ZESTAW1
1. Ekosystem a środowisko

W przypadku ekosystemu interesuje nas jak pewien fragment przyrody jest zbudowany (złożony) i jak
funkcjonuje. Patrzymy na to niejako od zewnątrz. Pojęcie to jest częściej stosowane w synekologii.
Natomiast w przypadku środowiska interesuje nas jak czynniki, które tworzą ten sam fragment przyrody,
oddziałują na jakiś organizm (populację), jakie warunki życia im stwarzają.
Patrzymy na to niejako od wewnątrz. Pojęcie to jest częściej stosowane w autekologii.

3. Samoregulacja na poziomie populacji.

Samoregulacja na poziomie populacji polega na:
a) coraz lepszym dostrajaniu jej struktury genetycznej w kolejnych pokoleniach poprzez eliminację lub nie
dopuszczanie do rozrodu osobników gorzej przystosowanych (śmiertelność w różnych fazach rozwoju: zarodki
nasienne, siewki, starsze osobniki; sterylność, mała witalność itp.); dzięki temu w genetycznej puli pokolenia
potomnego największy udział mają osobniki najlepiej przystosowane, a jednocześnie najbardziej plenne;
b) dostrajaniu ekspresji genów w wyselekcjonowanych osobnikach poprzez:
- programowanie rozwoju osobników w zarodkach nasiennych (pod wpływem środowiska w którym powstają
nasiona),
- reakcje fizjologiczne i morfologiczne w różnych fazach rozwoju osobnika.
Właściwą adaptacją jest pierwszy podpunkt, lecz podpunkt b) z nią współdziała.

4. Charakterystyka gleb leśnych

• Charakterystyczne typy gleb to: bielicowe, rdzawe; płowe, brunatne,• Charakterystyczne typy próchnic to:
muli, moder, mor,
Gleby leśne charakteryzują się: dużą ilością materii organicznej, dużą aktywnością edafonu, większą
aktywnością grzybów niż bakterii, dużą porowatością, posiadają duże właściwości retencyjne, latem są nieco
zimniejsze, ale zimą płycej zamarzają, są stosunkowo kwaśne (pH przeważnie od 4 do 7), są silnie przerośnięte
korzeniami; posiadają dużo kanałów korzeniowych, specyficznymi stosunkami wodnymi: wierzchnia warstwa,
rizosfera, poziom wód gruntowych (funkcje regulacyjne);

5. Fazy rozwojowe d-stanu. Omówić tyczkowinę

FAZY ROZWOJOWE DRZEWOSTANU:
Uprawa (nalot), młodnik (podrost), tyczkowina, drągowina, drzewostan dojrzewający, drzewostan dojrzały,
starodrzew.

Tyczkowina: jest to d-stan w wieku od ok.20-25 lat do ok.30-35 lat (w przypadku Db do 50 lat), średnia
pierśnica wynosi ok. 10 cm,w tej fazie drzewa wykazują bardzo niekorzystny stosunek grubości do wysokości,
pnie drzew charakteryzują się dużą smukłością i są nadmiernie wyciągnięte w pogoni za światłem,
zdecydowanie przeważa selekcja pozytywna; Kryteria rozwojowe: występuje maksymalne zwarcie (silne),
następuje intensywne oczyszczanie (stała liczba okółków w d-stanach sosnowych) i wydzielanie, duża
dynamika; Kryteria ekologiczne: nasilona konkurencja, powstaje specyficzny fitoklimat; Prowadzone zabiegi:
trzebieże wczesne (nawroty co 3-5 lat): stan sanitarny, pielęgnacja drzewostanu (jakość, przyrost) i siedliska,
pozyskanie pierwszych użytków;


ZESTAW2

1. Ekosystem a krajobraz

Krajobraz jest to zespół różnych ekosystemów. Strefę przejściową między różnymi ekosystemami nazywamy
ekotonem. Natomiast ekosystem to układ ekologiczny, będący głównym obiektem badań ekologii. Każdy
ekosystem składa się z czynników ożywionych (biotycznych) i nieożywionych (abiotycznych), podobnie jak
środowisko. Inaczej można powiedzieć, że ekosystem jest sumą siedliska i biocenozy, w pewnej określonej
przestrzeni.

2. Wystawa i jej znaczenie w kształtowaniu siedliska

Wystawa (ekspozycja) jest to ustawienie stoku lub ściany drzewostanu względem kierunku światła oraz
względem położenia słońca.Lepiej nasłonecznione i ogrzane stoki charakteryzują się: wyższą temperaturą
powietrza i gleby, mniejszą wilgotnością, mniejsza liczbą mroźnych dni, krótszym okresem zalegania śniegu.
silniejszym parowaniem gleby, intensywniejszą transpiracją roślin.Wystawa może więc wpływać na długość
okresu wegetacyjnego Wpływa również na stosunki wietrzne w drzewostanie a najbardziej na stosunki w
brzegu drzewostanu.

3. Glebochronna i wodochronna rola lasu jako konsekwencja retencji

W lasach mamy do czynienia z małą retencją. Mała retencja to zatrzymanie, przy zastosowaniu rozmaitych
zabiegów, jak największej ilości wody w jej powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu potoków,
kanałów i rowów. W środowisku leśnym w wyniku małej retencji następuje regulacja stosunków wodnych,
ograniczanie erozji oraz poprawa uwilgotnienia siedlisk leśnych poprzez podniesienie lustra wody gruntowej na
terenach bezpośrednio przyległych do zbiornika lub urządzenia piętrzącego. Przykładem lasów glebochronnych
jako konsekwencja retencji są lasy na stromych zboczach górskich, natomiast jako przykład lasów
wodochronnych można podać lasy u źródlisk rzek, potoków w górach oraz lasy wzdłuż rzek, potoków,
kanałów, na brzegach jezior i innych zbiorowisk wodnych.

4. Omów cechę: zwarcie drzewostanu

Zwarcie drzewostanu jest bardzo ważna cecha o znaczeniu ekologicznym i gospodarczym. Wpływa wybitnie
na ilość i jakość produkcji drewna gdyż aby osiągnąć maksimum produkcji ilościowej przy jednoczesnej dobrej
jakości drzewa powinna rosnąć względnie blisko siebie stykając się brzegami swych prawidłowo rozwiniętych
,a wiec niezbyt dużych ale gęstych i symetrycznych koron. Ogólnie zwarcie można zdefiniować jako -
wzajemne położenie koron drzew - stopień wypełnienia przestrzeni nad glebą koronami drzew - stopień
ocieniania gleby przez rosnący na niej drzewostan - stosunek łącznej powierzchni poziomych rzutów koron
drzew rosnących na jednostce powierzchni gleby do tejże jednostki powierzchni. Zwarcie jest czynnikiem
zmieniającym przede wszystkim stosunki naświetlenia w drzewostanie. Dlatego czynnik ten ma decydujące
znaczenie w kształtowaniu się charakterystycznego pokroju drzew. Drzewa wyrosłe bez zwarcia charakteryzują
sie wielką, nisko osadzoną koroną, mniejszą wysokością, zwykle większą grubością w pierścienicy i dużą
miąższością.
Szacunkowo określa się zwarcie przy użyciu następującej skali:
≤ 0,3 – brak; 0,4 – luźne; 0,5-0,6 – przerwane; 0,7-0,8 – umiarkowane; 0,9-1,0 – pełne; 1,1-1,2 - silne

5. Sukcesja ekologiczna fitocenoz (biocenoz) leśnych

Fitocenoza jest najważniejszą i najbardziej stabilną częścią biocenozy leśnej i znajduje się w ciągłym rozwoju i
przemianach. Zmienia się ona zarówno w czasie, jak i w przestrzeni, przy czym zmiany te mogą być
różnokierunkowe i występować w różnym nasileniu, zależnie od kierunki i intensywności działających
przyczyn. Jej podstawowym motorem rozwoju jest ruch. Jednymi z takich zmian są zmiany sukcesyjne, które
przebiegają niezmiennie w pewnym określonym kierunku, pod wpływem stale działającego czynnika. Powadzą
do całkowitej zmiany jednej roślinności przez inną, zupełnie różną od pierwotnej. Kolejne stadia zastępują się
dzięki zmianie warunków przez poprzednie. Przykładem takiej sukcesji jest nasuwanie się lasu na step.

