ŻYWIENIE
dr inż. Jacek Wilczak, dr n. wet. Michał Jank Katedra Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, SGGW w Warszawie Żywienie psów rosnących
ras małych
Feeding of small breed dogs in the growing period Żywienie szczeniąt to jedno z najwięk-się między sobą składem, ale ogólnie szych wyzwań w hodowli psów. Każdy można przyjąć, że jest to pokarm o wy-Streszczenie
właściciel wie, że prawidłowy wzrost sokiej zawartości tłuszczu i białka, róż-
W opracowaniu zestawiono podstawowe i rozwój szczeniaka to gwarancja jego niący się znacząco od mleka krowiego informacje na temat specyfi ki żywienia zdrowia w wieku dorosłym, ale jak za-
(tab. 2, s. 62). Jeżeli laktacja przebiega rosnących psów ras małych. Omówiono zapotrzebowanie na składniki dostarcza-pewnić ten prawidłowy wzrost i rozwój?
w sposób prawidłowy, szczenię rozwija jące energię, białko, tłuszcz i składniki Czym i jak karmić zwierzę, aby rosło się stosunkowo szybko i już w czwartym mineralne. Szczególną uwagę zwróco-na tyle szybko, by mogło osiągnąć mak-tygodniu zaczyna się interesować pokar-no na możliwość wykorzystania karmy symalny potencjał wzrostowy, a jedno-mem innym niż tylko mleko matki. Jeże-domowej w żywieniu tych psów, wska-cześnie na tyle wolno, aby nie doszło li suka jest karmiona komercyjną karmą zując na niebezpieczeństwa wynikające do chorób wynikających z zaburzeń dla szczeniąt, szczenię zaczyna podja-ze stosowania nieprawidłowo zbilanso-wanej diety.
wzrostu, przede wszystkim chorób or-dać pokarm, który stanie się po odsa-topedycznych? W przypadku żywienia dzeniu jego standardowym pokarmem, Słowa kluczowe
szczeniąt ras małych najistotniejszym co znacznie ułatwia odsadzenie. Jeżeli psy ras małych, zapotrzebowanie na ener-problemem jest zagwarantowanie wła-jednak właściciel pragnie sam przygoto-gię, białko, tłuszcz, dieta domowa ściwego stosunku ilości karmy/diety wywać pokarm dla szczeniąt przed osa-do zawartości wszystkich niezbędnych dzeniem, zalecane jest wprowadzanie Abstract
składników odżywczych.
najpierw karmy o konsystencji papko-The study off ers basic information about Z punktu widzenia żywienia szcze-watej (mielone mięso, karma puszkowa nutritional requirements of small breed dogs in the growing period. A need for niąt ich okres wzrostu można podzie-typu pasztet, twaróg), aby przewód po-nutritional compounds supplying energy, lić na dwa główne etapy – do momentu karmowy szczeniaka po okresie otrzy-protein, fat and minerals are described.
odsadzenia i po odsadzeniu.
mywania pokarmu płynnego łagodnie Attention is called to the possibility of gi-przeszedł na przyjmowanie pokarmu ving these dogs homemade food, with Żywienie szczeniąt
o konsystencji miękkiej (papkowatej), a simultaneous consideration of dangers do momentu odsadzenia
a następnie dopiero pokarmu stałego arising from using a diet which is not pro-Generalnie żywienie szczeniąt do mo-
(w tym karmy suchej). Taki sposób po-perly balanced.
mentu odsadzenia to przede wszyst-stępowania zapewnia też prawidłowe Key words
kim dokarmianie. Zakładamy bowiem, i stopniowe dojrzewanie przewodu po-small breed dogs, need for nutritional że w tym okresie szczenięta są nadal kar-karmowego szczeniąt, co ma duże zna-energy, protein, fat, homemade diet mione przez sukę, a podawany im po-czenie dla ich późniejszego rozwoju karm ma jedynie służyć nauczeniu ich i wzrostu (1).
