23.02.2009 r.
Wykład I
CELE I NARZ
DZIA MAKROEKONOMII
CELE MAKROEKONOMII
" Produkcja:
- wysoki poziom (zarówno bezwzględny jak i w stosunku do rozporządzalnego
potencjału),
- wysoka stopa wzrostu,
" Zatrudnienie:
- wysoki poziom zatrudnienia,
- niski poziom bezrobocia przymusowego,
" stabilność poziomu cen i stosunki płac przy swobodnej grze sił rynkowych,
" bilansy zagraniczne:
- równowaga eksportu i importu,
- stabilność kursu waluty,
NARZ
DZIA MAKROEKONOMII:
" polityka fiskalna:
- wydatki publiczne,
- podatki,
" polityka monetarna:
- kontrola podaży pieniądza wywierająca wpływ na stopy procentowe,
" polityka dochodowa:
- od swobodnego kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli,
" stosunki międzynarodowe:
- polityka handlu zagranicznego,
- interwencjonizm w stosunku do kursów walutowych.
WZROST GOSPODARCZY  przyrost realnego PKB lub PNB.
PKB i PNB  podstawowe parametry określające produkcję - iloczyn ceny i ilości.
Potencjał (zasoby) gospodarki i efekty produkcji.
Dążenie do ograniczenia BEZROBOCIA DOBROWOLNEGO (wyżej cenią czas wolny 
nie aprobują płacy za daną pracę na rynku).
BEZROBOCIE PRZYMUSOWE  ludzie podejmą pracę za daną płacę, ale nie ma pracy.
INFLACJA  stabilność cen i płac przy swobodnej grze sił rynkowych  nie chodzi o stałość
cen (ich niezmienność)  żeby ceny zmieniały się mniej więcej o tyle samo co rok. Jeśli ceny
rosną, to jest to bodziec do aktywności gospodarczej.
DEFLACJA  negatywna z punktu widzenia rozwoju gospodarczego (spowalnia rozwój
gospodarczy).
INFLACJA UKRYTA  odgórne ustalanie cen -> puste półki.
1
RÓWNOWAGA EKSPORTU I IMPORTU (BILANS HANDLOWY)  jest nierealna
(jeśli już jest to równowaga zewnętrzna, czyli bilans płatniczy).
NARZ
DZIA MAKROEKONOMII:
" polityka fiskalna (budżetowa)  odpowiada za nią zawsze rząd,
" polityka monetarna  odpowiada za niÄ… zawsze bank centralny (w normalnych,
demokratycznych państwach)
POLITYKA MONETARNA I FISKALNA  powinny na siebie oddziaływać, ale być
niezależne od siebie.
RYNKOWA STOPA PROCENTOWA  ile kosztuje pieniÄ…dz? Czy jest tani?
POLITYKA DOCHODOWA  klasyczny przykład polityki dochodowej to popiwek
(podatek od ponad normatywnych dochodów) lub ustawa kominowa (ogranicza płace
w spółkach skarbu państwa).
DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO  są to czynniki, które mają wyjaśnić
zmiany i wahania poziomu dochodu narodowego w czasie. Czynniki te dzielÄ… siÄ™ na dwie
grupy:
1. Czynniki podażowe  mają zasadnicze znaczenie w określaniu tendencji rozwojowej
w długim okresie. Są one przedmiotem zainteresowania teorii wzrostu, gdyż określają
potencjał wytwórczy gospodarki, jej maksymalną zdolność produkcyjną. Natomiast
zupełnie odrębną sprawą jest stopień wykorzystania tych zdolności.
W tej kategorii czynników w ramach pojęcia produkcja - podaż globalna  wprowadza się
pojęcie produkcji potencjalnej i produkcji rzeczywistej,
2. Czynniki popytowe  one mają zasadnicze znaczenie w krótkim okresie, przy założeniu,
że potencjał produkcyjny, określony przede wszystkim przez zasób środków trwałych, jest
dany. W wielu teoriach przyjmuje się, że stopa wykorzystania posiadanego potencjału
zależy od czynników popytowych  popytu globalnego.
DETERMINANTY POPYTOWE:
" w tym podejściu przyjmuje się, że wielkość produkcji jest określana przez wielkość
popytu globalnego (AD),
popyt konsumpcyjny  człowiek
wydatek rządowy  instytucja kupując jedną rzecz mamy różne
inwestycja - uczelnia prywatna znaczenia zakupu
" popyt globalny (AD)  łączna wielkość planowanych wydatków na zakup dóbr i usług,
" krzywa popytu globalnego ilustruje poziom popytu globalnego odpowiadajÄ…cy
dowolnemu poziomowi dochodu produkcji
AD = C + I + G + NX  popyt globalny
" popyt globalny rozpatruje siÄ™ w trzech fazach:
1. Gospodarki zamkniętej (bez wymiany z zagranicą) i bez instytucji państwa
AD = C + I
2. Gospodarki zamkniętej z instytucją państwa
AD = C + I + G
2
3. Gospodarki otwartej z instytucją państwa
AD = C + I + G + NX
FAZA I  GOSPODARKA ZAMKNI
TA BEZ INSTYTUCJI PAC
STWA
" dwa z
ródła popytu na dobra i usługi
(a) popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych (C),
(b) popyt inwestycyjny przedsiębiorstw na nowe maszyny i budynki (I),
AD = C + I
POPYT KONSUMPCYJNY (C)  zależy od rozporządzalnych dochodów osobistych (Yd)
i wyboru między konsumpcją, a oszczędnościami (S).
FUNKCJA KONSUMPCJI:
1. Pokazuje związek między zamierzonym poziomem globalnej konsumpcji, a całkowitym
dochodem
lub
2. Pokazuje poziom zamierzonej konsumpcji całkowitej przy każdym poziomie
rozporządzalnych dochodów osobistych.
Konsumpcja
C C = C0 + KSK * Y
C0
Y
dochód/produkcja
C0  popyt konsumpcyjny autonomiczny, niezwiązany z poziomem dochodu. Część stała
konsumpcji niezależna od dochodu.
KSK (c)  parametr  krańcowa stopa konsumpcji (krańcowa skłonność do konsumpcji).
Jest to przyrost konsumpcji związany z przyrostem dochodu o jednostkę. Jest to część
każdego dodatkowego złotego rozporządzalnego dochodu, którą gospodarstwa domowe
pragną przeznaczyć na wzrost konsumpcji. KSK odpowiada za nachylenie funkcji
konsumpcji.