Sukcesja jest w zasadzie zawsze związana ze zwiększaniem się różnorodności i wzmacnianiem struktury
biocenozy i ekosystemu. To proces przerywany, wywoływany przez imigrację gatunków drzewiastych o
zróżnicowanych właściwościach. Jest związana z akumulacją biomasy, gdzie krótkowieczne gatunki o
mniejszych zdolnościach gromadzenia biomasy wypierane są stopniowo przez gatunki długowieczne o dużych
zdolnościach przyrostowych; w związku z tym zwiększa się stabilność ekosystemu leśnego. Jest też
przykładem nieodwracalnych procesów, które prowadzą do sytuacji z minimalnym zapotrzebowaniem energii.

ZESTAW3

1Samoregulacja

Samoregulacja to zdolność powracania do stanu dynamicznej równowagi na wszystkich poziomach przyrody;
kluczowa zdolność organizmów i całej przyrody, zapewniająca istnienie gatunków, biocenoz, ekosystemów –
całej biosfery. Procesy samoregulacyjne przebiegają najszybciej i najbardziej precyzyjnie na poziomie komórki
i organizmu. Na wyższych poziomach przebiegają wolniej i mniej dokładnie. Im dalej od genów, tym mniejsza
precyzja procesów samoregulacyjnych. Są one jednak wszechobecne w całej przyrodzie. Bez procesów
samoregulacji nie ma życia.

2. Pielęgnacja gleb leśnych

Pielęgnacja gleb leśnych polega na zachowaniu i podwyższaniu żyzności. Żyzność to zdolność gleby do
zaspokajania potrzeb roślin określonego gatunku i odmiany pod względem wody, składników odżywczych,
odczynu itp..Między innymi o żyzności ma świadczyć aktywność edafonu oraz liczebność gatunków roślin
naczyniowych występujących na danej glebie. W pielęgnacji gleby leśnej jesteśmy zdani przeważnie na
zapobieganie jej degradacji, której przyczyną są najczęściej niekorzystne formy rozkładu próchnicy.
Najważniejsze środki pielęgnacji: 1.odpowiedznie regulowanie zwarcia w ciągu całego życia lasu 2. popieranie
drzewostanów mieszanych, wielopiętrowych, różnowiekowych
3.gatunek drzewa będzie pielęgnował glebę tym lepiej im bardziej spełnia następujące warunki: cienisty, łatwo
rozkładająca się ścioła, silnie drenujacy system korzeniowy, zdolność tworzenia odrośli 4. zapobieganie
wywiewaniu ścioły 5. zapobieganie ugniataniu gleby przez ciężki sprzęt

3. Omów dynamikę procesu oczyszczania się drzew w drzewostanie.

Proces ten trwa przez okres wzmożonego przyrostu na wys ,zaznaczając się szczególnie wyraźnie w fazach
młodnika ,tyczkowiny i cienkiej drągowiny. Charakt się silnym zwarciem. Decyduje o wartości
produkowanego surowca. W fazie młodnika proces oczyszczania się pni z dolnych okółków ma najwieksza
dynamikę. Oczyszczanie się drzew zależy do takich czynników jak :a)światłożądność gat budującego d-stan
b)więźba poczatkowa c)włascowosci genet drzew d)zasobność siedliska e)sposób i nasilenie ciec
pielęgnacyjnych

4.Charakterystyka lasu borealnego.

Las borealny-znajduje się na pN Syberii,Europy Wsch,Skandynawii,Alaski,KanadyKlimat -
krótkie,ciepłe,suche lato ale długa i mroźna zima.Jedynie przez 6-msce temp jest powyżej 10st.Roczna suma
opadów od400do600mm.Ponizej 1m wieczna zmarzlinaWarunki przyrodnicze-wegetacja bardzo
powolna,gleby ubogie i kwaśne,korony drzew zwarte czym powoduja cień i uniemożliwiają rozwój ros
niższym,runo leśne tworza opadłe igły.liscie,mchy,porosty.W krajobrazie dominuje sylwetki drzew
iglastych.Gł gat to So Md limba,Jd,Sw,sa swietnie przystosowane do tajgi.Kształt gałęzi pozwala im
utzrymywac ciezar śniegu,giętkie i smukłe pnie odporne na silny wiatr.System korzeniowy płytko.Duzo
torfowisk. Wys d-w 15 – 25 m,struktura lasu; tendencja do d-stanów 1piętrowych i litych,obfite runo i podszyt;.
Różnorodność Gat. drzew; mała, 30 - 40 gat. dość dużo innych gatunków (uboga fauna i edafon) . Nisze ekol;
szerokie, ściśle określone,trwałe, przewaga eurybiontów. Zaburzenia; regularne okresowe pożary,poza tym
stabilne, po zaburzeniach elastyczne. Dostosowanie; silna sezonowość ,przystosowania mrozowe,okres
spoczynku, migracje i inne strategie przeżycia. Dynamika biocenoz; po zaburzeniach efektywna sukc
pionierska, mało faz. Produkcja pierw. netto: t . ha-1 6 Fitomasa: t . ha-1 200- w tym biomasa drzew 20- w tym
martwa biomasa(martwe drewno, ścioła)50 - 60Czas rozkładu ścioły: lata 350

5. Stabilny ekosystem

• działają mechanizmy samoregulacji …(między innymi dzięki sprzężeniu zwrotnemu między produkcją i
rozkładem materii organicznej)Przykład: rośnie biomasa drzew i zagęszczenie koron, za mało opadów i
promieniowania wnika do dna lasu, słabną procesy próchnicowania i mineralizacji (gromadzi się nadmiar
próchnicy nadkładowej)- pogarszają się warunki odżywiania, mniejsze: produkcja, biomasa, zagęszczenie

koron, wnika więcej opadów i promieniowania, poprawiają się warunki: próchnicowania, mineralizacji,
odżywiania, rośnie produkcja biomasy i zagęszczenie koron
Sprawny ekosystem
• niezakłócony, płynny obieg materii i przepływ energii (bez przestojów, zatorów, jałowej kumulacji), cała
wyprodukowana materia organiczna ulega
szybkiemu rozkładowi (mineralizacji), wszystkie pierwiastki są dostępne i pobierane przez rośliny, synteza
materii organicznej przebiega intensywnie, biomasa biocenozy jest zbliżona do maksymalnej (w danych
warunków siedliskowych)


ZESTAW4

1.Czy wysokość n.p.m. wpływa na siedlisko? I szer geog

Tak, wysokość wpływa na siedlisko, ponieważ siedlisko to wypadkowa położenia, na którą składa się m.in.
wysokość n. p. m. Wraz ze wzrostem wysokości: opóźnia się nadejście wiosny i lata, wcześniej nadchodzi
zima, a tym samym skraca się okres wegetacyjny, coraz trudniej dochodzi do odnowienia naturalnego, Różnica
wysokości rzędu 1000 m wywiera na temperaturę taki sam wpływ, jak na równinie odległość 800 km w linii
północ - południe. Nie należy zatem przekraczać różnicy 250 - 300 m (w górę lub w dół) pomiędzy miejscem
pozyskania nasion, a miejscem uprawy.

