Wygenerowano za pomocą www.ZdamToMAT.pl
Ściąga-Logika

1)Pojecie logiki ogólnej, semiotyki

1

...............................................

2)Pojęcie kultury logicznej i myśle

2

...............................................

3)Przedmiot materialny a przedmiot

2

............................................

4)Działy semiotyki

3

........................................................................

5)Semiotyczna definicja języka

3

....................................................

6)Grupy nauk o języku (przykłady)

3

..............................................

7)Funkcje języka (przykłady)

3

........................................................

8)Typy języków (przykłady)

4

.........................................................

9)Definicja znaku

4

.........................................................................

10)Typy znaków (przykłady)

4

........................................................

11)Kategorie składniowe. Warunki pr

5

..........................................

12) Funktory prawdziwościowe a spójn

8

........................................

13)Zasady racjonalnej współpracy ko

10

........................................

14)Przyczyny nieporozumień słownych

10

......................................

15)Pojęcie eufemizmu (przykłady)

11

.............................................

1)Pojecie logiki ogólnej, semiotyki, logiki formalnej,
metodologii ogólnej i szczegółowej.
Logika ogólna – pewna teoria języka i związków miedzy
zdaniami, proces wiedzo twórczy, czyli coś, co jest źródłem
wiedzy, tworzenie wiedzy. W skład logiki ogólnej wchodzi
logika formalna (schematy wynikania, niezawodne schematy
wnioskowania). Niezawodne stwierdzenia to aksjomaty.
Semiotyka – nauka związana ze znaczeniem języka, teoria
języka rozumianego jako system znakowy. Kluczowe słowo to

1

ZNAK, ZNACZENIE. Logika formalna – W skład logiki
ogólnej wchodzi logika formalna (schematy wynikania,
niezawodne schematy wnioskowania). Niezawodne
stwierdzenia to aksjomaty. Logika formalna zajmuje się raczej
kształtowaniem o układem napisów, a nie ich treścią.
Metodologia ogólna i szczegółowa – każda dziedzina
nauk ma swoją metodologię. Bada procedury wiedzo twórcze
I wytwory tych procesów. Wyróżnia się metodologię ogólną
(procedury obecne we wszystkich typach nauk; każda nauka
musi mieć przedmiot badań, metody badań I cel swoich
badań). Metodologia szczegółowa bada procesy wiedzo
twórcze charakterystyczne dla danych typów nauk.
2)Pojęcie kultury logicznej i myślenia krytycznego
Kultura logiczna – umiejętność posługiwania się językiem,
umiejętność myślenia abstrakcyjnego, czyli umiejętność
spoglądania na coś z innej perspektywy. Łączy się to z
myśleniem krytycznym Myślenie krytyczne – patrzenie z
dystansu, myślenie analityczne, umiejętność spojrzenia na
sytuację punkt po punkcie. Umiejętność rozpatrywania
zdarzeń z różnych punktów widzenia. Podanie argumentów,
wyciągniecie własnych wniosków, umiejętność przyznania się
do błędu.
3)Przedmiot materialny a przedmiot formalny
dyscypliny naukowej
Przedmiot materialny nauki – bada naukę całą w
uposażeniu, np. etyka to teoria moralności. Bada naukę we
wszystkich kontekstach, całościowo. Rozpatrywany z pewnego
punktu widzenia. Przedmiot formalny nauki – kontekst
przedmiotu materialnego.
2

