Osłuchiwanie serca

Osłuchiwanie serca



Obmacywanie okolicy przedsercowej

Należy zbadać cztery okolice:
• okolice uderzenia koniuszkowego
• lewy brzeg mostka
• pole tętnicy głównej
• pole tętnicy płucnej



Uderzenie koniuszkowe

Okolica koniuszka serca to miejsce

położone najdalej na lewo i w dół rzutu

serca, w którym wyczuwa się jeszcze

skurcz lewej komory. Prawidłowo znajduje

się ono w piątej przestrzeni

międzyżebrowej w linii środkowo-

obojczykowej.

Uderzenie koniuszkowe może być

wzmocnione lub przemieszczone.



Przemieszczenie uderzenia

koniuszkowego, najczęściej na lewo, jest

spowodowane przesunięciem śródpiersia lub

powiększeniem jam serca.

Przyczyną przemieszczenia uderzenia

koniuszkowego może być samoistne

poszerzenie komór (jak w kardiomiopatii) lub

wywołane przeciążeniem objętościowym (jak

w niedomykalności zastawki dwudzielnej lub

aortalnej).



Unoszące uderzenie koniuszkowe, nie

przemieszczone, wskazuje na przeciążenie
ciśnieniowe lewej komory. Spotykane jest
w nadciśnieniu tętniczym lub w zwężeniu
zastawki aortalnej.
W zaawansowanym stadium tych
schorzeń lewa komora się poszerza.



Podwójne uderzenie koniuszkowe to
dodatkowe tętnienie, występujące po
uderzeniu koniuszkowym, wywołane
skurczem przerosłego przedsionka,
wtórnie do przerostu lewej komory, lub
uwypukleniem ściany tętniaka lewej
komory.



Stukające uderzenie koniuszkowe.

W zwężeniu ujścia mitralnego wzmocniony
i głośny pierwszy ton serca może być
czasami wyczuwalny pod palcami jako
tzw. stukające uderzenie koniuszkowe.



Lewy brzeg mostka

Tętnienia w okolicy lewego brzegu
mostka, wyczuwalne przy obmacywaniu,
wskazują na przerost prawej komory serca
lub powiększanie się lewego przedsionka
w czasie skurczu w niedomykalności
zastawki dwudzielnej.



Pole aortalne

U chorego ze zwężeniem aorty, w pozycji
siedzącej i pochyleniu do przodu, na
prawo od mostka można wyczuci drżenie.



Pole tętnicy płucnej
Wyczuwalna pod palcami, w drugiej
przestrzeni międzyżebrowej lewej,
składowa płucna drugiego tonu serca
świadczy o obecności nadciśnienia
płucnego.

Osłuchiwanie serca

Osłuchiwanie serca

Tony serca

Pierwszy ton serca

Pierwszy ton serca

Pierwszy ton serca powstaje w następstwie

zamknięcia : stawek dwudzielnej i trójdzielnej

i jest najgłośniejszy nad koniuszkiem serca.

Zwykle jest pojedynczy, ale bywa rozdwojony.

Wówczas wymaga różnicowania z czwartym

tonem serca lub klikiem wyrzutowym.

Prawidłowo zastawki zaczynają się zamykać

przed rozpoczęciem skurczu.

Pierwszy ton

Pierwszy ton



Głośny pierwszy ton serca.

Powstaje, gdy skurcz komory rozpoczyna
się przy pełnym rozwarciu zastawki
przedsionkowo-komorowej.
Jest obecny w zwężeniu lewego ujścia
żylnego i przy skróceniu odstępu PR (PQ).

Pierwszy ton serca

Pierwszy ton serca



Cichy pierwszy ton serca.

Powstaje, gdy płatki zastawek są nieruchome, jak

w zaawansowanym zwężeniu lewego ujścia

żylnego ze zwapnieniami, lub gdy zastawki są już

półprzymknięte przed rozpoczęciem skurczu, jak

w wydłużeniu odstępu PQ. Pierwszy ton serca

może być wyciszony przy utrudnionym

przenoszeniu dźwięku np. z powodu płynu w

worku osierdziowym, beczkowatej klatki

piersiowej lub w otyłości.

Zmienna głośność

Zmienna głośność

Głośność pierwszego tonu może różna,
jeśli zmienia się odstęp pomiędzy
skurczem przedsionków i skurczem komór
- zjawisko obserwowane w całkowitym
bloku przedsionkowo-komorowym.

Drugi ton serca

Drugi ton serca

Drugi ton serca powstaje w wyniku
zamknięcia zastawek aorty i tętnicy
płucnej. Jest najlepiej słyszalny w drugiej
przestrzeni międzyżebrowej lewej (tj. w
polu osłuchiwania tętnicy płucnej).

