-
taminy A – oczywiście przy założeniu,
że wątroba nie będzie jedynym źródłem
białka w diecie szczeniaka.

Źródłami węglowodanów są zboża

i warzywa. Dobór produktów spożyw-
czych z tej grupy powinien być uza-
leżniony od potrzeb żywieniowych
szczenięcia. Inne składniki powinny
znaleźć się w misce szczeniaka rasy ma-
łej, a inne u szczeniaka rasy olbrzymiej,
którego dieta wymaga użycia pożywie-
nia o mniejszej gęstości energetycznej
– w pierwszym przypadku proporcja
między węglowodanami łatwostrawnymi

a włóknem pokarmowym będzie wyższa,
w drugim – niższa. W przypadku kom-
ponowania karmy domowej dość istot-
nym problemem może być odpowied-
nia zawartość składników mineralnych,
a szczególnie wapnia. Dieta domowa,
oparta tylko i wyłącznie na surowcach
pochodzenia mięsnego, zbożach i wa-
rzywach, a nawet uwzględniająca nabiał,
może być deﬁ cytowa w wapń – procent
pokrycia rekomendowanego zapotrze-
bowania na wapń wynosi 8-10%. Alter-
natywą są suplementy diety zawierające
związki wapnia – problem polega jed-
nak na tym, że większość suplementów
to wieloskładnikowe mieszanki składni-
ków mineralnych i witaminowych (6).

Podsumowanie

Wybór modelu żywienia szczenięcia
rasy małej musi uwzględniać specy-
ficzne wymagania żywieniowe: wyż-
szą gęstość energetyczną karmy/diety,
większą przyswajalność składników od-
żywczych z diety, prawidłowo zestawio-
ny skład aminokwasowy białka, zmniej-
szoną obecność niewchłanialnych/
niestrawnych węglowodanów, wysokie
zapotrzebowanie na energię pochodzącą
ze składników tłuszczowych oraz zwięk-
szone zapotrzebowanie na składniki mi-
neralne i witaminowe.

Piśmiennictwo
1. Hand M.S.: Small Animal Nutrition.: 5

ed.

Mark Morris Institute, Topeka 2010.

2. Linder D.E., Freeman L.M., Morris P.:

Theoretical evaluation of risk for nutritional
deﬁ ciency with caloric restriction in dogs. „Vet.
Q”, 2012, 32(3-4):123-129.

3. Dillitzer N., Becker N., Kienzle E.: Intake

of minerals, trace elements and vitamins
in bone and raw food rations in adult dogs.
„Br. J. Nutr.”, 2011, 53-56.

4. Nap R.C., Hazewinkel H.A.: Growth and

skeletal development in the dog in relation
to nutrition; a review. „Vet. Q”, 1994, Mar;
16(1), 50-59.

5. Hewson-Hughes A.K., Gilham M.S., Upton

S.: The effect of dietary starch level on post-
prandial glucose and insulin concentrations
in cats and dogs. „Br. J. Nutr.”, 2011, Oct;
106, 105-109.

6. Schenck P.: Home-prepared Dogs & Cats

Diets. 2

ed., Wiley-Blackwell, USA 2010.

dr inż. Jacek Wilczak

Katedra Nauk Fizjologicznych

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

SGGW w Warszawie

02-776 Warszawa

ul. Nowoursynowska 159