Materiały do ćwiczeń nr 1 – Analiza makroskopowa.

Frakcja drugorzędna

Frakcje, które nie określają właściwości inżynierskich gruntu, ale mają na nie wpływ.

W przypadku gruntów gruboziarnistych, jeżeli drobne frakcje występują w małej ilości, próbkę należy
wypłukać. Czas trwania i dokładność procesu przemywania oraz badanie otrzymanego osadu wskazują na
rodzaj i zawartość procentową frakcji drobnych.

Struktura gruntu

Nieciągłość – powierzchnia w gruncie, która oddziela grunty różnych rodzajów lub powierzchnia osłabienia
wewnątrz gruntu



nieciągłości „sedymentacyjne” – wynikają z warunków w jakich grunt był osadzany lub formowany



nieciągłości „mechaniczne” – spękania mechaniczne powstałe w wyniku skurczu, odciążenia po

stopnieniu lodu, działania naprężeń tektonicznych – np. szczeliny, uskoki, ścięcia.

Nieciągłości mogą wpływać na właściwości gruntu, a częstość ich występowania jest opisywana przez
rozstaw między nimi.

Geneza gruntu

Zasadnicze typy genetyczne gruntów: eoliczne, rzeczne, jeziorne, morskie, glacjalne, fluwioglacjalne,
zwietrzeliny skał.

Skład mineralny
Nazwy występujących minerałów i ich pokrycia - oznacza się wg zasad geologicznych.

Cząstki żwiru są zwykle fragmentami skał, np. piaskowca, wapienia, krzemienia.
Cząstki piasku i drobniejsze są zwykle pojedynczymi minerałami: kwarcem, krzemionka, miką, skaleniem
lub minerałami ilastymi.
Cząstki pyłowe, są mączką skalną, mogą zawierać cząstki kwarcowe, skaleni lub mik.
Cząstki iłowe składają się przeważnie z minerałów ilastych, które są produktem chemicznego wietrzenia
skaleni lub mik. Wyróżniamy 3 grupy minerałów ilastych: kaolinitowe, montmorylonitowe i illitowe.
Żwir i okruchy piasku mogą być pokryte substancją mineralną, w tym kalcytem lub tlenkiem żelaza.

Oznaczenie konsystencji gruntu drobnoziarnistego

Grunt należy określać jako:



miękkoplastyczny – jeśli wydostaje się pomiędzy palcami przy ściskaniu,

 plastyczny

– jeśli można go formować przy lekkim nacisku palców,

 twardoplastyczny

– jeśli nie może być formowany palcami, ale może być wałeczkowany w ręku do

wałeczka o średnicy 3 mm bez spękań i rozdrabniania,

 zwarty

– jeśli rozpada się i pęka podczas wałeczkowania do wałeczka o średnicy 3 mm, lecz jest

ciągle dostatecznie wilgotny, aby ponownie uformować z niego bryłkę,

 bardzo zwarty

– jeśli jest wysuszony, najczęściej ma jasną barwę, nie można uformować z niego

kulki, rozdrabnia się pod naciskiem, można go zarysować paznokciem.

Tabela 2. Terminy określające kształt cząstek

Tabela 3.

Określenie frakcji głównej gruntów drobnoziarnistych:

Parametr

Kształt cząstki

Ostrość krawędzi – stopień obtoczenia

Bardzo ostrokrawędzisty

Ostrokrawędzisty

Słabo ostrokrawędzisty

Słabo obtoczony

Obtoczony

Dobrze obtoczony

Forma

Sześcienna

Płaska

Wydłużona

Charakter powierzchni

Szorstka

Gładka

Rodzaj testu

Sposób wykonania

Pył (Si)

Ił (Cl)