" C
KSK = KSK  <0;1>
" Y
KSK = 0,6 oznacza, że jeżeli dochód wzrasta o 1 zł to konsumpcja wzrośnie o 0,6 zł.
3
09.03.2009 r.
Wykład II
OSZCZ
DOŚCI  jest to część dochodu, która nie jest konsumowana.
FUNKCJA OSZCZ
DNOŚCI - pokazuje wielkość zamierzonych oszczędności przy
każdym poziomie dochodu. Ponieważ cały dochód jest albo oszczędzany albo konsumowany,
to funkcję oszczędności można wyprowadzić z funkcji konsumpcji i odwrotnie.
Oszczędności
S
S = - C0 + KSO * Y
Y
-C0
KSO  Krańcowa stopa skłonności do oszczędzania
" S
KSO =
" Y
KSK + KSO = 1 a więc: " KSK = 1 - KSO
" KSO = 1 - KSK
POPYT INWESTYCYJNY - wiąże się z zamienionym lub planowanym przez
przedsiębiorstwa powiększeniem zasobów kapitału trwałego oraz zapasów. Zależy
on głównie od przewidywań przedsiębiorstw co do tempa wzrostu popytu na ich produkty,
a nie od poziomu dochodu w gospodarce.
Przyjmujemy więc, że popyt inwestycyjny w całości ma charakter autonomiczny  niezależny
od poziomu dochodu.
Inwestycje
I
I
Y
Popyt globalny ma, więc postać: AD = C + I
4
AD
AD = C + S
C
I
C = C0 + KSK * Y
C0
Y
Krzywa popytu globalnego jest linią prostą. Jej położenie zależy od poziomu popytu
autonomicznego (C0 i I)  poczÄ…tek krzywej oraz KSK odpowiadajÄ…cej za kÄ…t nachylenia.
Zmiany położenia i ruch po krzywej AD:
(a) ruch po krzywej  zmiany w poziomie dochodu i produkcji,
(b) zmiana położenia (przesunięcie krzywej AD)  zmiany w poziomie popytu
autonomicznego.
AD = C + I
AD = C0 + KSK * Y + I
AD = C0 + I + KSK * Y
Autonomiczny
Sposoby wyznaczania równowagi:
1. Zrównanie wielkości planowanych globalnych wydatków (popytu globalnego)
z rozmiarami faktycznie wytworzonej produkcji
Y = AD
2. Wielkości produkcji przy których nieplanowana zmiana zapasów jest równa 0
NZZ = 0
3. Planowane inwestycje równe planowanym oszczędnościom
I = S
Ad. 1. Wprowadza siÄ™ liniÄ™ o nachyleniu 45°. Pokazuje ona wszystkie możliwe kombinacje
popytu i podaży zapewniające równowagę (wszystkie punkty o takich samych wartościach
na obu osiach)
5
AD
AD = C + I
45°
Y0 Y
MNOŻNIK  stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi
do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych. Jest on zawsze większy od 1,
bo każda zmiana w popycie autonomicznym (w tej fazie popycie inwestycyjnym  I )
uruchamia dalsze zmiany w popycie konsumpcyjnym. SÄ… one spowodowane reakcjÄ…
i dostosowaniem wielkości produkcji przedsiębiorstw do zmian, a tym samym dochodów
gospodarstw domowych.
Wartość mnożnika zależy od KSK. Im większa KSK tym większa wartość mnożnika.
Im mniejsza KSK tym mniejsza wartość mnożnika.
1
K =
1 - KSK
1
K =
KSO
" Y
K =
" I
Mechanizm działania mnożnika:
AD
AD1
AD0
" I
45°
Y0 Y1 Y
6
FAZA II  GOSPODARKA ZAMKNI
TA Z INSTYTUCJ
PAC
STWA
Wprowadzenie instytucji państwa powoduje konieczność uwzględnienia:
1) Wydatków rządowych,
" wydatki rządowe (G) są to wydatki państwa na zakup dóbr i usług,
" przyjmuje się, że G w całości mają autonomiczny charakter, a więc są trzecim
składnikiem popytu autonomicznego obok  C0 i  I ,
" w tych warunkach popyt globalny ma postać AD = C + I +G
Wpływ wydatków rządowych na popyt globalny i równowagę makroekonomiczną:
AD
AD1 = C + I + G
I
C1
AD0 = C + I
G
C = C0 + KSK*Y
G
I
C0
45°
Y0 Y1 Y
Krzywa AD przesuwa się w górę bez zmiany nachylenia oraz wzrasta poziom dochodu
gwarantujący równowagę.
2) Całego obszaru opodatkowania  wpływ państwa na AD przez sferę podatkową
" Podatki netto (NT)  jest to różnica między podatkami (głównie bezpośrednimi),
a płatnościami transferowymi:
NT = Td  B
A także iloczyn stopy podatkowej i dochodu:
NT = t * Y, gdzie: t  stopa podatkowa
Y - dochód
" Podatki netto wpływają na wielkość dochodów rozporządzalnych (Yd)
Yd = Y  NT, czyli: Yd = Y  t * Y => Yd = (1  t) * Y
Jeżeli zaś wiemy, że konsumpcja dana jest wzorem:
C = C0 + KSK * Yd
Gdy za Yd podstawimy wyznaczoną wielkość to uzyskamy:
7
C = C0 + KSK * (1-t) * Y
Mamy więc konsumpcję przedstawioną jako funkcję dochodu Y a nie Yd, mimo
iż uwzględniamy obecność państwa przez system podatkowy.
Nowa funkcja konsumpcji:
Konsumpcja
C = C0 + KSK * Y Zmienia siÄ™ nachylenie
funkcji konsumpcji,
natomiast jej poczÄ…tek
C = C0 + KSK * (1-t) * Y
pozostaje w tym samym
miejscu gdyż nie
zmienia siÄ™ konsumpcja
C0
autonomiczna (C0)
Y
Nachylenie funkcji konsumpcji zależy od:
(a) KSK  im wyższa jest KSK, tym funkcja C jest bardziej stroma i odwrotnie,
(b) t  stopy podatkowej  im wyższa  t tym bardziej płaska jest krzywa C
i odwrotnie.
