MO JM 02 JS 03

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Modułowy Program Nauczania w zawodach branży medyczno - społecznej:

technik farmaceutyczny, terapeuta zajęciowy, opiekunka dziecięca, technik

masażysta, ratownik medyczny

Poradnik i materiały szkoleniowe dla ucznia do

jednostki szkoleniowej:

JS.

03 – Podstawowe prawa pacjenta.

z jednostki modułowej

MO JM.02 – Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia i

działalności gospodarczej.

Opracował: mgr Mateusz Kaczocha

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Spis treści

Spis treści....................................................................................................................................2

Wprowadzenie............................................................................................................................3

Wymagania wejściowe...............................................................................................................5

2. Efekty szkolenia.....................................................................................................................5

3. Metody nauczania i uczenia się.............................................................................................5

4. Sposoby oceniania..................................................................................................................6

5. Materiały dla ucznia..............................................................................................................6

5.1. Podstawowe prawa pacjenta w polskim systemie prawnym_______________6

5.1.1 Treści szkoleniowe – załącznik MO JM.02/JS.03 M1..............................................................................7

5.1.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.02/JS.03 CW1_____________________7

5.2. Przepisy dotyczące realizacji zadań zawodowych przez osoby wykonujące zawód medyczny.................9

5.2.1 Treści szkoleniowe – załącznik MO JM.02/JS.03 M1________________________9

5.2.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik M0 JM.02/JS.03 CW2_____________________9

5.3. Zasady przechowywania dokumentacji medyczne, sposób oraz warunki
jej udostępniania. Ochrona danych osobowych zawartych w dokumentacji
medycznej______________________________________________________________________________10

5.3.1 Treści szkoleniowe – załącznik MO JM.02/JS.03 M3______________________10

5.3.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.02/JS.03 CW3___________________11

5.4. Zadania i kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta___________________________12

5.4.1 Treści szkoleniowe– załącznik MO JM.02/JS.03 M4.............................................................................12

5.4.2.Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.01/JS.03 CW4____________________13

5.5.Odpowiedzialność zawodowa podmiotów udzielających świadczeń
zdrowotnych.___________________________________________________________________________14

5.5.1 Treści szkoleniowe– załącznik MO JM.02/JS.03 M5_______________________14

5.5.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.01/JS.03 CW5___________________15

6. Przykładowy sprawdzian nabytej wiedzy i umiejętności -załącznik załącznik MO
JM.01/JS.03 SP1......................................................................................................................16

7. Literatura uzupełniająca MO JM.02/JS.03 LU.................................................................19

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Wprowadzenie

Poradnik pomoże tobie w poznaniu podstawowych wiadomości z zakresu praw pacjenta
obowiązujących w polskim systemie prawnym, jak i zasad, trybu sporządzania, udostępniania i
przechowywania dokumentacji medycznej. Będziesz mógł także uzyskać umiejętności w zakresie
realizacji zadań zawodowych przez osoby wykonujące zawód medyczny. W poradniku znajdują
się:

•

Wymagania wejściowe – czyli umiejętności i wiadomości, jakie powinieneś mieć przystępując
do realizacji tej jednostki szkoleniowej

•

Cele szkolenia – czyli umiejętności, jakich nabędziesz w trakcie przyswajania wiedzy oraz
wykonywania ćwiczeń zawartych w tym poradniku

•

Metody nauczania i uczenia się – metody, jakimi osiągniesz cele szkolenia

•

Sposoby oceniania – informacje na temat tego, w jaki sposób prowadzący oceni Twoje
umiejętności

•

Materiały szkoleniowe – najważniejsze treści szkolenia, których będziesz potrzebował do
nabycia umiejętności wraz z opisem ćwiczeń i przykładowymi pytaniami, które pozwolą Ci
sprawdzić czy opanowałeś zrealizowany materiał

•

Wymagania BHP – zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, jakich musisz przestrzegać w
czasie szkolenia

•

Literatura uzupełniająca

Czas trwania jednostki szkoleniowej JS.03 to 7 godzin lekcyjnych

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Jednostka modułowa MO JM.02

JS.04 –Warunki i zakres udzielania świadczeń

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych.

JS.03 – Podstawowe prawa pacjenta.

.02 – Prawne podstawy funkcjonowania podmiotów
wykonujących działalność leczniczą oraz instytucji

działających w zakresie ochrony środowiska.

JS.01 – Podstawowe pojęcia prawa

JS.05 – Wybrane zagadnienia prawa pracy.

JS.06 –

Popyt i podaż na rynku usług

medycznych. Cechy specyficzne rynku usług

medycznych

JS.07 –

Elementy teorii przedsiębiorstwa.

Wybrane zagadnienia prawa gospodarczego.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Wymagania wejściowe

Jednostka szkoleniowa JS.03 jest następną, po jednostce dotyczącej prawnych podstaw
funkcjonowania podmiotów leczniczych, jednostką realizowaną w ramach jednostki modułowej
MO JM.02.

