Ekonomia

1

Efekty:

1. EFEKT RYGLA efekt zmniejszenia dochodu wywołuje szok polegający na krótkotrwałym

utrzymaniu się od zakupów. Następnie powstaje pragnienie utrzymania za wszelką cenę
dotychczasowego poziomu konsumpcji. Na końcu jest oswojenie z zaistniałą sytuacją.

2. EFEKT SPEKULACYJNY pojawia się w warunkach dużej inflacji. Popyt staje się nieelastyczny

względem ceny, jednocześnie wzrasta on systematycznie wraz ze wzrostem ceny, bo
konsumenci spodziewają się dalszego wzrostu cen.

3. EFEKT DOCHODOWEJ ZMIANY CEN HICKSA dotyczy zmiany dochodów realnych pod wpływem

zmiany ceny. Cena maleje co działa jak przyrost dochodu(relatywnie większy dochód realny).
Przyczynia się to do wzrostu substytucji- konsument szuka towarów lepiej zaspokajających
jego potrzeby.

4. EFEKT VEBLENA dotyczy towarów luksusowych; zgodnie z tym wzrost popytu na dobra

luksusowe wywołane jest wzrostem ceny tych towarów. Dobra luksusowe charakteryzują się
tym, że mają stałe grono odbiorców, dla których wzrost ceny staje się bodźcem do zakupów.
Efekt ten określa ostentacyjne wydatki konsumenta, które zaspokajają nie tyle wydatki
fizyczne ile psychiczne potrzeby dorównania innym.

5. EFEKT DOCHODU przy danych dochodach nominalnych wzrost ceny danego towaru

spowoduje zmniejszenie dochodu realnego. Konsument ograniczy konsumpcję tego towaru
jak i innych towarów.

6. EFEKT SUBSTYTUCJI przy danym poziomie dochodu nominalnego wzrost ceny na dany towar

zmniejszy dochód realny. Konsument będzie szukał i kupował tańsze towary.

7. EFEKT DEMONSTRACJI wielkość popytu na dane dobro zgłaszane przez konsumenta zmienia

się w sposób odwrotny w porównaniu do pozostałych konsumentów.

8. EFEKT NAŚLADOWNICTWA wielkość popytu na dane dobro zgłaszane przez konsumenta

zmienia się tak jak zmiany popytu pozostałych konsumentów.

9. EFEKT SNOBIZMU określa ostentacyjne wydatki konsumenta zaspokajające nie tyle fizyczne

potrzeby ile potrzeby psychiczne. Dany towar jest nabywany przez konsumenta, bo inni nie
mogą go nabyć m.in. ze względu na swoje dochody.

10. EFEKT OWCZEGO PĘDU konsument pod wpływem mody nabywa dany towar, bo robią to inni.

Prawa:

1. Prawa Engla.

a. PIERWSZE PRAWO ENGLA Wzrost dochodów przyczynia się do wzrostu konsumpcji

artykułów żywnościowych i nie żywnościowych. Tempo przyrostu spożycia art.
żywnościowych jest słabsze niż tempo spożycia art. nie żywnościowych.



I grupa – odzież, obuwie→ % udział wydatków nie ulega większym zmianom pod wpływem
dochodu. Wzrost wydatków jest proporcjonalny do wzrostu dochodów.



II grupa – wydatki na mieszkanie, opał, światło itp. → względnie stałe, ich udział w stałych
wydatkach nie ulega zmianie. Wydatki te nie są zależne od wielkości dochodu.



III grupa – wydatki na dobra trwałego użytku: usługi, kształcenie rekreacja→ w miarę wzrostu
dochodu rosną wydatki na te towary. Tu wzrost dochodu powoduje największy wzrost
wydatków.
b. DRUGIE PRAWO ENGLA zgodnie z tym prawem wydatki na dobra luksusowe i oszczędności

występują tylko przy wysokim dochodzie, czyli takim który przekracza zaspokajanie
podstawowych potrzeb.

Ekonomia

2

2. PRAWO PARETA Coraz wyższe dochody reprezentowane są przez coraz mniejszą liczbę osób.

Przejście do wyższej grupy dochodowej jest tym łatwiejsze, gdy posiada się już wysoki dochód.
Łatwość przejścia do wyższej grupy dochodowej wzrasta proporcjonalnie do kwot, którymi się
dysponuje.

3. PRAWO MALEJĄCEJ KRAŃCOWEJ UŻYTECZNOŚCI Zwiększenie ilości konsumowanego towaru

o dodatkową jednostkę powoduje zmniejszenie dodatkowej satysfakcji z każdej kolejnej
jednostki nabywanego dobra. (tzw. I prawo Gossena).