Wpływ podatków netto na popyt globalny i równowagę makroekonomiczną:
AD
AD0 = C + I
AD1 = C1 + I
45°
Y1 Y0
Y
Na skutek zmian w popycie konsumpcyjnym następuje zmiana położenia krzywej
popytu globalnego i zmienia się nachylenie AD. Jest ono uzależnione od KSK i  t .
Zmniejsza się także poziom dochody gwarantujący równowagę.
8
A
ączny efekt wprowadzenia instytucji państwa:
AD
AD1 = C + I + G
AD2 = C1 + I + G
AD1 AD0
AD0 = C + I
G
45°
Y0 Y2 Y1 Y
Nowa krzywa popytu globalnego AD przesunęła się w górę i jednocześnie zmieniło
się jej nachylenie - stała się bardziej płaska.
AD = C + I + G
AD = C0 + KSK * (1  t) * Y + I + G
AD = C0 + I + G + KSK * (1  t) * Y
Aut.
W efekcie łącznym uwzględnienia wydatków rządowych G i podatków netto NT
wzrósł także poziom dochodu i produkcji gwarantujący równowagę, ale nie zawsze
tak jest.
AD0
AD
AD1
G
45°
Y1 Y0 Y
9
Warunki równowagi w sytuacji gospodarki zamkniętej z budżetem państwa:
(1) AD = Y (krzywa 45°)
(2) NZZ = 0
(3) I + G = S + NT
S = I + G  NT
S = I + (G  NT)
saldo budżetu
Formuła mnożnika z budżetem:
1
K = czyli:
1  KSK * (1  t)
1
K =
1  KSK + KSK * t
A także:
1
K =
KSO * (1  t)
KSK - zwiększa wartość mnożnika
KSO oraz  t zmniejsza wartość mnożnika, a tym samym pozytywnych efektów
mnożnikowych.
" Y
K =
" G
FAZA III  GOSPODARKA OTWARTA Z INSTYTUCJ
PAC
STWA
" do wskazanych wcześniej 3 składników popytu globalnego trzeba dodać kolejne dwa
składniki: eksport (X) i import (Z).
" Pełna postać popytu AD = C + I + G + X  Z
" ESKPORT nie zależy od poziomu dochodu w danej gospodarce  ma więc charakter
autonomiczny.
" IMPORT  jest funkcją dochodu. Im wyższy dochód tym wyższy dochód importu. Jego
poziom zależy od krańcowej skłonności do importu (KSI).
" Z
KSI =
" Y
" KSI  pokazuje, jaką część każdego dodatkowego złotego dochodu narodowego podmioty
krajowe chcą wydać na dodatkowy import.
Z = KSI * Y
10
Wykres funkcji eksportu i importu w zależności od Y:
X Z
Z
Deficyt
X
Nadwyżka
Y0 Y
Y0  dochód, który gwarantuje równowagę bilansu handlowego.
Wykres funkcji eksportu netto (NX):
NX
Nadwyżka
Y
Y0 Deficyt
NX
Przy niskim poziomie dochodu narodowego popyt na eksport jest większy niż na import
i mamy do czynienia z nadwyżką bilansu handlowego.
Gdy poziom dochodu jest wysoki pojawia siÄ™ deficyt handlowy i eksport netto
jest ujemny.
11
23.03.2009 r.
Wykład III
Popyt globalny i równowaga makroekonomiczna w gospodarce otwartej:
AD0 = C + I + G
AD
AD1 = C + I + G + NX
X
45°
Y2 Y1 Y0 Y
Y2  dochód równowagi bilansu handlowego
Gdy:
" NX > 0 to popyt globalny w gospodarce otwartej jest większy od popytu globalnego
w gospodarce zamkniętej z budżetem państwa (poniżej Y2),
" NX < 0 to popyt globalny w gospodarce otwartej jest mniejszy od popytu globalnego
w gospodarce zamkniętej z budżetem państwa (powyżej Y2),
" NX = 0 to popyt globalny w gospodarce otwartej który jest równy popytowi globalnemu
w gospodarce zamkniętej z budżetem państwa (dla Y2).
AD = C + I + G + NX
AD = C0 + KSK * (1  t) * Y + I + G + X  Z
AD = C0 + KSK * (1  t) * Y + I + G + X  KSI * Y
AD = C0 + I + G + X + KSK * (1  t) * Y  KSI * Y
AD = C0 + I + G + X + [KSK * (1  t)  KSI] * Y
Autonomiczne Współczynnik kierunkowy
składniki popytu prostej popytu zagregowanego
globalnego
Ostateczna postać krzywej popytu globalnego:
" początek przy wartości popytu autonomicznego składającego się z: C0, I, G, X,
" nachylenie zależy od KSK,  t oraz KSI [(1  t) * KSK  KSI]
12
MNOŻNIK w gospodarce otwartej
1
K =
1  [(1  t) * KSK  KSI]
1
K =
1  (1  t) * KSK + KSI
RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA w gospodarce otwartej:
1. Y = AD (kÄ…t 45°)
2. NZZ = 0
3. I + G + X = S + NT + Z
BUDŻET PAC
STWA - DA
UG PUBLICZNY
BUDŻET PAC
STWA
a) Pojęcie budżetu państwa  jest to plan finansowy państwa zawierający dochody
i wydatki związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.
Budżet państwa jest sporządzany ex ante, czyli z wyprzedzeniem na okres zwyczajowo
jednego roku i przybiera postać aktu prawnego zazwyczaj w formie ustawy.
Rok budżetowy nie musi się równać rokowi kalendarzowemu (w Polsce tak jest),
trwa dwanaście miesięcy np. w Kanadzie trwa od 1 kwietnia 2008 r. do 31 marca
2009 r.
Preliminarz budżetowy!
b) Cechy budżetu państwa:
1. Budżet państwa jest funduszem scentralizowanych zasobów pieniężnych
gromadzonych i dzielonych przez państwo w związku z realizacją zadań (funkcji)
państwa,
2. Gromadzenie środków budżetowych odbywa się z reguły w sposób przymusowy
(atrybut władzy),
3. Procesy gromadzenia i dzielenia dochodów za pomocą budżetu implikują zasady
ustrojowo  konstytucyjne (pozycja trzech rodzajów władzy),
4. Procesy gromadzenia i dzielenia przez państwo dochodów w budżecie zawsze mają
charakter nie tylko ekonomiczny, ale także społeczny,
5. Dochody budżetowe powstają w wyniku definitywnego (ostatecznego) przejęcia
ich przez państwo od różnych podmiotów,
6. Budżet państwa dotyczy działalności organów i podmiotów państwa w przeszłości
stąd też zawsze jest planem dochodów i wydatków państwa na z góry określony
czas,
7. Budżet państwa tworzą w rzeczywistości strumienie dochodów i strumienie
wydatków.