Przed przystąpieniem do tej jednostki szkoleniowej uczeń powinien:

•

Korzystać z różnych źródeł informacji;

•

Zapoznać się z materiałem szkoleniowym dla tej jednostki szkoleniowej;

•

Znać podstawowe pojęcia prawa;

•

Określać podstawy prawne funkcjonowania podmiotów leczniczych i płatnika;

•

Znać podstawowe zasady interpretacji testu aktu prawnego;

•

Umieć wyrażać myśli na piśmie i w mowie.

2. Efekty szkolenia

Po zakończeniu realizacji tej jednostki szkoleniowej będziesz potrafił:

•

zastosować i zinterpretować przepisy prawne zawierające prawa pacjenta;

•

stosować przepisy prawa dotyczące realizacji zadań zawodowych;

•

uzasadniać znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego

świadczeń zdrowotnych , w tym przestrzegać zasad etycznego postępowania w stosunku do
pacjentów oraz współpracowników;

•

sporządzić, prowadzić i archiwizować dokumentację medyczną zgodnie z przepisami

prawa;

•

stosować przepisy dotyczące ochrony danych osobowych;

•

przedstawić zadania i kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta;

•

wskazać zasady i warunki odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby

zdrowia.

3. Metody nauczania i uczenia się

Zajęcia w części wstępnej oraz części dotyczącej metod nauczania problemowych i
aktywizujących prowadzone będą w formie pogadanki i dyskusji dydaktycznej z jednoczesnym
omówieniem:

•

podstawowych praw pacjenta wynikających z polskiego systemu prawnego;

•

przepisów prawa dotyczących realizacji zadań zawodowych, w tym obowiązków

podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych związanych z praktyczną realizacją praw
pacjenta;

•

instytucji Rzecznika Praw Pacjenta;

•

odpowiedzialności zawodowej lekarzy i innych podmiotów udzielających świadczeń

zdrowotnych.
W oparciu o przeprowadzoną pogadankę i dyskusję dydaktyczną stawiasz wnioski dotyczące:

•

spójności i kompleksowości regulacji prawnych zawierających prawa pacjenta;

•

znaczenia profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego udzielającego świadczeń

zdrowotnych, w tym przestrzegania zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów
oraz współpracowników;

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

•

usytuowania Rzecznika Praw Pacjenta w strukturze organów administracji państwowej, a

także jego zadań i kompetencji;

•

zasad i warunków odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby

zdrowia.
W ramach metody tekstu przewodniego i ćwiczeń prowadzonych w połączeniu z metodą
przypadków:

•

stosujesz w praktyce i interpretujesz przepisy prawne zawierające prawa pacjenta;

•

wskazujesz obowiązki podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych wynikające

z przepisów prawa i określonych praw pacjenta;

•

określasz tryb i zasady udostępniania dokumentacji medycznej upoważnionemu

podmiotowi;

•

stosujesz przepisy dotyczące ochrony danych osobowych.

Ćwiczenia przeprowadzane będą co do zasady indywidualnie, natomiast metoda tekstu
przewodniego zostanie przeprowadzona w 5-6 osobowych grupach. Podczas ćwiczeń korzystaj z
materiałów szkoleniowych, pomocy wykładowcy oraz aktów normatywnych, w tym zwłaszcza
ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Jeśli
w trakcie ćwiczeń będziesz miał jakieś trudności pytaj prowadzącego.

4. Sposoby oceniania

Podczas ćwiczeń prowadzący będzie oceniał twoje wykonanie zadania (ćwiczenia) na podstawie
obserwacji, a także na podstawie twoich wypowiedzi formułowanych zarówno w formie
pisemnej, jak i ustnej. Na podstawie wykonanego ćwiczenia otrzymasz zaliczenie ćwiczenia, co
jest z kolei potrzebne do zaliczenia jednostki szkoleniowej. Jeżeli będziesz przygotowany(a) do
zajęć i poprawnie wykonasz ćwiczenia otrzymasz dodatkowo plusa. W przypadku, gdy otrzymasz
sumarycznie 4 plusy, wówczas otrzymujesz bardzo dobry z aktywności na zajęciach, jeżeli zaś
otrzymasz 3 plusy – otrzymujesz dobry z aktywności na zajęciach. Ewentualna ocena z
aktywności – obok zasadniczej oceny ze sprawdzianu z całej jednostki modułowej i ocen z
poszczególnych jednostek szkoleniowych – będzie wliczana do oceny z całej jednostki
modułowej MO JM.02.
W ramach jednostki szkoleniowej zostanie przeprowadzony jeden sprawdzian typu prawda/fałsz.
W załączniku nr 6 „Sprawdzian postępów” do niniejszego poradnika podany został przykład
takiego sprawdzianu wraz ze skalą ocen. W celu sprawdzenia, czy opanowałeś materiał tej
jednostki szkoleniowej, rozwiąż sprawdzian zawarty w tym załączniku poprzez wskazanie, które
ze zdań (twierdzeń) jest prawdziwe, a które fałszywe.
Ponadto na ostatnich zajęciach, prowadzonych w ramach jednostki modułowej, napiszesz
sprawdzian z całej jednostki modułowej, który jest konieczny do jej zaliczenia.

