WYKA
AD 1: WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII. GA
ÓWNE PROBLEMY BADAWCZE,
METODOLOGIA BADAC
.
1. Podział ekonomii na mikro- i makroekonomię upowszechnili: Ragnar Frisch (1933r.) i John
Maynard Keynes (1936r.).
2. Makroekonomia zajmuje się badaniem wzajemnych związków zachodzących w gospodarce jako
całości za pomocą agregatowych wielkości ekonomicznych.
3. Agregacja  proces sumowania, Å‚Ä…czenia, dodawania.
4. Zmienne agregatowe mogą występować w postaci:
a. Zasobów  przedstawiają pewne wielkości ekonomiczne w jednostkach naturalnych lub
pieniężnych na określony dzień np. na dzień 1 stycznia bieżącego roku, na koniec kwartału
lub koniec roku.
b. Strumieni  w danym okresie czasu, np. w ciągu miesiąca, kwartału czy roku.
Szczególną rolę odgrywa cena, która nie jest ani zasobem ani strumieniem. Jest traktowana jako
współczynnik (ratio) określający stosunek pomiędzy dwoma strumieniami.
Np. DEFLATOR produkcji (PKB)
Strumień
Strumień zwiększający Zasób
zmniejszajÄ…cy
Produkcja Zapasy wyrobów gotowych Sprzedaż
Inwestycje Majątek produkcyjny (kapitał
Amortyzacja (zużycie)
trwały)
Dochody (dotacje z UE, podatki, Budżet państwa
Wydatki
cło)
5. Problemy wynikajÄ…ce z procedury agregacji zmiennych ekonomicznych:
a. Agregacja wielkości ekonomicznych wymaga przyjęcia odpowiednich jednostek pomiaru:
. Mierzenie agregatów w jednostkach fizycznych ma ograniczony zakres (można
mierzyć zasoby siły roboczej, bezrobotnych, zatrudnionych)
. Częściej w procesach agregacji wykorzystuje się jednostki pieniężne  istnieje
konieczność rozróżnienia wartości nominalnych od realnych.
Polska PKB
2010 100 100 szt. x 1zł
100 szt. X 2zł
2011 200
200 szt. X 1zł
Trudno ocenić czy jest to
Wartość nominalna
zjawisko pozytywne
Wartość nominalna (np. produkcji)  wartość wyrażona w cenach bieżących tj. obowiązujących w okresie
wytwarzania dobra.
Wartość realna (np. produkcji)  wartość wyrażana w cenach stałych z pewnego okresu bazowego.
Deflator  określa zmianę poziomu cen w gospodarce, czyli jest jednym z mierników inflacji.
Nominalna wartość Realna wartość
Dobro Ilość wytworzona Cena jednostkowa
produkcji produkcji
1991 1995 1991 1995 1991 1995 1991 1995
100 x 2zł 150 x 4zł 100 x 2 150 x 2
Dobro X 100 150 2 4
=200 = 600 = 200 = 300
Dobro Y 100 140 4 6 100 x 4zł 140 x 6zł 100 x 4 140 x 4
1
=400 = 840 = 400 = 560
Suma: 600 1440 600 860
1991r.  rok bazowy, potrzebny do obliczenia wartości realnej
WNIOSEK: Ceny w roku 1995 były wyższe o 67,4% w stosunku do roku 1991.
b. Zależności charakterystyczne dla szczebla mikroekonomicznego mogą różnić się od
zależności na szczeblu makroekonomicznym.
c. Wynik badań jest uzależniony od sposobu pomiaru, odpowiedniego miernika i możliwie
obiektywnego podejścia.
6. MAKROGOPODARKA:
a. Zmienne polityczne:
i. Polityka fiskalna (budżetowa)
ii. Polityka pieniężna
iii. Polityka dochodowa
iv. Zagraniczna polityka gospodarcza
b. Zmienne zewnętrzne:
i. Klimat
ii. Wojny
iii. Koniunktura światowa
c. Zmienne indukowane:
i. Produkcja
ii. Zatrudnienie i bezrobocie
iii. Ceny
iv. Eksport i import
v. Podział dochodów
WYKA
AD 2: RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO.
1. W jakim celu mierzymy całkowitą wielkość produkcji w gospodarce ?
a. Aby ocenić wzrost gospodarczy (wzrost, stagnacja, spadek)
b. Aby ocenić poziom życia ludzi w różnych krajach
c. Określić skutki oddziaływania polityki makroekonomicznej rządu
d. Opracować zasady polityki gospodarczej w przyszłości
e. Planować wielkość produkcji, inwestycji w poszczególnych przedsiębiorstwach
f. Planować wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych.
2. Podstawowym sposobem zbierania danych ekonomicznych o poziomie produkcji jest metoda
opracowana przez ONZ zwana Metodą Rachunków Narodowych (System of National Accounts 
SNA) (R. Stone, A. Eidenoff).
W krajach UE opracowany przez EUROSTAT i obligatoryjny dla wszystkich członków jest Europejski
System Rachunków Narodowych (European System od National Accounts  ESA)
W gospodarce centralnie planowanej wykorzystywana metoda to System Produkcji Materialnej
(Material Product System).
2
3. Produkcja ukryta  (część szarej strefy)  działalność gospodarcza polegająca na produkcji
wyrobów lub świadczeniu usługi, których wytwarzanie jest zgodne z prawem, lecz jej rozmiary są w
części lub w całości ukrywane przed organami administracji państwowej (np. podatkowej, celnej,
ubezpieczeń społecznych).
4. Agregaty mierzące ogólny poziom produkcji:
a. Produkcja globalna
b. Produkt krajowy brutto (PKB)
c. Produkt narodowy brutto (PNB)
d. Dochód narodowy
5. Agregaty mierzące siłę nabywczą konsumentów:
a. Dochody osobiste
b. Dochody rozporzÄ…dzalne
6. Produkcja globalna  suma wartości wszystkich dóbr wytworzonych w gospodarce danego kraju w
ciągu określonego czasu np. rok. Wady:
a. Zawyża rozmiary działalności gospodarczej
b. Wielkość uzależniona jest od zorganizowania firmy.
7. Produkt krajowy brutto (PKB)  Gross Domestic Product (GDP)  wartość produkcji finalnej
wytworzonej w ciągu roku przez czynniki produkcji (przedsiębiorstwa) zlokalizowane na terytorium
danego kraju, bez względu na to, kto jest ich właścicielem.
8. Metody liczenia PKB:
a. PKB jako suma wydatków na dobra i usługi finalne (Metoda wydatkowa):
PKB nie uwzględnia wartości wytworzonych dóbr pośrednich.
Dobra pośrednie  dobra wytworzone w danym okresie i następnie dalej przetworzone stanowią nakład w
procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach.
Dobra finalne - dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika, które nie są już dalej przetwarzane. Są to:
Dobra konsumpcyjne
Dobra kapitałowe (inwestycyjne):
Inwestycje w kapitał trwały, np. zakup maszyn
Inwestycje w kapitał obrotowy: przyrost zapasów surowców oraz przyrost zapasów wyrobów
gotowych przeznaczonych na sprzedaż.
Wszystkie dobra pośrednie wyeksportowane poza granice kraju będą elementem składowym PKB.
PKB  podejście wydatkowe:
C  wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych
I  wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw
G  wydatki państwa na dobra i usługi finalne
NX  eksport netto (różnica pomiędzy wartością eksportu i importu w danym kraju).
Państwo wydaje pieniądze na płace dla nauczycieli, lekarzy, prawników  wydatki.
Bez zasiłków i stypendiów  wydatki państwa, które określamy  płatności transferowe, nie tworzą one
PKB według metody wydatkowej.
Te  podatki pośrednie.
Kraj A Kraj B
PKB w cenach rynkowych 100 100
Te (podatki pośrednie) 20% 0%
PKB w cenach czynników 80 100
3
wytwórczych
b. PKB jako suma dochodów czynników wytwórczych (metoda dochodowa):
+ wynagrodzenie za pracÄ™
+zyski (dochody z pracy na własny rachunek)
+ oprocentowanie kapitału (netto)
+ renty gruntowe, czynsze dzierżawne
+ amortyzacja
PKB w cenach czynników produkcji
+ podatki pośrednie
PKB w cenach rynkowych
c. PKB jako suma wartości dodanej.
Wartość dodana  przyrost wartości dóbr w wyniku określonego (dodanego) procesu produkcji.
Wartość dodana (brutto)  suma nowo wytworzonej wartości wraz z amortyzacją.
UWAGA: wszystkie trzy metody dajÄ… identyczny wynik!
9. Produkt narodowy brutto (PNB)  Gross National Product (GNP) Gross National Income (GNI) 
miernik całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca
(kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji.
PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności zagranicą
Dochody
Dochody
DOCHODY NETTO
obywateli danego
obcokrajowców
Z WA
ASNOÅšCI
kraju uzyskane
uzyskane na
ZAGRANIC

poza jego
terenie danego
granicami
kraju
Gospodarkę Polski charakteryzują ujemne dochody netto z własności zagranicą.
10. Dochód narodowy  produkt narodowy netto (PNN)  Net National Product (NNP)  ilość
pieniędzy jaką przeznacza gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości
na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym
poziomie.
Produkt narodowy brutto w cenach rynkowych
- amortyzacja
Produkt narodowy netto w cenach rynkowych
- podatki pośrednie
Produkt narodowy netto w cenach czynników wytwórczych
11. Ekonomiści krytykują PKB za to, że:
a. Nie uwzględniają [całkowitych] wartości dochodów powstających w szarej strefie gospodarki
(gospodarka podziemna  szara strefa  składa się z nielegalnych nieujawnionych form
działalności gospodarczych).
b. Nie uwzględniają działalności o charakterze nierynkowym (działalność w gospodarstwach
domowych)
c. Obejmuje wartość produkcji antydóbr i negatywnych efektów zewnętrznych (niepożądane
wydatki konieczne)
d. Nie pokazuje zmian w ilości czasu wolnego
e. Nie pokazuje zmian struktury produkcji i jakości wytwarzanych dóbr.