13
c) Funkcje budżetu państwa (są one ze sobą powiązane):
1. Redystrybucyjna (rozdzielcza)  polega na regulowaniu dochodów podstawowych
kategorii podmiotów występujących w gospodarce narodowej. Państwo dokonuje
korekty w poziomie dochodów przez system podatkowy i płatności transferowe,
2. Stabilizacyjna (wyrównawcza, kompensacyjna)  polega na wykorzystywaniu
budżetu państwa jako narzędzia państwa w celu łagodzenia cyklu koniunkturalnego
oraz zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarki,
3. Alokacyjna  polega na podejmowaniu działań z zakresu optymalnej alokacji
posiadanych zasobów w obszarze dochodów i wydatków budżetowych. Wiąże się z
wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
4. Ustrojowa  polega na tym, że każde państwo jest przede wszystkim narzędziem
zachowania danego ustroju społeczno  gospodarczego, jest atrybutem władzy,
5. Demokratyczna  jest to jedna z najważniejszych funkcji politycznych budżetu.
Polega na zainteresowaniu społeczeństwa opracowywaniem i wykonywaniem
budżetu, wpływie na te elementy,
6. Prawna  jedna z funkcji politycznych polegająca na tym, że budżet ma postać aktu
prawnego do uchwalenia którego niezbędna jest pewna większość w parlamencie
uzyskana w procesie wyborów powszechnych.
d) Zasady budżetowe:
1. Równowagi  dążenie do zrównoważenia poziomu wydatków budżetowych przez
wpływy budżetowe,
2. Powszechności (zupełności)  wymaga ujęcia w budżecie wszystkich dochodów
i wydatków państwa,
3. Jedności  głosi, że wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być objęte
jednym planem  budżetem,
4. Jawności  głosi konieczność prezentowania dochodów i wydatków społeczeństwa,
a praktycznie organom przedstawicielskim, organizacjom społecznym itd& ,
5. Przejrzystości  pozwalająca na rozpoznanie procesów zachodzących w obszarze
budżetu państwa,
6. Realności  postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków
budżetowych,
7. Gospodarności  wymaga racjonalnego, a więc i oszczędnego wydatkowania
środków budżetowych.
e) Dochody budżetu państwa  rodzaje dochodów publicznych:
1. Daniny publiczne  są klasycznym ciężarem nakładanym na gospodarstwa domowe
i przedsiębiorstwa. Ich główną cechą jest to, że podmiot ponoszący ciężar daniny
publicznej nie otrzymuje w zamian żadnego bezpośredniego świadczenia (korzyści)
- podatki, cła,
2. Dochody publiczne z majÄ…tku i praw majÄ…tkowych np. czynsze, dywidendy,
dochody ze sprzedaży majątku (prywatyzacja),
3. Pozostałe dochody:
" różnego rodzaju opłaty (skarbowe, sądowe, notarialne),
14
" składki na ubezpieczenia społeczne,
" składki na ubezpieczenia zdrowotne,
" składki na różne fundusze publiczne np. Fundusz Pracy.
PODATKI  są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane
przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie
wydatków państwowych. Płatnikami podatków mogą być osoby fizyczne i prawne.
Rodzaje podatków:
1. Podatki majÄ…tkowe i podatki od praw majÄ…tkowych np. podatek kastralny,
2. Podatki od przychodów  płaci się z związku z działalnością gospodarczą
i osiąganymi z tego tytułu przychodami,
3. Podatek od dochodów  przedmiotem opodatkowania jest dochód, najczęściej
dochód z pracy i dochód z prowadzenia działalności gospodarczej,
4. Podatki od wydatków (podatki konsumpcyjne)  to podatki nakładane na produkty
i usługi będące przedmiotem obrotu np. podatek obrotowy, podatek od wartości
dodanej VAT, akcyza.
15
06.04.2009 r.
Wykład IV
CA
O  opłata pobierana na towary wprowadzane, wywożone lub transportowane przez dany
obszar celny.
OPA
ATA  świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym,
jednostronnie ustalana i pobierana przez władze publiczne z tytułu określonych czynności
urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego np. opłaty skarbowe, notarialne,
sądowe, opłaty za wydanie dokumentów czy decyzji administracyjnych.
Wydatki budżetu państwa wiążą się z wypełnianiem przez państwo podstawowych funkcji,
a przede wszystkim:
" klasycznych funkcji publicznych państwa wewnętrznych i zewnętrznych (obrona
narodowa, bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, administracja
publiczna),
" socjalnych funkcji władz publicznych,
" ekonomicznych funkcji państwa
Wydatki publiczne (budżetowe) dzielimy na:
- wydatki realne albo rzeczowe (nabywcze)  stanowią one bezpośredni składnik popytu
globalnego (G),
- wydatki transferowe (wewnętrzne  z sektora publicznego do sektora publicznego
oraz zewnętrzne  z sektora publicznego do sektora prywatnego),
- wydatki krajowe,
- wydatki zagraniczne (państwo nie ma wpływu na to jak zostaną wykorzystane),
- wydatki bieżące,
- wydatki majÄ…tkowe,
- wydatki zmienne,
- wydatki stałe (obowiązkowe, ale ich poziom może ulegać zmianom),
- wydatki sztywne (nie można ich zmienić np. wydatki na obslugę długu publicznego),
- pozostałe wydatki,
- wydatki zdeterminowane  wydatki, które budżet państwa musi ponieść ze względu
na obowiązujące prawo, rząd natomiast nie może dowolnie regulować ich wielkości,
- wydatki elastyczne  wydatki, których wysokość może być regulowana przez rząd,
- wydatki szczebla centralnego,
- wydatki szczebla regionalnego,
- wydatki szczebla lokalnego.
Wydatki stałe `" wydatki sztywne
Stan budżetu:
- równowaga budżetowa,
- nadwyżka budżetowa  saldo budżetu państwa w którym dochody budżetowe są większe
od wydatków państwa w danym okresie (roku budżetowym),
- deficyt budżetowy - saldo budżetu państwa w którym dochody budżetowe są mniejsze
od wydatków państwa w danym okresie (roku budżetowym).