2. Geny podstawa w samoregulacji.

Metabolizm komórki, tkanki, osobnika kontrolowany jest przez aktywność genów. Od nich więc zależy powrót
do stanu równowagi (zdolność przeżycia) na tych poziomach organizacji przyrody. Życie istnieje dzięki
procesom samoregulacji.

3Porównać obieg biomasy i pierwiastków biogennych w dżungli i tajdze.

a)Prod pier netto:dz-16 t-6 b)fitomasa(t*ha-1):dz-500 t-200 c)Biomasa drzew/martwa:dz-90/5 t-20/50-60
d)rozkład scioły(lata:dz-0.1-0.2 t-350 d)ilośc:dz-brak t-110-120 e)roczny obieg miogenów(%PPn):dz-90 t-60

4. Ile % węgla znajduje się pod ziemią a ile nad ziemią w ekosystemie leśnym.

Procentowa zawartość węgla w ekosystemie leśnym rozkłada się w następujący sposób: około 60% węgla
znajduje się pod ziemią. Zawartość węgla pod ziemią stanowią korzenie, z których połowa to węgiel. Zwartość
węgla nad ziemią oscyluje około 40%. Zawarty on jest w drzewie i biomasie.
Zawartość węgla w ekosystemie leśnym:
Pod ziemią: gleba-46%+korzenie-7%+ściółka-11%=64%
Nad ziemią: podszyt-5%+pień-19%+korona-7%+resztki drewna-5%=36%
5.

Wstepowania i rola biogrup.

Biogrupa - Forma życia zespołowego osobników z reguły jednego gatunku zajmujących niewielką przestrzeń,
tworzących zwartą grupę. W lesie występują w warunkach trudnych jako strategia na przetrwanie.

powinny byc zlokalizowane tam gdzie występują dziuple ptaków, zwłaszcza tych pod ochrona, powinny pełnić
role ostoi dla zwierzyny, powinny być rozmieszczone w miarę regularnie na powierzchni drzewostanu,
powinny mieć powierzchnie do 5a max. Występowanie biogrup w drzewostanie nasila się w miarę pogarszania
się warunków środowiskowych (górna i północna granica lasu, granica lasu ze stepem)

ZESTAW5

1.Bioroznorodność gat drzew oraz eury i stenobiotycznosc w dżungli i tajdze.

•W tajdze występuje ok. 40 gatunków drzew, natomiast w lasach tropikalnych ponad 3000 gat.Wynika to z:
wielkości średniej temperatury okresu wegetacyjnego, rocznej sumy opadów, długości okresu wegetacyjnego,
które to wielkości w przypadku tajgi są znacznie niższe/krótsze niż w przypadku dżungli. •Nisze ekologiczne w
dżungli wąskie i trwałe, w związku z czym przeważają w niej stenobionty (organizmy o wąskim zakresie
tolerancji),
• natomiast w przypadku tajgi są szerokie i ściśle określone, co daje przewagę eurybiontom (organizmom o
szerokim zakresie tolerancji).

2.pojecia sukcesja,fluktuacja,regeneracja

Sukcesja- jest procesem przekształcania się ekosystemu, podczas którego zachodzą stopniowe zmiany jego
składu gatunkowego i warunków środowiska abiotycznego pod wpływem biocenozy.
Fluktuacja- proces nieustannych zmian w zbiorowisku roślinnym o różnym czasie trwania, występujących
mozaikowo, nie powodujących jednak zmian w zbiorowisku jako całości. Fluktuacja jest procesem
stabilizującym zbiorowisko i cały układ ekologiczny i wyraża się głównie zastępowaniem osobników starszych
przez młode tego samego gatunku lub gatunków o podobnych wymaganiach ekologicznych.
Regeneracja- proces polegający na odtworzeniu w organizmie żywym zużytych, utraconych lub uszkodzonych
części ciała, narządów, komórek, na przywróceniu własności materiału; proces odbudowy struktury i funkcji
części zdegradowanego ekosystemu,

3.rodzaje pomiarów i okreslenia grubości w d-stanie

Na ogół w drzewostanie mierzy się grubość wszystkich drzew powyżej 7 cm pierśnicy (d 1,3 m) i przedstawia
ich frekwencję w klasach grubości.

• Sposób określania wysokości drzew w drzewostanie zależy m. in. od jego wieku. W młodszych
drzewostanach określa się wysokość „górną”,
a w starszych – „średnią”. W tym celu: w młodnikach mierzy się tylko wysokości drzew I klasy Krafta, w
drągowinach mierzy się wysokości 20 % najgrubszych drzew, w starszych drzewostanach mierzy się 10 %
drzew
(we wszystkich klasach grubości, co pozwala na wykreślenie „krzywej wysokości”) Stosunek wysokości do
grubości (h/d) jest bardzo ważnym wskaźnikiem odporności drzew na zginanie i łamanie.
• Na ogół nie powinien on być wyższy od 100, a w drzewostanach silnie zagrożonych przez wiatr lub śnieg –
znacznie niższy od tej wartości

4.. Jak ekosystem leśny wpływa na warunki środowiskowe w krajobrazie.

Lasy są najpotężniejszymi fitocenozami lądowymi. Zajmują 8 % powierzchni całego globu i 30 % powierzchni
lądów. Odgrywają istotną rolę w krajobrazie; dzięki swojej dużej biomasie, a także dużej zawartości wody w
glebie, ekosystemy leśne działają jako bufor (regulator) w szeroko pojętym środowisku (wewnętrzne,
krajobraz, biosfera). W ten sposób wspomagają inne ekosystemy: wodne, stepowe i antropogeniczne (rolnicze,
wiejskie, miejskie, przemysłowe).

5.Samoregulacja

Samoregulacja to zdolność powracania do stanu dynamicznej równowagi na wszystkich poziomach przyrody;
kluczowa zdolność organizmów i całej przyrody, zapewniająca istnienie gatunków, biocenoz, ekosystemów –
całej biosfery. Procesy samoregulacyjne przebiegają najszybciej i najbardziej precyzyjnie na poziomie komórki
i organizmu. Na wyższych poziomach przebiegają wolniej i mniej dokładnie. Im dalej od genów, tym mniejsza
precyzja procesów samoregulacyjnych. Są one jednak wszechobecne w całej przyrodzie. Bez procesów
samoregulacji nie ma życia.


ZESTAW6

1.Czy wysokość n.p.m. wpływa na siedlisko?

Tak, wysokość wpływa na siedlisko, ponieważ siedlisko to wypadkowa położenia, na którą składa się m.in.
wysokość n. p. m. Wraz ze wzrostem wysokości: opóźnia się nadejście wiosny i lata, wcześniej nadchodzi
zima, a tym samym skraca się okres wegetacyjny, coraz trudniej dochodzi do odnowienia naturalnego. Różnica
wysokości rzędu 1000 m wywiera na temperaturę taki sam wpływ, jak na równinie odległość 800 km w linii
północ - południe. Nie należy zatem przekraczać różnicy 250 - 300 m (w górę lub w dół) pomiędzy miejscem
pozyskania nasion, a miejscem uprawy.