5. Materiały dla ucznia

Przed rozpoczęciem zajęć oraz w ich trakcie prowadzący przekaże Ci niezbędne materiały w postaci
różnych tekstów źródłowych (oznaczone jako załącznik M0.01.02.03/mat). Podczas zajęć prowadzący będzie
w ramach dyskusji i ćwiczeń przywoływał informacje zawarte w tych materiałach, będzie wskazywał na
istotne elementy. Również w ramach Twojej samodzielnej pracy w domu, będziesz mógł powrócić do
informacji tam zgromadzonych w celu utrwalenia wiadomości.

1. Podstawowe prawa pacjenta w polskim systemie prawnym

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

5.1.1 Treści szkoleniowe – załącznik MO JM.02/JS.03 M1

Pojęcie „pacjent”

oznacza osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub

korzystającą ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń
zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny.

Z kolei „prawa pacjenta” jest to zbiór przepisów prawnych określających, czego może
oczekiwać pacjent od podmiotów udzielających mu świadczeń zdrowotnych oraz od organów
władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia.
Podkreślić należy, iż prawa pacjenta nie są skodyfikowane w jednym akcie normatywnym.
Wynikają one bowiem z Konstytucji RP, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustawy z
dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52,
poz. 417, z późn. zm.), a także z szeregu innych ustaw z zakresu prawa ochrony zdrowia.
Niemniej jednak podstawowe prawa pacjenta zostały określone w powołanej ustawie o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ustawa ta określa m. in. takie prawa pacjenta jak:
- prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej
(Rozdział 2);
- prawo do informacji o swoim stanie zdrowia (Rozdział 3);
- prawo do wyrażenia (odmowy) zgody na udzielenie określonych świadczeń
zdrowotnych

(Rozdział 5);

- prawo do dostępu do dokumentacji medycznej (Rozdział 7);
- prawo do poszanowania intymności i godności (Rozdział 6);
- prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia

lekarza

(rozdział 8).

Należy przy tym zaznaczyć, że przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest
obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego
Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących
zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

5.1.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.02/JS.03 CW1

Ćwiczenie 1.

Podstawowe prawa pacjenta.

W tym ćwiczeniu nauczysz się określać podstawowe prawa pacjenta, a także zdobędziesz
umiejętność konstruowania pisma w sprawie naruszenia praw pacjenta, do Rzecznika Praw
Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego.

Tekst przewodni.

Twoim zadaniem jest napisanie (jako opiekun faktyczny) skargi dotyczącej naruszenia praw
pacjenta osoby korzystającej ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez określony szpital
psychiatryczny, skierowanej do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. Podkreślić
należy, iż w ocenie opiekuna faktycznego pacjentowi, którego on reprezentuje, personel
medyczny ogranicza prawo do porozumiewania się z osobami bliskimi do 15 minut dziennie.
Ponadto prowadzący lekarz nie udzielił pacjentowi, na jego żądanie, wyraźnej informacji o stanie
jego zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i
leczniczych.
W celu wykonania niniejszego zadania powinieneś dysponować tekstem ustawy z dnia 19
sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm) oraz
powołanej wyżej ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Faza I – Informacje.

Odpowiedzi na poniższe pytania pomogą tobie przygotować się do zaplanowania i zredagowania
pisma zawierającego skargę do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. Pytania są
następujące.

1. Jakie prawa pacjenta zostały naruszone w przedmiotowej sprawie?

2. Jaka jest podstawa prawna wniesienia niniejszej skargi?

3. Czy skarga musi spełniać jakieś specjalne wymogi formalno- prawne?

4. Czy jest jakiś termin na sporządzenie skargi?

Faza II – Planowanie.

Przeanalizuj stan faktyczny niniejszej sprawy uszczegółowiony przez nauczyciela oraz
odpowiednie przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
zwłaszcza te dotyczące funkcjonowania Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego (art.
10a i nast.). Przeanalizuj również przepisy zawarte w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku
Praw Pacjenta.

Faza III- Ustalanie.

Przedstaw nauczycielowi algorytm postępowania podczas redagowania skargi do Rzecznika Praw
Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. W szczególności zaprezentuj jaka jest podstawa prawna
wniesienia skargi, a także, jakimi przesłankami się kierujesz zarzucając naruszenie przez personel
medyczny określonych praw pacjenta.

Faza IV- Realizacja.

Sporządź skargę do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego.