4)Działy semiotyki
Semiotyka – teoria języka jako system znakowy. Ogólna
teoria języka, która zajmuje się językiem pod kątem jego
racjonalności I sprawności w aktach poznawania I
komunikowania się. Działy semiotyki: Syntaktyka – bada
relacje między znakami. Semantyka – relacja między
znakiem a światem poza językowym, czyli rzeczywistością.
Pragmatyka – relacje między znakiem a użytkownikiem
znaku, np. Nadawca, twórca.
5)Semiotyczna definicja języka
1) Definicja języka – zbiór znaków formalnych
scharakteryzowanych możliwie jednoznacznie za pomocą reguł
używania i służących do komunikowania się.
6)Grupy nauk o języku (przykłady)
ü Humanistyczne – socjologia, psychologia, kultura
językowa ü Formalne – cybernetyka, języki komputerowe
ü Filozoficzne – klasyczna teoria języka wypracowana w
starożytności. Filozofia języka idealnego I potocznego ü
Nauki przyrodnicze – fonetyka, człowiek jako lphabe
przyrody, akustyka, fonologia.
7)Funkcje języka (przykłady)
ü Poznawcza (opisowa) – np. „Słońce świeci.” ü Poza
poznawcza (ekspresywna) – wyraz emocji, np. „Wow!” (na
widok czegoś co nas zachwyciło) ü Impulsywna
(ewokatywna) – wywołanie przeżycia emocjonalnego u
odbiorcy ü Perswazyjna – skłonienie do działania, przyjęcie
pewnego poglądu, np. „Proszę zapiąć pasy.” ü
Performatywna – spowodowanie stanu rzeczy, o którym
mówi wyrażenie, np. „Ja Ciebie chrzczę.” ü Interrokatywna

3

– zadawanie pytań ü Fatyczna – podtrzymanie kontaktu,
np. „więc… aha, tak… tak.” ü Terapeutyczna –
„uzdrowienie emocjonalne”, np. „Czas goi rany.”, „Lepiej
później niż wcale.” ü Dydaktyczna – nauczanie ü
Sugestywna – skłonienie do konkretnego zachowania, np.
„Spocznij!”

8)Typy języków (przykłady)
Ze względu na: · Genezę: ü Spontaniczne
(etniczne, sztuczne – wytworzone w sposób celowy,
zamierzony, np. alfabet Morse’a, język HTML) ü Mieszane
(dialekty – język danej grupy społecznej; idiolekty – język
konkretnej jednostki; socjolekty – żargon więzienny,
prawniczy). · Typ języka: ü najmniejsza jednostka
językowa: obrazkowe (hieroglify), pojęciowe, sylabiczne,
literowe, głoskowe · Żywe lub martwe (martwy –
łacina) · Przedmiotowy (wyrażenie odnoszące się do
świata, np. Kot ma 4 łapy.) I meta przedmiotowy
(wyrażenie odnoszące się do wyrażenia języka
przedmiotowego, np. „Kot” jest rzeczownikiem.)
9)Definicja znaku
Znak – coś, co podpada pod zmysły, przy jego pomocy
użytkownik jego (znaku) dochodzi do poznania czegoś innego
niż ów znak
10)Typy znaków (przykłady)
Ze względu na: · Genezę: ü Naturalne – znak i
przedmiot będą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi,
np. ogień i dym ü Konwencjonalne – relacje między
znakiem a przedmiotem są ustanowione przez ludzką
4

konwencję, np. Czarna opaska na znak śmierci/żałoby. ·
Naturę znaku: ü Ruchowe ü Świetlne ü Akustyczne
ü Graficzne ü Ikoniczne, np. Zdjęcie, makieta, mapa ü
Instrumentalne (pełnią funkcję znaku o ile same zostaną
rozpoznane, np. Ślady, lphabet).
11)Kategorie składniowe. Warunki przynależności do
tej samej kategorii składniowej:
a. Kategorie nazw: Pojęcie nazwy – wyraz lub
wyrażenie, które może być podmiotem lub orzecznikiem w
zdaniu typu A jest B, np. Norwid był poetą. Desygnat –
przedmiot oznaczony przez daną nazwę Zakres nazwy –
zbiór desygnatów danej nazwy: Zmienna nazwowa –
można za nią podstawić nazwy, np. w wyrażeniu „x jest
człowiekiem” za x możemy wstawić dowolną stałą nazwową,
np. Jan jest człowiekiem, Pies jest człowiekiem, 329 jest
człowiekiem. Funkcja nazwowa – wyraz składający się ze
zmiennych i stałych nazwowych, np. Komputer Pana X,
Kolokwium Pani Y. Podział nazw: - ze względu na ilość
desygnatów: ü Ogólne – mające więcej niż 1 desygnat,
np. Samochód – marki, pies – rasy. ü Jednostkowe –
posiadająca 1 desygnat, np. Wrocław, Polska ü Puste – nie
posiadają desygnatów, np. Metro w Lublinie, obecny król
Polski - ze względu na zakres nazwy: ü Nazwy proste
– jeden wyraz, np. Student ü Nazwy złożone – więcej niż
1 wyraz, np.. Student 1 roku DiKS. ü Konkretne – nazwy
będące znakami rzeczy lub osón, np. Tablica, stół. ü
Abstrakcyjne – wykazują rzeczy wspólne wielu przedmiotów,
pewne zdarzenie, stan rzeczy, relacje między przedmiotami,
np. Płacz, smutek, radość, biel. ü Indywidualne – służą do