2.jak konsument wpływa na obieg materii

Materia, np. dwutlenek węgla (CO2), woda (H2O), tlen (O2), azot (N), siarka (S) - krąży w ekosystemie
dostając się ze środowiska do producentów (roślin), a potem, jako pokarm pobierana jest przez konsumentów
należących do różnych ogniw łańcucha pokarmowego, by w końcowym etapie ulec rozłożeniu przez
reducentów i powrócić do środowiska.

3.woda jako czynnik ograniczajcy

Woda jest czynnikiem ograniczającym głównie w środowiskach lądowych, w szczególności suchych. Niekiedy
woda, mimo dostatku w środowisku, jest niedostępna dla organizmu. Przykład stanowią siedliska zawierające
wodę o większej zawartości soli niż płyny wewnątrz organizmu. W tym ostatnim przypadku organizm zamiast
pobierać wodę, oddaje ją. To wyjaśnia mechanizm często spotykanego zjawiska więdnięcia roślin w siedliskach
sztucznie zasolonych.

4.Jaki wpływ ma lesistość na bioróżnorodność gatunkową Polski.

Im lesistość jest większa tym większa jest różnorodność siedlisk (bory, olsy, łęgi), a to wiąże się bezpośrednio
z gatunkami roślin występujących na danych siedliskach.
Stan różnorodności biologicznej Polski determinują zarówno warunki fizyczno – geograficzne jak i nasilenie
oddziaływania człowieka, w tym podejmowanych przez niego działań ochronnych. Jeżeli różnorodność
biologiczną oceniać stopniem zachowania naturalnie występujących gatunków oraz zbiorowisk, a także ras i
form roślin i zwierząt użytkowych, to można przyjąć, że Polska należy do krajów o dużym bogactwie
przyrodniczym. Sytuacja pod tym względem jest jednak silnie zróżnicowana regionalnie. Istnieją rejony (np.
północno-wschodnia część kraju) o dobrze zachowanej przyrodzie, gdzie dość licznie występują gatunki, które
w pozostałych częściach Europy są silnie zagrożone lub wymarłe. Są jednak rejony (np. Górny Śląsk), gdzie
postępuje degradacja przyrody i ubożenie składu gatunkowego. Zróżnicowanie bogactwa przyrodniczego
poszczególnych regionów Polski wynika także z przejściowego charakteru klimatu (ścierają się tu wpływy
klimatu atlantyckiego i kontynentalnego), a także z równoleżnikowego układu rzeźby. Powoduje to, że przez
Polskę przebiega wiele granic północnych, południowych, zachodnich i wschodnich występowania różnych
gatunków.Ogólnie można przyjąć, że w polskich lasach bytuje około 32 000 gatunków (czyli 65 % z gatunków
bytujących w kraju , podczas gdy lasy pokrywają tylko 30 % kraju). Większość z tych gatunków może żyć
wyłącznie w środowisku leśnym, a tylko część z nich bytuje jednak jednocześnie w innych ekosystemach
tworzących krajobraz.

5.Dynamika wydzielania się drzew

Dynamika wydzielania się drzew jest naturalną konsekwencją przemieszczania się drzew w dół, z klas lub
warstw wyższych do niższych. Wynikiem znacznego zróżnicowania wysokościowego d-stanu jest ten proces,
rozpoczynający się zaraz w pierwszych latach po nastąpieniu zwarcia. Nasilenie się tego procesu potęguje się w

miarę wzrostu zagęszczenia się młodnika. Wpierw wydzieleniu podlegają wszystkie drzewa opóźnione na
uprawie, następnie te, które nie nadążają za szybko uciekającą „ku górze” warstwą d-stanu głównego. W fazie
tyczkowiny natężenie procesów wzrostowych maleje, a wydzielanie się drzew ulega na jakiś czas zahamowaniu
(ok. 10lat). Potem następuje okres zwiększenia się nasilenia wydzieleń, w którym drzewostan zaczyna
wkraczać w fazę drągowiny.
Proces ten przebiega bardzo dynamicznie, dopełniając pozytywną rolę w d-stanie, gdyż prowadzi do eliminacji
drzew biologicznie słabych i morfologicznie zniekształconych.






















ZESTAW7

1Samoregulacja

Samoregulacja to zdolność powracania do stanu dynamicznej równowagi na wszystkich poziomach przyrody;
kluczowa zdolność organizmów i całej przyrody, zapewniająca istnienie gatunków, biocenoz, ekosystemów –
całej biosfery. Procesy samoregulacyjne przebiegają najszybciej i najbardziej precyzyjnie na poziomie komórki
i organizmu. Na wyższych poziomach przebiegają wolniej i mniej dokładnie. Im dalej od genów, tym mniejsza
precyzja procesów samoregulacyjnych. Są one jednak wszechobecne w całej przyrodzie. Bez procesów
samoregulacji nie ma życia.

2. Sprawny ekosystem a stabilny ekosystem.

• działają mechanizmy samoregulacji …(między innymi dzięki sprzężeniu zwrotnemu między produkcją i
rozkładem materii organicznej)Przykład: rośnie biomasa drzew i zagęszczenie koron, za mało opadów i
promieniowania wnika do dna lasu, słabną procesy próchnicowania i mineralizacji (gromadzi się nadmiar
próchnicy nadkładowej)- pogarszają się warunki odżywiania, mniejsze: produkcja, biomasa, zagęszczenie
koron, wnika więcej opadów i promieniowania, poprawiają się warunki: próchnicowania, mineralizacji,
odżywiania, rośnie produkcja biomasy i zagęszczenie koron
Sprawny ekosystem
• niezakłócony, płynny obieg materii i przepływ energii (bez przestojów, zatorów, jałowej kumulacji), cała
wyprodukowana materia organiczna ulega
szybkiemu rozkładowi (mineralizacji), wszystkie pierwiastki są dostępne i pobierane przez rośliny, synteza
materii organicznej przebiega intensywnie, biomasa biocenozy jest zbliżona do maksymalnej (w danych
warunków siedliskowych)

3. Ochrona gleb leśnych.

Najważniejsze środki pielęgnacji:1.odpowiedznie regulowanie zwarcia w ciągu całego życia lasu 2. popieranie
drzewostanów mieszanych, wielopiętrowych, różnowiekowych 3. gatunek drzewa będzie pielęgnował glebę
tym lepiej im bardziej spełnia następujące warunki: cienisty, łatwo rozkładająca się ścioła, silnie drenujacy
system korzeniowy, zdolność tworzenia odrośli

4. zapobieganie wywiewaniu ścioły 5. zapobieganie ugniataniu gleby przez ciężki sprzęt

4. Charakterystyka lasu borealnego.

Las borealny-znajduje się na pN Syberii,Europy Wsch,Skandynawii,Alaski,KanadyKlimat -
krótkie,ciepłe,suche lato ale długa i mroźna zima.Jedynie przez 6-msce temp jest powyżej 10st.Roczna suma
opadów od400do600mm.Ponizej 1m wieczna zmarzlinaWarunki przyrodnicze-wegetacja bardzo
powolna,gleby ubogie i kwaśne,korony drzew zwarte czym powoduja cień i uniemożliwiają rozwój ros
niższym,runo leśne tworza opadłe igły.liscie,mchy,porosty.W krajobrazie dominuje sylwetki drzew
iglastych.Gł gat to So Md limba,Jd,Sw,sa swietnie przystosowane do tajgi.Kształt gałęzi pozwala im
utzrymywac ciezar śniegu,giętkie i smukłe pnie odporne na silny wiatr.System korzeniowy płytko.Duzo
torfowisk. Wys d-w 15 – 25 m,struktura lasu; tendencja do d-stanów 1piętrowych i litych,obfite runo i podszyt;.
Różnorodność Gat. drzew; mała, 30 - 40 gat. dość dużo innych gatunków (uboga fauna i edafon) . Nisze ekol;
szerokie, ściśle określone,trwałe, przewaga eurybiontów. Zaburzenia; regularne okresowe pożary,poza tym
stabilne, po zaburzeniach elastyczne. Dostosowanie; silna sezonowość ,przystosowania mrozowe,okres
spoczynku, migracje i inne strategie przeżycia. Dynamika biocenoz; po zaburzeniach efektywna sukc
pionierska, mało faz. Produkcja pierw. netto: t . ha-1 6 Fitomasa: t . ha-1 200- w tym biomasa drzew 20- w tym
martwa biomasa(martwe drewno, ścioła)50 - 60Czas rozkładu ścioły: lata 350