Faza V – Sprawdzenie.

Porównaj swoje spostrzeżenia z algorytmem postępowania w sprawie sporządzania
przedmiotowej skargi przedstawionym przez nauczyciela prowadzącego zajęcia.

Faza VI – Analiza.

Dokonaj analizy prawidłowości sporządzonej skargi do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala
Psychiatrycznego. W razie stwierdzenia nieprawidłowości zasugeruj dalszy ciąg postępowania.

Środki dydaktyczne:

Tekst ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta

(Dz. U. z 2012 r., poz. 159) oraz ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.).

Materiał szkoleniowy.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Papier A4, pisaki

5.2.

Przepisy dotyczące realizacji zadań zawodowych przez osoby

wykonujące zawód medyczny

5.2.1 Treści szkoleniowe – załącznik

MO JM.02/JS.03 M1

Do podstawowych obowiązków osób wykonujących zawód medyczny

(wynikających

z przepisów prawa powszechnie obowiązującego) zaliczamy przede wszystkim: obowiązek
udzielenia pomocy (por. np. art. 30 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty), zachowanie
tajemnicy informacji związanej z pacjentem (zob. art. 14 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku
Praw Pacjenta), obowiązek prowadzenia, przechowywania i udostępniania dokumentacji
medycznej zgodnie z przepisami prawa, a także wykonywanie świadczeń zdrowotnych zgodnie
z aktualną wiedzą medyczną. Obowiązki te mają charakter ogólny i są uszczegóławiane na
poziomie poszczególnych aktów normatywnych dotyczących określonych zawodów medycznych.
Ponadto, jeżeli określone przepisy prawne przyznają pacjentowi pewne prawa, to tym samym
nakładają na podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych obowiązki związane z praktyczną
realizacją tych praw. Przykładowo, jeżeli ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
gwarantuje pacjentowi prawo do dostępu do swojej dokumentacji medycznej, to kierownik
podmiotu leczniczego lub osoba przez niego upoważniona jest obowiązana zapewnić jemu
dostęp do jego dokumentacji medycznej na zasadach i warunkach określonych w ustawie.
Podobnie, jeżeli przepisy przyznają pacjentowi prawo do poszanowania godności i intymności w
czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych, to tym samym nakładają na personel medyczny
obowiązek poszanowania intymności i godności pacjenta.
Końcowo zaznaczyć należy, że obowiązki lekarzy i personelu medycznego wynikają z szeregu
ustaw, w tym w szczególności ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawy
o podmiotach leczniczych, ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty czy też ustawy
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

5.2.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik

M0 JM.02/JS.03 CW2

Ćwiczenie 1.

- Obowiązki podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych

W tym ćwiczeniu nauczysz się określać obowiązki personelu medycznego związane z praktyczną
realizacją określonych praw pacjenta

Sposób wykonania:

Przeanalizuj przepisy prawne dotyczące prawa pacjenta do informacji o swoim stanie
zdrowia

– rozdział 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

2. Następnie z podanych niżej obowiązków i czynności podmiotu udzielającego świadczeń

zdrowotnych, wybierz te, które są związane z praktyczną realizacją tego prawa pacjenta.

Obowiązki podmiotu udzielającego świadczenia zdrowotne:

a) obowiązek przestrzegania tajemnicy lekarskiej;

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

b) obowiązek poszanowania intymności i godności pacjenta;

c) wydanie orzeczenia lekarskiego o stanie zdrowia;

d) obowiązek poinformowania o możliwych metodach leczeniach i rokowaniu;

e) obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną;

f) informowanie o stanie zdrowia pacjenta najbliższej jego rodziny – za jego zgodą;

g) obowiązek odnotowania w dokumentacji medycznej sprzeciwu pacjenta na wykonanie określonego

świadczenia zdrowotnego;

obowiązek udostępnienia pacjentowi jego dokumentacji medycznej.

Środki dydaktyczne:

Ustawa z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z

2012 r., poz. 159) oraz ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza
dentysty (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857, z późn. zm.).

2. Materiały szkoleniowe.
3. Papier A4, pisaki

5.3. Zasady przechowywania dokumentacji medyczne, sposób oraz warunki

jej udostępniania. Ochrona danych osobowych zawartych w
dokumentacji medycznej

5.3.1 Treści szkoleniowe – załącznik

MO JM.02/JS.03 M3

Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych

jest obowiązany prowadzić, przechowywać i

udostępniać dokumentację medyczną w sposób określony w ustawie o prawach pacjenta i
Rzeczniku Praw Pacjenta oraz zapewnić ochronę danych zawartych w tej dokumentacji.
Dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie określonej w tej ustawie oraz
w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr
101, poz. 926, z późn. zm.). Warto przy tym zauważyć, że organem do spraw ochrony danych
osobowych,w tym danych osobowych wrażliwych (m.in. dane dot. stanu zdrowia), jest
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

. Podstawowymi zadaniami tego organu

są kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych
osobowych, wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania
przepisów o ochronie danych osobowych.