5

oznaczenia poszczególnych, a nie innych przedmiotów, np.
Zofia – konkretna osoba. ü Generalne – określają cechy
wspólne dla grupy przedmiotów lub osób, np. Zofia obchodzi
imieniny 12 maja. ü Konstytutywne – cechy, które
pozwalają określić I odróżnić desygnaty danej nazwy od
innych przedmiotów, np. Kwadrat – równe boki I kąty. ü
Konsekutywne – wynikają z cech konstytutywnych, np. W
kwadrat można wpisać okrąg, równe przekątne ü Supozycja
– rola znaczeniowa nazwy: prosta (nazwa jest użyta jako
znak dla poszczególnego przedmiotu, np. Zając przebiegł mi
drogę), formalna (nazwa jest użyta dla całego gatunku, np.
Kot ma wąsy I miauczy), materialna (użycie wyrazu jako
znaku dla niego samego, np. Analiza samego wyrazu).
Cechy konstytutywne a cechy konsekutywne nazwy –
Wszystkie nazwy mają swoje cechy konstytutywne i
konsekutywne. Cechy konstytutywne – niezbędne do tego,
aby można było precyzyjnie określić dany obiekt. Cechy,
które dany obiekt nam tworzą. Cechy konsekutywne – cechy,
które go uzupełniają, ale ich brak absolutnie nie powoduje iż
dany obiekt przestaje być dla nas tym obiektem, jeśli nie
określilibyśmy go cechami konstytutywnymi. Np. „pociąg” –
porusza się po torach, lokomotywa i wagony. „pociąg
ekspresowy” – pozbawiając go określenia ekspresowy to
nadal będzie pociąg. b. Kategorie zdań: Pojęcie zdania
– wyrażenie, które jest prawdziwe lub fałszywe, zdania
oznajmujące. Pojęcie sądu – znaczenie zdania, sąd w
znaczeniu logicznym (to co wspólne), a nie psychologicznym
(przeżycia). Zasada dwuwartościowości – zdanie jest
prawdziwe, gdy istnieje stan rzeczy, którego istnienie to
6

zdanie stwierdza. Fałszywe jest natomiast, gdy ten stan
rzeczy nie istnieje, np. w Lublinie jest metro. wartości
logicznej zdania Zmienna zdaniowa, funkcja
zdaniowa-przykłady Podział zdań: 1.analityczne –
prawdziwość zdania jest przesądzona ze względu na samo
znaczenie użytych w nich słów, np. Trójkąt ma 3 boki. -
wewnętrznie kontradyktoryczne – fałszywość jest
przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nich
słów, np. sześcian jest linią; trójkąt ma 6 boków; Polska jest
miastem - syntetyczne – prawdziwość stwierdzamy na
podstawie doświadczenia, np. W 1965r. był wielki mróz. 2.
egzystencjalne – stwierdzające istnienie lub nieistnienie
czegoś - atoniczne – oceniają przynależność rzeczy do
klasy, gatunku, np. X zawiera się w A.; Ania jest szatynką. -
subsumcyjne – określają przynależność klasy, grupy do
innej klasy, grupy, np. 1 grupa dziennikarstwa należy do
kierunku dziennikarstwa.; Pies jest kręgowcem. Relacje
między zdaniami kwadratu logicznego (przykłady).
Zdania kwadratu logicznego:
Subiektum – podmiot Predicatum – orzecznik SaP –
zdanie ogólno twierdzące, np. Każdy człowiek jest
ssakiem., Każdy Polak jest europejczykiem, wszystkie wróble
są ptakami. SeP – zdanie ogólno przeczące, np. Ludzie
nie są zwierzętami. Żaden wieloryb nie jest rybą. Żadna
kobieta nie jest matematykiem. Żaden kruk nie jest biały.
Żaden student nie jest nauczycielem. SiP – zdanie
szczegółowo twierdzące, np. Niektórzy studenci lubią
logikę. Pewien aktor jest muzykiem,Pewnie kobiety są
blondynkami, Niektórzy matematycy są filozofami. SoP-