jedzenia czegoś innego niż tylko mleko. Ponadto wprowadzenie pokarmu Żywienie szczeniąt
stałego, nawet w niewielkich ilościach, po odsadzeniu
w znaczący sposób przyspiesza dojrze-
Żywienie szczeniąt po odsadzeniu jest wanie przewodu pokarmowego, dlatego podstawą ich prawidłowego wzrostu owo dokarmianie przed odsadzeniem i rozwoju. Generalnie zapotrzebowa-odgrywa także ważną rolę z punktu winie pokarmowe szczeniąt jest zdecy-dzenia prawidłowego rozwoju szczenia-dowanie wyższe niż psów dorosłych, ka. Głównym pokarmem szczeniaka co sprawia, że podawany im pokarm do momentu odsadzenia jest oczywiście musi mieć wyższą gęstość energetycz-mleko matki, a bezpośrednio po poro-ną oraz zawierać więcej składników dzie – siara. Mleko i siara nieco różnią pokarmowych w takiej samej objętości PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl
59
WETERYNARIA W PRAKTYCE
niż karma bytowa dla psów dorosłych.
Masa ciała (kg)
Wysokość w kłębie (cm)
Rasa
To zaś oznacza, że szczenięta muszą być Suka
Pies
Suka
Pies
żywione specjalnym pokarmem i poda-Beagle
12
14
32,5
38
wanie im karm dla zwierząt dorosłych może bez wątpienia spowodować pogor-Border terrier
5-6,4
6-7
25
25
szenie tempa wzrostu.
Buldog francuski
8
13
30
30
Bull terrier miniatura
4,5
18
25
35
Zapotrzebowanie na energię Zapotrzebowanie szczeniąt na energię Chihuahua
2,5
2,5
16
20
jest zdecydowanie wyższe niż psów do-Jamnik miniatura
4,5
4,5
rosłych, ale wraz ze wzrostem zwierzę-
Jamnik standard
9
12
cia stopniowo obniża się. Powszechnie przyjmuje się, że do momentu osiągnię-
Foksterier
6-7
7-8
39
39
cia 50% końcowej masy ciała zapotrzebo-Terier irlandzki
11
12
45
45
wanie energetyczne jest 3-krotnie wyższe Chin japoński
1,8
3,2
20
27,5
niż wartość spoczynkowego zapotrzebo-wania energetycznego, następnie stop-Pudel miniatura
5
5
25
37,5
niowo zmniejsza się w taki sposób, aby Sznaucer miniatura
5
6,8
30
35
po osiągnięciu przez zwierzę 80% do-Terier szkocki
8-9,5
8,5-10
25
25
celowej masy ciała było ono dwukrot-nie wyższe. Wyjątkiem tutaj mogą być Shih Tzu
4
8
22,5
26
szczenięta psów ras dużych czy olbrzy-West white terrier
7
10
25
27,5
mich, u których zapotrzebowanie ener-Yorkshire terrier
3,5
3,5
22,5
22,5
getyczne w okresie wzrostu jest o około 25% wyższe niż szczeniąt wszystkich in-Tab. 1. Masa ciała i wysokość w kłębie wybranych gatunków psów ras małych (osobniki dorosłe) (6) nych ras. Bez względu jednak na wszyst-ko należy pamiętać, że chociaż rosnący Składnik
Mleko suki
Mleko krowie
szczeniak znacznie zwiększa swoją masę ciała, to jednocześnie spada jego zapo-Woda (%)
78,0
87,5
trzebowanie energetyczne, przeliczane Sucha masa (%)
22,0
12,5
na tę masę ciała. Dlatego nie powinno ni-Białko (%)
8,2
3,5
kogo dziwić, że niekiedy pięciomiesięcz-ne szczenię ważące 10 kg będzie zjada-Tłuszcz (%)
9,2
3,6
ło dokładnie taką samą objętość karmy Laktoza (%)
3,4
4,7
dla szczeniąt, co 20-kilogramowy dorosły Popiół (%)
1,2
0,7
pies żywiony karmą dla psów dorosłych.