16
DA
UG PUBLICZNY  zobowiązanie sektora publicznego względem podmiotów
gospodarczych i osób prywatnych oraz zagranicy. Dług publiczny wzrasta wówczas,
gdy w sektorze publicznym występuje deficyt i trzeba pozyskać środki na pokrycie
tej nierównowagi. Nadwyżka budżetowa umożliwia zmniejszenie długu publicznego.
Rodzaje długu publicznego:
- dobrowolny,
- przymusowy,
- wewnętrzny  jest to łączne zobowiązanie państwa z tytułu wyemitowanych przez
państwo lub sektor publiczny papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów
skarbowych) oraz zaciągniętych kredytów wobec obywateli danego kraju. Jest to dług
lepszy od zewnętrznego gdyż spłata zaciągniętych kredytów trafia do obywateli, przez
co kapitał i produkcja pozostają w kraju,
- zewnętrzny  łączne zobowiązania państwa z tytułu wyemitowanych przez państwo
lub sektor publiczny papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych)
oraz zaciągniętych kredytów wobec podmiotów zagranicznych (publicznych
i prywatnych). Jest to dług gorszy od wewnętrznego gdyż spłata zaciągniętych kredytów
trafia do podmiotów zagranicznych, przez co produkcja i kapitał opuszcza dany kraj.
PIENI
DZ I SYSTEM PIENI
ŻNY
PIENI
DZ to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy
płatności za dostarczane dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań np. spłacamy dług,
EWOLUCJA PIENI
DZA  wynika ze zmian warunków wymiany:
- Barter (towar za towar)  wymiana bez pieniężna,
- Pieniądz towarowy  dodatkowo posiada wartość jako towar, nie tylko jako pieniądz
np. muszelki, kamyczki, krowy etc& ,
- PieniÄ…dz kruszcowy  odmiana pieniÄ…dza towarowego,
- Pieniądz papierowy (gotówkowy),
- Pieniądz symboliczny  środek płatniczy, którego wartość (siła nabywcza) znacznie
przewyższa jego koszt wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz
zastosowaniach,
- Pieniądz bankowy (bezgotówkowy).
17
20.04.2009 r.
Wykład V
FUNKCJE PIENI
DZA;
- środek wymiany (przy pomocy pieniądza możemy nabywać oraz sprzedawać dobra),
- jednostka rozrachunkowa (rozliczeniowa) (miernik wartości) (pieniądz pozwala
porównywać wartość dóbr),
- środek przechowywania wartości (środek tezauryzacji) (pieniądz jest wycofywany z
obiegu),
- miernik odroczonych płatności (środek płatniczy)  jednostka rozrachunkowa w długim
okresie (zobowiÄ…zania),
- pieniądz światowy (dolar, euro, funt szwajcarski, jen japoński, funt brytyjski).
POPYT NA PIENI
DZ  przez popyt na pieniądz (Md) rozumiemy pożądany przez
prywatne podmioty nie bankowe (gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa) stan ich
zasobów kasowych. Zakłada się więc, że podmioty gospodarcze oprócz innych aktywów
finansowych (akcji, obligacji itd.) chcą posiadać pewien określony zasób pieniądza (popyt na
gotówkę).
(instytucje finansowe i publiczność (gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa))
np. banki - kreujÄ… pieniÄ…dz
- istnieje wiele teorii objaśniających popyt na pieniądz, są to:
Klasyczna teoria popytu na pieniÄ…dz:
o podejście oparte na szybkości obiegu (velocity approach)  Irvin Fisher
Przez pojęcie szybkości obiegu rozumiał on przeciętną częstotliwość z jaką w
ciągu pewnego okresu jednostka pieniężna przechodzi z ręki do ręki.
Im większa jest szybkość obiegu pieniądza, tym potrzebne jest mniej pieniędzy w
celu zawarcia transakcji.
Równanie wymiany Fishera ma postać:
M * V = P * Y, gdzie
M  ilość pieniądza w gospodarce
V  szybkość obiegu
P  poziom cen
Y  dochód realny
Fisher przyjmuje, że w pewnym okresie czasu V oraz Y są stałe lub dane. Popyt na
pieniądz, czyli M zależy więc bezpośrednio od poziomu cen.
Popyt na pieniÄ…dz jest dodatni.
Równanie to jest prawdziwe także w drugą stronę  że poziom cen w gospodarce
zależy od ilości pieniądza. Dlatego też przyjmuje się, że klasyczna teoria popytu
na pieniądz tej postaci jest także teorią inflacji.
o podejście oparte na zasobach kasowych (Cambridge cash balance approach)
 A.C. Pigou, A. Marshall
Popyt na pieniądz jest uzależniony od częstotliwości wypłat.
18
Przy niezmieniajÄ…cych siÄ™ zwyczajach i warunkach instytucjonalnych systemu
płatności, podmioty gospodarcze potrzebują do wykonywania transakcji średnich
nominalnych zasobów kasowych odpowiadających określonej stałej części swoich
nominalnych zasobów.
C
Md =
2
C
4000 => Md = 2000
4000 => Md = 1000
2000 2000
4000
2000
1 2 3 4 t
Keynesowska teoria popytu na pieniÄ…dz
Teoria popytu Johna Maynarda Keynesa opiera siÄ™ na motywach trzymania pieniÄ…dza
w formie gotówki:
o motyw transakcyjny
Mt = Mt(Y)  im większy dochód, tym większy popyt na pieniądz
o motyw przezornościowy (ostrożnościowy)
Mp = Mp(Y)  im większy dochód, tym większy popyt na pieniądz
o motyw spekulacyjny
Ms = Ms(r)  im wyższa jest stopa procentowa (=cena pieniądza), tym mniejszy
popyt na pieniÄ…dz
 świadome i celowe zachowanie
o łączny popyt na pieniądz zgłaszany przez podmioty gospodarcze jest sumą
popytu wynikającego z trzech motywów
Md = Mt(Y) + Mp(Y) + Ms(r)
Post-keynesowskie teorie popytu na pieniÄ…dz
o transakcyjny popyt na pieniÄ…dz wg Baumola,
o teoria optymalnego zasobu ostrożnościowego wg Whalena i Tsianga
o spekulacyjny popyt na pieniądz w ujęciu portfolio wg Tobina
19
 Popyt na pieniądz w ujęciu M Friedmana
o Funkcja popytu na nominalne salda pieniężne przedstawia się u Friedmana
następująco:
MD = p * f * (rB, rE, p, h, y, u)
o Realny popyt na pieniądz przedstawia się u Friedmana następująco:
MD
= f * (rB, rE, p, h, y, u)
p
MD  popyt na nominalne salda pieniężne
p  absolutny poziom cen
rB - stopa dochodowości obligacji
rE  stopa dochodowości akcji
p  wskaz
nik zmian cen (wskaz
nik dochodowości dóbr rzeczowych)
h  stosunek majÄ…tku ludzkiego do pozaludzkiego
y  dochód trwały
u  inne czynnik np. zmiana gustów jednostek
Popyt na pieniądz jest tym wyższy im niższa jest stopa dochodowości akcji,
obligacji, dóbr rzeczowych oraz stosunek majątku ludzkiego do pozaludzkiego, a
także im wyższy jest dochód trwały.