7

zdanie szczegółowo przeczące, np. Niektórzy studenci nie
lubią logiki. Pewne ssaki nie są ptakami, Niektóre książki nie
są podręcznikami, Istnieją mężczyźni którzy nie są politykami.
Umiejętność rozpoznania i zapisu zdań c. Funktory:
Definicja funktora – wyróżnienie, które nie jest ani
zdaniem ani nazwą, ale wraz z innymi wyrażeniami tworzy
wyrażenie bardziej złożone. Funktor negacji – jeśli zdanie
prawdziwe p uzupełnimy funktorem negacji, to powstanie
zdanie fałszywe; nie jest tak, że; nieprawda, że.
12) Funktory prawdziwościowe a spójniki mowy
potocznej
Funktory prawdziwościowe – funktory zdaniotwórcze od
argumentów zdaniowych, przy których, na podstawie samej
tylko wartości logicznej i ich argumentów zdaniowych, a nie
od treści tych zdań, można określić jaka jest wartość
logiczna całego zdania zbudowanego za pomocą tego
funktora. Funktory prawdziwościowe: ü Nazwotwórcze –
„Piotr (1 argument) i Paweł (2 argument)” ü
Zdaniotwórcze – „Anna (1 argument) śpi”, „Anna głośno
chrapie”, „Anna (1 argument zdaniowy) śpi i chrapie (2
argument zdaniowy)” 3 zasady logiczne: - sprzeczności -
~(p^~p), zdania względem siebie sprzeczne nie mogą być
względem siebie prawdziwe. - wyłączonego środka –
zdania względem siebie sprzeczne, nie mogą być zarazem
fałszywe - podwójnej negacji – negacja negacji
jakiegokolwiek zdania ma taką samą wartość logiczną jak
owe zdanie, które zostało poddane negowaniu. Jaka jest
wartość logiczna negacja negacji tego zdania?: Moskwa leży
nad Tamizą. Odp: Wartość logiczna wynosi 0, bo zdanie jest
8

fałszywe. W zdaniach prawdziwych prawdziwość
któregokolwiek ze zdań przesądza o fałszywości drugiego.
Fałszywość któregokolwiek ze zdań przesądza o prawdziwości
drugiego.
1 – prawda 0 – fałsz
o NEGACJA o ALTERNATYWA
NIEROZŁĄCZNA o KONIUNKCJA
o ALTERNATYWA ROZŁĄCZNA o IMPLIKACJA
o RÓWNOWAŻNOŚĆ
o DYSJUNKCJA
Spójniki mowy potocznej: KONIUNKCJA (i) jest
prawdziwa, gdy wszystkie jej człony są prawdziwe. Wystarczy,
że jeden człon jest fałszywy, wtedy jest już fałszywa.
ALTERNATYWA NIEROZŁĄCZNA (lub) jest prawdziwa, gdy
chociaż jeden jej człon jest prawdziwy np. Jan śpiewa lub
tańczy. Jest fałszywa gdy całe zdanie jest fałszywe.
ALTERNATYWA ROZŁĄCZNA (albo) jest prawdziwa, gdy
jeden jej człon jest prawdziwy a drugi fałszywy lub pierwszy
jest fałszywy a drugi prawdziwy, np. Jan śpiewa albo tańczy.
DYSJUNKCJA (bądź, bądź) jest prawdziwa, gdy chociażby
jedna jej część jest fałszywa, np. Jan bądź śpiewa bądź
tańczy. RÓWNOWAŻNOŚĆ (wtedy i tylko wtedy) są
prawdziwe gdy mają tą samą wartość logiczną.
Równoważność ma taką samą wartość logiczną.
Równoznaczność ma takie samo znaczenie.
Równoważność formalna-dotyczy prawideł istniejących w
przyrodzie, w naturze. Równoważność materialna-dotyczy
konkretnych przypadków. IMPLIKACJA (jeżeli, to…) jest
fałszywa tylko w jednym przypadku: gdy poprzednik jest