W przypadku szczeniąt ras małych ilość Wapń (%)
0,28
0,12
i rodzaj pobieranego pokarmu powinny Fosfor (%)
0,22
0,10
być bezwzględnie dopasowane do zapo-Energia (kcal/100 g)
155
74
trzebowania energetycznego. Zbyt mała gęstość energetyczna karmy może skut-Tab. 2. Porównanie składu mleka suki i mleka krowy (1) kować zahamowaniem wzrostu (2, 3).
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie na białko
Miesiąc życia
Aktualna masa ciała
Masa ciała psa
energetyczne (kcal/
Podstawowym składnikiem odżywczym, szczeniaka
(kg)
dorosłego (kg)
dobę)
który musi być dostarczany wraz z poży-0,9
2
178
wieniem, są białka – składniki odpowie-dzialne za prawidłowy wzrost i rozwój 3.
2,3
5
324
organizmów młodych, jak i utrzyma-4
10
536
nie zdrowia osobników dorosłych. Biał-
1,6
2
229
ka, których podstawowymi elementami są aminokwasy, stanowią zasadniczy 6.
4
5
441
element budowy wszystkich tkanek or-7,5
10
730
ganizmu i wielu czynnych biologicznie 2
2
222
związków, jak enzymy i hormony. Re-gulują procesy przemiany materii i wie-8.-12.
5
5
441
le funkcji ustroju, zapewniając jego pra-9,5
10
748
widłowy stan oraz przystosowanie się Tab. 3. Dobowe zapotrzebowanie energetyczne szczeniąt (1) do zmian środowiska zewnętrznego.
62
PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE
Prawidłowa ilość białka w płynach ustro-
− zawartość aminokwasów egzogennych wym i ilościowym z zapotrzebowaniem jowych zapewnia utrzymanie prawidło-i endogennych;
psów dorosłych. W momencie odsadze-wej homeostazy organizmu, odpowiada
− wzajemne proporcje poszczególnych nia zwierzę przechodzi z mleka matki, za utrzymanie bilansu wodnego; dzię-
aminokwasów egzogennych, które które zawiera 33% białka w suchej masie ki właściwościom buforującym białka powinny być zbliżone do proporcji pokarmu, na pokarm stały, który także współuczestniczą w utrzymywaniu rów-występującej w białkach ustrojowych; w początkowym okresie po odsadzeniu nowagi kwasowo-zasadowej ustroju.
− odpowiednia ilość energii niezbędnej powinien zawierać porównywalną ilość Wśród wszystkich 22 aminokwasów do procesów syntezy białka ustrojowe-białka. Przyjmuje się, że pies rosnący budujących białka 11 z nich musi być go ze źródeł pozabiałkowych;
powinien otrzymywać co najmniej 25%
podawane wraz z pożywieniem, ponie-
− strawność produktów białkowych.
białka w suchej masie karmy. Później, waż zarówno pies, jak i kot nie są w sta-Szczególnie ten ostatni parametr jest wraz ze wzrostem zwierzęcia, zawartość nie ich syntetyzować – wyjątkiem jest istotny – nawet najbardziej wartościowe białka w pokarmie może się o kilka pro-tauryna, która musi być dodawana tylko białko nie zostanie wykorzystane przez cent zmniejszyć. Ważne jest także, aby do pożywienia kotów. Wśród wszystkich ustrój, jeżeli nie ulegnie całkowitemu pokarm dla szczeniąt miał wysoką za-surowców wykorzystywanych w pro-strawieniu, a uwolnione aminokwasy wartość argininy, która jest aminokwa-dukcji karm dla zwierząt, zarówno nie zostaną wchłonięte w jelicie cienkim.