Każda dokumentacja medyczna musi zawierać:

oznaczenie pacjenta, pozwalające na

ustalenie jego tożsamości (szczegółowe elementy w tym zakresie zawiera art. 25 pkt 1 ustawy
o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta), oznaczenie podmiotu udzielającego świadczeń
zdrowotnych ze wskazaniem komórki organizacyjnej, w której udzielono świadczeń
zdrowotnych, opis stanu zdrowia pacjenta lub udzielonych mu świadczeń zdrowotnych oraz datę
sporządzenia.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Nieograniczony dostęp do swojej dokumentacji medyczne

j ma pacjent lub jego

przedstawiciel ustawowy.

Ponadto pacjent ma prawo upoważnić wybraną przez siebie osobę

do wglądu w jego dokumentację medyczną. Pozostałym podmiotom, o których mowa
w art. 26 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, dokumentacja medyczna
jest udostępniania tylko w przypadkach określonych w ustawie i w ograniczonym zakresie.
Zgodnie z art. 27 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, dokumentacja
medyczna jest udostępniana

1) do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;
3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po
wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej
dokumentacji.
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych przechowuje dokumentację medyczną przez okres
20 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ostatniego wpisu, z wyjątkiem:

1) dokumentacji medycznej w przypadku zgonu pacjenta na skutek uszkodzenia ciała lub

zatrucia, która jest przechowywana przez okres 30 lat, licząc od końca roku kalendarzowego,
w którym nastąpił zgon;

2) zdjęć rentgenowskich przechowywanych poza dokumentacją medyczną pacjenta, które są

przechowywane przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym
wykonano zdjęcie;

3) skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od

końca roku kalendarzowego, w którym udzielono świadczenia będącego przedmiotem
skierowania lub zlecenia;

4) dokumentacji medycznej dotyczącej dzieci do ukończenia 2. roku życia, która jest

przechowywana przez okres 22 lat.

5.3.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik

MO JM.02/JS.03 CW3

Ćwiczenie 1 -

Warunki i zakres udostępniania dokumentacji medycznej.

W tym ćwiczeniu przyswoisz zasady i warunki udostępniania dokumentacji medycznej
określonego pacjenta innym upoważnionym ustawowo podmiotom lub jemu samemu.

Sposób wykonania:

1. Przeanalizuj przepisy prawne dotyczące zasad przechowywania i udostępniania dokumentacji

medycznej oraz materiał szkoleniowy.

Następnie spośród poniżej podanych przypadków wybierz te, które uzasadniają
udostępnienie upoważnionym podmiotom przez podmiot leczniczy dokumentacji medycznej
określonego pacjenta, oraz te, które powinny skutkować odmową udostępnienia
dokumentacji medycznej.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Wskaż również podstawę prawną udostępnienia dokumentacji medycznej i zakres jej
udostępnienia.

Kategorie przypadków – Przykłady.

Do kierownika przychodni „Tulipan” o udostępnienie dokumentacji medycznej pacjenta
Jana Kowalskiego zgłaszają się:

1. Szpital Południowy w związku z zapewnieniem ww. pacjentowi ciągłości w udzielaniu

świadczeń zdrowotnych;

2. Kuzyn Jana Kowalskiego;
3. Narodowy Fundusz Zdrowia w zakresie przeprowadzenia ustawowej kontroli

świadczeniodawcy;

4. zakład ubezpieczeń, za zgodą Jana Kowalskiego;
5. sam Jan Kowalski;
6. prokurator w związku z prowadzonym postępowaniem karnym;
7. pracodawca Jana Kowalskiego, w celu uzupełnienia dokumentacji pracowniczej.

Środki dydaktyczne:

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z
2012 r., poz. 159);

2. Materiał szkoleniowy;
3. Papier A4, pisaki.

Ćwiczenie 2 - Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych jako organ właściwy
w sprawach ochrony danych osobowych.

Przeanalizuj przepisy prawne ustawy o ochronie danych osobowych i materiał szkoleniowy.

Kolejno odpowiedz na następujące pytanie: Jakie kompetencje przysługują Generalnemu
Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych w zakresie ochrony danych osobowych, w tym
danych zawartych w dokumentacji medycznej określonego pacjenta?

Środki dydaktyczne:

1. Ustawa z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r.
Nr 101, poz. 926) oraz ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku
Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r., poz. 159);
2. Materiał szkoleniowy;
3. Papier A4, pisaki.

5.4.

Zadania i kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta

5.4.1 Treści szkoleniowe– załącznik MO JM.02/JS.03

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Rzecznik Praw Pacjenta

jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w

sprawach ochrony praw pacjentów określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach
odrębnych.