4. Marshall Podaż ma większą elastyczność w długim okresie z uwagi na większe możliwości

dostosowania się przedsiębiorstw do zmienionych warunków gospodarowania. Mogą wtedy
lepiej reagować na zmiany ceny rynkowej w długim okresie.

5. PRAWO MALEJĄCEGO POPYTU Wzrost ceny danego towaru powoduje zmniejszenie wielkości

popytu na ten towar.

6. PRAWO ROSNĄCYCH RELATYWNIE KOSZTÓW Zwiększenie produkcji o równą ilość jednego

dobra wymaga poświęcenia wzrastającej ilości drugiego dobra.

7. PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW Wzrost nakładu na jeden czynnik produkcji w stosunku

do innych stałych nakładów, przy ustalonym poziomie techniki, powoduje wzrost ogólnego
dochodu, natomiast dodatkowy przychód z każdej kolejnej dodatkowej jednostki nakładu staje
się mniejszy.

8. ZASADA AKCELERACJI/PRZYSPIESZENIA W okresie szczytowej aktywności, przedsiębiorstwa

antycypują dalszy wzrost gospodarczy i decydują się na dodatkowe inwestycje, aby sprostać
przyszłemu popytowi. Te inwestycje powodują dalsze przyspieszenie wzrostu gospodarczego.
Efekt ten działa także w drugą stronę - spadek produkcji będący następstwem obniżenia
popytu wywołuje przyspieszony spadek inwestycji.

9. PRAWO KOPERNIKA-GRESZENA Jeżeli w obiegu powstają pieniądze o tej samej wartości

nominalnej a różniej wartości realnej, to pieniądz gorszy (ten o niższej wartości realnej)
wypiera z obiegu pieniądz lepszy.

Teorie:

1. TEORIA EKONOMII.

a. Aksjomat rzadkości określa warunki, w których ilość rzeczy jest ograniczona w stosunku

do potrzeb. Zjawisko to ma podstawowe znaczenie.

b. Aksjomat gospodarności w obliczu rzadkości gospodarujący ludzie postępują racjonalnie.

Starają się maksymalizować korzyści. Korzyść osobista jest istotną w ekonomii stroną
natury ludzkiej. Gospodarujący człowiek kieruje się bezwzględnie i kategorycznie
motywem ekonomicznym.

c. Aksjomat wolności gospodarczej zakłada, że jedynie gospodarka oparta na wolności

gospodarczej daje podstawę do tworzenia teorii ekonomicznej. Tylko gospodarka oparta
na wolności, swobodnej, prywatnej przedsiębiorczości może być objaśniania przez
twierdzenia tej teorii.

Ekonomia

3

2. TEORIA POPYTU I PODAŻY:



Popyt – określa wielkość zapotrzebowania na dany towar w danym momencie ( i po danej
cenie).



Podaż – określa wielkość dostaw danego towaru w danym momencie po określonej cenie.



Popyt indywidualny – zapotrzebowanie indywidualnego konsumenta.



Podaż indywidualna – wielkość dostaw danego towaru przez pojedynczego przedsiębiorcę.



Popyt rynkowy – suma indywidualnych popytów na dany towar w danym czasie.



Podaż rynkowa – suma indywidualnych dostaw danego towaru przez przedsiębiorców w
danym czasie.

3. TEORIA UŻYTECZNOŚCI:

Użyteczność to analityczna konstrukcja używana dla wyjaśnienia jak racjonalni konsumenci
dzielą swoje ograniczone dochody między towary, które dostarczają im satysfakcji lub pożytku
czy zadowolenia. Użyteczność to wielkość względna porównywalna stosunkowa pozbawiona
wymiaru absolutnego, powstaje w drodze porównania co najmniej dwóch użytków dobra lub
użytków dwóch dóbr. Użyteczność jest wielkością względną, zależną od stopnia zaspokojenia
potrzeb konsumenta, czyli zależy od zapasu dóbr danego gatunku posiadanych potrzeb jakie
mają być w tym czasie zaspokojone.
WYRÓŻNIAMY:
~ użyteczność krańcową – dodatkowa satysfakcja, zadowolenie, pożytek z każdej dodatkowej
jednostki konsumowanego towaru.
~ użyteczność całkowita – suma zadowolenia, satysfakcji, pożytków danej ilości nabytych
towarów. Rośnie wraz ze wzrostem konsumowanych towarów.

4. ZACHOWANIE KONSUMENTA.

Tradycyjna teoria zachowania konsumenta zakłada, że konsument dąży do max. użyteczności,
którą osiąga bezpośrednio z usług dostarczanych prze towary zakupywane na rynku, przy
pewnych warunkach ograniczających wielkość zakupów towaru są nimi: poziom dochodów
konsumenta i wyrażona pieniądzem cena towaru.