12. Alternatywne mierniki określające poziom życia ludności:
4
a. Wskaz
nik rozwoju społecznego (Human Development Index  HDI): Wprowadzony przez
komisjÄ™ rozwoju przy ONZ w 1990r.
HDI szereguje kraje według kombinacji trzech wskaz
ników:
. Realnego PKB w przeliczeniu na mieszkańca
. Wskaz
nika długowieczności  stan zdrowia mieszkańców (średnia długość ich życia,
przeciętne dalsze trwanie życia)
. Wskaz
nika wykształcenia (w krajach rozwiniętych to połączony odsetek osób
rozpoczynających szkołę średnią lub studia wyższe, w krajach słabo rozwiniętych 
odsetek umiejących czytać)
.
HDI dla Polski = 0,813 , co oznacza, że Polska należy do krajów bardzo wysoko rozwiniętych
Przeciętna Długość życia w Polsce = 76,1 lat
W szkole spędzamy około 10 lat
Planujemy na szkołę 15,3 lata
PKB per capita w Polsce = 17451
0,801-1 Kraje bardzo wysoko rozwinięte
0,701-0,8 Kraje wysoko rozwinięte
HDI
0,501-0,7 Kraje średnio rozwinięte
Poniżej 0,5 Kraje słabo rozwinięte
b. Wskaz
nik dobrobytu ekonomicznego netto (DEN)  Net Economic Welfare (NEW):
Opracowany w 1972r. przed Nordhaus a i J. Tobin a, współczesna wersja zaproponowana przez
Samuelsona.
DEN koryguje PNB o wartość:
+ produkcji dóbr i usług o charakterze nierynkowym
+ czasu wolnego
-  plag , efektów zewnętrznych, antydóbr
WYKA
AD 3: DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO W UJ
CIU EKONOMIII KEYNESOWSKIEJ.
PRODUKCJA (PKB, PNB, DN)
Popyt na dobra i usługi  Ilość i efektywność
ekonomia keynesowska czynników produkcji 
ekonomia klasyczna i
neoklasyczna
1. Produkcja potencjalna (potencjalny PKB, PNB)  produkcja, którą można wytworzyć w gospodarce,
gdyby racjonalnie (w pełni) wykorzystać wszystkie czynniki produkcji tj. wszystkie zasoby pracy*,
kapitału, naturalne.
*produkcja potencjalna dopuszcza możliwość wystąpienia bezrobocia naturalnego.
2. Produkcja faktyczna (rzeczywisty PKB, PNB)  oznacza produkcjÄ™ wytworzonÄ… w gospodarce w
danym okresie czasu np. w ciÄ…gu roku.
3. Założenia analizy w ujęciu ekonomii Keynesowskiej:
g. Gospodarkę charakteryzuje nierównowaga  występuje niepełne wykorzystanie czynników
produkcji
h. Ceny są sztywne (lepkie)  dostosowania mają charakter ilościowy.
i. Czynnikiem determinujÄ…cym rozmiary produkcji jest popyt globalny.
5
j. Państwo powinno aktywnie oddziaływać na popyt globalny poprzez system podatkowy,
ustalenie wysokości stopy procentowej i inne środki.
k. Analiza krótkookresowa.
4. Dodatkowe założenia upraszczające:
a. Gospodarka jest gospodarką zamkniętą bez udziału państwa. Na popyt globalny składa się
popyt konsumpcyjny i inwestycyjny (AD=C+I)
b. Dochód narodowy  równy dochodom rozporządzalnym.
5. Konsumpcja (C ):
a. Konsumpcja indukowana C(I):
i. Zależna od poziomu bieżących dochodów
ii. Zależna od poziomu oszczędności
c  krańcowa skłonność do konsumpcji
Y  dochody rozporzÄ…dzalne
b. Konsumpcja autonomiczna A:
i. Niezależna od poziomu dochodów
ii. Minimalny poziom konsumpcji warunkujący przeżycie jednostki
iii. Finansowane z wcześniej nagromadzonych oszczędności bądz
kredytów
1000zł
1001zł
200zł - S
C = 800zł 0,8
0,2
(oszczędności)
c  krańcowa
Krańcowa skłonność do
80% 20% skłonność do
oszczędności
konsumpcji
6. Krańcowa (marginalna) skłonność do konsumpcji (c, MPC)  część dodatkowej jednostki
dochodu, którą gospodarstwo domowe zamierza przeznaczyć na zwiększenie konsumpcji.
7. Krańcowa (marginalna) skłonność do konsumpcji  stosunek przyrostu wydatków
konsumpcyjnych do przyrostu dochodów:
6
8. Funkcja konsumpcji  pokazuje poziom zamierzonych całkowitych wydatków konsumpcyjnych
przy różnych poziomach dochodu narodowego.
9. Oszczędności  niewykorzystana na sfinansowanie bieżącej konsumpcji część dochodu do
dyspozycji (dochodu narodowego). Motywy oszczędzania to:
a. Motyw przezornościowy  zabezpieczenie przyszłości, pokrycie nieprzewidzianych
wydatków czy skorzystanie z niecodziennych okazji zakupu
b. Motyw transakcyjny związany z planowanymi wydatkami w przyszłości.
c. Motyw dochodowy związany z uzyskiwaniem dochodów z tworzonych oszczędności np.
w postaci odsetek bankowych, dywidend itp.
10. Funkcja oszczędności pokazuje zależność między planowanym poziomem oszczędności a
różnymi poziomami dochodu narodowego:
7
(1-c)  krańcowa (marginalna) skłonność do oszczędzania  ta część dodatkowej jednostki
dochodu, którą gospodarstwo domowe zamierza przeznaczyć na zwiększenie oszczędności.
11. Oszczędności narodowe = dochód do dyspozycji  wydatki konsumpcyjne
(Gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, instytucji państwowych i samorządowych)
12. Popyt inwestycyjny (I)  planowane przez firmę wydatki na powiększenie zasobu kapitału
trwałego (maszyn, fabryk, urządzeń) oraz stanu zapasów.
Przyjmujemy, że wydatki inwestycyjne są niezależne od bieżącego poziomu dochodu
narodowego. Wydatki te sÄ… AUTONOMICZNE.
13. Funkcja popytu globalnego (AD)  określa poziom zamierzonych łącznych wydatków
podmiotów rynkowych na dobra i usługi przy różnych poziomach dochodu narodowego.
8
14. Równowaga makroekonomiczna (krótkookresowa): przedsiębiorstwa dostarczają na rynek
dokładnie taką wartość dóbr i usług przy stałych cenach, jaką gotowe są zakupić podmioty
zgłaszające na rynku popyt globalny.
Wzór pozwalający obliczyć / wyznaczyć poziom produkcji zapewniający równowagę w gospodarce
zamkniętej bez udziału państwa.
9
Włączając państwo:
t - stopa podatkowa
G  wydatki państwa
Zadanie: Wyznacz poziom produkcji, popytu globalnego (dochodu narodowego) oraz poziomu
oszczędności.
Dane:
A=8 c=0,7 I=22
Poziom produkcji, który zapewni równowagę:
Y =A+cY+I
Y=8+0,7Y +22
Y-0,7Y=8+22
0,3Y =30
Y=30/0,3
Y=100 WNIOSEK: AD=Y
Popyt globalny przy poziomie produkcji 100:
AD=A+cY+I
AD=8+0,7×100+22
AD=100
Oszczędności:
S=-A+(1-c)Y
S=-8+0,3+100 WNIOSEK: I=S
S=-8+30
S=22
Równowaga makroekonomiczna oznacza również równość inwestycji i oszczędności.
15. Nierównowaga makroekonomiczna i procesy dostosowawcze:
Zadanie: Wyznacz popyt globalny i poziom oszczędności:
Dane:
c=0,7 A=8 I=22 Y=40
AD= & & &
AD=58
Y=& & .
Y=40 WNIOSEK: AD>Y występuje niedobór towarów na rynku (tutaj 18j.)
I=22
S=& .
S=4 WNIOSEK: I>S oszczędności są zbyt niskie w stosunku do inwestycji
10
a. Procesy dostosowawcze doprowadzają do zmniejszenia zapasów (o18j.)  nieplanowane,
ujemne inwestycje w kapitał obrotowy  zmniejszenie zapasów umożliwi zwiększenie ilości
pozwoli zaspokoić popyt globalny. Wystąpi również równowaga pomiędzy inwestycjami
(22-18=4) a poziomem oszczędności (s=4).
16. Czynniki powodujące zmiany równowagi makroekonomicznej:
a. Zmiana autonomicznych składników popytu globalnego (autonomicznego popytu
konsumpcyjnego lub inwestycyjnego).
i. Wzrost inwestycji:
Wyznacz poziom produkcji (dochodu narodowego Y) zapewniający równowagę makroekonomiczną w
warunkach, gdy inwestycje wzrosnÄ… o 8j. tez???? Do poziomu 30.
Sytuacja wyjściowa:
A=8 c=0,7 I=22 Y=100
Sytuacja teraz:
A=8 c=0,7 I=30
Y=A+cY+I
Y=8+0,7Y =8+30
0,3Y=38
Y=38/0,3
Y=126,7
WNIOSEK: inwestycje wzrosły o 8j. a poziom popytu globalnego i produkcji zapewniające równowagę
zwiększyły się o 26,7j.
Zwielokrotnione zmiany produkcji i popytu globalnego w stosunku do zmian inwestycji wynikajÄ… z
mechanizmu mnożnika inwestycyjnego.
17.
Równoległe przesunięcie wykresu w górę!
WNIOSEK: wzrost wydatków inwestycyjnych (I do I1) prowadzi do wzrostu popytu globalnego (przesunięcie
funkcji z AD do AD1) i wzrostu poziomu produkcji zapewniających równowagę (z YE do YE1).
