132

Kamienio³om wapieni mioceñskich

w Hucie Ró¿anieckiej

5586

Lokalizacja:

województwo podkarpackie

powiat lubaczowski

gmina Narol

miejscowoœæ Huta Ró¿aniecka

Rejon geograficzny:

Wy¿yna Lubelsko-Lwowska

Roztocze

Roztocze Œrodkowe

Jednostka geologiczna:

zapadlisko przedkarpackie

4658

Susiec

Roztocze to tektonicznie wyniesiony blok, oddzielo-

ny od zapadliska przedkarpackiego systemem uskoków.

W pod³o¿u wystêpuj¹ utwory górnokredowe, reprezento-

wane g³ównie przez opoki margliste i margle oraz wapienie

z czertami. Na nich, niezgodnie zalegaj¹ utwory mioceñskie

w postaci p³atów erozyjnych ró¿nej wielkoœci i mi¹¿szoœci,

zlokalizowane w szczytowych partiach wzniesieñ Roztocza.

Utwory te reprezentowane s¹ przez ró¿ne odmiany facjalne

piaskowców i wapieni.

Jednym z interesuj¹cych obiektów geoturystycznych s¹

ods³oniêcia utworów miocenu znajduj¹ce siê w pobli¿u Huty

Ró¿anieckiej. Huta Ró¿aniecka to wieœ le¿¹ca u podnó¿a

tzw. Garbu Ró¿anieckiego (inaczej nazywanego wa³em

Huty Ró¿anieckiej) o wysokoœci dochodz¹cej do 305 m

n.p.m.. Wa³ ten buduj¹ utwory kredowe przykryte osadami

miocenu. Po zachodniej stronie drogi prowadz¹cej z Huty

Ró¿anieckiej do Suœca zlokalizowane s¹ dwie du¿e piaskow-

nie, z których bardziej zachodnia proponowana jest jako

geologiczne stanowisko dokumentacyjne, chroni¹ce jeden z

interesuj¹cych fragmentów profilu osadów mioceñskich.

W wyrobiskach o szerokoœci kilkudziesiêciu metrów

i wysokoœci œcian do kilku metrów ods³aniaj¹ siê piasz-

czysto-wêglanowe utwory miocenu, charakteryzuj¹ce siê

obecnoœci¹ rodolitów, czyli ska³ sk³adaj¹cych siê z rodoidów

(obleczonych ziaren utworzonych przez krasnorosty).

W ods³oniêciu mo¿emy obserwowaæ ziarna o œrednicy

dochodz¹cej do 4 cm. Osady wykazuj¹ ró¿ny stopieñ ce-

mentacji - od warstw z³o¿onych z ca³kowicie sypkich piasków

do zwiêz³ych warstw piaskowcowych. W utworach tych

mo¿emy obserwowaæ liczne struktury sedymentacyjne,

spoœród których wyró¿niaj¹ siê warstwowania przek¹tne.

W ods³oniêciach napotykamy równie¿ warstwy z obfitymi

nagromadzeniami oœródek i muszli ma³¿y. Warstwy takie

okreœla siê czêsto mianem muszlowca. W wy¿szych partiach

profili wystêpuj¹ piaski kwarcowe i kwarcowo-glaukonitowe;

s¹ one czêsto warstwowane skoœnie lub horyzontalnie. W

ods³oniêciach spotkamy te¿ gruby kompleks organodetrytycz-

nych wapieni piaszczystych o mi¹¿szoœci do 10 m.

Ogl¹dane osady powstawa³y w p³ytkim, ciep³ym morzu

mioceñskim, wype³niaj¹cym zapadlisko przedkarpackie

przed oko³o 16 mln lat. Po³udniowe obszary tego ba-

senu morskiego przylega³y do górotworu karpackiego.