5. CYKLE KONIUNKTURALNE.

a. Teorie przyczyn zewnętrznych – odnoszą się do zmian istniejących poza systemem

gospodarczym; zmiany te wywołują cykle np.: teorie dot. plam słonecznych (pojawienie się
plam słonecznych wpływa na pogodę – urodzaj).

b. Teorie przyczyn wewnętrznych – sam system wywołuje samorodne cykle koniunkturalne:



teoria pieniężna (ekspansja, kurczenie się kredytu bankowego).



teoria innowacji (kumulacja ważnych wynalazków).



teoria niedostatecznej konsumpcji (część dochodu do dyspozycji jest oszczędzana
a nie przeznaczana na konsumpcję czy inwestycje choć istnieją możliwości
inwestowania).

c. Teoria globalnego popytu (uzależnia występowanie cyklu do zmian popytu globalnego) –

rosnący popyt globalny skłania przedsiębiorstwa do zwiększania zdolności produkcyjnych
gdy kurczą się ilości gotowych towarów – przedsiębiorstwa decydują się na inwestycje.
Zmiany w cyklu koniunkturalnym dostrzega się prze zmiany w poziomie inwestycji, w
zmianie popytu na dobra kapitałowe i dobra trwałego użytku.

Ekonomia

4

Paradoksy:

1. Paradoks Giffena.

wg zachowania ubogich Irlandczyków, w okresie głodu. Dotyczy tzw. giffena, czyli dóbr o
podstawowym znaczeniu, niezbędnych do egzystencji ubogiej ludności np. ziemniaki.
Zależność ta polega na wzroście spożycia dóbr o podstawowym znaczeniu wraz ze wzrostem
ceny towaru. Związane jest to z tym, że wzrost cen danego towaru powoduje spadek
dochodów realnych- nie ma tu jednak efektu substytucji, gdyż tych towarów nie możne
zastąpić tańszymi substytutami.

2. Paradoks oszczędzania.

W warunkach NIEPEŁNEGO zatrudnienia wysoka konsumpcja i znaczne inwestycje
współdziałają ze sobą nie eliminując się wzajemnie. Zwiększenie konsumpcji jest
nierównomierne ze spadkiem oszczędności. Ożywia się zbyt przedsiębiorstw i zwiększają się
ich inwestycje, do sfinalizowania których konieczne są oszczędności ale (tu paradoks)
zwiększania konsumpcji zwiększa inwestycje.

Regułki:

1. Ekonomia należy do nauk nomologicznych.
2. Człowiek i jego potrzeby są podmiotem i celem gospodarstwa społecznego.
3. Środkami zaspokojenia potrzeb ludzi są rzeczy.
4. Różnorodność potrzeb wyznacza cele gospodarowania.
5. Gospodarowanie jest koniecznością z uwagi na ograniczoną ilość środków służących

zaspokojeniu potrzeb.

6. Gospodarowanie jest sposobem zabezpieczenia potrzeb w warunkach rzadkości.
7. Środki zaspokajania potrzeb uzyskujemy za pomocą produkcji i podziału rzeczy użytecznych.
8. Preferencje i zwyczaje konsumpcyjne będą określać, co będzie produkowane.
9. Dystrybucja przesądza o wartości wymiennej pracy, czyli płacy, o procencie, jako wartości

wymiennej kapitału, oraz o rencie.

10. Bardziej wyrównany podział dochodu poprawia przeciętną wydajność pracy.
11. Efektywność gospodarcza oznacza taką alokację ograniczonych środków, że wynikająca stąd

struktura produkcji dostarcza więcej satysfakcji konsumentom niż jakakolwiek inna struktura
produkcji możliwa gdyby środki były wolne.

12. Zagadnieniem alokacji jest maksymalizacja osiąganych celów.
13. Ekonomiczna rola pieniądza to jego nieograniczona wymienialność na towary.
14. Od globalnego popytu na pieniądz zależy rozmiar produkcji i całej gospodarki.
15. Nieograniczona wymienialność wewnętrzna jest nadrzędnym warunkiem jego

wymienialności na rynku międzynarodowym.

16. Krzywa możliwości produkcyjnych znana również jako krzywa transformacji. Przedstawia

różne alternatywy struktury produkcji dwóch dóbr przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu
zasobów gospodarczych.

17. Krzywa możliwości produkcyjnych ilustruje, jakie ilości poszczególnych dóbr gospodarka

może wytworzyć przy danych zasobach i danym poziomie rozwoju technologii.

18. Krzywa transformacji pokazuje możliwości wyboru "koszyka" wytworzonych dóbr.
19. Punkty znajdujące się na krzywej transformacji ilustrują alokacje efektywne, tzn. takie, w

których nie można wytworzyć więcej jednego dobra, nie zmniejszając produkcji drugiego.

Ekonomia

5

20. Punkty powyżej krzywej transformacji ilustrują alokacje dóbr nieosiągalne przy danych

możliwościach produkcyjnych.