18. Zmiany krańcowej skłonności do oszczędzania.
11
a. FORMUA
A MNOŻNIKA INWESTYCYJNEGO  wzrost dochodu narodowego w
równowadze ( nie jest równy wzrostowi autonomicznych wydatków inwestycyjnych
. Jest on zwielokrotniony wartością ,którą będziemy nazywać
mnożnikiem wydatków inwestycyjnych.
Mnożnik inwestycyjny to stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie
równowagi do powodującej ją zmiany w autonomicznych wydatkach inwestycyjnych.
lub
[wzrost wydatków inwestycyjnych o jednostkę spowoduje zmianę (np. wzrost) poziomu produkcji dochodu
aż o & ]
b. Zmiana krańcowej skłonności do konsumpcji (oszczędzania):
WNIOSEK: c1> c> c2
19. PARADOKS OSZCZ
DNOŚCI  Obniżenie skłonności do oszczędzania (w krótkim okresie czasu,
przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji) prowadzi do wzrostu produkcji, natomiast
nie wywołuje zmian w rozmiarach planowanych oszczędności odpowiadających stanowi
równowagi, które muszą być równe planowanym inwestycjom.
Zadanie:
Dane wyjściowe: S=22
A=8 Dane:
c=0,7 A=11
I = 22 c=0,7
Y=100 I = 22
AD=100
Obliczenia:
Y = A+cY+I
Y=11+0,7Y+22
Y-0,7Y=33
0,3Y=33/0,3
Y=110
12
WNIOSEK: S= -11+0,3x110=22
WNIOSEK: spadek autonomicznych oszczędności wynikających ze wzrostu autonomicznych wydatków
konsumpcyjnych powoduje równoległe przesunięcie funkcji oszczędności (z S do S ). wzrasta poziom
produkcji, dochodu zapewniającego równowagę (YE do YE ).
20. PODSUMOWANIE: CO WNOSI EKONOMIA KEYNESOWSKA:
a. Wyjaśnia przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933).
b. Przyczyną kryzysu jest wysoka niestabilność inwestycji, co w przypadku ich spadku
poprzez efekty mnożnikowe prowadzi do znacznie większych spadków poziomu
produkcji, popytu globalnego i zatrudnienia.
c. Drogą wyjścia z depresji jest doprowadzenie do wzrostu inwestycji a póz
niej poprzez
efekty mnożnikowe gospodarka powróci do równowagi.
d. Zwiększenie poziomu inwestycji możliwe jest poprzez aktywne oddziaływanie państwa
(zwiększenie wydatków budżetowych, ekspansywna polityka fiskalna).
21. Zastrzeżenia wobec Keynesowskiego modelu równowagi:
a. Brak analizy powiązań pomiędzy sektorem finansowym i realnym,
b. Założenie stałości cen (analiza krótkookresowa).
UWAGA! Ekonomia keynesowska jest podstawą polityki gospodarczej wielu krajów z gospodarką rynkową
w okresie powojennym, prawie do końca lat 60. XX w. (USA, GB).
WYKA
AD 4: WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY.
1. WZROST GOSPODARCZY  zwiększenie ilości dóbr i usług konsumpcyjnych i produkcyjnych
(zdolności produkcyjnych) w gospodarce w ciągu danego okresu czasu (najczęściej w ciągu
roku).
Wzrost gospodarczy  powiększenie z okresu na okres podstawowych wielkości
ekonomicznych takich jak produkcja, konsumpcja, inwestycje.
13
2. ROZWÓJ SPOA
ECZNO GOSPODARCZY  pojęcie szersze, oprócz zmian ilościowych obejmuje
również zmiany jakościowe i strukturalne.
3. Rozwój społeczno-gospodarczy  proces długofalowych zmian, które prowadzą do wyższego
standardu życiowego dla większości obywateli.
4. Zmiany strukturalne (np. struktury zatrudnienia  tworzenia PKB  według sektorów
ekonomicznych).
5. Zmiany strukturalne produkcji:
a. Wzrost znaczenia nowoczesnych gałęzi produkcji (przemysł wysokiej techniki  przemysł
powstający na styku nauki i przemysłu, nakłady na działalność naukowo-badawczą B+R i
stanowią ponad 4% wartości sprzedaży). Przemysł wysokiej techniki to przemysł lotniczy,
farmaceutyczny, elektroniczny, precyzyjny, biotechnologia.
b. Ograniczenie produkcji w tradycyjnych gałęziach produkcji (przemysł wydobywczy,
stoczniowy & itd.)
c. Rozrasta się klasa średnia.
6. Zmiany jakościowe:
a. Zmniejszenie dysproporcji dochodowych, jeśli do tej pory były wysokie,
b. Zmniejszenie natężenia i skali ubóstwa,
c. Poprawa stanu środowiska naturalnego,
d. Wzrost płac realnych (dochodów realnych)  szerszy dostęp do dóbr prywatnych, lepszej
jakości
e. Szerszy dostęp do dóbr, usług publicznych oraz poprawa ich jakości,
f. Wysoki wskaz
nik aktywności zawodowej oraz wysoka stopa zatrudnienia, niskie bezrobocie.
7. Krzywa koncentracji dochodów Lorenza  wskazuje dysproporcje w dystrybucji dochodu
pomiędzy mieszkańców danego kraju:
8. Współczynnik Giniego  oblicza się go jako stosunek pola pomiędzy linią równomiernego
rozkładu dochodu i krzywą Lorenza do pola trójkąta wyznaczonego przez ość odciętych i linię
równomiernego rozkładu.
14
Współczynnik ten przyjmuje wartości od 0 do 1 (wartości od 0-100%). Wyższa wartość oznacza,
że rozkład dochodów jest bardziej nierównomierny, natomiast wartości bliskie zeru wskazują,
że podział produktu społecznego zbliżony jest do EGALITARNEGO.
EUROSTAT !!!!!!!!!!!!!!!!!
WYKA
AD 5: MIERNIKI WZROSTU I ROZWOJU GOSPODARCZEGO.
1. Mierniki syntetyczne  ogólnie charakteryzują gospodarkę jako całość.
a. Miary absolutne np. PKB w ujęciu absolutnym, PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca
b. Indeksy względne (wskaz
nik dynamiki PKB, PKB per capita)
G  stopa wzrostu
PKBo  w roku bazowym
c. Wskaz
niki jakościowe: HDI, wskaz
nik dobrobytu ekonomicznego, metoda genewska
Uwaga: kraje słabo rozwinięte wykazują większą dynamikę wzrostu gospodarczego!
2. Zróżnicowanie dynamiki wzrostu gospodarczego może być wyjaśnione HIPOTEZ
KONWERGENCJI 
istnienie tendencji do wyrównywania się poziomu rozwoju i życia w różnych krajach gospodarki
światowej, co związane jest z efektem doganiania.
3. Z czego wynika efekt doganiania:
a. W krajach słabiej rozwiniętych prawo malejących przychodów działa z mniejszą
intensywnością.
b. W krajach słabiej rozwiniętych znacznie łatwiej zwiększyć techniczne uzbrojenie pracy (ilość
kapitału na 1 pracownika)
c. A
atwość bezpłatnego kopiowania cudzych rozwiązań technicznych i organizacyjnych.
Dynamika zmian w Polsce: (ZMIAN CZEGO??????? )
2007  6,8
2008  5
2009  1,7
2010  3,8
2011  4,3
2012  2
4. Mierniki szczegółowe: stopa inwestycji, ich dynamika, liczba wynalazków w tym wdrożonych, zakup
licencji, wskaz
nik skolaryzacji dzieci i młodzieży.
5. Mierniki symptomatyczne: wyposażenie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w komputery,
udział eksportu wyrobów wysokiej techniki w eksporcie ogółem, dostęp do Internetu, ilość
użytkowników Internetu.
6. Klasyfikacja czynników wzrostu gospodarczego:
a. Kryterium historyczne: praca, ziemia, kapitał, technologia, przedsiębiorczość, wiedza.
b. Kryterium stosunku nakładów do efektów: ekstensywne (ilościowe zmiany czynników
wytwórczych), intensywne (jakościowe zmiany).
c. Kryterium modelowe: bezpośrednie (praca), pośrednie (kapitał, czynniki rzeczowe,
technologia).
15
7. Strategia Unii Europejskiej  Europa 2020 :
a. WZROST INTELIGENTNY (ang. Smart growth)  czyli rozwój gospodarki opartej na wiedzy,
innowacjach.
b. WZROST ZRÓWNOWAŻONY (ang. Sustainable growth)  transformacja w kierunku
gospodarki niskoemisyjnej, efektywniej korzystającej z zasobów i konkurencyjnej.
c. WZROST SPRZYJAJ
CY WA

CZENIU SPOA
ECZNEMU (ang. Inclusive growth)  wspieranie
gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność
gospodarczą, społeczną i terytorialną.
WYKA
AD 6: ROLA PAC
STWA W GOSPODARCE RYNKOWEJ.
1. Państwo jako podmiot  złożona, zróżnicowana zewnętrznie, wieloszczeblowa struktura
administracyjna społeczeństwa, która dysponuje określoną władzą ustawodawczą, wykonawczą i
sÄ…downiczÄ….
2. Państwo  centralne i lokalne instytucje i urzędy publiczne, których działalność związana jest z
funkcjonowaniem danego sytemu społeczno-gospodarczego.
a. Aspekt realny  Państwo jest dostawcą różnych produktów i usług oraz zgłasza popyt na
czynniki produkcji.
b. Aspekt regulacyjny  wpływ państwa na działalność innych podmiotów gospodarczych.
