Ekonomia- nauka społeczna o człowieku i jego zachowaniach, nauka o wyborach w sytuacji
ograniczonych bądź rzadkich zasobów. Nauka o dylematach i trudnych wyborach.

Zasób rzadki- to taki, na który popyt przy cenie równej zero przewyższa podaż bądź dostępną ilość.

Krzywa możliwości produkcyjnych- opisuje maksymalne możliwe do wytworzenia kombinacje dóbr.

Model- pewne uproszczenie rzeczywistości zaniedbujące mniej istotne aspekty danego zjawiska.

Prawo malejącej krańcowej produkcyjności- mówi, że wzrost nakładu o kolejne jednostki zwiększa
produkt, jednak przyrosty produkcji są coraz mniejsze.

Nakład- wszystko to, co jest wykorzystywane do produkcji.

Funkcja produkcji- zależność pomiędzy wielkością nakładów, a wielkością produktów.

Alokacja- to rozdysponowanie rzadkich zasobów pomiędzy alternatywne zastosowania.

Koszt alternatywny- najwyżej wyceniona z alternatyw, z której musimy zrezygnować aby podjąć
pewne działania.

Efektywność w sensie PARETO- to sytuacja, w której nie można poprawić sytuacji żadnej jednostki
bez jednoczesnego pogorszania sytuacji innych.

Alokacja jest efektywna w sensie PARETO- jeżeli nie można zwiększyć produkcji żadnego z dóbr bez
jednoczesnego zwiększenia produkcji pozostałych.

Ekonomia

1. Pozytywna- zajmuje się obiektywnym opisem rzeczywistości
2. Normatywna- wyraża sądy wartościujące

Zdania pozytywne są rozstrzygane na gruncie prawdy i fałszu.

Normatywne nie są ani prawdziwe, ani fałszywe.

Kwintesencją rynku jest wymiana kupno-sprzedaż.

Dobrowolna wymiana- dwie osoby muszą na niej skorzystać.

Popyt- to zapotrzebowanie na określone dobro w zależności od ceny i innych czynników.

D (p, m, ps, pk), gdzie

p-cena

m-dochód

ps-ceny dóbr substytucyjnych, podobnych, zamienniki

Pk-ceny dóbr komplementarnych

W przypadku dóbr normalnych wzrost dochodów konsumentów prowadzi do wzrostu
zapotrzebowania.

Dobra: normalne; niższego rzędu

Dobra normalne- to takie w przypadku, których wzrost dochodu konsumentów prowadzi do wzrostu
zapotrzebowania, natomiast jeżeli wzrost dochodu konsumentów prowadzi do spadku
zapotrzebowania, to mamy do czynienia z dobrem niższego rzędu.

Substytut- dwa dobra są substytutami, jeżeli wzrost ceny jednego z tych dóbr prowadzi do wzrostu
zapotrzebowania na to drugie.

Komplementarne- dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost ceny jednego z tych dóbr prowadzi
do spadku zapotrzebowania na to drugie.

Jeżeli dochody spadają, to zapotrzebowanie jest mniejsze.

Krzywa popytu zmienia się wraz ze zmianą czynników zewnętrznych.

Podaż- to zależność między ilością oferowaną przez sprzedawców, a ceną i innymi wielkościami
ekonomicznymi.

S (p, koszty produkcji, podatki)

Podatki

1. Pośrednie- od wydatków ( VAT, cło, akcyza)
2. Bezpośrednie- od dochodu, bądź majątku (PIT, CIT, katastralny, od psa itd.)

Gdy rosną podatki pośrednie cena wzrasta, podaż maleje

Gdy rosną podatki bezpośrednie rosną koszty w przedsiębiorstwach, spadek podaży.

Bezrobocie jest nadwyżką podaży.

Równowaga rynkowa (E)- to sytuacja, w której ilość oferowana przez konsumentów równa się
zapotrzebowaniu.

Nadwyżka konsumenta- suma korzyści osiągniętych z wymiany przez konsumentów.

Nadwyżka producenta- suma korzyści osiągniętych przez producenta w związku z wymianą.

Nadwyżka konsumenta + nadwyżka producenta = całkowita nadwyżka z wymiany

Strata pusta- to sytuacja w której nie dochodzi do potencjalnie korzystnej dla obu stron wymiany.

Statystyka- zajmuje się porównywaniem stany równowagi rynkowej, odpowiada na pytanie jak
zmieniają się ceny w równowadze i ilość w równowadze pod wpływem zmian czynników
zewnętrznych.

Cena minimalna- administracyjnie ustalona cena, poniżej której nie może dochodzić do transakcji
kupna-sprzedaży.

Cena maksymalna-, powyżej której nie można przedawać i kupować.

Cena maksymalna powyżej ceny równowagi nie wpływa na funkcjonowanie rynku, poniżej –
niedobór, nadwyżka popytu nad podażą.

Elastyczność cenowa popytu (Ep) - miara wrażliwości konsumentów na zmiany ceny, Odpowiada na
pytania, o ile % zmieni się zapotrzebowanie na określone dobro, gdy jego cena wzrośnie o 1%.