21. Punkty poniżej krzywej transformacji ilustrują alokacje nieefektywne, tzn. takie, w których

nie wszystkie zasoby są wykorzystane do produkcji i można wytworzyć więcej jednego dobra,
nie zmniejszając produkcji drugiego.

22.

Mechanizm rynkowy to proces samoczynnego dostosowania wielkości popytu i podaży,
poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowagi.

23. Mikroekonomia. Zajmuje się zrachowaniami indywidualnymi cen i ilości.
24. Makroekonomia. Zajmuje się zrachowaniami gospodarczymi jako całość.
25. Wzrost popytu przedstawiany jest jako przesunięcie jego krzywej w prawo.
26. Punkt przecięcia z krzywą podaży wyznacza punkt równowagi cenowej danego produktu.
27. Cena rośnie, zmniejsza się popyt.
28. Rośnie dochód to zwiększa się popyt.
29. Ceteris paribus. Założenie, że pozostałe czynniki są niezmienne.
30. Rośnie dochód to zwiększa się popyt.
31. Cena rynkowa rośnie jeżeli rośnie wielkość podaży.
32. Dobra komplementarne to dobra potrzebne do używania innego produktu np. auto i benzyna.
33. Liczba konsumentów powoduje wzrost popytu rynkowego.
34. Liczba konsumentów zależy od przyrostu naturalnego i migracji.
35. Elastyczność to stopień reagowania popytu i podaży na warunki zmieniające ich wielkość.
36. Podaż staje się elastyczna w okresie długim, a nieelastyczna w okresie krótkim.
37. Okres krótki. Sytuacja , w które przedsiębiorą musi zaufać swoim zdolnością produkcyjnym w

celu dostosowania się do zmiany na runku.

38. Okres długi. Przedsiębiorca dostosowuje się do zmienionych.
39. Zwiększone nakłady produkcyjne = zwiększony popyt na pracowników.
40. Popyt jest mniej elastyczny niż podaż.
41. Nadprodukcja to większa podaż niż popyt.
42. Konsumenci dążą do maksymalizacji zysków z nabywanych towarów.
43. Nadwyżka konsumenta. Miara korzyści konsumenta. Różnica między użytecznością całkowitą

a wydatkami na zakup towaru.

44. Krzywa obojętności. Zbiór takich kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi

jednakowe zadowolenie.

45. Skala produkcji to miara ilości otrzymanego produktu przy uwzględnieniu ilości czynników

produkcji.

46. Indywidualny przedsiębiorca w warunkach konkurencji doskonałej wybiera taką wielkość, by

wielkość produkcji równała się cenie towaru.

47. Przedsiębiorą zwiększa swój zysk tak długo, jak jego dodatkowy przychód z ostatniej jednostki

sprzedawanego towaru jest większy niż koszt krańcowy.

48. Przychód krańcowy. Dodatkowy dochód z każdej kolejnej sprzedanej jednostki.
49. Obniżając cenę zwiększa się dochód krańcowy.
50. Wydatki rządowe. Zakupy dóbr i usług konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Np. utrzymanie

wojska.

51. Transfer. Przesunięcie dochodu od jednego podmiotu do drugiego bez otrzymywania dóbr czy

usług.

52. Aby uniknąć podwójnego liczenia PNB przy liczeniu produktu jako strumienia towaru

uwzględniamy wartość dóbr finalnych.

53. W przypadku liczenia produktu narodowego jako strumienia dochodu sumujemy wartości

dodatnie.

Ekonomia

6

54. Dochód osobisty od dochodu dyspozycji różni się tym, że nie zostały od niego odjęte podatki.
55. Ogólne oszczędności są sumą oszczędności netto osobistych, sp. akcyjnych i nadwyżek

rządowych.

56. Oszczędności netto rządu to różnice między dochodami a wydatkami państwa.
57. Ze substytutami mamy do czynienia, gdy wzrost ceny danego dobra zmniejsza wielkość popytu

na te dobro, a zwiększa popyt na inne.

58. Z dobrami komplementarnymi mamy do czynienia, gdy zmniejszenie popytu na dane dobro

powoduje zmniejszenie popytu na inne dobro.

59. Z dobrami naturalnymi mamy do czynienia, gdy wzrost popytu na dane dobro nie powoduje

żadnej zmiany popytu na inne dobro.

60. Elastyczność cenowa podaży nie ma wpływu na dochód ogólny.
61. Zagregowana podaż/ podaż globalna - odnosi się do wielkości produkcji którą przedsiębiorstwa

wytworzą i sprzedadzą przy danych cenach, danych zdolnościach produkcyjnych, kosztach.