3. Do określenia roli państwa w gospodarce wykorzystuje się różne wskaz
niki (miary):
a. Udział sektora państwowego w tworzeniu PKB
b. Zatrudnienie w sektorze publicznym
c. Udział wydatków państwowych (rządowych) w PKB (stopa redystrybucji)
d. Udział wydatków socjalnych w PKB
4. Funkcje ekonomiczne państwa:
a. Legislacyjna  ma charakter ponad ekonomiczny, związana jest z kształtowaniem przepisów
prawnych, które określają zasady zachowania podmiotów gospodarczych.
b. Stabilizacyjna  polega na podjęciu działań mających przeciwdziałać cyklicznym wahaniom
koniunktury. Celem jest osiągnięcie pełnego zatrudnienia w gospodarce, stabilizacji cen i
wzrostu gospodarczego.
c. Dystrybucyjna  (dystrybucja rządu, redystrybucja dochodów)  polega na doprowadzeniu
do wyrównanego (sprawiedliwego) podziału dochodu i bogactwa w stosunku do tego, który
jest kształtowany przez mechanizm rynkowy:
i. System podatkowy (progresywny podatek dochodowy, zróżnicowanie stawki
podatku VAT)
ii. System zabezpieczenia społecznego (socjalnego)
d. Alokacyjna rządu (1)  działania rządu mające doprowadzić do społecznie pożądanej alokacji
dóbr i usług. Państwo dostarcza dobra publiczne:
i. CZYSTE DOBRA publiczne (np. ochrona wojskowa i policyjna, sÄ…downictwo, drogi,
ochrona własności i wolności, latarnie morskie itp.)
1. Niepodzielność w konsumpcji (ogólnodostępne)  konsumpcja przez
jednych nie wyklucza konsumpcji przez innych
2. Nieodpłatne (w trakcie konsumpcji, bo płacimy z podatków)
3. Użyteczność dobra publicznego jest obojętna wobec dochodu
4. Występuje przymus ich konsumowania (obowiązek)
ii. DOBRA SPOA
ECZNE LUB MIESZANE  pod względem charakteru lub konsumpcji
mogą być również dobrami prywatnymi, jednak w związku z prowadzoną polityką
społeczno-gospodarczą są dostarczane przez państwa i stają się dobrem
publicznym (np. edukacja, ochrona zdrowia, pomoc socjalna, infrastruktura
gospodarcza, sektor badań)
16
e. Alokacyjna rządu (2)  państwo ogranicza powstawanie negatywnych efektów
zewnętrznych (kosztów społecznych, które są niekorzystne dla człowieka i środowiska
naturalnego), państwo pobudza pozytywne efekty zewnętrzne (postęp naukowo-
techniczny, rozwój nauki).
f. Alokacyjna rządu (3)  państwo chroni rynkowy mechanizm alokacji zasobów poprzez
wspieranie konkurencji, ograniczanie działalności monopoli i przedsiębiorstw
dominujÄ…cych.
5. Poglądy na rolę państwa w ujęciu teorii ekonomicznych.
a. Nurt liberalny- zapoczÄ…tkowany przez fizjokratyzm (XVIIIw.), kontynuowany przez
ekonomistów klasycznych (koncepcje leseferyzmu) oraz ekonomię neoklasyczną (II poł.
XIXw.  lata 30. XXw.), współcześnie przez ekonomię podażową czy monetaryzm. Nawrót
do tych koncepcji (reganomika, thatcheryzm) w latach 80. XX w.
i. Ograniczenie roli państwa do niezbędnego minimum.
ii. Państwo pełni rolę  stróża nocnego , jego działania ograniczają się do określenia i
ochrony własności, zabezpieczenia ładu i porządku publicznego, obrony narodowej.
iii. Państwo jest gwarantem wolności i swobody działalności gospodarczej.
b. Nurt interwencjonistyczny (etatyzm) - nawiązuje do koncepcji merkantylistycznych (II poł.
XVIw.  koniec XVIIw.), rozwinięty przez J.M. Keynesa (lata 30. XXw.  poł. Lat 70. XXw.),
wykorzystywany w okresie trwania konfliktów zbrojnych, współcześnie akceptowany przez
wiele nurtów ekonomicznych np. instytucjonalizm czy społeczną naukę Kościoła. Państwo
powinno aktywnie oddziaływać na procesy gospodarcze, rozwiązując problemy wynikające
ze słabości rynku oraz niepełnego wykorzystania czynników produkcji.
6. Polityka ekonomiczna prowadzona w krajach wysoko rozwiniętych jest określana jako:
a. interwencjonizm państwowy
b. polityka makroekonomiczna,
c. polityka stabilizacyjna.
7. Cele polityki makroekonomicznej:
a. MAGICZNY TRÓJK
T:
i. Pełne zatrudnienie
ii. Stabilny poziom cen
iii. Równowaga bilansu płatniczego
b. MAGICZNY CZWOROK
T:
i. Pełne zatrudnienie
ii. Stabilny poziom cen
iii. Równowaga bilansu płatniczego
iv. Stabilny wzrost i rozwój gospodarczy
c. MAGICZNY PI
CIOK
T:
i. Pełne zatrudnienie
ii. Stabilny poziom cen
iii. Równowaga bilansu płatniczego
iv. Stabilny wzrost i rozwój gospodarczy
v. Wyrównany podział dochodu
Cele te można nazwać magicznymi gdyż uważa się, iż w praktyce jest rzeczą niemożliwą równoczesne ich
osiągnięcie.
8. Nowoczesne cele interwencjonizmu państwowego:
a. kształtowanie postępu naukowo-technicznego
b. wprowadzanie nowych technologii
c. oddziaływanie na przemiany strukturalne
d. ochrona środowiska naturalnego
17
9. Argumenty za aktywną rolą państwa w gospodarce:
Formy interwencjonizmu Przykłady polityki (działań) ze
Przyczyny interwencji państwa
państwowy strony państwa
Obrona narodowa
Nieefektywność rynku: Edukacja
Produkcja i subsydiowanie dóbr
Rynek dostarcza dobra prywatne Ochrona zdrowia
pożytecznych społecznie
Rynek powoduje powstanie Ograniczenie prędkości
Interwencja na rynkach
efektów zewnętrznych
Ochrona środowiska
Interwencja na rynkach
Monopolizacja
Ustawodawstwo
antymonopolowe
Progresywny system
Niesprawiedliwość: podatków
Redystrybucja dochodów
Nierówności w podziale dochodu Program pomocy
społecznej
Niestabilność,
Niepełne wykorzystanie Polityka monetarna
Stabilizacja gospodarki
czynników produkcyjnych:
Polityka fiskalna
Kryzysy gospodarcze
10. Argumenty przeciw aktywnej roli państwa:
a. Ograniczenie wolności jednostki i swobody działania
b. Brak bodz
ców rynkowych i ograniczenie efektywności podmiotów gospodarczych
c. Biurokracja i nieefektywność
d. Możliwość wystąpienia na rynku stanów niedoboru lub nadwyżek w wyniku regulacji
rzÄ…dowych
e. Efekty wewnętrzne i cele indywidualne
f. Krótki horyzont czasowy działania (cykl wyborczy)
11. Efekty zewnętrzne:
a. pojęcie wprowadzone do ekonomii przez A. Marshall`a rozwinięte przez A.C. Pigou
b. skutki transakcji rynkowych dla osób, które w nich nie uczestniczyły
c. bezpośrednie przenoszenie skutków działalności jednych podmiotów gospodarczych na
inne z pominięciem rynku
WYKA
AD 7: POLITYKA FISKALNA I JEJ SKUTECZNOŚĆ.
1. Polityka fiskalna (budżetowa)  część polityki społeczno-gospodarczej państwa obejmująca ogół
decyzji rządu dotyczących wydatków i dochodów budżetowych.
2. Funkcje (cele) polityki fiskalnej:
a. Alokacyjna  oddziaływanie na alokację wytwórczych pomiędzy sektor prywatny i publiczny,
b. Redystrybucyjna  oddziaływanie państwa na ostateczny podział dochodów,
c. Stabilizacyjna  wykorzystywanie budżetu do osiągnięcia makroekonomicznych celów w
gospodarce.
3. Budżet państwa  plan finansowy zawierający zestawienie dochodów i wydatków państwa w ciągu
określonego okresu czasu (roku budżetowego). Budżet państwa  zespół rachunków
przedstawiający na okres jednego roku kalendarzowego wszelkie stałe wpływy i wydatki państwa.
a. SporzÄ…dzany ex ante (planowany) oraz ex post (zrealizowany)
b. Po zatwierdzeniu przez władzę ustawodawczą jest to akt prawny, na mocy którego Rząd
gromadzi dochody i realizuje wydatki,
c. Parlament kontroluje i egzekwuje wykonanie budżetu.
18
4. Struktura budżetowa państwa:
a. budżet ogólny  ujmujący dochody i wydatki budżetowe, deficyt lub nadwyżkę budżetową
oraz określający z
ródła pokrycia deficytu budżetowego bądz
przeznaczenia nadwyżki
budżetowej.
b. budżet ubezpieczeń społecznych (powszechnych i rolniczych oraz opartych na odrębnych
postawach).
c. plan przepływów i rozliczeń z Unią Europejską i z innymi podmiotami zewnętrznymi, obcymi
bankami i instytucjami finansowymi, organizacjami międzynarodowymi.