Popyt jest elastyczny wtedy, gdy zapotrzebowanie zmienia się w większym stopniu niż cena.

Popyt jest nieelastyczny wtedy, gdy zapotrzebowanie zmienia się w mniejszym stopniu niż cena.

W przypadku dóbr szybko zbywalnych popyt w krótkim okresie jest mniej elastyczny niż popyt w
okresie długim. W przypadku dóbr trwałego użytku ta relacja jest odwrotna. (elastyczność popytu w
krótkim okresie jest wysoka, a w długim niska.)

Elastyczność- to stosunek procentowej zmiany zapotrzebowania do procentowej zmiany ceny.

Jeżeli zapotrzebowanie zmienia się w większym stopniu niż ceny (%), to powiemy, że popyt jest
elastyczny.

W miarę wzrostu ceny, rośnie elastyczność.

Elastyczność cenowa produktów:

Q=100-p
R=p↑∙ Q↓, gdzie R-utarg
Kiedy popyt jest nieelastyczny należy podwyższać cenę.

Popyt jest nieelastyczny, co oznacza, że ceny zmieniają się w dużo większym stopniu niż sprzedaż.

Krzywa Laffer’a- to zależność między wysokością stóp podatkowych, a wielkością wpływów
podatkowych.

Elastyczność dochodowa popytu- miara wrażliwości konsumentów na zmianę dochodów. Odpowiada
na pytania: O ile % zmieni się zapotrzebowanie, gdy dochody konsumentów wzrosną o 1%.

Jeżeli:

Em› 0, to dane dobro jest dobrem normalnych

Em› 1, to dane dobro jest dobrem luksusowym

Em‹ 0, to dane dobro jest dobrem niższego rzędu

W przypadku dóbr luksusowych udział wydatków na dane dobro w całości wydatków rośnie wraz z
dochodem.

Eij (mieszana, krzyżowa) –miara wzrostu konsumentów na zmiany celu innych dóbr, odpowiada na
pytania: O ile % zmieni się zapotrzebowanie na dobro „j” , gdy cena dobra „i” wzrośnie o 1%.

Eij› 0 tzn., że „i” i „j” są substytutami.
Eij‹ 0 tzn., że „i” i „j” kosą dobrami komplementarnymi.

Preferencje- sposób uporządkowania koszyków od najgorszych do najlepszych.

Koszyki A i B są równoważne, jeżeli dają konsumentowi takie samo zadowolenie.

Krańcowa stopa substytucji (MRS) - opowiada na pytanie, jaka jest wartość jednego dobra, wyrażona
w jednostkach innego.

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji mówi, że ubytek kolejnych jednostek danego dobra,
należy rekompensować coraz większymi ilościami drugiego, aby zadowolenie konsumenta pozostało
niezmienione.

Jeżeli ceny i dochody rosną w tym samym stopniu to ograniczenie budżetowe nie zmienia położenia.

Koszyk jest optymalny, gdy krańcowa stopa substytucji równa jest stosunkowi cen :

Ścieżka ekspansji dochodu- pokazuje jak zmieniają się wybory konsumentów wraz ze wzrostem
dochodów.

Efekt substytucyjnej zmiany ceny to zmiana zapotrzebowania wynikająca ze zmiany relacji cen przy
założeniu niezmienionej siły nabywczej.

Efekt dochodowy – zmiana zapotrzebowania w relacji na zmianę siły nabywczej przy założeniu
niezmienionej relacji cen.
Efekt całkowity=efekt substytucyjny + efekt dochodowy

Paradoks Giffen’a- Im wyższa cena, tym większe zapotrzebowanie.

Podaż:

1. Konsumenci
2. Przedsiębiorstwa

Formy organizacyjno-prawne działania przedsiębiorstw:

1. Spółka jednoosobowa- właściciel ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne straty,

jednocześnie jest jedynym wierzycielem nadwyżki, zysk wypracowany przez
przedsiębiorstwo.

2. Spółka jawna- właściciele ponoszą solidarnie odpowiedzialność za ewentualne straty i

jednocześnie solidarnie dzielą wypracowaną nadwyżkę.

3. Spółka kapitałowa- każdy z właścicieli odpowiada za ewentualne straty, tylko do wysokości

swojego udziału. Nadwyżka jest dzielona proporcjonalnie do wysokości udziału.

Motyw zakładania i funkcjonowania przedsiębiorstw:
-zysk
-koszt alternatywny – koszt utraconych możliwości

Zysk księgowy:
Z=R-C
Rozróżniamy dwa rodzaje zysków. Księgowy i ekonomiczny.
Księgowy- to zwykła nadwyżka przychodów przedsiębiorstwa nad kosztami.

Miernik kondycji finansowej przedsiębiorstwa:
Z=R-C utarg

gdzie:
R- przychody- suma pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży oraz pobocznej działalności
przedsiębiorstwa
C- koszty- suma wydatków poniesionych przez przedsiębiorstwo, które wiążą się ze zużyciem
środków produkcji.