62. Zagregowany popyt / popyt globalny - odnosi się do ilości jaka konsumenci, przedsiębiorstwa

i rządy będą kupować przy danych cenach, dochodach i innych ekonomicznych zmiennych,
które wpływają na popyt.

63. Wzajemne oddziaływanie globalnego popytu i podaży na siebie określi nam realny produkt

krajowy brutto, ceny, inflacja, poziom zatrudnienia.

64. Produkt narodowy brutto(PNB)- suma nowo wytworzonych dóbr i usług całej gospodarki w

ciągu roku. Jest wyrażony nominalne w cenach bieżących.

65. Dla równowagi w całej gospodarce ważne jest aby poziom oszczędności odpowiadał

poziomowi inwestycji.

66. Im wyższy poziom PNB tym większym dochodem do dyspozycji mogą rozporządzać podmioty.
67. Stopa % to mechanizm za pomocą którego polityka monetarna wywiera wpływ na gospodarkę.
68. Rośnie podaż pieniądza i zwiększa się jego ilość na rynku pieniężno- kredytowym tak, że jest

jego więcej niż zgłaszane zapotrzebowanie = obniża się stopa %.

69. Gdy stopa % maleje to zmniejsza się koszt inwestycji a to skłania przedsiębiorców do

zaciągania pożyczki.

70. Mniejsza podaż pieniądza niż zapotrzebowanie to rośnie stopa % co oznacza wzrost kosztów

inwestycji→ zniechęca przedsiębiorców do zaciągania pożyczek.

71. Wzrost stopy podatkowej = mniej dochodu do dyspozycji→ zniechęcenie do inwestowania.
72. Obniżenie stopy podatkowej może zachęcić przedsiębiorstwa do inwestowania.
73. Zmiana wielkości inwestycji prywatnej przyczynia się wielokrotnych zmian PNB.
74. Keynesowski model mnożnikowi określa, że wzrost prywatnych inwestycji spowoduje

wielokrotny wzrost produkcji i zatrudnienia, a spadek inwestycji wywoła skutek odwrotny.

75. Zmiany gdzie po okresie aktywności gospodarczej następuje spadek tej aktywności – stagnacja.
76. Pieniądz to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonuje się płatności za

dobra, usługi lub wywiązuje się z zobowiązań.

77. Szeroki pieniądz – są to aktywa pieniężne lub quasi-pieniądz.
78. Substytuty pieniądza (są to środki przechowywania wartości, łatwo można je zamienić na

pieniądz ale nie pełnią funkcji środka płatniczego, odznaczają się płynnością.

79. Płynność – szybkość i pewność z jaką dany aktyw finansowy może być zamieniony na gotówkę

w danym momencie; pełną ma tylko pieniądz.

80. Rynek papierów wartościowych – rynek gdzie kupuje, sprzedaje się obligacje emitowane przez

podmioty oraz akcje spółek.

81. Rynek pierwotny – nowo wypuszczone papiery wartościowe.
82. Rynek wtórny – kupno-sprzedaż papierów wartościowych, które zmieniają właścicieli.

Ekonomia

7

83. System bankowy: Bank Centralny, banki komercyjne, normy i zasady związane z

funkcjonowaniem systemu.

84. Banki są przedsiębiorstwami, w których główna funkcja gospodarcza polega na przyjmowaniu

wkładów i wypłacaniu gotówki na żądanie właściciela oraz udzielaniu pożyczek różnym
podmiotom.

85. Banki współcześnie utrzymują rezerwy czyli gotówkę i fundusze zdeponowane w Banku

Centralnym.

86. Rezerwy obowiązkowe – zapewniają bezpieczeństwo i płynność depozytu lub ich płatność na

żądanie (np. 10%).

87. System bankowy jako całość kreuje pieniądz bankowy, czyli oznacza to, że początkowy wkład

do jednego z banków przyczynia się do wielokrotnego pomnożenia pieniądza w systemie
bankowym.

88. Wielkość mnożnika kreacji pieniądza bankowego wpływa na wielkość wykreowanego

pieniądza bankowego a mnożnik kreacji zależy od stopy rezerwy obowiązkowej. Im większa
stopa tym mniejszy mnożnik.

89. Istotna rola Banku Centralnego – jako Bank Banków (udziela pożyczek bankom komercyjnym,

decyduje o poziomie rezerw obowiązkowych, wpływa na podaż czyli kreację pieniądza) oraz
jako Bank Rządu (przyczynia się do zmniejszenia deficytu budżetowego, jest bankiem
emisyjnym czyli emituje pieniądz ustalając jego cenę, wartość).

90. Bank Centralny decyduje o podaży pieniądza przez określenie stopy rezerw obowiązkowych,

prowadząc operacje otwartego rynku stopy dyskontowej.