5. Omów dynamikę procesu oczyszczania się drzew w drzewostanie.

Proces naturalnego oczyszczania się pni w d-stanie to bardzo ważny proces rozwojowy, zachodzący pod
wpływem kształtującego oddziaływania czynnika zwarcia na pokrój drzew. Zaczyna się równocześnie z
procesem wydzielania, tj. po zwarciu się uprawy i trwa przez okres wzmożonego przyrostu na wysokość,
zaznaczając się szczególnie w fazach: młodnika, tyczkowiny (w tych fazach proces przebiega bardzo szybko i
prawidłowo) i cienkiej drągowiny.Proces naturalnego oczyszczania się pni w d-stanie decyduje o wartości
produkowanego surowca, a na jego przebieg można wpływać hamująco lub przyspieszająco poprzez
normowanie zagęszczenia, a pośrednio i zwarcia d-stanu.Mechanizm procesu naturalnego oczyszczania się
drzew z gałęzi ma podłoże fizjologiczne i opiera się na teorii bilansu asymilacji i dysymilacji w roślinie. Przed
osiągnięciem zwarcia, młode drzewka rosną na uprawie w pełnym oświetleniu, ich asymilacja przebiega
normalnie we wszystkich zielonych częściach rośliny w maksymalnie możliwym natężeniu. Dzięki temu
roślina powiększa swoje wymiary przyrastając na wysokość i grubość. Jednak po osiągnięciu zwarcia, dolne
części koron drzew stopniowo otrzymują coraz mniejszą ilość światła, ich asymilacja w zaciemnionych
organach stopniowo zmniejsza swoje natężenie, aż wreszcie następuje punkt zbilansowania się przychodu i
rozchodu, czyli asymilacja minus dysymilacja = 0. Z braku substancji zapasowych, wzrost tych gałęzi ustaje.
Przy dalszym pogarszaniu się warunków oświetlenia bilans staje się ujemny i zaczyna się obumieranie i
usychanie gałęzi. Proces naturalnego oczyszczania się drzew z gałęzi zależy od szeregu czynników, m.in.:-
Światłożądność gatunku budującego d-stanu. Im bardziej światłożądny gatunek , tym krótszy okres żywotności
gałęzi dolnej partii korony i łatwiejsze oczyszczanie się pnia.
- Więźba początkowa w jakiej założona była uprawa, ma decydujące znaczenie dla zwierania się koron drzew.
Im rzadsza więźba początkowa, tym później korony drzew stykają się ze sobą i zaczynają wzajemnie się
ocieniać. Długie i grube gałęzie trudniej zamierają, a po obumarciu dłużej utrzymują się na pniu, pogarszając
jakość techniczną drewna(zarastają grube, często wypadające bądź tabaczne sęki).- Właściwości genetyczne
drzew. W obrębie jednego i tego samego gatunku spotyka się często liczne rasy klimatyczne bądź siedliskowe,
różniące się nieraz znacznie cechami morfologicznymi i pokrojem. - Zasobność siedliska. Im lepsze warunki
siedliskowe, tym bujniejszy wzrost drzew i tym większa ich wytrzymałość na ocienienie. Dlatego na lepszych
siedliskach sosna słabo się oczyszcza, wykazując jednocześnie ,,rzadkie’’ drewno i krzywy wzrost(np.
drzewostan sosnowy na glinie)- Sposób i nasilenie cięć pielęgnacyjnych. Zabiegi gospodarcze, w szczególności
cięcia pielęgnacyjne, w znacznym stopniu mogą przyczynić się do lepszego lub gorszego oczyszczania drzew.
Systematycznie prowadzone zabiegi pielęgnacyjne, o słabym stopniu nasilenia, lecz częstym nawrocie,
regulujące równocześnie stopień zagęszczenia i proporcje przyrostowe w drzewostanie oraz nie przerywające
zwarcia, wpływają korzystnie na kształtowanie się pokroju drzew. Cięcia o silnym natężeniu, przerąbujące
mocno drzewostan, bądź prowadzone schematycznie, przerywające trwale lub na dłuższy czas zwarcie,
powodują zahamowanie procesu oczyszczania drzew, wywołują często deformację koron.(Drzewa oczyszczają
się ponieważ do ocienianych gałęzi dociera mniej światła. Efektem tego jest ich większa dysymilacja niż
asymilacja - gałęzie przynoszące straty nie są potrzebne drzewu więc te je odrzuca. Stopniowo wycofywane są
z nich składniki, gałęzie usychają i odpadają. Znaczącą rolę odgrywają w tym procesie grzyby rozkładające
drewno (sęki). Z tego też względu do skutecznego oczyszczania się strzały z gałęzi wymagana jest odpowiednia

wilgotność powietrza. Drzewo broni się przed potrzebnymi grzywami odcinając wcześniej sęk od reszty
strzały.)



































ZESTAW 8

1.Opisac formy zmieszania drzew.

Wyróżnia się następujące formy zmieszania:• A – według ugrupowania (rozmieszczenia i kształtu):
jednostkowe, grupowe, kępowe, rzędowe, smugowe i pasowe.• B – według czasu trwania: - trwałe
(produkcyjne, pielęgnacyjne, biocenotyczne) - przejściowe (przedplon, podgon).
Przedplonu (osłony przed nadmierną insolacją i przymrozkami)
wymagają gatunki klimaksowe (Jd, Bk), a tworzą go gatunki pionierskie (Brzb, So, Os, Md, Olsz, Olz, Jb).
Podgonu (pobudzenia do szybszego wzrostu na wysokość) potrzebują m. in. Db, Bk i Jd, a mogą go tworzyć:
So, Brz, Olcz oraz wszystkie inne gatunki rosnące szybciej niż gatunek główny. • C – według wzajemnego
położenia koron (zwarcia): - poziome (korony obok siebie),
- pionowe (w drzewostanach dwu- i wielopiętrowych) (np. drugie piętro Db, Bk, Gb pod So albo Bk, Gb pod
Db, - schodkowe (korony leżą względem siebie ukośnie, schodkowo)• D – według składu docelowego: -
początkowe (wprowadzone na uprawie, lecz eliminowane przed użytkowaniem rębnym),
- końcowe (wprowadzane w różnym czasie, ale dożywające użytkowania rębnego)

2.Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze ekotypów drzew.
3.Odnowienia i zalesienia na powierzchniach klęsk ekologicznych.