9

prawdziwy a następnik fałszywy, Typy relacji między
zdaniami składowymi w implikacji: - przyczynowy -
relacje naturalne, związane z naturalnymi prawami, z
przyrodą - strukturalny - relacja wynika z rozmieszczenia
przedmiotów w przestrzeni i czasie - tetyczny- relacja
wynika z nakazu, z czyjegoś ustanowienia - analityczny-
relacja wynika z sensu słów użytych w implikacji, np. Jeżeli
Piotr jest starszy od Pawła, to Paweł jest młodszy od Piotra.

13)Zasady racjonalnej współpracy konwersacyjnej Paula
Grice’a
1. Jakości - nie wygłaszaj twierdzeń uważanych za fałszywe
ani też poglądów, które nie mają uzupełnienia 2. Ilości -
nie udzielaj informacji ani mniej ani więcej niż to, co jest
konieczne 3. Istotności - mów na temat, nie wygłaszaj
poglądów nieistotnych 4. Sposobu - mów w sposób
zrozumiały, uporządkowany, krótko i jednoznacznie

14)Przyczyny nieporozumień słownych
ü problem wieloznaczności słów (przykłady) - może
wynikać nie tylko z tego, że posiada ono więcej niż jedno
znaczenie. Również sposób użycia tego słowa czy
kontekst może być źródłem wieloznaczności. Np. Mama nie
wypuściła mnie z powodu ciemnoty . ü błąd ekwiwokacji
(przykłady) - wyrażenie, które jest użyte co najmniej
dwukrotnie w zdaniu , za każdym razem w innym znaczeniu,
a rozumiane w jednym. Np. Każdy metal jest pierwiastkiem
(sens chemiczny). Mosiądz jest metalem, a więc jest
pierwiastkiem. (sens fizykalny) Każda kobieta jest kurą
10

domową, a każda kura domowa jest opierzona; zatem
każda kobieta jest opierzona. ü wieloznaczność
wypowiedzi złożonych (przykłady) ü błąd amfibolii -
wieloznaczność składniowa, to znaczy wadliwa budowa
wypowiedzi. Jeśli ktoś wypowiada zdanie wieloznaczne
składniowo i nie uświadamia sobie tego, to popełnia błąd
amfibolii. Np. Na łące leżała Zosia, a przez jej środek płynął
strumyk. Lato mile spędzę w górach u kuzynek, z których
zjadę dopiero po wakacjach. Danusia ratując Zbyszka przed
napaścią dzikiego zwierza zabiła go. błąd myślenia
figuralnego - pewne zwroty obrazowe rozumie się w
znaczeniu dosłownym. Np. Grażyna stanęła do walki z
odkrytą piersią. ,Komisja Edukacji Narodowej obejmowała
wszystkie dziewczęta.
15)Pojęcie eufemizmu (przykłady)
Eufemizm - wyraz luz zwrot zastępujący inne wyrażenia
m.in. z powodu ich drastyczności lub dosadności, łagodzący
wymowę danego stwierdzenia. Np. ale jest brzydki-nie
grzeszy urodą., o złodzieju-ma lepkie ręce, gruby-puszysty,
kłamać-mijać się z prawdą, chory psychicznie-ma żółte
papiery, leniwy-urodzony w niedzielę.

11 12