Drugi ton serca

Drugi ton serca



Fizjologiczne rozdwojenie drugiego tonu
serca.
Odstęp między składową płucną i składową
aortalną wydłuża się na szczycie głębokiego
wdechu powodującego zwiększony powrót
żylny do prawego serca. Większa ilość krwi
wyrzucana z prawej komory opóźnia
zamknięcie zastawki tętnicy płucnej.

Drugi ton serca

Drugi ton serca



Paradoksalne rozdwojenie drugiego

tonu serca.

Pojawia się, jeżeli z powodu opóźnionego

opróżniania lewej komory zastawka

aortalna zamyka się po zastawce tętnicy

płucnej. Występuje w dużym zwężeniu

lewego ujścia tętniczego, bloku lewej

odnogi pęczka Hisa oraz w niewydolności

lewej komory.

Trzeci ton serca

Trzeci ton serca

Trzeci ton serca następuje po drugim i
powstaje w czasie napełniania niepodatnej
lewej komory.
Świadczy o niewydolności lewokomorowej.
Jako ton fizjologiczny występuje u dzieci i
osób młodych.

Czwarty ton serca

Czwarty ton serca

Czwarty ton serca występuje po trzecim i
bezpośrednio przed pierwszym tonem.
Jest obecny przy przeroście przedsionka i
świadczy o podwyższonym ciśnieniu w
przedsionku.

PUNKTY OSŁUCHIWANIA

PUNKTY OSŁUCHIWANIA



Serce osłuchuje się w następujących 5 typowych

punktach:

1) II prawe międzyżebrze przy mostku - okolica

osłuchiwania tętnicy głównej i lewego ujścia tętniczego

2) II lewe międzyżebrze przy mostku -okolica pnia płucnego

i prawego ujścia tętniczego

3) III lewe międzyżebrze przy mostku — jest to miejsce

anatomicznego rzutu zastawki dwudzielnej (punkt Erba)

4) V lewe międzyżebrze tuż przy mostku i lewa krawędź

dolnej części mostka — jest to okolica osłuchiwania

zastawki trójdzielnej

5) V lewe międzyżebrze, l cm do wewnątrz od linii

obojczykowej środkowej — okolica uderzenia

koniuszkowego i miejsce osłuchiwania zastawki

dwudzielnej.

SZMERY

SZMERY



Niewinny (łagodny) szmer skurczowy
występuje dość często u dzieci. Pojawia się
we wczesnej fazie skurczu, świadczy o
organicznym uszkodzeniu serca i nie
wywołuje następstw hemodynamicznych.

KLIKI SERCA

KLIKI SERCA



Klik wyrzutowy

Klik wyrzutowy pojawia się krótko po pierwszym

tonie serca u chorych z dwupłatkową zastawką

aortalna.

Klik wyrzutowy obecny w polu osłuchiwania tętnicy

płucnej świadczy o jej łagodnym zwężeniu.

Klik śródskurczowy

Klik śródskurczowy świadczy o wypadaniu płatka

zastawki dwudzielnej.

Klik osierdziowy

Rzadko występujący podczas skurczu klik

osierdziowy nie jest zjawiskiem patologicznym.

SZMERY SERCA

SZMERY SERCA

Szmery skurczowe

Szmer pansystoliczny trwa przez cały okres skurczu aż do

składowej aortalnej drugiego tonu serca.

Występuje w niedomykalności zastawki dwudzielnej,

niedomykalności zastawki trójdzielnej i w ubytku w przegrodzie

miedzykomorowej.

Szmer późnoskurczowy jest szmerem typu crescendo,

występuje pod koniec skurczu, często poprzedza go klik. Jest

charakterystyczny dla zespołu wypadania płatka zastawki

dwudzielnej z jej niedomykalnością.

Skurczowy szmer wyrzutowy o charakterze crescendo-

decrescendo występuje w zwężeniu zastawki aortalnej lub płucnej.



Szmery rozkurczowe

Szmer wczesnorozkurczowy typu decrescendo pojawia : w

czasie rozkurczu, tuż po drugim tonie serca.

Występ w niedomykalności zastawek aorty lub tętnicy

płucnej.

Szmer śródrozkurczowy to turkot o niskiej częstotliwości,

który pojawia się po trzasku otwarcia i wskazuje na obecność

zwężenia zastawki mitralnej lub trójdzielnej.

Szmer przedskurczowy jest szmerem typu crescendo

pojawiającym się tuż przed pierwszym tonem serca. Powstaje

w wyniku przyśpieszonego przepływu krwi przez zwężoną

zastawkę dwudzielną w czasie skurczu przedsionka.

Szmer ciągły (szmer maszynowy Gibsona) obejmuje fazę

skurczu i rozkurczu.

Powstaje w wyniku nieprzerwanego przepływu krwi przez

przetrwały przewód tętniczy.