Jak najszybciej zalesić- ochrona gleby - retencja- inne funkcje ekologiczne
Zasada rozproszenia ryzyka:- trudne do przewidzenia zmiany środowiska

- sadzimy więcej gatunków (zgodnie z aktualnym siedliskiem + prognozowanym siedliskiem)Rewitalizacja
(rekultywacja) gleb:- wapnowanie
- nawożenie- mikoryzowanie Uprawa gleby:- unikać zdzierania wierzchniej warstwy gleby (spychacze itp.)-
bruzdy, pełna orka (jeśli konieczne)- talerze, dołki, kopczyki (preferowane)Pozostawiać stojące martwe drzewa
oraz karpinę:- łagodzenie klimatu- zmniejszona erozja- wolniejszy odpływ wody
Wykorzystanie przedplonów :Gatunki pionierskie (Jb, Brz, Md, Os, Wb):
- sukcesja naturalna; siew, sadzenieMaksymalne wykorzystanie naturalnych odnowień:- wyższość naturalnych
odnowień nad sztucznymi,- wykorzystanie płatów odnowień pozostałych po martwych drzewostanach,-
stymulowanie odnowień w ginących drzewostanach. Sadzenia:- materiał sadzeniowy: właściwy ekotyp, mocny
system korzeniowy, bryłka, mikoryza- wykorzystanie mikrosiedlisk, w których zazwyczaj pojawiają się
naturalne odnowienia: zbocza i grzbiety małych zagłębień, nabiegi korzeniowe martwych drzew
- drzewostany uszkodzone, zniszczone odbudowuje się w pierwszej kolejności
- naturalizacja składu gatunkowego (zgodność z siedliskiem)

4. obieg materii w ekosystemie leśnym.

Materia, np. dwutlenek węgla (CO2), woda (H2O), tlen (O2), azot (N), siarka (S) - krąży w ekosystemie
dostając się ze środowiska do producentów (roślin), a potem, jako pokarm pobierana jest przez konsumentów
należących do różnych ogniw łańcucha pokarmowego, by w końcowym etapie ulec rozłożeniu przez
reducentów i powrócić do środowiska.

5.

ogólna charakterystyka drzew pionierskich w fitocenozie leśnej

ZESTAW9

1.

Środowisko a siedlisko

Przez środowisko rozumiemy układ określonych czynników abiotycznych specyficznie ukształtowanych przez
czynniki biotyczne mający bezpośrednie znaczenie dla życia i rozwoju danego gatunku czy populacji.
Siedlisko jest pojęciem węższym i obejmuje kompleks wspomnianych czynników abiotycznych, czyli zespół
różnego rodzaju warunków klimatycznych i glebowych. Inaczej należy powiedzieć też, że siedlisko to
wypadkowa położenia.

2.wielkosc i znaczenie szkod wyrządzonych prez czynniki abiotyczne.

Lasy polskie znajduja się w sytuacji stałego zagozenia przez czynniki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne,
co powoduje, ze zagrozenie lasow w Polsce należy do najwyższych w Europie. Zanieczyszczenia powietrza
atmosferycznego nadal stanowią istotne zagrozenie dla ekosystemów leśnych. Stałe oddziaływanie
zanieczyszczen i ich dotychczasowa akumulacja w srodowisku leśnym zwiekszja predyspozycje chorobowe
lasów.

3. Wytłumaczyć: pochodzenie drzewostanu

Poprzez pojęcie pochodzenie drzewostanu w ujęciu genetycznym rozumiemy proweniencje, ekotyp. Natomiast
w sensie hodowlanym rozumiemy sposób powstania drzewostanu. Drzewostany mogą powstawać przez
odnowienie naturalne (samosiew) lub z odnowienia sztucznego (przez siew lub sadzenie)
NATURALNE POCHODZENIE DRZEWOSTANU Drzewostany zarówno:- generatywnego (samosiew,
zoochoria) jak i wegetatywnego (odrośla, odkłady) pochodzenia SZTUCZNE POCHODZENIE
DRZEWOSTANU Drzewostany zarówno:- generatywnego (siew, sadzenie) jak i wegetatywnego (zrzezy)
pochodzenia.a)GENERATYWNE POCHODZENIE DRZEWOSTANU Drzewostany powstałe z nasion:-
bezpośrednio: samosiew, siew- pośrednio: siewki,sadzonki Drzewostany takie tworzą „gospodarstwo
wysokopienne”
b)WEGETATYWNE POCHODZENIE DRZEWOSTANU
Drzewostany powstałe z odrośli, odkładów lub zrzezów:- odrośla (z korzeni lub pnia) (Wb, Os, Ol, Lp, Gb,
Db)- odkłady tworzą (Św, Wb)- ze zrzezów można odnawiać np. Tp, Wb Drzewostany takie tworzą
„gospodarstwo niskopienne”

4. Retencja wodna w lesie

Retencja to zdolność do gromadzenia zasobów wodnych i przetrzymywania ich przez dłuższy czas w
środowisku. Odpowiada za regulację stosunków wodnych i ograniczanie erozji. W lasach mamy do czynienia z
małą retencją wodną (torfowiska, bagna, oczka wodne, starorzecza).
Mała retencja To zdolność do gromadzenia wody w małych zbiornikach naturalnych i sztucznych oraz
podwyższanie poziomu wody w korytach niewielkich rzek. Mała retencja to zatrzymanie, przy zastosowaniu
rozmaitych zabiegów, jak największej ilości wody w jej powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu

potoków, kanałów i rowów. Poprawa uwilgotnienia siedlisk leśnych poprzez podniesienie lustra wody
gruntowej na terenach bezpośrednio przyległych do zbiornika lub urządzenia piętrzącego powoduje:- zmianę
szybkiego odpływu wód powierzchniowych z terenu lasu na spowolniony odpływ gruntowy,- zwiększanie
bioróżnorodności ekosystemów leśnych,- zwiększanie dostępności wody dla zwierząt leśnych,
- wykorzystanie wody do ochrony przeciwpożarowej lasu,
- wykorzystanie wody do celów gospodarczych (np. deszczownie przy szkółkach leśnych),- poprawę warunków
rekreacji i wypoczynku.

5.Dynamika fitocenozy leśnej.

Fitocenoza- najbardziej stabilna i najistotniejsza część biocenozy leśnej,

znajduje się w ciągłym rozwoju i przemianach. Zmienia się ona zarówno w czasie i przestrzeni przy czym
zmiany te mogą być różnokierunkowe i występujące w różnym nasileniu zależnie od kierunku i intensywności
działających przyczyn. Zachodzące zmiany: a) zm.cykliczne Powstają na skutek czynników okresowo
przemijających i nie wykraczają poza normalny obręb szaty roślinnej. Zmienność dobowa, sezonowa, roczna i
okresowa.b) zm regeneracyjna Występ pod wpływem przemijającego czyn. destruktywnego, zmierzają do
powrotu zniszczonego lub zniekształconego zespołu do typu zasadniczego- sukcesja wtórna c) zm
asymptotyczne Sukcesje ekologiczne przebiegają niezmiennie w pewnym określonym kierunku pod wpływem
stale działającego czynnika. Prowadzą do całkowitej zmiany jednej roślinności przez inną.





























ZESTAW10
1.

siedlisko jako wypadkowa położenia

P—K+G—S Połozenie wpływa bezpośrednio na klimat i na glebe, a pośrednio wpływa również na roslinnosc.