sem niezbędnym dla psów rosnących, karm mokrych, jak i suchych, zawartość Ma to szczególne znaczenie przy ocenie a warunkowo niezbędnym dla psów do-wszystkich niezbędnych aminokwasów jakości karm, będących mieszaniną róż-
rosłych.
egzogennych jest bardzo różna i najczę-
nych przetworzonych produktów żywno-
ściej jeden surowiec nie jest w stanie za-
ściowych. Proces obróbki w bezpośred-Zapotrzebowanie
gwarantować wystarczającej ilości ami-ni sposób wpływa na strawność białka na składniki tłuszczowe
nokwasów. Dlatego w celu prawidłowego
– im jest on bardziej ingerujący w struk-Składnikiem, który musi się znajdo-skomponowania diety dla psa lub kota turę trzeciorzędową białka, tym bardziej wać w diecie każdego szczeniaka należy stosować różne składniki będące zmniejsza się współczynnik strawności, oraz dorosłego osobnika, są tłuszcze.
źródłem białka w różnych proporcjach.
co z kolei ma bezpośrednie przełożenie Pełnią one w organizmie bardzo waż-
O jakości białka bądź surowca będące-na parametry zdrowia zwierząt (1, 5).
ne funkcje: są najbardziej skoncen-go jego głównym źródłem świadczą na-Zapotrzebowanie szczeniąt na biał-
trowanym źródłem energii, kwasów stępujące parametry:
ko różni się pod względem jakościo-tłuszczowych, tych nasyconych i tych PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl
63
WETERYNARIA W PRAKTYCE
Szczenięta
Szczenięta – 4-14 tygodni życia powyżej 14 tygodni życia
Składnik
kg m.m.
kg m.m.
1000 kcal EM
1000 kcal EM
kcal
kcal
Białko ogółem
g
15,7
56,3
12,2
43,8
Tłuszcz ogółem
g
5,9
21,3
5,9
21,3
Kwas linolowy
g
0,8
3,3
0,8
3,3
Kwas alfa-linolenowy
g
0,05
0,2
0,05
0,2
Kwas arachidonowy
g
0,022
0,08
0,022
0,08
EPA + DHA
g
0,036
0,13
0,036
0,13
Suma n-kwasów
g
0,908
3,71
0,908
3,71
Składniki mineralne
Ca
mg
680
3000
680
3000
P
mg
680
2500
680
2500
Mg
mg
27,4
100
27,4
100
Na
mg
100
550
100
550
K
mg
300
1100
300
1100
Cl
g
200
720
200
720
Fe
g
6,1
22
6,1
22
Cu
mg
0,76
2,7
0,76
2,7
Zn
mg
6,84
25
6,84
25
Mn
mg
0,38
1,4
0,38
1,4
Se
ug
25,1
87,5
25,1
87,5
I
ug
61
220
61
220
Witaminy
A
ug
105
380
105
380
D
ug
0,96
3,4
0,96
3,4
E
mg
2,1
7,5
2,1
7,5
K
mg
0,11
0,41
0,11
0,41
B – tiamina
mg
0,096
0,34
0,096
0,34
1
B – rybofl awina
mg
0,37
1,32
0,37
1,32
2
B – pirydoksyna
mg
0,1
0,375
0,1
0,375
6
Niacyna
mg
1,18
4,25
1,18
4,25
Kwas pantotenowy
mg
1,04
3,75
1,04
3,75
B
ug
2,4
8,75
2,4
8,75
12
kwas foliowy
ug
18,8
68
18,8
68
cholina
mg
118
425
118
425
Tab. 4. Dobowe zapotrzebowanie psów na poszczególne składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne (wyrażone jako zapotrzebowanie na 1 kg masy metabolicznej (m.m.) i 1000 kcal energii metabolicznej (EM) karmy) (1) 64
PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE
niezbędnych wielonienasyconych z ro-i spowolnieniem tempa gojenia się ran, niąt. Psy dorosłe są w stanie przekształ-
dzin n-3 i n-6, są źródłem witamin roz-a najbardziej widoczne objawy to: łusz-cać kwas linolenowy w DHA, ale u szcze-puszczalnych w tłuszczach oraz sta-cząca się skóra, matowa sierść, zwiększo-niąt mechanizm ten jest upośledzony, nowią substrat w syntezie hormonów na łamliwość włosów oraz zwiększona co sprawia, że DHA jest dla szczeniąt sterydowych i pozostałych związków wrażliwość na różnego rodzaju zakaże-niezbędnym kwasem tłuszczowym.