91. Bank Centralny prowadzi operacje, których celem jest utrzymanie oficjalnych wartości cen,

operacje na międzynarodowych rynkach walutowych (dewaluacja to spadek wartości
pieniądza krajowego w stosunku do walut obcych, rewaluacja to wzrost wartości pieniądza
krajowego).

92. Bank Centralny reguluje działalność banków komercyjnych, prowadzi nad nimi nadzór. Banki

komercyjne muszą złożyć w nim depozyt; prowadzi politykę pieniężną (nadrzędna funkcja),
operacje otwartego rynku, stopę dyskontową, stopę rezerw obowiązkowych; wpływa na
poziom PNB, zatrudnienia, bezrobocia, poziom cen w całej gospodarce.

93. Operacje otwartego rynku- sprzedaż/kupno papierów wartościowych (głównie giełdowych), w

ten sposób Bank Centralny może ograniczać/zwiększać rezerwy bankowe.

94. Większa podaż pieniądza = spadek stopy procentowej – kredyt łatwiej dostępny, wzrost popytu

na inwestycje i na konsumpcję, wzrost produkcji i zatrudnienia – z czasem wzrost cen.

95. Stopa dyskontowa – cena pożyczki udzielonej przez Bank Centralny bankowi handlowemu, gdy

wzrosną rezerwy banku przez pożyczki to wpłynie to na zmianę kredytu i jego dostępność oraz
na podaż pieniądza i cenę.

96. Wzrost stopy dyskontowej = spadek pożyczek zaciąganych przez banki = spadek podaży

pieniądza najpierw w bankach potem w obiegu poza bankowym = wzrost stopy procentowej.
Zmiany stopy dyskontowej są rzadko używane.

97. Stopa rezerwy obowiązkowej wzrasta – wpływa to na wielkość mnożnika kreacji pieniądza

bankowego (spadek mnożnika i kreacji pieniądza bankowego = spadek podaży pieniądza).
Wzrost stopy procentowej – kredyt trudno dostępny = spadek inwestycji.

98. Bank Centralny to kredytodawca ostatniej instancji, od którego banki komercyjne, handlowe i

inne zawsze mogą uzyskać kredyt, by uchronić się w ten sposób od bankructwa.

99. Amplituda to rozpiętość między górnym punktem zwrotnym a dolnym punktem zwrotnym.
100.

Zwiększenie się amplitudy oznacza, że cykl ma charakter bardziej wybuchowy a

zmniejszenie jej oznacza złagodzenie przebiegu cyklu.

101.

Trend to długookresowy wzrost.

Ekonomia

8

102.

Neoklasyczna teoria wahań cyklicznych zakłada, że system sam może się naprawić.

103.

Czynniki zakłócające równowagę mają charakter egzogeniczny, a to powoduje

uruchomienie czynników endogenicznych przywracających stan równowagi.

104.

Cykl koniunkturalny jest zjawiskiem naturalnym.

105.

Teoria keynesistowska mówi, że czynniki zewnętrzne mogą jedynie zakłócać

endogeniczne procesy nie naruszając długotrwałego procesu gospodarczego.

106.

Teoria keynesistowska mówi, że wahania cykliczne wynikają z „reguł gry”.

107.

Zmiany rozmiarów inwestycji są określone przez wahania stopy zysków.

108.

Inwestycje indukowane to takie inwestycje, które spowodowane są zmianami dochodu

narodowego i konsumpcji.

109.

Luka czasowa. Efekt popytowy występuje już w trakcie realizacji danej inwestycji.

110.

Arytmia gospodarcza to wahania stopy wzrostu w gospodarce centralnie planowanej.

111.

Konkurencja niedoskonała, w której przedsiębiorstwa mają wpływ na poziom cen —

przez ograniczanie podaży mogą podwyższać ceny, czyli dysponują siłą monopolową;

112.

Elastyczność mieszana popytu dla dóbr komplementarnych jest ujemna, natomiast dla

dóbr substytucyjnych jest dodatnia.

113.

Optimum konsumenta znajduje się w miejscu styczności linii budżetowej z najwyżej

położoną krzywą obojętności. Jest to jedyny punkt, gdzie marginalna (krańcowa) stopa
substytucji równa się relacji cen dwóch dóbr konsumpcyjnych oraz użyteczności marginalnej.

114.

System pieniężny uwzględnia pieniądz w roli środka płatności jednostki

obrachunkowej.

115.

Algebraiczną formułą popytu na pieniądz jest zasada pierwiastka kwadratowego.

116.

Baza pieniądza obejmuje gotówkę i rezerwy.

117.

Stosunek nominalnego PKB do realnego PKB nazywamy deflatorem PKB

118.

Alokacja w sensie Pareto, gdy nie istnieje taka zmiana, która uczyniłaby sytuację

bardziej albo mniej korzystną.

119.