5. Budżet państwa dzieli się na dochody budżetowe i wydatki budżetowe.
a. Dochody budżetowe:
i. Podatki, akcyza
ii. Dochody z własności
iii. Dochody z prywatyzacji
iv. CÅ‚a
v. Opłaty sądowe, skarbowe, notarialne
vi. Dochody zagraniczne
Podatek jest pieniężnym, ogólnym, nieodpłatnym, bezzwrotnym, przymusowym świadczeniem na rzecz
państwa. Stanowi główne z
ródło dochodów budżetowych.
b. Wydatki budżetowe:
i. Pierwszy podział  ogólny:
1. Wydatki na dobra i usługi (G)
2. Płatności transferowe (B)
ii. Drugi podział  ze względu na efekt wydatkowania środków finansowych:
1. Bieżące (konsumpcyjne)
2. Inwestycyjne (majÄ…tkowe)
iii. Trzeci podział  ze względu na dziedzinę aktywności państwa:
1. ZwiÄ…zane z klasycznymi zadaniami publicznymi
2. Socjalne
3. Związane z obsługą długu publicznego.
6. Cechy dobrego systemu podatkowego: System podatkowy powinien opierać się na kilku
podstawowych zasadach, na które jako pierwszy zwrócił uwagę A. Smith w swojej pracy:  Badania
nad naturą i bogactwem narodów :
a. Sposób płacenia podatków powinien być wygodny dla podatnika (zasada dogodności),
b. Koszty poboru podatku powinny być niskie (zasada taniości),
c. Podatki powinny być jasno i zrozumiale określone (zasada pewności),
d. Obciążenia podatkowe nie powinny niszczyć motywacji podatnika do zwiększania jego
aktywności gospodarczej (zasada sprawiedliwości).
Podatki pośrednie i akcyza stanowią największą część wpływów do budżetu państwa.
7. Krzywa Laffera  przedstawia zależność pomiędzy poziomem stopy podatkowej a wpływami do
budżetu państwa z tytułu podatków.
Wzrost stopy opodatkowania początkowo skutkuje wzrostem wpływów budżetowych z podatków, ale po
przekroczeniu pewnego poziomu wpływy te spadają.
19
Wpływy
podatkowe
do budżetu
Stopa podatkowa (t)
T dochód;
t stawka opodatkowania;
t* stawka opodatkowania maksymalizująca wpływy do budżetu;
stopy t1 i t3 dają takie same wpływy budżetowe
8. Równowaga budżetowa  dochody równają się wydatkom budżetowym w ciągu danego roku.
9. Nierównowaga budżetowa:
a. Nadwyżka budżetowa (wydatki b. Deficyt budżetowy (wydatki > dochody): pierwotny (nie uwzględnia kosztów obsługi długu
publicznego) oraz całkowity (uwzględniający ten koszt).
10. Deficyt koniunkturalny (cykliczny)  pojawia się w okresie słabej koniunktury (kryzys, depresja) jako
konsekwencja działania automatycznych stabilizatorów koniunktury gospodarczej.
11. Deficyt strukturalny  niezależny od stanu koniunktury gospodarczej. Występuje nawet w okresie
wysokiej koniunktury. Zależy od zakresu aktywnej polityki fiskalnej realizowanej w danym kraju.
Występuje wtedy, gdy gospodarka wytwarza produkcję potencjalną (naturalna stopa bezrobocia,
pełne wykorzystanie czynników produkcji).
Jeżeli deficyt budżetowy występuje w dłuższym okresie może być on finansowany przez zaciąganie przez
państwo długu publicznego.
12. Dług publiczny (dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (EDP))  suma
skumulowanych deficytów budżetowych z okresów wcześniejszych. Całkowite pozostające do
spłaty zobowiązanie państwa wobec różnych podmiotów (krajowych i zagranicznych).
13. Sposoby zaciągania długu publicznego:
a. Emisja papierów wartościowych (obligacji, bonów skarbowych),
b. Zaciąganie kredytów.
14. Pakt stabilności i Wzrostu z 1997 r. (zmodyfikowany w 2005r.) zobowiązuje kraje należące do UE
(do strefy Euro) do przestrzegania dwóch kryteriów stabilności finansowej:
a. deficyt budżetowy nie powinien przekraczać 3% PKB,
20
b. Zadłużenie sektora publicznego nie powinno być wyższe niż 60% PKB.
Dopuszcza się możliwość przejściowego przekroczenia dopuszczalnych limitów (tymczasowość,
wyjątkowość). Przekroczenie dopuszczalnego poziomu deficytu budżetowego może spowodować
uruchomienie procedury nadmiernego deficytu budżetowego (EDP).
15. W Polsce w ustawie o finansach publicznych dodatkowo zostały określone bezpieczne granice długu
publicznego.
Deficyt budżetowy w 2011r. wynosił 78mld zł  co stanowiło 5,1% PKB
Dług publiczny w 2011r. wynosił 859 mld zł  co stanowi 56,3% PKB
16. Pasywna polityka fiskalna  polega na wykorzystaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury
gospodarczej.
17. Automatyczny stabilizator koniunktury (ASK)  taki dochód lub wydatek budżetowy, który w
okresie kryzysu bez żadnych działań ze strony Rządu powoduje powstanie (powiększenie) deficytu
budżetowego lub zmniejszenie nadwyżki budżetowej.
18. Przykładowe automatyczne stabilizatory koniunktury to:
a. Automatyczne zmiany wpływów podatkowych
b. Automatyczne zmiany wydatków na zasiłki dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne
c. Programy pomocy dla rolnictwa.
BUDŻET
Dochody wydatki
kryzys Constans = Wydatki na zasiłki (B) wzrastają Deficyt budżetowy
kryzys Wpływy z CIT, PIT, VAT spadają Constans Deficyt budżetowy
19. Skuteczność pasywnej polityki fiskalnej:
a. Szybkość reakcji na zmiany koniunkturalne (automatyzm działania upodabnia je do działania
naturalnych mechanizmów rynkowych)
b. Oddziałują na globalne wydatki w stosunkowo krótkim okresie nie stwarzają warunków do
zmiany istniejÄ…cej sytuacji ekonomicznej.
c. Powodują powstanie wysokiego deficytu budżetowego w okresach pogorszenia
koniunktury.
Ze względu na ograniczenia pasywnej polityki fiskalnej należy uzupełnić ją działaniami z zakresu polityki
aktywnej.
20. Aktywna polityka fiskalna (dyskrecjonalna) - ręczne sterowanie, zarządzanie popytem:
a. Przykładowe działania to: zwiększenie (zmniejszenie) stawki podatku dochodowego,
obniżenie (podniesienie) wysokości zasiłku dla bezrobotnych.
b. Główna idea stabilizacyjnej polityki fiskalnej w ujęciu ekonomii keynesowskiej:
i. W okresie pogorszenia koniunktury (kryzys)  państwo oddziałuje na wzrost popytu
globalnego (ekspansywna  rząd zwiększa wydatki budżetowe np. dłuższy okres
wypłaty zasiłków dla bezrobotnych, zmniejszenie obciążeń podatkowych, miękka
polityka fiskalna)
ii. W okresie przegrzania koniunktury (rozkwit)  państwo ogranicza wzrost popytu
globalnego (restrykcyjna  zwiększenie obciążeń podatkowych, zmniejszenie
wydatków budżetowych; twarda polityka fiskalna)
21. Państwo prowadząc aktywną politykę fiskalną może wykorzystać mechanizm działania:
a. Mnożnika wydatków budżetowych (pokazuje wpływ jednostkowych zmian w wydatkach
budżetowych na zmiany popytu globalnego i poziomu produkcji)
21
"Y  zmiana produkcji
"G  zmiana wydatków budżetowych
t stopa podatkowa
b. Mnożnika podatków (pokazuje wpływ jednostkowych zmian w podatkach na zmiany popytu
globalnego i poziomu produkcji)
c. Mnożnika zrównoważonego budżetu:
i. Określa, że wzrost wydatków rządowych, któremu towarzyszy taki sam wzrost
podatków, powoduje zwiększenie produkcji i zatrudnienia w gospodarce
ii. Siła działania mnożnika podatkowego jest mniejsza niż mnożnika wydatków
budżetowych
22. Skuteczność aktywnej polityki fiskalnej ograniczają:
a. opóz
nienia instrumentów finansowych:
i. Opóz
nienia rozpoznawcze  czas jaki upływa między początkowym pojawieniem się
problemu i jego rozpoznaniem (może wynosić nawet ok. 3 miesięcy)
ii. Opóz
nienia reakcji  od czasu rozpoznania problemu do podjęcia decyzji o
konkretnych działaniach (nawet do 12 miesięcy)
iii. Opóz
nienia operacyjne, związane z czasem, który upływa między wdrożeniem
kolejnych środków polityki gospodarczej a odczuciem skutków ich oddziaływania
(ok. 2-3 miesiÄ…ce)
b. Efekt wypierania (wypychania) wydatków prywatnych przez wydatki rządowe:
P
S
E
PE
D
E
PE
D
Q
22
Zadanie 1: Na podstawie poniższych danych : A=100, I=100, G=100, c=0,5, stopa opodatkowania t=0,2,
określ, czy budżet jest zrównoważony, jeśli poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę w
gospodarce.
Odp. Występuje równowaga budżetowa!
Zadanie 2: Przyjmujemy następujące warunki funkcjonowania gospodarki zamkniętej z udziałem sektora
państwowego. A=50, I=410, G=500, t=0,15, c=0,8
A. Wyznacz rozmiar deficytu budżetowego dla poziomu dochodu narodowego
zapewniającego równowagę
B. Przy jakim poziomie dochodu narodowego budżet będzie zrównoważony?
WYKA
AD 8: INSTRUMENTY I CELE POLITYKI PIENI
ŻNEJ.
1. Podmiotem odpowiedzialnym za realizację polityki pieniężnej jest Bank Centralny. W Polsce NBP,
Rada Polityki Pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.
Podstawowym celem NBP jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej RzÄ…du, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
2. Funkcje banku centralnego:
a. Bank emisyjny  wyłączne prawo emisji pieniądza
b. Bank banków
c. Bank państwa (bank gospodarki narodowej):
i. Obsługa budżetu państwa, rozliczenia z Rządem
ii. Współdziałanie w kształtowaniu polityki dewizowo-kursowej
iii. Zarządzanie rezerwami dewizowymi państwa
iv. Współdziałanie w sporządzaniu bilansu płatniczego
3. Pieniądz - jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za
dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań. W definicji istotne są dwa elementy:
a. pieniÄ…dz jest towarem
b. pieniądz jest elementem umowy społecznej, na mocy której jest powszechnie akceptowany
4. Funkcje pieniÄ…dza:
a. Miernik wartości
b. Åšrodek wymiany
c. Środek płatniczy (jeżeli zwalnia z wcześniej zaciągniętych zobowiązań)
d. Åšrodek tezauryzacji
5. Rynek pieniężny  przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym są instrumenty finansowe o okresie
zapadalności do 1 roku.