kontrolujących wszystkie funkcje życio-nia skóry, wynikające z pogorszenia się we organizmu. Z żywieniowego punk-bariery ochronnej znajdującej się na po-Zapotrzebowanie
tu widzenia najistotniejsze są wielonie-wierzchni skóry.
na wapń i fosfor
nasycone kwasy tłuszczowe z rodzin Tłuszcz podawany szczeniętom jest Wapń i fosfor to dwa kluczowe z punktu n-3 i n-6 – wchodzą one w skład błon nie tylko źródłem energii, ale także wie-widzenia wzrostu szczenięcia składniki komórkowych, w bezpośredni sposób lonienasyconych kwasów tłuszczowych.
mineralne. Szczenięta potrzebują znacz-decydując o ich funkcji, stanowią pre-Biorąc pod uwagę wartość energetyczną nie więcej wapnia i fosforu niż psy do-kursory ważnych związków biologicz-tłuszczu, pokarm dla psów rosnących porosłe (w przeliczeniu na kg masy ciała).
nie czynnych, zaangażowanych m.in.
winien zawierać co najmniej 10% w su-O poziomie wapnia i fosforu w organi-w procesy przeciwzapalne i kontrolu-chej masie, ale może sięgać nawet 25%, zmie szczeniaka decyduje nie tylko za-jących procesy krzepnięcia krwi. Kwa-choć te ostatnie wartości wydają się sto-wartość w pokarmie, ale także stopień sy tłuszczowe warunkują rozwój mózgu sunkowo wysokie. Psy rosnące powin-wchłaniania z przewodu pokarmowe-i układu nerwowego. Wyniki badań na-ny otrzymywać co najmniej 250 mg/
go. Początkowo szczenięta wchłaniają ukowych dokumentują działanie prze-kg m.c. kwasu linolowego (niezbędny wapń w sposób bierny, więc ilość wap-ciwnowotworowe kwasów tłuszczowych kwas tłuszczowy omega-6). Zapotrze-nia wchłoniętego jest w pewnym sensie z rodziny n-3.
bowanie na kwas dokozaheksaenowy odzwierciedleniem ilości wapnia w die-Codzienna dieta psa powinna zawie-
(DHA – niezbędny kwas tłuszczowy cie. Dlatego nadmiar wapnia w pokar-rać odpowiednie ilości kwasów tłusz-omega-3) nie zostało dotychczas jed-mie będzie powodował nadmiar wap-czowych, przede wszystkim ze wzglę-
noznacznie określone. Istnieje pogląd, nia w organizmie. Dopiero od około 10.
du na to, że ich niedobór przez dłuższy że ilość DHA w diecie powinna wynosić miesiąca życia szczeniak jest w stanie okres powoduje zaburzenia funkcjo-50 mg/kg masy ciała. Wiadomo, że kwas nawet całkowicie zahamować wchłania-nowania komórek tkanki nabłonkowej, ten jest niezbędny, ponieważ wspomaga nie wapnia, jeżeli jest go w organizmie które mogą objawiać się pogorszeniem rozwój mózgu, wzroku i słuchu u szcze-zbyt dużo.
PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl
65
WETERYNARIA W PRAKTYCE
Współcześnie szczenięta otrzymują z nieznajomością wymagań żywienio-a włóknem pokarmowym będzie wyższa, w olbrzymiej większości pokarm, któ-
wych dotyczących ich podopiecznych w drugim – niższa. W przypadku kom-ry sam z siebie spełnia ich zapotrzebo-oraz z braku wystarczającej wiedzy na te-ponowania karmy domowej dość istot-wanie na wapń. Większość zaburzeń mat poziomów spożycia poszczególnych nym problemem może być odpowied-szkieletowych związanych z intensyw-składników odżywczych. Dodatkowy nia zawartość składników mineralnych, nym wzrostem wynika z nadmiaru ener-problem stanowią różnice w żywieniu a szczególnie wapnia. Dieta domowa, gii i nadmiaru wapnia w diecie. Po-szczeniąt psów ras małych i olbrzy-oparta tylko i wyłącznie na surowcach nieważ problem ten dotyczy przede mich. Karma domowa komponowana pochodzenia mięsnego, zbożach i wa-wszystkim szczeniąt ras dużych, mają jest w oparciu o ogólnie dostępne su-rzywach, a nawet uwzględniająca nabiał, one znacznie węższy zakres optymal-rowce spożywcze, najczęściej poddane może być defi cytowa w wapń – procent nego poziomu wapnia w pokarmie obróbce termicznej, dzięki czemu jest pokrycia rekomendowanego zapotrze-
(od 0,7% do 1,2% w suchej masie pokar-bezpieczna i nie stanowi zagrożenia mi-bowania na wapń wynosi 8-10%. Alter-mu) niż szczenięta ras małych i średnich krobiologicznego dla psa czy kota. Ob-natywą są suplementy diety zawierające (od 0,7% do 1,7% w suchej masie po-róbka termiczna co prawda pozbawia związki wapnia – problem polega jed-karmu). Oznacza to, że także optymal-surowce części składników odżywczych nak na tym, że większość suplementów ny stosunek wapnia do fosforu w die-i mineralnych, ale można uwzględnić to wieloskładnikowe mieszanki składni-cie jest dla szczeniąt ras dużych niższy te straty w czasie bilansowania dawki po-ków mineralnych i witaminowych (6).
(maksymalnie 1,5:1) niż dla szczeniąt ras karmowej. Z założenia karma domowa małych i średnich (1,8:1). Jest to o tyle jest sposobem żywienia, który zapewnia Podsumowanie
istotne, że w powszechnym mniema-najbardziej urozmaiconą dietę, a skład Wybór modelu żywienia szczenięcia niu przyjęło się, że stosunek wapnia końcowy dawki pokarmowej zależy tyl-rasy małej musi uwzględniać specy-do fosforu dla szczeniąt ras dużych po-ko i wyłącznie od inwencji właściciela.
ficzne wymagania żywieniowe: wyż-
winien być wyższy niż dla szczeniąt ras Część właścicieli decyduje się na żywie-szą gęstość energetyczną karmy/diety, małych, a w rzeczywistości jest zupełnie nie psa karmą domową w obawie przed większą przyswajalność składników od-odwrotnie.
stosowaniem monodiety, wynikającej żywczych z diety, prawidłowo zestawio-z modelu żywienia za pomocą suchych ny skład aminokwasowy białka, zmniej-Karmy dla szczeniąt
karm komercyjnych.
szoną obecność niewchłanialnych/
Na rynku znajduje się wiele karm komer-W skład karmy przygotowywanej niestrawnych węglowodanów, wysokie cyjnych przeznaczonych dla psów rosną-
w domu powinny wchodzić produkty zapotrzebowanie na energię pochodzącą cych. Niektóre z nich są przeznaczone spożywcze gwarantujące dostarczenie ze składników tłuszczowych oraz zwięk-do podawania wyłącznie w pierwszym odpowiedniej ilości i jakości wszystkich szone zapotrzebowanie na składniki mi-okresie po odsadzeniu, inne są przezna-składników odżywczych. Źródłami białka neralne i witaminowe.
czone do żywienia szczeniąt od odsadze-w karmie domowej są przede wszystkim nia do osiągnięcia wieku dorosłego. Do-mięso i surowce pochodzenia zwierzęce-Piśmiennictwo
konując wyboru karmy dla swego pupila, go: mięso wołowe, drobiowe, konina, cie-1. Hand M.S.: Small Animal Nutrition.: 5th ed.