Krzywa popytu = dochody + cena

X

1. Kryteria ekonomii.

a. Odrębność układu.
b. Uniwersalność układu.
c. Systematyczność układu.
d. Nomotetyczność układu.
e. Pozytywność układu.

2. Na gospodarowanie składa się:

a. Produkcja i podział (dystrybucja).
b. Wymiana.
c. Konsumpcja.

Ekonomia

9

3. Procesy ekonomiczne:

a. Wolność gospodarcza.



Swoboda zatrudnienia.



Wolność inicjatywy gospodarczej.



Swoboda kapitalizacji.



Swoboda wyboru konsumpcji.

b. System ekonomiczny.
c. Swobodna konkurencja.

4. Cele makroekonomii:



Osiąganie wysokiego poziomu produktu narodowego.



Zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia i niskiego bezrobocia.



Utrzymanie stabilnego poziomu cen na wolnym rynku (zapobieganie inflacji).



Równowaga w wymianie międzynarodowej.

5. Dla osiągnięcia celów makroekonomicznych posługujemy się:



Polityką podatkową- wydatki rządowe i podatki.



Polityka monetarna- kontrola podaży pieniądza, oddziaływanie na stopy procentowe.



Polityka dochodowa- wpływanie na płace i ceny tak, by bezpośrednio pohamować inflację.



Zagraniczna polityka gospodarcza- polityka handlu zagranicznego(ogranicza lub ożywia
wymianę handlową), interwencja co do stopnia wymiany.

6. Elementy procesu gospodarczego:



Produkcja



Wymiana



konsumpcja

7. Funkcje Państwa:



Wydajność. Efektywność w regulacji gosp. zachowani.



Efektywność . Podział dochodu.



Stabilizacja. Włączenie się rządu do funkcji makroekonomicznych.

Ekonomia

10

8. Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub

zmniejszają popyt na dany artykuł, np.:



zubożenie konsumentów.



kampania reklamowa.



spadek ceny substytutu danego dobra.



wzrost ceny dobra komplementarnego.

9. Determinanty popytu:



Dochody konsumenta.



Cena.



Ilość gospodarstw domowych.



Istnienie, dostępność i cena dóbr substytucyjnych.



Gusta, preferencje i moda.



Dostępność i cena dóbr komplementarnych.



Sezonowość.

10. Determinanty podaży:



Koszt produkcji.



Postęp technologiczny.



Cena czynników produkcji.



Obniżka kosztów produkcji.



Warunki klimatyczne (czynniki naturalne).



Podatki.



Subsydia.



Rentowność produkcji.

11. Elastyczność:



Dochodowa.



Cenowa.

o Elastyczny. Gdy spadek ceny powoduje zwiększenie dochodu ogólnego.
o Równy 1. Gdy spadek ceny nie spowoduje zmiany dochodu ogólnego.
o Nieelastyczny. Gdy spadek ceny spowoduje spadek dochodu ogólnego.



Krzyżowa (mieszana).

12. Na elastyczność cenową podaży mają wpływ:



Stopień substytucyjności.



Rodzaj towaru.



Znaczenie towaru dla konsumenta.



Czas trwania zmiany ceny.

Ekonomia

11

13. Kontrola państwa przez podaż i popyt:



Podatki pośrednie.



Ograniczenie produkcji przez rząd.



Wprowadzenie cła.



Ustalenie ceny maksymalnej.

14. Koszty przedsiębiorstwa:



Koszty alternatywne. Nie mające wyrazu w środkach pieniężnych.



Koszty zewnętrzne. Naruszające stan środowiska.



Koszt stały. Ogólne wydatki, istniejące nawet wówczas, gdy produkcja równa się „0”.



Koszty zamienne. Niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Np. Benzyna,
prąd, woda.



Całkowite. Koszt produkcji, ogólne wydatki potrzebne do wytworzenia każdego poziomu
produkcji. wyraz pieniężny. Wyróżniony długi i krótki okres Marshalla.

o Koszt w okresie krótkim. Koszt stały + koszt zamienny.



Koszt krańcowy. Koszt, jaki ponosi przedsiębiorca przez zwiększenie produkcji.

15. Korzyści ze zwiększenia produkcji:



Stałe korzyści skali. Osiągamy wzrost produkcji taki sam, jak wzrost nakładu na wszystkie
czynniki produkcji.



Rosnące korzyści skali. Powiększenie nakładu na wszystkie czynniki powoduje wzrost
większy niż wzrost nakładu.



Malejące korzyści skali. Powiększenie nakładu na wszystkie czynniki powoduje wzrost
produkcji mniejszy niż wzrost nakładów.

16. Jawne mierzenie produktu narodowego:

a. Strumień towaru. Suma dóbr finalnych wytworzonych w danym czasie.
b. Strumień dochodu lub wynagrodzenia. Suma wynagrodzeń uzyskiwanych w całej

gospodarce za użycie czynników produkcji.