6. Podaż pieniądza  ilość pieniądza w obiegu.
7. Aby zmierzyć ilość pieniądza (podaż pieniądza) Narodowy Bank Polski stosuje cztery miary:
a. M0  baza monetarna, pieniÄ…dz  wielkiej mocy
23
b. M1  pieniądz transakcyjny (w ekonomii się nim posługujemy)
c. M2
M3
d. M3
M2
M1
Bank centralny
decyduje o wielkości
bazy monetarnej
System bankowy używa
rezerw gotówkowych do
kreacji pieniÄ…dza
bankowego
8. Równowaga na rynku pieniężnym:
Stopa
procentowa
E
r0
Md
MS
Realne zasoby pieniÄ…dza
Md  funkcja popytu na pieniÄ…dz
Ms  funkcja podaży pieniądza
E  równowaga na rynku pieniężnym
9. Polityka pieniężna  działalność Banku Centralnego polegająca na oddziaływaniu na podaż
pieniądza, szybkość jego obiegu oraz warunki kredytowania w celu utrzymania stabilnego poziomu
cen.
24
Od początku 2004r. NBP realizuje ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem
wahań +/- jeden punkt procentowy.
10. Mechanizm transmisji monetarnej:
a. I etap: oddziaływanie Banku Centralnego na banki komercyjne,
b. II etap: oddziaływanie banków komercyjnych na podmioty sfery realnej (przedsiębiorstwa,
gospodarstwa domowe).
11. Klasyfikacja instrumentów polityki pieniężnej ze względu na zakres oddziaływania Banku
Centralnego:
a. Instrumenty kontroli ogólnej  skierowane do całego sektora bankowego (polityka rezerw
obowiÄ…zkowych, operacje kredytowo-depozytowe, operacje otwartego rynku)
b. Instrumenty kontroli selektywnej - skierowane do określonego segmentu rynku
finansowego (np. do banków inwestycyjnych czy hipotecznych)
c. Oddziaływanie przez perswazję  przekazywanie zaleceń i sugestii, nie ma narzędzi do
egzekwowania.
12. Rezerwa obowiązkowa  część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i
uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych, którą banki komercyjne utrzymują jako rezerwę
gotówkową w banku centralnym. Cel tworzenia rezerw obowiązkowych:
a. Zapewnienie wypłacalności i płynności banków komercyjnych
b. A
agodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na
rynku międzybankowym
13. W jaki sposób wzrost rezerw obowiązkowych wpływa na poziom stopy procentowej?
E
r
E
r0
Stopa
Md
procentowa
MS
MS
Realne zasoby pieniÄ…dza
wzrost stopy rezerw obowiązkowych powoduje spadek podaży pieniądza.
wzrost stopy procentowej
skutki dla sfery realnej  wzrost stopy procentowej ogranicza popyt konsumpcyjny i inwestycyjny 
osłabia aktywność gospodarczą. Oznacza działanie mające na celu ograniczenia inflacji w
gospodarce
14. Operacje otwartego rynku  transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami
komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów
wartościowych (bonów) lub dewiz, a także emisję własnych papierów dłużnych (bonów
pieniężnych).
25
Obecnie operacja otwartego rynku przeprowadzana przez NBP polega na emisji własnych papierów
dłużnych (bonów pieniężnych), których minimalna rentowność jest równa stopie referencji (stopa repo
3,255%) wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej:
a. Operacje podstawowe
b. Operacje dostrajajÄ…ce (do 4 dni)
c. [operacje strukturalne]
Ściąganie wolnych środków banku
Sprzedaż papierów wartościowych
BANK CENTRALNY
BANK Y
BANK X
Wykup papierów wartościowych
Zasilanie banków w środki
15. W jaki sposób sprzedaż przez Bank Centralny bonów pieniężnych w ramach operacji otwartego
rynku wpływa na rynek pieniężny i sferę realną?
E
r
E
r0
Stopa
Md
procentowa
MS
MS
Realne zasoby pieniÄ…dza
wzrost stopy procentowej
sprzedaż bonów pieniężnych powoduje spadek podaży pieniądza
skutki dla sfery realnej  wzrost stopy procentowej ogranicza popyt konsumpcyjny i inwestycyjny 
osłabia aktywność gospodarczą. Oznacza działanie mające na celu ograniczenia inflacji w
gospodarce.
16. Operacje kredytowo-depozytowe: Bank Centralny może udzielać kredytów (redyskontowy 3,5% -
pod zastaw weksli; lombardowy 4,75% - gdy brakuje środków, tzn. karny) lub przyjmować depozyty
(1,75%) od banków komercyjnych. Zazwyczaj na okres jednego dnia. Alternatywą dla kredytów
lombardowego i redyskontowego (depozytu) jest kredyt (depozyt) zaciągany na międzybankowym
rynku pieniężnym.
WIBID  stopa procentowa jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków.
WIBOR  oprocentowanie po jakim banki udzielą pożyczek innym bankom.
O/N (over night)  środki pożyczone na 1 dzień, na dziś
T/N (tomorrow next)  środki pożyczane na 1 dzień, od jutra.
26
17. Rodzaje polityki pieniężnej:
a. Restrykcyjna (polityka trudnego pieniądza)  prowadzi do ograniczenia podaży pieniądza w
gospodarce (ograniczenie inflacji, osłabienie wzrostu gospodarczego, wzrost bezrobocia)
oraz zmniejszenia płynności sektora bankowego. Wykorzystuje ona takie narzędzia jak:
i. Wzrost stopy rezerw obowiÄ…zkowych
ii. Wzrost stopy redyskontowej i lombardowej
iii. Operacje otwartego rynku, polegające na sprzedaży państwowych papierów
wartościowych
b. Ekspansywna (polityka łatwego pieniądza)  prowadzi do zwiększenia podaży pieniądza
(wzrost inflacji, pobudzenie wzrostu gospodarczego, ograniczenie bezrobocia) oraz
zwiększenia płynności sektora bankowego. Wykorzystuje ona takie narzędzia jak:
i. Spadek stopy rezerw obowiÄ…zkowych
ii. Spadek stopy redyskontowej i lombardowej
iii. Operacje otwartego rynku, polegające na wykupie państwowych papierów
wartościowych
18. Wpływ restrykcyjnej i ekspansywnej polityki pieniężnej na stopy procentowe na rynku
pieniężnym:
Ekspansywna polityka pieniężna
E2
R2
Stopa
E
R
procentowa
E1
R1
Md
MS2 MS1
MS
Realne zasoby pieniÄ…dza
Restrykcyjna polityka pieniężna
Stopy procentowe:
Referencyjna (repo): 2,75 %
Lombardowa: 4,25 %
Depozytowa: 1,25 %
Redyskontowa: 3 %
Rezerw obowiÄ…zkowych: 3,5 %
WYKA
AD 9: INFLACJA W GOSPODARCE RYNKOWEJ  GENEZA I SKUTKI.
1. Inflacja (z medycyny nadęcie, wzdymanie) - wzrost ogólnego (przeciętnego) poziomu cen w
gospodarce. Spadek siły nabywczej pieniądza. Ilość pieniądza w gospodarce przewyższa dostępną
ilość dóbr i usług.
2. Deflacja  spadek ogólnego (przeciętnego) poziomu cen w gospodarce.
27
3. Dezinflacja  coraz niższy poziom inflacji z okresu na okres.
4. Stagflacja  stagnacji gospodarczej towarzyszy wzrost poziomu cen (w gospodarce występuje niski
poziom produkcji, wysoki poziom bezrobocia oraz inflacja). Często jest to spowodowane przez
wstrząsy podażowe np. gwałtowny wzrost cen ropy naftowej na rynkach światowych.
5. Slumpflacja  wzrost stopy inflacji i bezrobocia w tym samym okresie czasu.
6. Typologia procesów inflacyjnych:
a. Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu cen w gospodarce  nasilenie inflacji (podział
subiektywny oparty na sÄ…dach normatywnych):
i. Inflacja umiarkowana (pełzająca)  wzrost cen jest stosunkowo wolny i wyraża się
wskaz
nikiem jednocyfrowym (tj. 4%-5% w skali roku)
ii. Inflacja krocząca (biegnąca, kłusująca)  wzrost cen w skali roku 5%-9%
iii. Inflacja galopujÄ…ca  wzrost cen 10%-100%
iv. Hiperinflacja  charakteryzuje się trzycyfrowym i wyższym wskaz
nikiem wzrostu
cen. Wzrostem nagłym, gwałtowny, bardzo szybko przyspieszającym.
Najgwałtowniejsza hiperinflacja miała miejsce na Węgrzech w 1946r. wynosiła prawie 13 biliardów
procent miesięcznie (12.950.000.000.000.000), z cenami podwajającymi się co każde 15,6 godziny. W
lipcu 1946r.wzrost cen na Węgrzech wyniósł 13x1016. W Niemczech w paz
dzierniku 1923r. 3x104.
Najwyższą inflację w Polsce odnotowano tuż po pierwszej wojnie światowej. Pod koniec 1918r. 1dolar
amerykański wart był 9 marek polskich, podczas gdy w początku 1924r. już ponad 9 milionów marek
polskich. Stopa inflacji w końcu 1923r. wyniosła 1171%.
Inflacja w Zimbabwe na koniec roku 2007 przekroczyła 100tys. W pierwszych dniach lipca 2008r. rząd
Zimbabwe ogłosił oficjalnie inflację na poziomie 231 milionów procent, wprowadzając banknot o
nominale 100 bilionów dolarów zimbabweńskich.
b. Podział inflacji ze względu na przyczynę wywołującą wzrost cen:
i. Inflacja popytowa (ciągniona przez popyt)  trwały wzrost poziomu cen
spowodowany wzrostem zagregowanego popytu.
