106

Kamienio³om wapieni w Zabierzowie

5554

Lokalizacja:

województwo ma³opolskie

powiat krakowski

gmina Zabierzów

miejscowoœæ Zabierzów

Rejon geograficzny:

Wy¿yna Œl¹sko-Krakowska

Wy¿yna Krakowsko-Czêstochowska

Garb Tenczyñski

Jednostka geologiczna:

monoklina œl¹sko-krakowska

zr¹b tenczyñski

4412

Krzeszo

wice

Obiektem jest nieczynny kamienio³om wapieni juraj-

skich, zlokalizowany na po³udniowy-zachód od centrum

wsi Zabierzów i na po³udnie od drogi Kraków-Krzeszowi-

ce. Usytuowany jest na pó³nocnych stokach pasa wzgórz

ci¹gn¹cych siê na po³udnie od Zabierzowa i poroœniêtych

buczyn¹ karpack¹. Wyrobisko sk³ada siê z dwóch odrêbnych

czêœci, z których doln¹ zajmuje rozleg³y staw.

Pó³nocne stoki wzgórz, usytuowanych na po³udnie od

Zabierzowa, wyznaczaj¹ po³udniow¹ krawêdŸ rowu krze-

szowickiego, uformowan¹ jako system równoleg³ych do

siebie uskoków schodowych, tn¹cych wapienie górnej jury

i przykrywaj¹ce je wapienie i margle kredy górnej.

Eksploatacja w kamienio³omie zosta³a przerwana

na prze³omie lat osiemdziesi¹tych i dziewiêædziesi¹tych

ubieg³ego wieku. W jego œcianach ods³aniaj¹ siê interesuj¹ce

ska³y i struktury geologiczne.

1. Ods³ania siê tutaj odmiana wapieni skalistych masyw-

nych, obfituj¹cych w ró¿norodne struktury pochodzenia

mikrobialnego (stromatolity, trombolity, onkoidy) oraz

zawieraj¹ce liczn¹ faunê: ramienionogi, serpule, amonity,

kraby, g¹bki i niewidoczne okiem nieuzbrojonym otwor-

nice. W skale widoczne s¹ liczne wyd³u¿one kawerny o

rozmiarach dochodz¹cych do kilku cm, charakteryzuj¹ce

siê p³askim sp¹giem i zwykle nierównym, poszarpanym stro-

pem (

stromatactis). Ta odmiana wapieni skalistych powsta³a

w bardzo p³ytkim morzu.

2. Ponad powierzchni¹ abrazyjn¹ rozwiniêt¹ na wapie-

niach jurajskich widoczna jest ³awica mikrytowych wapieni

górnej kredy zawieraj¹ca rozproszony ¿wir kwarcowy.

W jej stropie widoczne s¹ liczne kana³y (

Thalassinoides)

wype³nione ska³¹ o sporej zawartoœci ziaren minera³u glau-

konitu. Powierzchnia stropowa tych wapieni pokryta jest

przez fosforanowy stromatolit œwiadcz¹cy o bardzo niskim

tempie sedymentacji.

3. Na ods³oniêtej powierzchni wapieni górnej kredy

widaæ gêst¹ sieæ spêkañ uskokowych, dziel¹cych wapienie

na bloki poprzesuwane wzglêdem siebie. Widoczny jest te¿

uskok o zrzucie przekraczaj¹cym 1 m, a na jego ods³oniêtej

powierzchni - rysy œlizgowe wskazuj¹ce na kierunek przesu-

wania bloków skalnych. Na skrzydle wisz¹cym uskoku od-

preparowana jest powierzchnia abrazyjna œcinaj¹ca wapienie

jurajskie, dokumentuj¹ca wkraczanie morza na l¹d.

4. W œcianie zachowa³o siê wype³nienie kopalnej formy

krasowej, z³o¿one g³ównie z krystalicznego kalcytu o mio-

dowym zabarwieniu. Wystêpuj¹ tutaj bloki wapieni i bloki

z naciekami charakterystycznymi dla polew jaskiniowych.

Przestrzeñ miêdzy blokami wype³nia ilasto-marglista masa

pochodz¹ca z wietrzenia m³odszych osadów kredowych.

Nagromadzenie bloków interpretowane jest jako brekcja

tektoniczna.

5. Znajduje siê tam pionowa forma krasowa (studnia, lej?)

wype³niona scementowanymi piaskami i ¿wirami kwarcowy-

mi pochodz¹cymi z niszczenia osadów kredowych.

Obiekt znajduje siê w Jurajskim Parku Krajobrazowym.

Zagro¿eniem dla jego istnienia w obecnym stanie jest eks-

ploatacja fauny z margli kredowych i wapieni jurajskich oraz

z kopalnych form naciekowych.

Przez kamienio³om biegnie œcie¿ka dydaktyczna, a w

pobli¿u szlak rowerowy i niebieski szlak turystyczny z Za-

bierzowa do Mnikowa.

Ods³aniaj¹ce siê w kamienio³omie w Zabierzowie ska³y

jurajskie i kredowe dokumentuj¹ wiele procesów geologicz-

nych. Jedyne ods³oniêcie rzadkiej odmiany wapieni skalistych

oraz jedne z najlepszych profili kredy, unikalne stanowiska

kopalnych paleogeñskich form krasowych oraz doskona-

le widoczne struktury tektoniki nieci¹g³ej sprawiaj¹, ¿e

kamienio³om w Zabierzowie jest wyj¹tkowy z dydaktycznego

i naukowego punktu widzenia.

The Jurassic limestones quarry in Zabierzów

The inactive limestone quarry is located southwest of

the center of Zabierzów village and south of the Kraków-

Krzeszowice highway. The pit is divided into two parts,

lower of which is occuppied by large pond.

The northern slopes of hill range, south of Zabierzów,

contour the southern egde of the Krzeszowice Graben,

which is a system of parallel, step faults cutting the Upper

Jurassic and Upper Cretaceous limestones and marls.

4414

Kraków

1

2

3

4

107

Wybrana literatura: 4, 120, 121, 123, 124,

145, 146, 174, 233, 291

Zabierzów

In the quarry the Upper Jurassic (Oxfordian) massive

limestones are exposed. A variety of microbial structures

can be observed (stromatolites, trombolites, oncoids)

together with abundant fossils: brachiopods, serpules, am-

monites, crustaceans and microscopic-size foraminifers.

The massive limestones are truncated by abrasional surface

covered by the layer of Upper Cretaceous (Turonian) mi-

critic limestones with disseminated quartz gravel. At the

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

M. Gradziñski (2005)

surface of Turonian limestones a dense network of tectonic

fractures can be seen, which separate the rock into displaced

blocks.

In the quarry wall a paleokarst cavity is preserved with

relics of precipitates, mostly honey-brown calcite. Another

paleokarst form is a sinkhole filled with cemented sands and

quartz gravels originating from the erosion of Cretaceous

sediments.

1

3

4

2