17. Inwestycje brutto:

a. Irrestacyjne. Koszty potrzebne dna stworzenie użytego kapitału rzeczowego. Remonty,

konserwacja.

b. Inetto. Nakłady potrzebne do wytworzenia nowego kapitału rzeczowego. Wybudowanie

nowego budynku.

18. Na kosz produkcji wpływają:



Ceny czynników produkcji.



Postęp technologiczny.



Pogoda.

Ekonomia

12

19. PNB jako strumień towarów uwzględnia:



konsumpcję .



krajowe inwestycje brutto.



wydatki rządowe.



eksport netto.

20. PNB a PNN – różnice:



PNB uwzględnia eksport netto(wymiana zagraniczna).



dochody osobiste- różnią się od PNN tym, że są pomniejszone o nierozdzielone zyski i
wypłacone ubezpieczenia społeczne, a równocześnie powiększone o płatności
transferowe.



dochód do dyspozycji/ rozporządzalny- są to dochody osobiste pomniejszone o
podatki- to czym każdy konsument dysponuje w danym czasie. Przeznaczone na
oszczędności lub konsumpcję.

21. WYDATKI, PODATKI RZĄDOWE i tzw. TRANSFERY – czyli tzw. polityka rządowa:
a. Transfery – tzw. ujemne podatki, tzn. emerytury, renty, stypendia. W modelu mnożnikowym

Keynesa zmiany wydatków rządowych wpływają na poziom wydatków społecznych, czyli
wpływają na popyt globalny tak długo jak istnieją niezatrudnione zasoby ekonomiczne; zmiany
wydatków rządowych będą wpływać na zmiany PNB.

b. Wydatki rządowe i podatki w innym sposób oddziałują na PNB.
c. Podatki – zmniejszają dochód do dyspozycji (przesunięcie krzywej konsumpcji).

22. Cykle koniunkturalne:

a. Ożywienie – następuje wzrost wydatków najpierw przedsiębiorstw potem gospodarstw

domowych, rośnie produkcja i zatrudnienie.

b. Rozkwit – ożywienia przekształca się w proces kumulatywny, który sam siebie napędza,

zwiększa się popyt na dobra kapitałowe i rosną wydatki na zakup dóbr konsumpcyjnych,
co przyczynia się do ożywienia w przemyśle wytwarzającym dobra konsumpcyjne.

c.

Recesja – boom staje się stanem niestabilnym, prowadzi w stan recesji. Przedsiębiorstwa
które rozpoczęły działalność w fazie rozkwitu stają się nierentowne.

d. Depresja / kryzys – charakteryzuje się ona niskim poziomem produkcji,

dużym bezrobociem i niskim poziomem wykorzystania mocy produkcyjnych.

23. Pieniądz pełni funkcję:

a. Środek wymiany – powszechnie stosowany przy kupnie - sprzedaży środek za pomocą

którego ludzie wymieniają towary według schematu towar  pieniądz  towar

b. Środek płatniczy – służy do regulacji zobowiązań zwłaszcza w transakcjach kredytowych
c. Jednostka rozrachunkowa – wyraża ceny, za jej pomocą prowadzone są rozliczenia
d. Jednostka przechowywania wartości czyli tezauryzacja – pieniądz gromadzi skarb, można

go użyć do zakupu dóbr i usług w przyszłości.

Ekonomia

13

24. Kreacja pieniądza wymaga spełnienia warunków:

a. Banki muszą otrzymywać nowe wpłaty.
b. Banki muszą udzielać pożyczek lub nabywać aktywa.
c. Muszą być podmioty zaciągające pożyczki lub sprzedające aktywa finansowe.
d. Banki muszą utrzymywać rezerwę.

25. Rodzaje wahań cyklicznych:

a. Cykl Kitchina. Ok 3,5 lat
b. Cykl Juglara. Ok 8-10 lat
c. Cykl Kondriatiewa. Ok 50-60 lat

26. Teorie wahań cyklicznych:

a. Teoria neoklasyczna



Teoria plam na słońcu (pojawienie się większej liczby plam na słońcu powoduje
nieurodzaj.



Teoria innowacji.



Teoria cyklu politycznego.

b. Teoria keynesistowska

27. Metody odziaływań państwa na przebieg cyklu koniunkturalnego:



Prowadzenie stymulacyjnej polityki fiskalnej.



Stabilizacja przez politykę pieniężną (monetarną).



Ekspansywnej polityki pieniądza.

28. Konkurencja niedoskonała obejmuje 3 struktury rynku:



Monopol.



Oligopol.



Konkurencję monopolistyczną.

29. Motywy popytu ludzi na pieniądz:



Transakcyjny



Przezorny



Spekulacyjny