fot. D. Cholew

a

54

RTYKUŁ KONGRESOWY

A

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

prof. dr hab. Ecgehart Deegen,
dr Heidrun Gehlen,
prof. dr hab. Peter Stadler

Osłuchiwanie serca powinno być

wykonywane nad wszystkimi czterema
punktami najlepszej słyszalności zasta-
wek (puncta maxima). Są to: zastawka
tętnicy płucnej – trzecia przestrzeń
międzyżebrowa (pmż.) po stronie le-
wej klatki piersiowej, zastawka aorty
– czwarta pmż. po stronie lewej klatki
piersiowej, zastawka dwudzielna – piąta
pmż. po stronie lewej klatki piersiowej
oraz zastawka trójdzielna – trzecia pmż.
po stronie prawej klatki piersiowej.

Oceniamy słyszane dźwięki jako tony

lub szmery serca. U koni mogą być sły-
szalne trzy, a nawet niekiedy cztery tony
serca. Czwartym tonem serca określa-
my ton przedskurczowy – czyli dźwięk
skurczu przedsionków. Skurcz komór
tworzy ton I. Jeżeli słyszymy oba dźwię-
ki, mówimy o rozdwojonym tonie pierw-
szym. Po zamknięciu zastawek półksię-
życowatych na końcu skurczu występu-
je ton II serca. W niektórych przypad-
kach w środku trwania rozkurczu sły-
szalny jest ton III (dźwięk szybkiego na-
pełniania komór).

S

ZMERY

SERCA

Przyczyną pojawienia się szmerów

serca są:
a) czynniki reologiczne (anemia, zagęsz-

czenie krwi),

b) szmery osierdziowe,
c) ubytki w przegrodach serca,
d) zmiany zastawkowe.

Zmiany patologiczne płatków zasta-

wek mogą być wywołane wegetacjami,
zwłóknieniem i pozaciąganiem włók-
nistym oraz rozciągnięciem pierścienia
włóknistego zastawki.

Głośność szmerów serca oceniamy

w skali od 1 do 5 – od cichych do gło-
śnych.

• stopień 1: bardzo ciche szmery, sły-

szalne tylko nad miejscem powstania
– przy dłuższym osłuchiwaniu;

• stopień 2: ciche szmery, słyszalne tylko

nad miejscem powstania;

• stopień 3: szmery serca o takiej samej

głośności jak tony serca. Słyszalne są
nad większym obszarem serca;

• stopień 4: głośne szmery serca, słyszal-

ne nad całym polem serca;

• stopień 5: szmery tak głośne, że zagłu-

szają tony serca.

Poza głośnością określamy czas (fazę

pracy serca), w którym powstaje szmer,
np. skurczowy, rozkurczowy, miejsce jego
powstania (punctum maximum), długość
trwania (holo-, proto- lub telesystolicz-
ny, diastoliczny) oraz charakter dźwięku
(szorstki, gwiżdżący, crescendo – nara-
stający, decrescendo – cichnący). Szmery
sercowe mogą być powodowane wadami
zastawek przedsionkowo-komorowych
(niedomykalnością zastawki dwu- lub
trójdzielnej), ubytkami przegród serca
(ubytek przegrody międzyprzedsionko-
wej lub międzykomorowej), mogą też być
wywołane tętniakami zatoki wieńcowej.
Szmery rozkurczowe najczęściej zwią-
zane są z niedomykalnością aorty lub
zastawki tętnicy płucnej.

Szmery sercowe często stanowią pro-

blem diagnostyczny, ponieważ mogą wy-
stępować u zwierząt bez żadnych objawów
chorobowych. Spadek wydolności fizycz-
nej u tych koni może być widoczny dopiero
podczas maksymalnego wysiłku. Zmniej-
szenie wydolności fizycznej jest wyraźnie
widoczne zwykle dopiero wówczas, gdy
upośledzeniu ulega funkcja kilku orga-
nów wewnętrznych. Powinniśmy jednakże
przyjąć, że ciągły szmer holosystoliczny lub
holodiastoliczny mają podłoże patologiczne
i są istotne klinicznie. Inne szmery sercowe
mogą nie mieć znaczenia patologicznego.
Dokładna ocena znaczenia klinicznego
szmerów możliwa jest przy użyciu bada-
nia ultrasonograficznego serca. Dlatego po
stwierdzeniu obecności szmerów kolejnym
krokiem lekarza powinno być wykonanie
badania echokardiograficznego.

Kiedyś mówiliśmy często, że można

określić, czy szmer wynika z wad za-
stawkowych na podstawie zmian jego in-
tensywności w zależności od obciążenia
konia wysiłkiem. Współczesna wiedza
obaliła ten pogląd jako niesłuszny.

‰

Osłuchiwanie

tonów i szmerów

serca