Antropologia kulturowa

Ewolucjonizm

Początki myślenia
ewolucjonistycznego

‘wielki łańcuch bytów’ (niezmienność
gatunków)

ewolucja społeczna -> ewolucja
biologiczna

Karol Darwin



mechanizm ‘doboru naturalnego’



‘O powstawaniu gatunków drogą doboru
naturalnego, czyli o utrzymywaniu się
doskonalszych ras w walce o byt’

Ewolucjonizm unilinearny

jedna dominująca linia ewolucji

wszystkie społeczeństwa przechodzą
przez te same stadia rozwoju

różne etapy rozwoju

matrylinearność vs patrylinearność

zwolennicy matrylinearności:



John Lubbock (ml, gdy nierozwinięta
jeszcze instytucja rodziny)



Lewis Morgan (terminologia
pokrewieństwa (ojciec i brat ojca,
kuzynie równolegli jako bracia i siostry)



John F. McLennan (dzieciobójstwo i
poliandria)

totemizm

‘totemizm’ – symboliczna reprezentacja
tego, co społeczne, za pomocą tego, co
naturalne

totem – z języka Odżibwejów, (gatunek
zwierzęcia, klan patrylinearny, nie można
poślubić nikogo z tego samego totemu)



manitu – duch opiekuńczy jednostki

rozpowszechniony w wielu kulturach w
różnych wersjach

Edward Tylor

badanie kultury za pomocą teorii
‘przeżytków’



elementy, które straciły już swoje
funkcje, a ich istnienie stanowi
świadectwo tego, jak ważne były w
przeszłości

teoria religii



ewolucja animizm (animae), fetyszyzm
(kontrola nad bóstwami), totemizm
(gatunki mają dusze)

początki religii wg J. Lubbocka

ateizm (brak idei bóstwa)

fetyszyzm

kult przyrody (totemizm)

szamanizm (potężne bóstwa,
dostępne tylko szamanom)

idolatria / antropomorfizm (bogowie
podobni do ludzi)

teizm

James G. Frazer

magia - religia – nauka



magia jako fałszywa nauka

metoda porównawcza i ewolucyjna

poszukiwanie ‘kulturowych
kompleksów’

schematyzm, zewnętrzne
podobieństwa, relacje pośrednie

ewolucjonizm uniwersalny

próba złagodzenia e. unilinearnego

Vere Gordon Childe



archeologia



epoki rozwoju ludzkości – rozwój techniczny



historia ludzkości rozgraniczona na kontynenty

Leslie A. White



technika jest najważniejszym elementem kultury



‘The Evolution of Culture’ – energia kluczową siłą
ewolucji kulturowej (nowe źródła energii)



postęp techniczny przyśpiesza ewolucję k.

ewolucjonizm multilinearny

Julian H. Steward



odmienne trajektorie rozwoju w różnych
regionach świata

George P. Murdock



Human Relations Area Files

neodarwinizm

socjobiologia



Edward O. Wilson (kultura jak natura,
altruizm, geny)



Robin Fox (instynkt społeczny zwierząt,
‘pochodzenie’ u naczelnych