Mark Morris Institute, Topeka 2010.
należy pamiętać, że karmy dla szczeniąt lęcina i inne. Zawierają one największe 2. Linder D.E., Freeman L.M., Morris P.: ras dużych różnią się nieco od karm dla ilości łatwo dostępnych aminokwasów.
Theoretical evaluation of risk for nutritional szczeniąt ras małych i średnich. W kar-Chcąc zapewnić wszystkie niezbędne defi ciency with caloric restriction in dogs. „Vet.
mach dla szczeniąt ras dużych jest nieco aminokwasy, należy stosować więcej niż Q”, 2012, 32(3-4):123-129.
mniej wapnia i mniej energii niż w kar-jeden gatunek mięsa. Cennym źródłem 3. Dillitzer N., Becker N., Kienzle E.: Intake mach dla szczeniąt ras małych i średnich.
aminokwasów oraz witamin i mikroele-of minerals, trace elements and vitamins in bone and raw food rations in adult dogs.
Mniejsza ilość energii ma za zadanie wy-mentów są podroby zwierzęce: wątro-
„Br. J. Nutr.”, 2011, 53-56.
równanie nieco tempa wzrostu szcze-ba, nerki, płuca; wbrew niektórym opi-4. Nap R.C., Hazewinkel H.A.: Growth and niąt ras dużych i rozłożenie go na dłuż-
niom można je śmiało wykorzystywać, skeletal development in the dog in relation szy czas. Dzięki temu możliwe będzie nie obawiając się przedawkowania wi-to nutrition; a review. „Vet. Q”, 1994, Mar; uniknięcie zaburzeń kostno-stawowych, taminy A – oczywiście przy założeniu, 16(1), 50-59.
5. Hewson-Hughes A.K., Gilham M.S., Upton które mogą wystąpić w momencie, gdy że wątroba nie będzie jedynym źródłem S.: The effect of dietary starch level on post-szybkiemu przyrostowi masy mięśnio-białka w diecie szczeniaka.
prandial glucose and insulin concentrations wej nie towarzyszy równie szybki roz-
Źródłami węglowodanów są zboża in cats and dogs. „Br. J. Nutr.”, 2011, Oct; wój kości.
i warzywa. Dobór produktów spożyw-106, 105-109.
czych z tej grupy powinien być uza-6. Schenck P.: Home-prepared Dogs & Cats Karma domowa?
leżniony od potrzeb żywieniowych Diets. 2nd ed., Wiley-Blackwell, USA 2010.
Karma przygotowywana w domu jest szczenięcia. Inne składniki powinny tą metodą żywienia psa, a szczególnie znaleźć się w misce szczeniaka rasy ma-dr inż. Jacek Wilczak
szczeniaka, którą właściciele odbiera-
łej, a inne u szczeniaka rasy olbrzymiej, Katedra Nauk Fizjologicznych ją jako dobry model żywienia, ale z po-którego dieta wymaga użycia pożywie-Wydział Medycyny Weterynaryjnej wodu własnych wątpliwości wahają nia o mniejszej gęstości energetycznej SGGW w Warszawie
się ją stosować. Wątpliwości wynikają
– w pierwszym przypadku proporcja 02-776 Warszawa
przede wszystkich z obaw związanych między węglowodanami łatwostrawnymi ul. Nowoursynowska 159
66
PAŹDZIERNIK • 10/2013
www.weterynaria.elamed.pl