Jego podstawowym zadaniem jest ochrona praw pacjenta określonych w ustawie z

dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52,
poz. 417, z późn. zm.) oraz w innych ustawach z zakresu ochrony zdrowia. Szczegółowy zakres
działania Rzecznika Praw Pacjenta określa art. 47 cytowanej ustawy.
Podkreślić należy, iż Rzecznik Prawa Pacjenta obligatoryjnie wszczyna postępowanie
wyjaśniające, jeżeli poweźmie wiadomość co najmniej uprawdopodabniającą naruszenie praw
pacjenta, obejmującą w szczególności:
1) oznaczenie wnioskodawcy;
2) oznaczenie pacjenta, którego praw sprawa dotyczy;
3) więzły opis stanu faktycznego.
Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat. Ponadto Rzecznik może wszcząć
postępowanie wyjaśniające z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę w szczególności uzyskane
informacje co najmniej uprawdopodabniające naruszenie praw pacjenta, a także zwrócić się do
Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka o podjęcie działań z zakresu ich
kompetencji.

5.4.2.Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.01/JS.03 CW4

Ćwiczenie – Kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta.

W tym zadaniu utrwalisz wiadomości z zakresu kompetencji Rzecznika Praw Pacjenta i jego
usytuowania w strukturze organów państwowych.

Sposób wykonania:

Na początku przeczytaj ze zrozumieniem przepisy Rozdziału 12 ustawy o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz materiał szkoleniowy.

Później zaś przedstaw kompetencje jakie przysługują Rzecznikowi Praw Pacjenta.

Następnie na podstawie analizy ww. przepisów i materiału szkoleniowego, zastanów
się, czy usytuowanie Rzecznika Prawa Pacjenta w systemie organów administracji
rządowej, jako centralnego organu administracji rządowej, który podlega Prezesowi
Rady Ministrów, gwarantuje w pełni niezależne i niezawisłe wykonywanie przez
niego zadań związanych z ochroną praw pacjenta.

W celu wyrobienia sobie poglądu w przedmiotowej kwestii postaraj się
odpowiedzieć na następujące pytania:

Czy Rzecznik Praw Pacjenta powoływany jest na określoną kadencję?

Czy Rzecznikowi Praw Pacjenta ustawa przyznaje władcze kompetencje w
przypadku naruszenia indywidualnych praw pacjenta?

Czy Konstytucja RP odnosi się w ogóle do instytucji Rzecznika Praw Pacjenta?

Czy ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta określa przypadki, kiedy
Prezes Rady Ministrów może odwołać Rzecznika Praw Pacjenta?

Czy fakt, iż Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji
rządowej, ma wpływ na jakość i szybkość jego współpracy z innymi organami
administracji państwowej?

Kolejno przedstaw nauczycielowi i słuchaczom swoje stanowisko w tej kwestii i

uzasadnij je.

Na końcu odbędzie się podsumowanie dyskusji z wyszczegółowieniem najbardziej

charakterystycznych stanowisk zaprezentowanych podczas niej.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

Środki dydaktyczne:

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z
2012 r., poz. 159);

2. Materiał szkoleniowy;

3. Papier A4, pisaki.

5.5.

Odpowiedzialność zawodowa podmiotów udzielających świadczeń

zdrowotnych.

5.5.1 Treści szkoleniowe– załącznik

MO JM.02/JS.03 M5

Fachowy pracownik służby zdrowia

, który narusza zasady etyki, godności bądź sumienności

zawodowej przez działanie, zaniechanie lub zaniedbanie, popełnia wykroczenie zawodowe, za
które ponosi odpowiedzialność zawodową w świetle ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. o
odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia (Dz. U. Nr 36, poz. 332,
z późn. zm.) niezależnie od odpowiedzialności, wynikającej z innych przepisów. Przepisy tej
ustawy dotyczą m.in. farmaceutów, felczerów, ratowników medycznych oraz techników,
w tym techników masażystów, i uprawnionych techników dentystycznych, posiadających
prawo wykonywania praktyki (zawodu).

Fachowi pracownicy służby zdrowia mają obowiązek w związku z wykonywaniem praktyki

(zawodu) przestrzegać zasad etyki, godności i sumienności zawodowej. Zgodnie z art. 6 ust. 1
powołanej ustawy, do orzekania w sprawach o wykroczenia zawodowe utworzone zostały:

1) przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych (wydział zdrowia) – okręgowe komisje
kontroli zawodowej („komisje okręgowe”), jako pierwsze instancje;

2) przy Ministrze Zdrowia – Odwoławcza Komisja Kontroli Zawodowej („Komisja
Odwoławcza), jako instancja odwoławcza.

Na mocy art. 4 ust. 1 ww. ustawy ustalone zostały następujące kary za wykroczenia zawodowe:
upomnienie, nagana albo pozbawienie prawa wykonywania praktyki (zawodu) w określonej
miejscowości bądź okręgu na czas określony, nie krótszy niż jeden rok, bądź na stałe.