Wytrzymałość

w stanie

suchym

Próbkę gruntu należy

wysuszyć, następnie

próbujemy rozdrobnić ją

między palcami

Mała wytrzymałość

w stanie suchym

grunt rozpada się

pod lekkim lub

średnim naciskiem

palców

Duża

wytrzymałość w

stanie suchym

Gruntu nie można

rozdrobnić pod

naciskiem palców,

próbka może być

jedynie rozłamana

Dylatancja

Wilgotną próbkę gruntu

o wymiarach 10÷20 mm

należy wstrząsać

przerzucając ją między

dłońmi oraz naciskać

palcami

Na powierzchni

gruntu woda szybko

pojawia się i znika

Wstrząsanie i nacisk

nie dają efektu -

woda się nie

pojawia

Plastyczność

Wilgotną próbkę gruntu

wałeczkujemy

na gładkiej powierzchni,

aby otrzym

ać wałeczek o

średnicy około 3 mm

Mała plastyczność

Próbka wykazuje

spoistość, ale nie

można wykonać

wałeczka o średnicy

3 mm

Duża plastyczność

Próbkę można

wałeczkować aż do

uzyskania cienkich

wałeczków

Zawartość

piasku, pyłu i

iłu

Rozcieranie próbki

między palcami

(ewentualnie

w wodzie)

Grunt łatwo zmyć

lub zdmuchnąć z

palców

Grunt w dotyku

przypomina mydło,

przykleja się do

palców i nie można

go usunąć bez

opłukiwania, nawet

w stanie suchym

Rozcinanie nożem próbki

o naturalnej wilgotności

Matowa

powierzchnia próbki

Błyszcząca

powierzchnia próbki

Tabela 4

. Oznaczanie i opis gruntów organicznych

Analiza makroskopowa krok po kroku:
1. Czy jest to grunt organiczny?
Tak – Tabela 4, nie – punkt 2.
2. Czy przeważają głazy i kamienie > 63 mm?
Tak – idź do A, nie – punkt 3.
3. Czy grunt zlepia się gdy jest wilgotny?
Tak – idź do C, nie – idź do B.

A GRUNTY BARDZO GRUBOZIARNISTE

1. Podaj frakcję główną - Kamienie, Głazy lub Duże głazy – określ ją na podstawie wymiaru ziaren – Tabela 1.
2. Opisz frakcję drugorzędną.
3. Opisz kształt ziaren - Tabela 2.
4. Opisz strukturę.
5. Opisz barwę.
6. Podaj wszystkie dodatkowe informacje, jak geneza gruntu, itp.
7. Koniec 

B GRUNTY GRUBOZIARNISTE

1. Określ frakcję główną na podstawie wymiaru ziaren (Tabela 1) lub ogólnie: czy większośd okruchów

jest >2 mm? Tak – Żwir, nie – Piasek.

2. Opisz frakcje drugorzędną.
3. Opisz kształt ziaren – Tabela 2.
4. Opisz strukturę.
5. Opisz barwę.
6. Opisz zawartośd węglanów.
7. Podaj wszystkie dodatkowe informacje, jak geneza gruntu, itp.
8. Koniec 

C GRUNTY DROBNOZIARNISTE

1. Określ frakcję główną – Pył czy ił? - 4 testy!
2. Opisz frakcje drugorzędną.
3. Opisz konsystencję.
4. Opisz strukturę.
5. Opisz barwę.
6. Opisz zawartośd węglanów.
7. Podaj wszystkie dodatkowe informacje, jak geneza gruntu, zawartośd części organicznych, lokalna nazwa

gruntu, itp.

8. Koniec 

Termin

Opis

Torf
włóknisty

Torf mało rozłożony: struktura włóknista, łatwo rozpoznawalne
tkanki roślinne, przy ściskaniu mokrej próbki w ręku następuje
wyciskanie wody, bez części stałych

Torf
pseudowłóknisty

Torf średnio rozłożony: rozpoznawalne szczątki roślinne, przy
ściskaniu wyciskana jest mętna woda i <50% części stałych

Torf
amorficzny

Torf rozłożony: brak widocznych struktur roślinnych,
konsystencja papkowata, przy ściskaniu wyciskana jest pasta i
>

50% części stałych

Gytia

Rozłożone szczątki roślinne i zwierzęce: może zawierać
składniki nieorganiczne

Humus

Pozostałości roślin, żywe organizmy i ich odchody razem ze
składnikami nieorganicznymi, tworzy grunt na powierzchni
terenu (warstwę przypowierzchniową)