1. Opis: występuje wzrost popytu globalnego, wystąpiłby niedobór towarów,
gdyby poziom cen się nie zmienił, popyt globalny AD1 przy cenie P1 jest
wyższy niż podaż globalna Y1 . Pojawia się wtedy, gdy popyt globalny
przewyższa zdolności produkcyjne gospodarki. Zaspokojenie potrzeb przy
danym poziomie cen staje się niemożliwe, zatem wzrost cen przywraca
równowagę pomiędzy popytem i podażą.
2. Czynniki wywołujące inflację popytową:
a. Ekspansywna polityka fiskalna  zwiÄ…zana ze zmniejszaniem
podatków i zwiększaniem wydatków budżetowych,
b. Ekspansywna polityka pieniężna  niska stopa procentowa, łatwa
dostępność do kredytów, wzrost podaży pieniądza,
c. Niedobór towarów na rynku występujący w okresach wojen, klęsk
żywiołowych.
28
i. Inflacja kosztowa (pchana przez koszty)  jej przyczyną jest wzrost kosztów
produkcji, niezależny od zagregowanego popytu.
1. Opis: Spadek podaży globalnej, niższy poziom produkcji, wyższy poziom cen
Można zauważyć na wykresie zaistniałą: STAGFLACJ
, SLUGFLACJ
lub SLUMPFLACJ
.
2. Wzrost kosztów produkcji może być spowodowany różnorodnymi
czynnikami:
a. Wzrostem płac niezależnie od popytu na pracę, wzrost płac w
tempie szybszym niż wzrost wydajności pracy,
b. Wzrostem planowanej stopy zysku w przedsiębiorstwach mających
dominujÄ…cÄ… pozycjÄ™ na rynku (monopol, oligopol),
c. Wzrostem poziomu podatków (np. VAT)
d. Ograniczeniem dostępności zasobów np. na skutek ich
wyczerpywania siÄ™.
7. Wskaz
niki wykorzystywane do pomiaru inflacji:
a. indeks cen towarów konsumpcyjnych (Consumer Price Index - CPI)  wskaz
nik kosztów
utrzymania:
29
HIPERINFLACJA w Polsce w 1989r. wynosiła 351,1%, w 1990r. wynosiła 685,8%.
INFLACJA w Polsce w 2012r. wynosiła 103,7%.
b. Indeks cen produkcyjnych (hurtowych) (PPI  Producer Price Index)  obliczany jest dla
poszczególnych branż w gospodarce (np. dla budownictwa, przemysłu przetwórczego,
rolnictwa, importu itp.). PPI informuje jak zmieniają się ceny czynników wytwórczych
(koszty wytwarzania) w poszczególnych branżach.
c. Deflator PKB:
Deflacja jest charakterystyczna głównie dla okresu kryzysu.
8. Kryterium inflacyjne:
a. Kraj musi osiągnąć stabilny poziom cen,
b. Stabilność ta musi mieć charakter trwały.
Kryterium inflacyjne jest spełnione wtedy, gdy stopa inflacji nie przekracza średniej inflacji w trzech krajach
członkowskich UE o najbardziej stabilnych cenach o więcej niż 1,5%.
9. Skutki inflacji zależą od:
a. Stopy inflacji,
b. Stopnia zrównoważenia inflacji,
c. Stopnia antycypowania (przewidywania) inflacji.
10. Inflacja zrównoważona (czysta)  ceny wszystkich dóbr i koszty produkcji wzrastają w tym samym
stopniu.
11. Inflacja antycypowana  inflacja inercyjna  dająca się przewidzieć.
12. Pozytywne skutki inflacji:
a. wpływają korzystnie na dynamikę wzrostu gospodarczego (zjawisko iluzji pieniężnej),
b. powodują obniżkę realnych stóp procentowych i stawek płac
c. ułatwiają kształtowanie się właściwych relacji cenowych w gospodarce.
13. Negatywne skutki inflacji:
Rodzaj inflacji: Zrównoważona: Niezrównoważona:
Symboliczne koszty inflacji:
Straty efektywności gospodarowania
Antycypowana:  koszty zdzieranych zelówek
(alokacja zasobów w gospodarce)
 koszty zmienianych kart dań
Redystrybucja dochodu i majÄ…tku Redystrybucja dochodu i majÄ…tku. Straty
Nieantycypowana:
pomiędzy różne grupy społeczne efektywności gospodarowania.
14. SPOSOBY OGRANICZANIA INFLACJI:
a. O charakterze popytowym:
i. Restrykcyjna polityka pieniężna
ii. Restrykcyjna polityka fiskalna
30
b. O charakterze kosztowym:
i. Polityka cen i dochodów (polityka dochodowa)
Ujęcie węższe: skierowana jest na regulowanie wzrostu i podziału dochodów
przy czym koncentruje się na kontroli płac.
Ujęcie szersze: nie ogranicza się do płac czy innych dochodów, lecz także
obejmuje kontrolÄ™ cen
Polityka ta może mieć różny stopień restrykcji (od najbardziej do najmniej
restrykcyjnej):
- Zamrożenie cen i płac
- Polityka dochodowa operująca podatkami  rząd określa dopuszczalny wzrost
cen i płac, za jego przekroczenie firmy muszą zapłacić wyższe podatki (karne)
- Polityka dochodowa oparta o sugestie rządowe  uzależniona od stopnia
zaufania przedsiębiorców do rządu
c. Ograniczenie monopolowej pozycji przedsiębiorstw, dzięki czemu presja na wzrost cen
maleje
WYKA
AD 10: BEZROBOCIE W GOSPODARCE RYNKOWEJ
1. Rynek pracy  obejmuje relacje zachodzące pomiędzy popytem i podażą pracy, które kształtują
poziom płac.
2. Popyt na pracę  zapotrzebowanie zgłaszane przez pracodawców na pracowników o określonych
kwalifikacjach przy danym poziomie płacy.
3. Czynniki kształtujące popyt na pracę:
a. popyt na dobra i usługi
b. poziom płacy
c. wydajność pracy mierzona wartością marginalnego produktu pracy
d. możliwość substytucji czynników produkcji
4. Krzywa popytu na pracÄ™:
31
Popyt na pracÄ™ jest popytem
pochodnym (wtórnym),
ponieważ wynika z popytu
na dobra i usługi. Ruch
wzdłuż krzywej popytu na
pracÄ™ jest powodowany
zmianą czynnika płacy.
Pozostałe czynniki powodują
przesuwanie całej krzywej
(do góry i w dół).
5. Podaż pracy  ilość osób, które chcą podjąć zatrudnienie przy określonym poziomie płacy (realnej).
6. Czynniki kształtujące podaż pracy:
a. płaca realna
b. czynniki demograficzne
c. przepisy prawne
d. mobilność pracowników
e. preferencje odnoście czasu wolnego i czasu pracy
7. Indywidualna krzywa podaży pracy:
UWAGA: Rynkowa podaż pracy jest funkcją o nachyleniu dodatnim. Ruch wzdłuż krzywej podaży pracy
powoduje jedynie czynnik płacy. Pozostałe czynniki powodują przesuwanie całej krzywej.
8. Równowaga na rynku pracy i przejawy jej braku:
32
9. Bezrobocie:
a. To przejaw nierównowagi na rynku pracy, kiedy podaż pracy przewyższa popyt na pracę,
b. Może występować w warunkach równowagi na rynku pracy (bezrobocie naturalne),
c. To taki stan w gospodarce, w którym część osób zdolnych i chcących pracować nie może
znalez
ć zatrudnienia.
W gospodarce polskiej szczegółowe regulacje dotyczące osób bezrobotnych zawiera Ustawa o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
10. Podmioty występujące na rynku pracy (po stronie podażowej):
33
11. Jak zmierzyć wielkość bezrobocia w gospodarce ?
W praktyce gospodarczej posługujemy się dwiema miarami określającymi wysokość bezrobocia:
a. wysokość bezrobocia i jego struktura (wg płci, wykształcenia, miejsca zamieszkania, stażu
pracy itp.) w liczbach bezwzględnych
b. stopa bezrobocia wyrażona w procentach:
y
ródłem informacji są:
- dane powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy
- dane z badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL), metodologia opracowana została przez
międzynarodową organizację pracy, dlatego też stwarza możliwość porównania w skali międzynarodowej
Kwiecień 2013  stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 14%.
12. Ze względu na przyczynę wywołującą bezrobocie można wyróżnić:
a. bezrobocie frykcyjne (krótkookresowe)  obejmuje osoby zmieniające miejsce pracy,
zmiany zawodu, absolwentów wchodzących na rynek, zmianę miejsca zamieszkania. Jest
skutkiem zmian zachodzących na rynku pracy po stronie popytu na pracę i podaży pracy.
Tworzą je osoby zmieniające pracę, poszukujące nowego, lepiej płatnego lub
interesującego zatrudnienia, osoby, które ze względu na upośledzenie fizyczne lub
umysłowe są niezdolne do pracy.
b. bezrobocie koniunkturalne (cykliczne, keynesowskie)  wynika z niedostatecznego popytu
globalnego na towary i usługi. Bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu
globalnego  bezrobocie typu keynesowskiego  jego przyczynÄ… jest niedostateczny popyt
globalny, który jest niższy od wielkości produkcji potencjalnej. (Sztywność płac i cen).
c. bezrobocie strukturalne  niedopasowanie struktury podaży pracy do struktury popytu na
pracę pod względem zawodowym, kwalifikacyjny, regionalnym. Powstaje na skutek zmian
po stronie popytu na pracę i pojawiającego się niedostosowania popytu i podaży na rynku
pracy. Np. gdy postęp techniczny powoduje spadek zapotrzebowania na tego rodzaju
umiejętności.
d. bezrobocie naturalne  wynika z niedoskonałości rynku pracy: brak doskonałej informacji,
brak mobilności siły roboczej. Zaliczamy do niego: bezrobocie frykcyjne, strukturalne,
klasyczne (jeśli utrzymuje się dłuższy czas).