Z kolei odpowiedzialność zawodowa lekarzy unormowana jest w ustawie z dnia 2 grudnia
2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708). Podkreślić należy, iż członkowie izb
lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi za postępowanie
sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz za naruszenie przepisów o
wykonywaniu zawodu lekarza. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej
lekarzy toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego
dotyczącego tego samego czynu.

Sprawy odpowiedzialności zawodowej lekarzy rozstrzygają okręgowe sądy lekarskie, a także
Naczelny Sąd Lekarski. Okręgowe sądy lekarskie właściwe są co do zasady we wszystkich
sprawach jako I instancja. Natomiast Naczelny Sąd Lekarski rozpoznaje odwołania od orzeczeń
okręgowych sądów lekarskich. Postępowanie przed sądami lekarskimi jest co do zasady jawne.
Sąd lekarski może orzec następujące kary: upomnienie, naganę, karę pieniężną, zakaz pełnienia
funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do
pięciu lat, ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

miesięcy do dwóch lat, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat,
a także pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Ponadto zauważyć należy, że zgodnie z ustawą z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich
(Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z późn. zm.) członkowie samorządu aptekarskiego
podlegają odpowiedzialności zawodowej

przed sądami aptekarskimi za postępowanie

sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz przepisami prawnymi dotyczącymi
wykonywania zawodu farmaceuty. Sąd aptekarski może orzekać kary upomnienia, nagany,
zawieszenia prawa wykonywania zawodu farmaceuty na okres od trzech miesięcy do trzech lat
oraz pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty. Zgodnie z art. 50 ust. 1 tej ustawy
sprawy odpowiedzialności zawodowej farmaceutów rozpatrują okręgowe sądy aptekarskie
i Naczelny Sąd Aptekarski. Okręgowe sądy aptekarskie orzekają we wszystkich sprawach jako I
instancja, z tym że w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków okręgowej rady
aptekarskiej i okręgowej komisji rewizyjnej orzeka okręgowy sąd aptekarski wyznaczony przez
Naczelny Sąd Aptekarski. Z kolei Naczelny Sąd Aptekarski:

1) rozpatruje odwołania od orzeczeń okręgowych sądów aptekarskich;
2) orzeka jako I instancja w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków: Naczelnej Rady

Aptekarskiej, Naczelnej Komisji Rewizyjnej, Naczelnego Sądu Aptekarskiego, Naczelnego
Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i jego zastępców, a także członków okręgowych
sądów aptekarskich oraz okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej i ich
zastępców;

3) rozpatruje w innym składzie odwołania od orzeczeń wydanych w trybie określonym w pkt 2.

5.5.2. Ćwiczenia i zadania – załącznik MO JM.01/JS.03 CW5

Ćwiczenie – Zasady i warunki ponoszenia odpowiedzialności zawodowej przez
fachowych pracowników służby zdrowia
W tym ćwiczeniu utrwalisz wiadomości z zakresu odpowiedzialności zawodowej fachowych
pracowników służby zdrowia.
Sposób wykonania:

1. Na początku przeanalizuj regulacje zawarte w ustawie z dnia 18 lipca 1950 r. o

odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia (Dz. U.
Nr 36, poz. 332, z późn. zm.) i ustawie z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach
lekarskich (Dz. U. z 2009 r. Nr 219, poz. 1708) oraz materiał szkoleniowy.

2. Następnie odbędzie się pogadanka z prowadzącym zajęcia i innymi uczniami

dotycząca ponoszenia odpowiedzialności zawodowej w zawodach medycznych.

3. W trakcie tej pogadanki nauczyciel może tobie i innym uczestnikom zadać w

szczególności następujące pytania:

Jakie są zasady i warunki odpowiedzialności zawodowej odpowiednio lekarza,
ratownika medycznego, technika masażysty oraz technika farmaceutycznego?

b) Jakie są organy upoważnione do orzekania w sprawach o wykroczenia zawodowe

odpowiednio lekarza, ratownika medycznego, technika masażysty oraz technika
farmaceutycznego?

Czy przepisy prawne regulujące określone postępowanie w zakresie
odpowiedzialności zawodowej lekarza, ratownika medycznego, technika
masażysty, technika farmaceutycznego gwarantują obwinionemu prawo do
obrony, w tym możliwość ustanowienia obrońcy w postępowaniu?

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

d) Jakiego typu kary może zastosować właściwy organ za przewinienia

(wykroczenia) zawodowe popełnione odpowiednio przez lekarza, ratownika
medycznego, technika masażystę oraz technika farmaceutycznego?

Czy obwiniony lekarz, ratownik medyczny, technik masażysta oraz technik
farmaceutyczny mają prawo odwołać się od orzeczenia wydanego przez właściwy
organ, a jeżeli tak, to w jakim trybie?