Charakteryzowa³y siê one zdecydowanie wiêkszymi

g³êbokoœciami. Tam deponowane by³y przede wszystkim

osady ilaste, których mi¹¿szoœæ dochodzi do kilkuset me-

trów. Pó³nocna czêœæ basenu, siêgaj¹ca w³aœnie terenów

Roztocza, by³a zdecydowanie p³ytsza. Gromadzone w niej

osady maj¹ zdecydowanie mniejsze mi¹¿szoœci i charaktery-

zuj¹ siê obecnoœci¹ ska³ piaszczystych i wapiennych bogatych

w skamienia³oœci. Œwiadcz¹ one o bujnym ¿yciu i bogactwie

form, które istnia³y w tym ciep³ym i p³ytkim morzu.

Z partii szczytowych Wa³u Huty Ró¿anieckiej roztacza

siê wspania³a panorama z rozleg³ym widokiem, z widocznym

na pó³nocy najwy¿szym wzniesieniem Roztocza Œrodkowego

- Wapielni¹ (387 m n.p.m.); w kierunku po³udniowym wi-

dzimy Równinê Bi³gorajsk¹ z kompleksem leœnym Puszczy

Solskiej.

Przez miejscowoœæ Huta Ró¿aniecka biegnie jeden z

najpiêkniejszych szlaków Roztocza, poprowadzony na

krawêdzi Roztocza Œrodkowego i Równiny Bi³gorajskiej.

Jest to niebieski szlak nazywany szlakiem Szumów, biegn¹cy

z Suœca przez Koœció³ek, Rebizanty (rezerwat Nad Tanwi¹)

i Rybnice do Suœca. W Hucie Ró¿anieckiej warto zobaczyæ

ruiny murowanej cerkwi grecko-katolickiej z 1836 roku,

zniszczonej przez Niemców w 1943 r. W jej s¹siedztwie

znajduje siê cmentarz z krzy¿ami pochodz¹cymi z ludowego

oœrodka kamieniarskiego w Starym Bruœnie na Roztoczu

Wschodnim, pochodz¹ce z XIX w. S¹ one œwiadectwem

wykorzystywania „kamieni roztoczañskich” – wapieni i pia-

skowców mioceñskich, jako materia³u kamieniarskiego.

4656

1

2

3

133

Wybrana literatura: 15, 63, 64, 267,

298, 361, 338, 464, 466

Huta Ró¿aniecka

The Miocene limestones quarry in Huta Ró¿aniecka

The interesting geotouristic sites in the Roztocze area

are outcrops of Miocene strata in the vicinity of Huta

Ró¿aniecka village located close to the Ró¿aniec Bulge

(305 meters a.s.l.). The bulge is built of Cretaceous sedi-

ments covered by Miocene strata. In the southern slope of

the bulge several quarries were developed, several tens of

meters long and several meters high.

The exposed sediments are sandstones and limestones

with rodoliths. The succession is dominated by sandstones

with oblique and ripplemark beddings. Common are also

cross-beddings and layers with abundant bivalve casts and

shells. An interesting sediment is 10-meters-thick bed of

organodetrital, sandy limestone. All these sediments were

deposited in a shallow Miocene sea which filled the Carpath-

ian Foredeep basin.

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

L. Jankowski (2005)

Apart from interesting outcrops, the Huta Ró¿aniecka

Bulge offers exceptional, panoramic view from the top with

the highest point of the Roztocze – the Wapielnia Hill (387

meters a.s.l.) seen in the north and Bi³goraj Plain with the

Solec Forest visible in the south.

The Huta Ró¿aniecka village is on the way of the most

attractive, blue touristic trail in the Roztocze, which leads

along the boundary between the Central Roztocze and

the Bi³goraj Plain, from Susiec through Rebizanty (with the

nature reserve “On the Tanew River”) and Rybnice back

to Susiec. In the village an interesting object is the ruined

Orthodox church built in 1836 and destroyed in 1943. In

the vicinity there is a graveyard with stone crosses produced

in the stonework center in Stare Brusno (the Eastern Roz-

tocze) where the Miocene limestones and sandstones were

carved (so-called “Roztocze stones”).

1

2

3