13. Krzywa Beveridge a  opisuje zależność pomiędzy liczbą bezrobotnych a liczbą wolnych miejsc
pracy (wakatów). Zależność ma charakter odwrotnie proporcjonalny.
34
14. Skutki bezrobocia:
a. ekonomiczne:
i. Straty w produkcji (PKB, PNB) wytworzonej w gospodarce
PRAWO OKUNA  wzrost stopy bezrobocia o 1% powyżej naturalnej stopy
bezrobocia powoduje spadek (lukÄ™) PKB (PNB) o 2,5-3%. Np. Sb=14%, Sbn=8%(bez.
Nat.)
(14-8)x3%=18% -> spadek PKB
ii. Straty w budżecie państwa (zwiększone wydatki z budżetu na aktywne i pasywne
programy ograniczania bezrobocia oraz zmniejszone wpływy z tytułu podatków
bezpośrednich i pośrednich)
iii. Dekwalifikacja bezrobotnych(utrata kwalifikacji na skutek niewykonywania zawodu)
iv. Spadek dochodów gospodarstw domowych  obniżenie poziomu życia, mniejszy
stopień zaspokajania potrzeb
b. społeczne (psychologiczno-społeczne):
i. Pogorszenie zdrowia psychicznego i fizycznego osób bezrobotnych
ii. Obniżenie poczucia własnej wartości, izolacja społeczna, utrata kontaktów z
dotychczasowym kręgiem znajomych
iii. Nasilanie się takich zjawisk jak: przestępczość, alkoholizm, narkomania,
bezdomność
15. Metody przeciwdziałania bezrobociu:
a. aktywna polityka rynku pracy  zwiększa rozmiary zatrudnienia i rozszerza potencjał
wytwórczy gospodarki (np. zwiększa ludzkie kwalifikacje)
i. Bezpośrednie metody interwencji państwa (specjalne instrumenty polityki
zatrudnienia):
1. Szkolenie i przekwalifikowanie bezrobotnych (w tym stypendia szkoleniowe
dla absolwentów)
2. Pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe
3. Prace interwencyjne
4. Dotacje dla pracodawców na tworzenie nowych miejsc pracy
35
5. Dotacje dla bezrobotnych na podjęcie własnej działalności gospodarczej
ii. Metody pośrednio wpływające na wzrost zatrudnienia  zwane instrumentami
polityki makroekonomicznej (instrumenty pieniężne i fiskalne)
b. Pasywna polityka rynku pracy (pasywne środki/instrumenty rynku pracy)  ograniczają
dopływ potencjalnych pracowników na rynek pracy oraz mają na celu materialne
zabezpieczenie bezrobotnych
i. System zasiłków dla bezrobotnych
ii. Dodatkowe ubezpieczenia na wypadek bezrobocia (w PL nie występuje)
iii. Odszkodowania w przypadku zwolnień grupowych
iv. Obniżenie wieku emerytalnego
v. Wydłużenie okresu edukacji
vi. Skracanie czasu pracy
vii. Dzielenie pracy
16. Krzywa Philipsa (pierwotna)  powstała zna podstawie analizy danych z statystycznych z okresu
1861-1957 dla Wielkiej Brytanii dotyczÄ…cych:
a. Zmian płac nominalnych
b. Stopy bezrobocia
17. Rozwinięciem koncepcji Philipsa były badania P. A. Samuelsona i R. M. Solowa, którzy wysunęli
twierdzenie o istnieniu funkcjonalnej zależności pomiędzy tempem wzrostu płac nominalnych i
tempem wzrostu cen.
36
18. Krzywa Philipsa wsparta oczekiwaniami  (lata 70. XX w.) M. Friedman, E. Phelps.
(zmodyfikowana):
Ekspansywna polityka pieniężna w celu obniżenia poziomu bezrobocia A->B. Zjawisko iluzji pieniężnej
przestaje działać, a pracownicy domagają się wzrostu wynagrodzeń. Wzrost wynagrodzeń oznacza redukcję
zatrudnienia, a bezrobocie wraca do poziomu U* (B->C). Połączenie punktu A i C tworzy długookresową
krzywÄ… Philipsa.
Teoria naturalnej stopy bezrobocia (Friedman, Phelps) : Wymienność inflacji i bezrobocia ma
krótkookresowy charakter, a w długim okresie czasu efektem ekspansywnej polityki gospodarczej jest
wyższa stopa inflacji. Długookresowa krzywa Philipsa jest więc linią pionową.
WNIOSEK: Wykorzystanie ekspansywnej polityki makroekonomicznej do ograniczania
bezrobocia jest nieefektywne. Krótkookresowe pozytywne skutki tej polityki w postaci
ograniczenia bezrobocia są niewspółmiernie małe w stosunku do długookresowych
negatywnych skutków w postaci wzrostu stopy inflacji w gospodarce.
WYKA
AD 11: KONIUNKTURA GOSPODARCZA.
1. Nauka o koniunkturze  wyłoniła się z ogólnej teorii ekonomii w II poł. XIX w.
J.C. Juglar  Kryzysy handlowe i ich nawrót periodyczny we Francji, Anglii, USA
2. NaukÄ™ o koniunkturze gospodarczej dzieli siÄ™ na:
a. Teorię cyklu koniunkturalnego. Wyjaśnia ona przyczyny i mechanizmy zmian koniunktury.
b. Prognozowanie koniunktury. Przewidywanie przyszłych zdarzeń w gospodarce
3. Brak jest w historii przykładów jednakowych cykli (nie ma wśród nich bliz
niaków  A. Pigou)
odnośnie:
a. długości cyklu,
b. długości faz,
c. amplitudy wahań.
Zatem przewidywania przyszłych warunków gospodarczych jest dziedziną wiedzy niedoskonałą.
37
4. Koniunktura gospodarcza  to wszelkie okresowe zmiany aktywności gospodarczej przejawiające
siÄ™ w podstawowych wskaz
nikach ekonomicznych (PKB, PNB, P, I, C, U, .. ) występujące w
stosunkowo równych odstępach czasu z powtarzającą się regularnością.
5. Kryzys  (gr. moment zwrotny, przełomowy, odsiew, rozstrzygniecie)
6. Kryzys gospodarczy  okresowe zwolnienie aktywności gospodarczej
7. Trend  długookresowy ruch w górę lub w dół pewnych zmiennych ekonomicznych, np. produkcji.
Trend jest ścieżką wygładzoną pozbawioną krótkookresowych wahań.
8. Klasyfikacja wahań gospodarczych:
a. zmiany długookresowe (trendy)
b. wahania sezonowe  zmiany nasilenia działalności gospodarczej dokonujące się na przestrzeni
roku kalendarzowego i wynikające ze zjawisk bezpośrednio lub pośrednio związanych z porami
roku
c. wahania przypadkowe (nieregularne)  spowodowane czynnikami losowymi
d. wahania koniunkturalne  względnie regularnie pojawiające się zmiany aktywności
gospodarczej wokół linii trendu.
e. wahania koniunkturalne - wahania rzeczywistej wielkości produkcji (innych wielkości
ekonomicznych) wokół trendu długookresowego, który ukazuje zmiany wielkości potencjalnej.
9. Cykl koniunkturalny i trend:
10. Morfologia klasycznego cyklu koniunkturalnego:
38
Faza recesji (kryzysu): Faza ożywienia (ekspansji):
nadwyżka podaży nad popytem, Wzrasta popyt na dobra inwestycyjne
wzrost zapasów u producentów, Rosną ceny
spadek produkcji, ograniczenie Poprawia się rentowność produkcji (rosną
zatrudnienia, wzrost bezrobocia w produkcja, sprzedaż, przychody, zyski)
gospodarce,
Następuje wzrost zatrudnienia
spadek dochodów podmiotów
Maleje stopa bezrobocia
gospodarczych (spadek zysków, pojawienie
RosnÄ… zyski
siÄ™ strat, bankructwo firm),
Wzrasta popyt globalny
zmniejszenie popytu inwestycyjnego,
Występuje trend ę! inwestycji
na rynku rośnie nadwyżka podaży w
stosunku do popytu,
spadek cen (współcześnie  zwolnienie
inflacji), w przedsiębiorstwach
dominujących możliwy wzrost cen
Depresja: Faza rozkwitu (szczyt, boom):
Kontynuacja tendencji z okresu kryzysu, ale gdy aktywność gospodarcza osiąga najwyższy
ich natężenie jest mniejsze poziom (gdy przekracza poziom aktywności
podczas poprzedniego szczytu)
Ustabilizowanie siÄ™ podstawowych
wielkości na bardzo niskim poziomie równowaga na wysokim poziomie
(gospodarka osiÄ…ga dno)
wysoka produkcja, sprzedaż, przychody,
zyski, zatrudnienie
wysoki poziom cen i płac
występują ę! tendencje dochodu
narodowego, inwestycji, konsumpcji
rozpoczyna się okres najwyższego poziomu
koniunktury.
Impulsy powodujące ożywienie:
Wzrost popytu inwestycyjnego o charakterze restytucyjnym
Postęp naukowo techniczny, pojawienie się innowacji
11. Klasyfikacja wahań koniunkturalnych
a. 500-letni cykl Wheelera  powstanie i upadki imperiów,
b. cykle Wagemana 150 lat, na podstawie kształtowania się stóp procentowych,
c. cykl Kondratiewa (długie 50  60 lat)
d. cykl Juglara (klasyczny 8  10 lat)
e. cykl Kitchena (krótki, trwa około 3,5 lat)
f. na giełdach obserwuje się tzw.  efekt stycznia - wzrost indeksów
g. 28-dniowy cykl handlowy - odkryty w latach 30. XX wieku na rynku pszenicy
h. cykl tygodniowy, tzw.  efekt poniedziałku
39