2. Retencja

to zdolność do gromadzenia zasobów wodnych i przetrzymywania ich przez dłuższy czas w

środowisku. Odpowiada za regulację stosunków wodnych i ograniczanie erozji. W lasach mamy do czynienia z
małą retencją wodną (torfowiska, bagna, oczka wodne, starorzecza). Mała retencja To zdolność do
gromadzenia wody w małych zbiornikach naturalnych i sztucznych oraz podwyższanie poziomu wody w
korytach niewielkich rzek. Mała retencja to zatrzymanie, przy zastosowaniu rozmaitych zabiegów, jak
największej ilości wody w jej powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu potoków, kanałów i rowów.
Poprawa uwilgotnienia siedlisk leśnych poprzez podniesienie lustra wody gruntowej na terenach bezpośrednio

przyległych do zbiornika lub urządzenia piętrzącego powoduje: - zmianę szybkiego odpływu wód
powierzchniowych z terenu lasu na spowolniony odpływ gruntowy, - zwiększanie bioróżnoroeko leś, -
zwiększanie dostępności wody dla zwierząt leśnych,- wyk wody do ochrony ppoz lasu,- wyk wody do celów
gosp (np. deszczownie przy szkółkach leśnych),- poprawę war rekreacji i wypoczynku.

3. Polodowcowa historia lasów

Dzięki procesom dynamicznym (sukcesyjnym i innym) ukształtowała się szata roślinna (w tym lasy) na całej
kuli ziemskiej W różnych regionach historia powstawania szaty roślinnej wyglądała nieco inaczej, w zależności
od zjawisk geologicznych, geoklimat… W naszych szerokościach geograf decydujący wpływ na obecny
krajobraz wywarły zlodowacenia. Dokładniej tę historię można zbadać za pomocą metod palinologicznych

4.na czym polega hartowanie lasów przed wiatrem;

Hartowanie d-stanu przed wiatrem polega utrzymywaniu luźnego zwarcia. Powoduje to większe ugałęzienie
znajdujących się w dstanie drzew przez co obniża się ich środek ciężkości a w efekcie są one bardziej odporne
na ewentualne szkody od wiatru.Stosuje się to głównie dla drzewostanów narażonych na takie szkody -
głównie w górach gdzie nie stawiamy na gospodarkę lecz na chęć utrzymania drzewostanów na stokach
Wiatr powstaje na skutek równicy ciśnień powietrza spowodowanej równicą temp,Ponieważ powierzchnia
Ziemi nagrzewa się niejednakowo Strefy niebezp dla drzew to:• Podnóze i wierzchołek góry od strony
nawietrznej Podnóze góry od strony zawietrznej Drzewostany porastające podnóże góry są bardziej narażone
na szkody od wiatru niż d-stany porastające wierzchołek góry Ponieważ u podnóża gleba jest wilg niż na
wierzchołku – drzewa łatwiej się przewracają• Pozyteczne oddziaływ wiatru;• Anemogamia i anemochoria•
Podnoszenie górnej granicy lasu na stokach nawietrznych • Lekki wiatr zwiększa intensywność fotosyntezy
przez doprowadzanie do roślin powietrza zawierającego CO2 • Wzmaganie transpiracji (do pewnej granicy jest
to korzystne dla drzew – przyspiesza krążenie wody) • Wiatry fenowe stwarzają korzystne warunki cieplne dla
niektórych gatunków roślin rosnących w dolinach górskich • Łagodzenie zbyt wysokiej temperatury na
południowych stokach i brzegach drzewostanu • Zapobieganie przymrozkom • Przynoszenie deszczu przez
wiatry morskie Szkodliwe oddział. wiatru-• Obniżanie górnej gran lasu na zboczach odwietrznych •
Nadmierna transpi parowanie• Deformacje koron i strzał • Redukcja przyrostu na wysokość na eksponowanych
stanowiskach w górach lub brzegach lasu, a także nad morzem • Zmniejszenie przyrostu miąższości (drzewa na
brzegu d-stanu) • Mach. uszkodzenia drzew • Biczowanie drzew sąsiednich – brzoza -Wysuszające działanie
wiatru • Obniżanie temp. roślin i gleby • Erozja wietrzna (eoliczna) gleby• Wiatrołomy i wiatrowały

5. Zalety lasów mieszanych

Aby zalety drzewostanów mieszanych ujawniły się w jak najwyższym stopniu pożądane jest mieszanie:-
gatunków iglastych z liściastymi (do iglastych należy wprowadzać zwłaszcza Gb, Lp i Bk),- światłożądnych z
cienioznośnymi,- płytko korzeniących się z korzeniącymi się głęboko.
Dzięki temu:- wykorzystywana jest optymalnie przestrzeń i zasoby (światło, powietrze, woda, gleba),-
optymalnie przebiega rozkład ścioły i pielęgnacja gleby,- optymalnie kształtuje się stabilność i produkcyjność
drzewostanów.
Ponadto drzewostany mieszane posiadają inne zalety, a w szczególności:
- piękno, w przeciwieństwie do monotonii drzewostanów litych,- wykazują większą odporność na
niebezpieczeństwa natury ożywionej i nieożywionej
(np.: ograniczone narażenie na szkody od wiatrów, pożary itp.),- umożliwiają zachowanie niektórych cennych,
ginących gatunków (np.: cis) i szersze rozprzestrzenienie domieszek lasów wielogatunkowych, tj.: Lp, Kl, Wz
itp.


ZESTAW11

1.Prawo Shelforda

Prawo tolerancji Shelforda (1913) mówi, że „istnienie i pomyślne bytowanie organizmu w jakimś środowisku
zależą od pełności całego kompleksu czynników”. Niewystępowanie lub degeneracja organizmu mogą być
wywołane zarówno niedostatkiem, jak i nadmiarem (pod względem ilości lub jakości) któregokolwiek czynnika
środowiskowego. Innymi słowy można rozumieć to tak, że prawidłowy wzrost i rozwój populacji zależy od
całego kompleksu czynników. Każdy z tych czynników, który zbliża się do granic tolerancji organizmu lub
przekracza tę granicę nazywany jest czynnikiem ograniczającym.

3. Stosunki świetlne w d-stanie

Światło w pełnym natężeniu dociera do górnego sklepienia koron drzew, na której dokonuje się wymiana
energii i wnika do wnętrza lasu poprzez luki między koronami drzew. Drzewa, tworzące okap koron, zmieniają

wybitnie intensywność i jakość światła w lesie. Pod okapem ilość światła ulega znacznej redukcji, która ogólnie
dochodzi do około 20% ilości światła na powierzchniach otwartych. Nawet prześwietlone drzewostany
zatrzymują nadspodziewanie wielki procent pełnego światła. Natężenie światła pod okapem zmienia się bardzo
w czasie i miejscu wskutek znacznej liczby przerw w okapie i wskutek czego powstaje mozaika świateł i cieni.
Promienie bezpośrednie, przenikające przez luki w dachu koron są 25-50% słabsze niż na terenach otwartych.
Również czas naświetlenia różnych miejsc światłem obrazkowym jest w lesie krótszy, ponieważ przebłyski
promieni przesuwają się w miarę pozornego poruszania się słońca, a chwilami znikają wskutek przesłaniania
ich przez gałęzie kołysane wiatrem. Oświetlenie pod okapem lasu składa się ze światła rozproszonego wskutek
przechodzenia przez atmosferę, chmury, liście i światła rozproszonego, odbitego od liści ku dołowi oraz z
promieni słonecznych bezpośrednich, przenikających przez przerwy w sklepieniu i tworzących na dnie lasu
światło obrazkowe.Światło obrazkowe wpływa na pokrywę roślinną gleby i decyduje o egzystencji młodego
pokolenia wszystkich drzew. Nawet większość gatunków cieniolubnych może egzystować w świetle
rozproszonym tylko pod warunkiem, że do gleby dochodzić będą odpowiednie ilości światła pełnego w postaci
światła obrazkowego. Warunkuje również proces wydzielania się drzew w drzewostanie. Przenikanie promieni
słonecznych jest zależne od: wieku, składu gatunkowego i zwarcia. W miarę zwiększania się zwarcia pnie
drzew lepiej się oczyszczają. Światło występujące w drzewostanie dzielimy na:• Światło górne – dochodzi do
wierzchołków drzew,• Światło boczne – na brzegu drzewostanu, • Światło dolne (odbite) – odbite od tafli
wody, • Światło mozaikowe (obrazkowe) – w dnie lasu;