Majątek trwały- środki produkcji wykorzystywane w firmie przez okres dłuższy niż 1 rok.

Rachunek zysków i strat:
Jest to zestawienie przychodów i kosztów przedsiębiorstwa w danym roku rozliczeniowym. Stanowi
wielkość dynamiczną. Jest miernikiem dynamicznym tzn. posiada interpretację dla przedziału
czasowego.
Rachunek wyników:
-przychody ze sprzedaży
-przychody z działalności operacyjnej
-przychody finansowe
-koszty materiałowe
-koszty pracy
-amortyzacja
-koszty finansowe
-koszty usług zewnętrznych
-przekształcenie majątku trwałego w gotówkę

Bilans- miernik statystyczny, posiada interpretację w określonym momencie czasu, wykonywany na
zakończenie okresu rozliczeniowego, zestawienie aktywów i pasywów w przedsiębiorstwie.
AKTYWA
– to, nad czym firma sprawuje kontrolę

PASYWA
-źródła finansowania

- majątek obrotowy
-majątek trwały

-własne kapitały
-obce (np. kredyt)

Przepływy pieniężne (cash flow) - faktyczna ilość pieniądza wypracowana w przedsiębiorstwie w
ciągu okresu rozliczeniowego.

Amortyzacja wpływa na:
ZYSK ‹ CASH FLOW
Inwestycje:
ZYSK › CASH FLOW

Funkcje kosztów i utargu w przedsiębiorstwie:
Maksymalizacja zysku = nadwyżka utargu – nad kosztami

Utarg- część przychodów, suma pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży.

Koszt całkowity- suma wydatków przedsiębiorstwa w danym okresie.

Q-poziom produkcji
Z(Q) = R(Q) – C(Q)

Zysk zależy od poziomu produkcji.

Utarg i koszt krańcowy:

Utarg krańcowy- to zmiana utargu całkowitego, wynikająca ze sprzedaży kolejnej sztuki.

Koszt:
C(Q) = FC = VC (0)
gdzie:

FC- koszt stały

VC- koszt zmienny

Okres krótki w ekonomii, to taki, w którym nie wszystkie zmienne mogą swobodnie się kształtować.
W okresie krótkim przedsiębiorstwo nie ma pełnej kontroli nad ilością wykorzystywanych nakładów.
Koszt stały, koszt przy produkcji równej zero.
FC=C(0)
Koszty zmienne- koszty bezpośrednio związane z produkcją.
VC(Q)
VC(0)=0

Wydajność powoduje mniejszy koszt produkcji.

Koszt przeciętny całkowity:
Koszt całkowity przypadający na jednostkę produkcji,

( )

( )

( )

( )

Koszt zmienny – przypadający na jednostkę produkcji.

( )

( )

Koszt krańcowy –koszt wyprodukowania kolejnej jednostki.

Koszty przeciętne całkowite mają kształt U

C= FC + VC

AC= AFC +AVC

AFC= AC – AVC

Jeżeli zmieniają się koszty stałe, optymalny poziom produkcji nie zmienia się. Zmienia się jednak
wartość zysku.

Struktura rynkowa- to opis zachowań kupujących i sprzedających na danym rynku.

Konkurencja doskonała

1. Bardzo wielu sprzedawców i kupujących – wszyscy uczestnicy rynku są cenobiorcami
2. Sprzedawany produkt jest jednorodny- konkuruje się ceną
3. Nie istnieją bariery wejścia w rynek
4. Producenci i konsumenci posiadają pełną informację o cenach i jakości dóbr.

W konkurencji doskonałej, gdy producenci są cenobiorcami utarg krańcowy równy jest cenie:
Z(Q*)=R(Q*)-C(Q*)
C(Q*)=Q*∙AC(Q*)

Pg- cena graniczna- cena, powyżej której firma odnotowuje zysk, a poniżej straty.

Cena zamknięcia- to cena, poniżej której firma zamyka produkcję, a powyżej której produkuje dalej.

Produkujemy, gdy cena rynkowa jest wyższa od kosztów przeciętnych zmiennych.

Tabelki uzupełniane na zajęciach według wcześniejszych wzorów

Poziom

produkcji

1

2

3

4

5

6

C

100

140

160

200

260

340

AC

100

70

53⅓

50

52

56⅔

AVC

60

50

40

40

44

50

MC

60

40

20

40

60

80

AFC

40

20

13⅓

10

8

6⅔

Poziom

produkcji

1

2

3

4

5

6

C

50

80

100

130

170

220

AC

50

40

33⅓

32,5

34

36⅔

AVC

40

35

30

30

32

35

MC

40

30

20

30

40

50

AFC

10

5

3⅓

2,5

2

1⅔

Poziom

produkcji

1

2

3

4

5

6

C

60

100

145

185

225

294

AC

60

50

48⅓

46,5

45

49

AVC

50

45

45

44

43

47⅓

MC

50

40

45

40

40

69

AFC

10

5

3⅓

2,5

2

1⅔