Podsumowanie popytu na pieniÄ…dz
Funkcja popytu na pieniądz (dla określonego dochodu)
r
Y1 > Y (wzrost dochodu)
Y2 < Y (spadek dochodu)
Md (Y1)
Md (Y)
Md (Y2)
20
04.05.2009 r.
Wykład VI
ZASOBY PIENI
ŻNE
" Zasoby pieniężne (podaż pieniądza  Ms)  suma wszystkich zidentyfikowanych form
pieniądza posiadanych przez ludność (w odróżnieniu od pieniędzy posiadanych przez
banki) w danym momencie czasu.
" Zasoby pieniężne mierzymy różnymi agregatami (różne metody pomiaru)
- Największy agregat pieniężny to BAZA MONETARNA (BM) (zasób pieniądza
wielkiej mocy - H)  jest to suma gotówki w obiegu u klientów oraz gotówki w
bankach (nie ma znaczenia w jakich jest rękach).
Na bazie BM kształtuje się kolejny agregat pieniężny M1, który jest funkcją bazy
monetarnej.
- Agregat M1  jest to całość zasobów pieniężnych (pieniądza papierowego i monet)
posiadanych przez ludność, rachunków płatnych na żądanie w bankach komercyjnych
oraz czeków podróżnych.
BM M1
Gotówka w systemie
pozabankowym
M1 = mnożnik kreacji pieniądza * BM
Cp + 1
Mnożnik kreacji
=
pieniÄ…dza
Cb + Cp
Gdzie:
Cp  zmieniona stopa gotówkowa sektora prywatnego
Cb  zmieniona stopa rezerw gotówkowych banków
Im niższa wartość Cp i Cb tym większa wartość mnożnika kreacji pieniądza przez
banki.
- Agregat M2  zawiera w sobie wszystkie składniki zaliczane do M1 + rachunki
oszczędnościowe i małe rachunki terminowe, certyfikaty depozytowe oraz rachunki
rynku pieniężnego i inne aktywa o wysokiej płynności.
21
M1 < M2
M1
M2
- Agregat M3  zawiera wszystkie składniki agregatu M2 + duże salda rachunków
terminowych oraz rachunki w funduszach wzajemnego oszczędzania podmiotów
gospodarczych na rynku pieniężnym.
M1 < M2 < M3
M1
M2
M3
- Agregat L (Liquidity  płynność)  zawiera wszystkie składniki agregatu M3 oraz
inne płynne aktywa nie objęte pozostałymi agregatami, takie jak waluta bankowa,
dokumenty handlowe.
M1 < M2 < M3 < L
M1
M2
M3
L
Podstawowy agregat w Polsce - M3.
22
SYSTEM BANKOWY
" Ewolucja systemu bankowego -> podręcznik
" System banków:
(a) Bank centralny  prowadzi politykę pieniężną w danym państwie. Jest on instytucją
niezależną od rządu, chociaż obie te instytucje powinny ze sobą współpracować.
Banki centralne wywodzą się z banków prywatnych  > najpierw były bankami
emisyjnymi, ale w latach 20 XX wieku pojawiła się potrzeba nacjonalizacji banków ->
teraz sÄ… to banki publiczne.
Funkcje banku centralnego:
- jest bankiem banków  nie ma ważniejszego banku, dba o stabilność systemu
bankowego:
o udziela pozwoleń na prowadzenie działalności bankowej,
o pozostałe banki muszą się stosować do zaleceń banku centralnego,
o pozostałe banki przedstawiają bankowi centralnemu swoje sprawozdania
finansowe,
o prowadzi rachunki banków komercyjnych.
- jest bankiem państwa  prowadzi rachunek Skarbu Państwa:
o zarządza długiem publicznym (zajmuje się emisją i dystrybucją papierów
dłużnych w imieniu Skarbu Państwa),
o przestrzega terminowości spłat rat kredytowych,
o rozlicza transakcje Skarbu Państwa,
o zajmuje siÄ™ transakcjami walutowymi
Bank centralny nie może finansować deficytu budżetowego, ale może przekazać
całość lub część wpływów do budżetu państwa.
- jest kredytodawcą ostatniej instancji dla sektora bankowego  pożycza na
wysoki procent i wymaga zabezpieczenia w postaci papierów wartościowych,
- określa realną podaż pieniądza (zgodnie z przyjętym agregatem)  jest to
zwiÄ…zane z funkcjÄ… emisyjnÄ… oraz monitorowaniem inflacji,
- prowadzi politykę kursu walutowego  w przypadku kursów stałych (jeśli kurs
walutowy odchyla się od kursu rynkowego, to bank centralny musi interweniować,
Polska: cele inflacyjne banku centralnego ( + 2,5 % )  maksymalnie 3 %
-
Instrumenty oddziaływania banku centralnego - nie musi korzystać ze
wszystkich:
- stopa rezerw obowiązkowych  jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych
do wkładów, które narzuca bank centralny bankom komercyjnym np. w Polsce
wynosi 3,5 %,
Stopy redyskonta w Polsce wynoszÄ… na chwilÄ™ obecnÄ… 0,9%
- depozyty specjalne  bank centralny nakłada na banki komercyjne obowiązek
złożenia pewnej kwoty w depozyt banku centralnego (nie jest to związane z
23
wkładu w bankach np. może nałożyć na jeden bank komercyjny depozyt, na inny
już nie, różne kwoty depozytów dla różnych państw),
- podstawowe stopy procentowe (albo stopy procentowe banku centralnego):
Przykład Polski:
o kredytowe (3):
stopa lombardowa (5,25 % od 26.03.2009 r.)  najwyższa podstawowa
stopa podstawowa banku centralnego, związana z zastawem papierów
wartościowych,
stopa redyskonta weksli (obecnie wynosi 4% w Polsce)  koszt jaki
banki komercyjne muszą zapłacić za wcześniejszy wykup weksli,
stopa referencyjna (3,75 %)  najniższa stopa podstawowa, jest stopą
bazową w Polsce. Określa minimalną rentowność 7-dniowych bonów
pieniężnych
W przeszłości była jeszcze stopa kredytu refinansowego.