4.Zamieranie d-stanow (rys)
5.Uprawa

-pochodzi z odnowienia sztucznego siewem lub sadzeniem, -jest to faza wstępna powstawania i formowania się
d-stanu, -trwa od momentu skiełkowania nasion lub posadzenia sadzonek do chwili zetknięcia się koron drzew;
wiek zwierania się uprawy, poza więźbą, uzależniony jest od warunków siedliska,- stosunki wzrostowe z tej
fazie mają decydujące znaczenie dla udatności i składu gatunków odnowienia,- zdecydowanie przeważa
selekcja negatywna; Kryteria rozwojowe:- do momentu zwarcia,- różnice w przyroście wynikające z
mikrosiedliska; Kryteria ekologiczne:- indywidualny wzrost,
- silne zagrożenie przez czynniki abiotyczne i biotyczne; Prowadzone zabiegi:
-oczyszczanie: zwalczanie chwastów, poprawki,- czyszczenia wczesne: regulacja składu gatunkowego -
przedrosty, miękkie liściaste (Wb, Os, Brz)
i inne lekkonasienne (So, Md,), przerzedzenia, ogławianie przerostów;














ZESTAW12

1.Samoregulacja na poziomie osobnika

Mechanizmy samoregulacji na najwyższych poziomach organizacji przyrody bazują bezpośrednio na
przeżywalności osobników. Przykładem takiej samoregulacji może być samoregulacja u roślin – ośrodkami
modulującymi są stożki wzrostu – wierzchołkowe merystemy korzeni i pędów. Pod wpływem bodźców
zewnętrznych i wewnętrznych operony komórek merystema tycznych uruchamiają produkcje hormonów (
auksyny, gibereliny) które regulują procesy życiowe w roślinach. Hormony transportowane wraz z wodą i
sokami zapewniają kontakt między tkankami a organami roślin (np. między korzeniami i aparatem
asymilacyjnym).

2. Stosunki wodne w lesie

Na gospodarkę wodną siedliska składają się:1) Opady atmosferyczne,

2) Wilgotność powietrza, od której zależy wielkość parowania i transpiracji,
3) Zawartość wody w glebie;Ad.1a) Deszcz w drzewostanie
Część deszczu zatrzymuje się na liściach i igłach, część spływa po pniach drzew, a reszta przenikając przez
korony dociera do dna lasu i zrasza glebę. Występuje również „efekt parasola”, gdzie woda spływa głównie po
zewnętrznej części korony drzewa. W przypadku bardzo słabego deszczu gleba leśna nie otrzymuje opadu w
ogóle. Również zróżnicowana budowa drzew powoduje, że rozkład deszczu w drzewostanie jest
nierównomierny.
b) Śnieg w drzewostanieŚnieg, podobnie jak deszcz, może dochodzić częściowo do gleby przez luki w
sklepieniu leśnym. Część śniegu gromadzi się na gałęziach, z których w końcu opada na ziemię (wiatr, odwilż).
Opad śniegu może doprowadzić do gleby leśnej więcej wody niż część deszczu letniego.
Ad.2Transpiracja Rośliny wyparowują z powierzchni liści 97-99% wody pobieranej z gleby. Zmniejszone
opady wewnątrz drzewostanu (intercepcja koron drzew) powodują:- intensywniejszą transpirację koron drzew
górnego piętra,- zmniejszoną transpirację roślin runa, nalotu i podrostu,- mniejsze parowanie gleby pod osłoną
drzewostanu,- konkurencję o wodę pomiędzy korzeniami drzew;BRZEG DRZEWOSTANU a) opady Jeśli
brzeg d-stanu znajduje się po stronie nawietrznej, to dostaje większą ilość opadów niż wnętrze d-stanu lub
strona odwietrzna. Duże znaczenie ma wiatr oraz wystawa ściany drzewostanub) parowanie Na parowanie mają
wpływ: wystawa brzegu drzewostanu, wiatr i insolacja słoneczna.Parowanie na południowych brzegach
drzewostanów może być do 1,5 x większe niż na brzegach wystawionych ku północy.GNIAZDA I LUKI
Gniazda i luki mają lepsze warunki wodne niż równomiernie przerzedzony drzewostan.a) opady Im większa
jest średnica luki (gniazda), tym do gleby dociera większa ilość opadów. I tak, gdy: - średnica luki (gniazda) <
1 h drzewostanu, do gleby może docierać ok. 50% ilości deszczu, jaka pada na przestrzeni otwartej,- średnica
gniazda = 1.5 h drzewostanu, do gleby może dotrzeć nieco ponad 100% ilości deszczu, jaka pada na otwartej
przestrzeni,- średnica gniazda powyżej > 1,5 h drzewostanu, występują warunki jak na przestrzeni otwartej b)
parowanie W lukach i małych gniazdach, dobrze naświetlanych i ogrzewanych(a zarazem charakteryzujących
się silniejszymi ruchami powietrza) parowanie jest z reguły większe niż wewnątrz drzewostanu.Duże znaczenie
mają: pory roku, pory dnia (położenia słońca) oraz nachylenia i wystawy stoku.

3. Wymień fazy rozwojowe drzewostanu. Omów młodnik

FAZY ROZWOJOWE DRZEWOSTANU:Uprawa (nalot), młodnik (podrost), tyczkowina, drągowina,
drzewostan dojrzewający, drzewostan dojrzały, starodrzew. Młodnik : - pochodzi z odnowienia sztucznego na
powierzchni otwartej,- średnia pierścienica wynosi ok.5 cm, - zwarcie szybko rośnie,
- faza młodnika trwa do ok. 20-25 lat (w przypadku Db 35 lat)- zdecydowanie przeważa selekcja negatywna;
Kryteria rozwojowe:- do pierwszych objawów oczyszczania,- zwarcie szybko rośnie, - bardzo duża dynamika
pionowego przemieszczania; Kryteria ekologiczne:- rozpoczyna się konkurencja o wodę, światło i sole
mineralne,- zaczyna się kształtować specyficzny fitoklimat;
Prowadzone zabiegi:- czyszczenia późne: regulacja składu gatunkowego – miękkie liściaste (Wb, Os, Brz) i
inne (So), regulacja zwarcia, ogławianie przerostów i rozpieraczy;

4..szujecki- zamieranie drzewostanów
5.sukcesja wtórna na obszarze wylesionym i porolnym

Sukcesja wtórna zmierza do odtworzenia się naturalnego zbiorowiska charakterystycznego dla lokalnych
warunków środowiskowych. Szczególnie trudne jest to na obszarach wylesionych lub porolnych. Jej stadia są
zazwyczaj nieco odmienne od występujących w trakcie sukcesji pierwotnej, inny jest bowiem jej punkt
startowy. Sukcesja prowadzi do prawie całkowitego odtworzenia się ekosystemów o dość prostej strukturze -
zarówno przestrzennej jak i pokarmowej. Często jednak nie udaje się odtworzyć ekosystmu identycznego z tym
przed zniszczeniem gdyż nastepuje nieodwracalna zmiana składu gatunkowego biocenozy, a także nastepuje
zmiana warunków środowiska wskutek oddzialywania człowieka.