Środki dydaktyczne:

Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej

fachowych pracowników służby zdrowia (Dz. U. Nr 36, poz. 332, z późn. zm.);
2.

Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219,

poz. 1708);
3.

Materiały szkoleniowe

Papier A4, pisaki

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

6. Przykładowy sprawdzian nabytej wiedzy i umiejętności -

załącznik

załącznik MO JM.01/JS.03 SP1

Jeśli opanowałeś materiał z tej jednostki szkoleniowej, powinieneś wskazać, które z podanych
niżej zdań jest prawdziwe, a które fałszywe. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 pkt,
za nieprawidłową natomiast 0 pkt. Skala ocen przedstawia się następująco:

•

bardzo dobry – 12 pkt;

•

dobry z plusem – 11 pkt;

•

dobry-10 pkt;

•

dostateczny z plusem -9 pkt;

•

dostateczny-8-7 pkt;

•

dopuszczający-6- pkt;

•

niedostateczny - 5 pkt

1) Przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta jest jedynie obowiązkiem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych.

PRAWDA FAŁSZ

2) Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej.

PRAWDA FAŁSZ

3) Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych co do zasady
po wyrażeniu zgody przez pacjenta.

PRAWDA FAŁSZ

4) Lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych jest uprawniony do poszanowania
intymności i godności osobistej pacjenta.

PRAWDA FAŁSZ

5) Pielęgniarka ma obowiązek poinformować pacjenta o jego prawach.

PRAWDA FAŁSZ

6) Kierownik podmiotu leczniczego lub osoba upoważniona przez niego ma obowiązek

udostępnić dokumentację medyczną pacjenta jego rodzinie.

PRAWDA FAŁSZ

7) Lekarz ma obowiązek prowadzenia indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta.

PRAWDA FAŁSZ

8) Osoba wykonująca zawód medyczny co do zasady powinna umożliwić obecność osoby bliskiej
dla pacjenta podczas wykonywania jemu określonego świadczenia zdrowotnego.

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

PRAWDA FAŁSZ

9) Dokumentacja medyczna może być udostępniona pacjentowi tylko poprzez sporządzenie jej
wyciągów, odpisów lub kopii.

PRAWDA FAŁSZ

10) Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych przechowuje dokumentację medyczną co do
zasady przez okres 20 lat.

PRAWDA FAŁSZ

11) Rzecznik Prawa Pacjenta jest powoływany przez Prezydenta RP spośród osób wyłonionych
w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.

PRAWDA FAŁSZ

12) Technik masażysta, ratownik medyczny, który popełnią wykroczenie zawodowe, ponosi
odpowiedzialność zawodową w świetle ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności
zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia (Dz. U. Nr 36, poz. 332, z późn. zm.)
niezależnie od odpowiedzialności, wynikającej z innych przepisów.

PRAWDA FAŁSZ

C o l l e g i u m S z k o ł a S ł u ż b M e d y c z n y c h , u l S t a w k i 1 0 , 0 0 - 1 9 3 W a r s z a w a
T e l . / f a x . 2 2 8 4 9 8 3 0 2 ,

w w w . c o l l e g i u m . c o m . p l

7. Literatura uzupełniająca

MO JM.02/JS.03 LU

1. D. Karkowska, Prawa pacjenta (monografia), Oficyna 2009 r.;

2. D. Karkowska, Komentarz do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta,

Wolters Kluwer 2010 r.;

3. M. Nestorowicz, Prawo medyczne, Toruń 2010 r.;

4. Akty normatywne:

ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U.
z 2012 r., poz. 159);

ustawie z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych
pracowników służby zdrowia (Dz. U. Nr 36, poz. 332, z późn. zm.);

ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708);

d) ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2008 r.

Nr 136, poz. 857, z późn. zm.);

ustawa dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz.
856, z późn. zm.);

f) ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111,

poz. 535, z późn. zm.);

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101, poz.
926, z późn. zm.).

5.Internet:

www.mz.gov.pl

;

www.sejm.gov.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
operator maszyn lesnych 833[02] o1 03 n
koszykarz plecionkarz 742[02] o1 03 n
operator urzadzen przemyslu szklarskiego 813[02] z2 03 u
kominiarz 714[02] z1 03 n
monter kadlubow okretowych 721[02] o1 03 n
gornik eksploatacji podziemnej 711[02] z4 03 n
operator obrabiarek skrawajacych 722[02] z1 03 n
ciesla 712[02] z1 03 n
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] o1 03 n (2)
elektromechanik pojazdow samochodowych 724[02] z1 03 u
operator obrabiarek skrawajacych 722[02] z3 03 n
obuwnik 744[02] z5 03 u
operator obrabiarek skrawajacych 722[02] o1 03 u
G2 PB 02 B Rys 3 03
introligator 734[02] o1 03 n
kusnierz 743[02] z3 03 n

więcej podobnych podstron