o depozytowa (1)  zazwyczaj jest jedna (może być różnicowana np. według
waluty):
wynosi 2,25% w skali roku. Problem w Polsce: zamiera akcja kredytowa 
obawa przed dużym ryzykiem -> banki mają olbrzymie depozyty w banku
centralnym -> bank centralny nie puszcza w obieg pieniÄ…dza.
- operacje otwartego rynku  polegajÄ… na sprzedawaniu bÄ…dz
kupowaniu papierów
wartościowych na rynku w zamian za gotówkę:
bank centralny sprzedając papiery wartościowe zabiera gotówkę z obiegu i
zmniejsza podaż pieniądza,
bank centralny kupując papiery wartościowe dostarcza gotówkę do obiegu i
zwiększa podaż pieniądza,
operacje otwartego rynku wpływają na podaż pieniądza poprzez zmianę bazy
monetarnej (BM), natomiast podstawowe stopy procentowe, rezerwa
obowiązkowa i depozyty specjalne wpływają na podaż poprzez zmiany
mnożnika kreacji pieniądza.
M1 = mnożnik kreacji pieniądza * BM
(b) Banki komercyjne (uniwersalne).
(c) Banki specjalistyczne (np. rolne, hipoteczne, towarzystw ubezpieczeniowych).
Polska  system dwustopniowy: bank centralny + banki komercyjne (czasem pojawiajÄ…
siÄ™ banki specjalistyczne).
24
Podsumowanie popytu podaży
Funkcja podaży pieniądza
r Ms
Ms
Równowaga na rynku pieniężnym
r Ms
rE E
Md, Ms
Zmiany stanu równowagi:
1) zmiana podaży pieniądza przy nie zmienionym popycie
r Ms Spadek podaży  podnosi się
Ms1 Ms2
cena pieniÄ…dza
Wzrost podaży  spadek ceny
pieniÄ…dza
rE2 E2
rE E
rE1 E1
Md, Ms
25
2) zmiana popytu na pieniądz przy niezmienionej podaży
r
Ms
rE1 E1
Md1
rE E
Md
rE2 E2 Md2
Md, Ms
3) jednoczesna zmiana popytu i podaży pieniądza
26
18.05.2009 r.
Wykład VI
BEZROBOCIE
1. PODSTAWOWE POJ
CIA RYNKU PRACY
" ludność w wieku produkcyjnym  granice wieku produkcyjnego są określone
w każdym kraju, zwyczajowo w formie ustawy,
" zasób siły roboczej (ludność aktywna zawodowo) (Sr)  są to osoby pracujące lub
poszukujące pracy na typowych warunkach zwłaszcza płacowych w gospodarce,
" współczynnik aktywności zawodowej (Az)  to stosunek liczby aktywnych
zawodowo czyli zasób siły roboczej (Sr) do liczby ludności w wieku produkcyjnym
(Lp). Im wyższy jest ten współczynnik, tym większa część ludności w wieku
produkcyjnym chce pracować zawodowo.
Sr
Az =
Lp
" BEZROBOCIE (B)  bezrobotni  są to osoby w wieku produkcyjnym, które są
zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w
gospodarce oraz pozostające bez pracy pomimo podjęcia poszukiwań pracy.
" STOPA BEZROBOCIA (b)  jest to stosunek liczby bezrobotnych (B) do zasobów
siły roboczej (Sr).
B
b =
Sr
2. METODY POMIARU BEZROBOCIA
a. Metoda wykorzystywana w statystyce urzędów pracy:
- Powiatowe Urzędy Pracy (Polska),
- w tym przypadku bezrobotni to osoby:
o zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy,
o pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach z wyjątkiem szkół
wieczorowych i zaocznych,
o zarejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:
ukończyły 18 lat,
nie ukończyły 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyz
ni),
nie nabyły praw do emerytury,
nie są właścicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego,
nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej.
b. Metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności
(BAEL):
- w tym przypadku do bezrobotnych zalicza się osoby, które spełniają jednocześnie
trzy warunki:
o w okresie badanego tygodnia nie pracowały nawet przez okres 1 godziny,
o aktywnie poszukujÄ… pracy,
o są gotowi podjąć pracę w badanym lub następnym tygodniu.
27
3. RYNEK PRACY
" popyt na pracę (Ld)  zakłada odwrotną zależność pomiędzy stawką płacy, a
wielkością zatrudnienia w danym okresie. Przy wyższej stawce płacy pracodawcy
będą zatrudniać mniej pracowników, niż przy niższej stawce pracy.
Popyt na pracę zgłasza przedsiębiorstwo, pracodawca.
- Determinanty popytu:
o cena dóbr wytwarzanych przez przedsiębiorstwa,
o zmiany w zapotrzebowaniu na dobra wytwarzane przez dane przedsiębiorstwo,
o wydajność pracy (im wyższa wydajność pracy tym wyższy popyt na pracę).
Popyt na pracę ma charakter pochodny. Oznacza to, że wynika on w dużej mierze z
popytu na dobra i usługi wytwarzane przez przedsiębiorstwa. Im większy popyt na
towary lub usługi tym większy popyt na pracę służącą do ich wytworzenia.
" podaż pracy  przedstawia dodatnią zależność pomiędzy poziomem płac realnych, a
liczbą pracowników na rynku pracy w danym okresie. Przy wyższych stawkach płac
więcej pracowników będzie skłonnych pracować i to dłużej niż przy niższych.
W praktyce po stronie podaży pracy mamy do czynienia z dwiema krzywymi podaży:
a) efektywna podaż pracy (Lse),
b) potencjalna podaż pracy (Lsp).
stawka
płacy
Lse
Lsp
C D E
P
A
Pr B
Ld
LR L
A  równowaga rynku pracy (przecięcie popytu na pracę (Ld) z podażą pracy (Lse),
R  płaca równowagi rynku pracy,
LR  poziom zatrudnienia przy płacy równoważącej rynek pracy.
W sytuacji równowagi płacy ZAWSZE istnieje bezrobocie (Bezrobocie dowolne).
Bezrobocie dobrowolne  osoby, które nie chcą podjąć pracy za płacę obowiązującą
na rynku.
AB  bezrobocie dobrowolne (różnica między Lsp i Lse).
CE  łączne bezrobocie (różnica między Lsp a Ld) przy cenie P
DE  bezrobocie dobrowolne
CD  bezrobocie przymusowe (różnica między Lse a Ld)
28
Bezrobocie przymusowe  osoby pozostające bez pracy mimo tego, że są gotowe ją
podjąć za płace obowiązującą na rynku.
4. RODZAJE BEZROBOCIA
- bezrobocie naturalne,
- bezrobocie frykcyjne (krótkookresowe),
- bezrobocie strukturalne,
- bezrobocie koniunkturalne (cykliczne),
- bezrobocie ukryte,
- bezrobocie dobrowolne,
- bezrobocie przymusowe.
5. PRZYCZYNY BEZROBOCIA
6. SPOSOBY ZWALCZANIA BEZROBOCIA
INFLACJA
1. POJ
CIE INFLACJI
" Inflacja  jest to proces przyrostu przeciętnego poziomu cen i kosztów w pewnym
okresie czasu,
" Deflacja  spadek przeciętnego poziomu cen i kosztów w pewnym okresie czasu.
2. MIERNIKI ZMIAN POZIOMU CEN
a) wskaz
nik cen dóbr konsumpcyjnych (CP1)  pokazuje procentową zmianę
przeciętnego poziomu cen, dóbr i usług konsumpcyjnych w pewnym okresie czasu.
Mierzy koszt pewnego koszyka dóbr.
b) wskaz
nik cen dóbr inwestycyjnych (PP1) [wskaz
nik cen zbytu, cen hurtowych] 
pokazuje procentową zmianę przeciętnego poziomu cen, dóbr i usług produkcyjnych
w pewnym okresie czasu. Służy do mierzenia cen w miejscu pierwotnej sprzedaży
dóbr.
c) Deflator PKB  obejmuje zmiany cen wszystkich dóbr i usług wytwarzanych w
gospodarce
" Inflacja średnioroczna  procentowy wzrost średniego poziomu cen dóbr i usług w
stosunku do średniego poziomu cen dóbr i usług w roku poprzednim,
" Inflacja grudzień do grudnia  procentowy wzrost poziomu cen dóbr i usług w
grudniu danego roku w stosunku do poziomu cen w grudniu roku
poprzedniego
3. RODZAJE INFLACJI
a) Podział ze względu na tempo zmian poziomu cen
- inflacja umiarkowana  ceny rosną powoli, jednocyforwo (mniej niż 10 % w
skali roku), oczekiwania są stabilne, umowy można zawierać w wielkościach
nominalnych, nie muszą być indeksowane ze względu na inflację (na cechę
inercyjności),
- inflacja galopująca  ceny rosną wg. stóp dwu  lub trzycyfrowych (np. 20% -
200% w skali roku). Przy takiej inflacji pojawiają się zniekształcenia gospodarcze.
Indeksuje się wartość kontraktów albo do wskaz
nika zmian cen albo do kursu
29
obcej waluty. Realne stopy procentowe sÄ… ujemne, PieniÄ…dz traci szybko na
wartości. Zaczyna się ucieczka od pieniądza.
- hiperinflacja  ceny rosną bardzo szybko wg. stóp dwu- lub trzycyfrowych ale w
skali miesiÄ…ca lub nawet tygodnia. Gospodarka praktycznie odchodzi od obrotu
pieniężnego. Pieniądz nie przedstawia sobą praktycznie żadnej wartości.
b) Podział ze względu na czynnik ją wywołujący
- monetarna teoria inflacji (znane już pojęcie popytu na pieniądz)
M * V = P * Y
V oraz Y są stałe w czasie, a więc P zależy od M, czyli ilości pieniądza w obiegu
w ujęciu nominalnym.
Im więcej pieniądza w obiegu, tym wyższy poziom cen (inflacja).
- inflacja ciÄ…gniona przez popyt (inflacja popytowa)  jej istotÄ… jest zderzenie
zbyt dużych wydatków pieniężnych z ograniczoną podażą dóbr, jaka może być
wytworzona przy pełnym zatrudnieniu. Ludzie konkurując o ograniczony zasób
dostępnych dóbr i usług ciągną ceny w górę.
- inflacja pchana przez koszty (inflacja kosztowa)  występuje gdy koszty
produkcji rosną szybciej chociaż nie występuje nadwyżkowy popyt na dobra czy
czynniki wytwórcze. Krzywa podaży globalnej pchana jest w górę. Presja
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & wówczas, gdy związki
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ., podnoszÄ…c ceny.
4. SKUTKI I KOSZTY INFLACJI
KRZYWA PHILLIPSA
Określa warunki wymiany pomiędzy inflacją a bezrobociem.
1. Krzywa Phillipsa w krótkim okresie
stopa
inflacji
B
LB
A
LA
UB UA Stopa bezrobocia
30
Warunki wymiany między inflacją, a stopą bezrobocia pozostają stabilne tak długo jak
długo stopa inflacji inercyjnej pozostaje niezmieniona. Gdy tylko zmieni się stopa
inflacji inercyjnej krótkookresowa krzywa Phillipsa przesunie się (w górę lub w dół).
2. DÅ‚ugookresowa krzywa Phillipsa
W długim okresie jedynym poziomem bezrobocia mogącym współistnieć ze stabilną
stopą inflacji jest jego naturalna stopa bezrobocia. Czyli długookresowa krzywa
Phillipsa jest liniÄ… pionowÄ… w punkcie naturalnej stopy bezrobocia. W innym
przypadku nakręcimy spiralę inflacjną.
stopa
inflacji
Naturalna
Stopa bezrobocia
stopa bezrobocia
31